زهرا سلطانی

گیاهان دارویی از مهم ترین بخش های اقتصادی کشور بوده و ازآنجاکه این بخش ازنظر تأمین نیازهای مردم، تأمین مواد اولیه صنایع، اشتغال افراد و ایجاد درآمد حائز اهمیت است، ثبات و استمرار آن از عوامل عمدە کمک کننده به توسعه پایدار اقتصادی و پایداری سکونتگاه روستایی به شمار می رود. این صنعت ضمن تأمین منبع درآمدی پایدار، می تواند در کاهش نابرابری های درآمدی و ثبات اقتصادی در این نواحی که یکی از عوامل مهم مهاجرت های روستایی شهری بوده و امروزه گریبان گیر بسیاری از نواحی شهری کشور ما شده است، شود. گردشگری یکی از صنایعی است که به سرعت در حال رشد است. با رشد و رونق گردشگری نیازها و تقاضاهای جدید پیش می آید و میزان تقاضا نسبت به کالاها، خدمات و امکانات موجود افزایش می یابد. این امر، محیط ایجاد کسب وکارهای جدید را فراهم کرده و موجب افزایش روحیه کارآفرینی در بین زنان روستاییان می شود و همچنین منجر به افزایش سرمایه گذاری و ایجاد بنگاه های جدید اقتصادی در مناطق روستایی می شود، بنابراین، رونق گردشگری محیط روستا را ازنظر اقتصادی، به محیطی پویا تبدیل می کند و درواقع، محیط روستا به محیطی انگیزشی و محرّک برای کارآفرینی زنان روستایی تبدیل می شود. این مطالعه به صورت توصیفی- پیمایشی صورت گرفته است، جامعه آماری کلیه زنان روستایی شهرستان چرام بوده که 100 نفر به صورت تصادفی به عنوان نمونه انتخاب و تجزیه وتحلیل آماری به کمک نرم افزار spss نسخه 23 و آزمون t تک نمونه صورت گرفت، نتایج نشان داد گیاهان دارویی مناطق کوهستانی در اشتغال زایی زنان روستایی برحسب عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مؤثر می باشد (p<0.05).

با توجه به افزایش روزافزون چالش های زیست محیطی در شهرهای بزرگ، بررسی رفتارهای زیست محیطی شهروندان به عنوان یکی از مؤلفه های کلیدی در توسعه پایدار شهری اهمیت ویژه ای یافته است. شهر اهواز به ویژه منطقه ۴ آن، با مسائل متعددی در حوزه آلودگی و مدیریت پسماند روبه رو است. درک عوامل مؤثر بر رفتارهای زیست محیطی ساکنان این منطقه می تواند به طراحی سیاست ها و برنامه های آموزشی و اجرایی مؤثر کمک کند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل این عوامل، تلاش دارد تا گامی در جهت بهبود عملکرد زیست محیطی شهروندان و ارتقای کیفیت زندگی شهری بردارد.پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل موثر بر رفتارهای زیست محیطی شهروندان شهر اهواز (نمونه موردی: منطقه ۴ شهرداری) انجام گردیده است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی – نظری و از نظر ماهیت و روش، توصیفی – تحلیلی است. . جمع آوری داده های میدانی از طریق پرسشنامه صورت گرفته و با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمونهای پیرسون و اسپیرمن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان داد که بین دانش زیست محیطی، تحصیلات و جنسیت با رفتارهای مسئولانه در قبال زیست محیطی رابطه معناداری وجود دارد؛ اما بر عکس بین نگرش زیست محیطی با رفتارهای مسئولانه در قبال زیست محیطی رابطه ای وجود ندارد.

تاریخ بهبهان همواره و همه جا با تاریخ آریاگان (ارجان، ارگان) همراه بوده و اساساً یکی شمرده می شود.این شهر با پیشینه تاریخی و لایه های گازی زیرزمینی، مناطق نفت خیز، زمین های کشاورزی مرغوب و وسیع، نرگس زارها و فرآورده های لبنی مرغوب و سایر پتانسیل هایی که دارد، برای حضور در عرصه برندسازی شهری و خلق برندی منحصربه خود برای بهره مندی از مزیت های برندینگ شهری هنوز به جایگاه مناسب خود در این زمینه دست نیافته است. در همین راستا، هدف پژوهش حاضر بررسی و تحلیل عوامل مؤثر بر برندسازی شهر بهبهان می باشد. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی است و از نظر نوع و ماهیت، در زمره تحقیقات توصیفی-تحلیلی به شمار می رود. گردآوری داده ها با استفاده از روش های کتابخانه ای و میدانی و با ابزار پرسش نامه محقق ساخته صورت گرفت. جامعه آماری این پژوهش را تمامی افراد بالا 18 سال ساکن در شهر بهبهان تشکیل دادند که با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 374 نفر تعیین گردید؛ روش نمونه گیری به صورت تصادفی بوده است. در بخش یافته های این پژوهش، نتایج حاصل از آزمون های آماری فریدمن و ضریب هم خوانی کندال نشان داد که ویژگی های اجتماعی-فرهنگی، معماری-تاریخی، اقتصادی و زیست محیطی تأثیر معناداری بر فرآیند برندسازی شهر بهبهان دارند (Sig<0.05). در بُعد اجتماعی- فرهنگی، مؤلفه هایی چون امکانات آموزشی و افزایش سرقت، بیشترین تأثیر و عواملی مانند تنوع قومیتی و مذهبی بودن شهر کمترین تأثیر را دارند. در بُعد معماری-تاریخی، برگزاری مسابقات مرتبط با تاریخ شهر و نحوه نگهداری مطلوب مکان های تاریخی در صدر رتبه بندی قرار می گیرند. در بُعد اقتصادی نیز وجود پالایشگاه های بیدبلند و وفور نیروی کار، بیشترین نقش را ایفا کرده اند. در نهایت، در بُعد زیست محیطی، سد مارون و فضای سبز شهری مهمترین عناصر مؤثر شناخته شدند. تمامی نتایج از نظر آماری معنادار و نشان دهنده همسویی پاسخ دهندگان در ارزیابی متغیّرها می باشند.

با توجه به وابستگی بخش عمده ای از جمعیت کشورهای کمتر توسعه یافته به فعالیت های کشاورزی در مناطق روستایی و نقش زیرساخت های حمل ونقل در تقویت این فعالیت ها، بررسی عملکرد جاده های روستایی در تحقق اهداف توسعه پایدار اهمیت دوچندانی می یابد. هدف مقاله حاضر تحلیل نقش و عملکرد جاده های روستایی در شهرستان دزفول در راستای انتقال و فروش محصولات کشاورزی با تأکید بر شاخص های سه گانه توسعه پایدار (اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی) است. پژوهش از نوع توصیفی –تحلیلی بوده و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و پیمایشی (پرسش نامه) صورت گرفته است. جامعه آماری شامل بهره برداران روستایی منطقه مورد مطالعه بوده و داده ها با استفاده از آزمون تی تک نمونه ای و تحلیل واریانس در نرم افزار SPSS تحلیل گردیده است. نتایج حاصل از تحلیل آماری نشان داد که از دیدگاه روستاییان، عملکرد جاده های روستایی در منطقه کمتر از حد متوسط ارزیابی شده و میانگین عملکرد کلی برابر با 25/2 است. این بدان معناست که جاده های موجود نتوانسته اند انتظارات روستاییان را در ابعاد توسعه پایدار به طور کامل برآورده سازند. همچنین نتایج تحلیل واریانس نشان داد که میان عملکرد جاده ها در سه بعد توسعه پایدار تفاوت معناداری وجود دارد؛ به طوری که بعد اقتصادی با میانگین عملکرد 1425/3 بیشترین تأثیر و رضایت را در میان روستاییان داشته است، در حالی که ابعاد زیست محیطی/کالبدی (3252/2) و اجتماعی (1265/2) در رتبه های بعدی قرار گرفته اند. این امر بیانگر تأثیر محسوس جاده ها بر بهبود فرآیند حمل و نقل محصولات کشاورزی، افزایش سود تجاری، توسعه تجارت روستایی و ایجاد اشتغال در منطقه مورد مطالعه است. از سوی دیگر، ضعف در ابعاد اجتماعی نظیر ایمنی و تحرک پذیری و نیز در جنبه های زیست محیطی مانند آلودگی و مدیریت منابع طبیعی، نیازمند توجه و برنامه ریزی مجدد است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش شبکه های اجتماعی مجازی در توسعه مشاغل خانگی زنان روستایی در روستاهای شهرستان بهمئی انجام شده است. این مطالعه از نظر هدف، کاربردی- توسعه ای و از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. گردآوری داده ها به روش کتابخانه ای و میدانی، و جامعه آماری شامل 30 نفر از خبرگان علمی و اجرایی مرتبط است که به شیوه گلوله برفی و با استفاده از تکنیک دلفی انتخاب شدند. به منظور اولویت بندی اثرات شبکه های اجتماعی بر مشاغل خانگی، از مدل تصمیم گیری چندمعیاره مارکوس، شامل هفت مرحله تحلیل، بهره گرفته شد. این مدل به دلیل نوآوری در سنجش اهمیت و قابلیت رتبه بندی مؤلفه ها در شرایط تصمیم گیری پیچیده، انتخاب شد. برای تعیین وزن شاخص ها، از روش AHP فازی استفاده گردید. نتایج تحلیل کمی نشان داد که در میان پنج شبکه اجتماعی بررسی شده، وبلاگ (0.870)، تلگرام (0.862) و وب سایت (0.843) بالاترین تأثیر را در توسعه مشاغل خانگی ایفا کرده اند. اینستاگرام و واتساپ نیز با امتیازهای قابل توجهی در رتبه های بعدی قرار گرفتند. همچنین، مشاغلی مانند زنبورداری، صنایع دستی و تولید لبنیات به دلیل قابلیت ارائه بصری و فروش آنلاین، بیشترین تعامل مثبت با شبکه های اجتماعی داشتند. در مقابل، مشاغل خدماتی نظیر بهیاری، تعامل ضعیف تری با این پلتفرم ها نشان دادند. نتایج حاکی از آن است که شبکه های اجتماعی می توانند بستر مناسبی برای توانمندسازی اقتصادی زنان روستایی فراهم سازند. از این رو، تقویت زیرساخت های ارتباطی و آموزش دیجیتال به منظور توسعه این مشاغل در مناطق روستایی توصیه می شود.

تحلیل ساختاری به عنوان ابزاری آینده نگر، امکان شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر زیست پذیری و روابط میان آن ها را فراهم می سازد. این روش با آشکارسازی تعاملات میان سیستمی، می تواند درک عمیق تری از ریشه های بحران های هویتی، ازخودبیگانگی و سرگشتگی شهری ایجاد کند. در نتیجه، تحلیل ساختاری رویکردی راهبردی برای تدوین سیاست های بازآفرینی شهری با محوریت بهبود کیفیت زندگی در بافت های فرسوده به شمار می رود. به همین منظور پژوهش حاضر باهدف تحلیل ساختاری زیست پذیری بافت های فرسوده شهری شهر اهواز با رویکرد آینده پژوهی انجام شده است. این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی است. داده ها و اطلاعات پژوهش با استفاده از دو روش اسنادی و میدانی گردآوری شده است. تعداد 4 بعد کلی (اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، زیست محیطی) و 32 متغیر جهت بررسی وضعیت آینده زیست پذیری بافت فرسوده شهری نهایی شده اند. نتایج این پژوهش با استفاده از تحلیل ساختاری و نرم افزار MICMAC، به شناسایی متغیرهای کلیدی مؤثر بر زیست پذیری بافت فرسوده شهر اهواز انجامید. متغیرهایی مانند نفوذناپذیری معابر، ساخت وساز غیرقانونی و کاربری های ناسازگار به عنوان متغیرهای استراتژیک شناسایی شدند. این متغیرها بیشترین نقش را در هدایت سیستم ایفا می کنند و تمرکز سیاست گذاری باید بر آن ها باشد. همچنین پایداری نسبی سیستم و نبود متغیرهای ریسکی، زمینه را برای مداخلات هدفمند و آینده نگر فراهم کرده است. بهره گیری از روش های ساختاری، مسیر برنامه ریزی شهری را به سمت تصمیم گیری های سیستمی و پیش دستانه هدایت می کند.