زهرا پیشگاهی فرد

زهرا پیشگاهی فرد

مدرک تحصیلی: استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۲۱ تا ۱۳۹ مورد از کل ۱۳۹ مورد.
۱۲۱.

نقش صنعت نفت در الگوی توسعه فیزیکی نفت شهرها(مطالعه موردی: نفت شهر آبادان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش محیط سال پانزدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۵۷ 165 - 186

کلیدواژه‌ها: توسعه فیزیکی شهر آبادان صنعت نفت نفت شهرها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۲ تعداد دانلود : ۲۳۷
نتایج نشان داده که بر اساس شاخص تحلیل جدایی گزینی در سال 1360ساختار فضایی- کالبدی شهر آبادان از نوع تمرکز با جدایی گزینی نسبی بوده است. نتایج آزمونt حاکی از آن است که بین محلات وابسته به صنعت نفت با سایر محلات شهری شهر آبادان در شاخص بافت پر، تفاوت معنی داری وحود داردچنان که نتایج برگرفته از مدل موران نشان داد صنعت نفت توانست با ایجاد خدمات بیشتر زمینه ساخت و سازهای زیاد و متراکم را در محلات وابسته به خود نسبت به سایر محلات فراهم آورد و زمینه ی ایجاد نوعی تمرکز شدید کالبدی و الگوی رشد متمرکز و خوشه ای را به وجود آورد. اما در سال 1390 محلات زیادی با درصد بافت پر در ساختار شهر ظهور و سبب شده که محلات پر تراکم به لحاظ بافت شهری در شهر آبادان به صورت پراکنده توزیع شوند و الگوی رشد کالبدی از متمرکز و خوشه ای سال 1360 به الگوی تمرکز کمتر(پراکنده) و تصادفی 1390 تغییر دهند. همچنین نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسیون نشان از عدم ارتباط قوی و معنی دار بین مهاجرین وارد شده به شهر با دو شاخص تعداد شاغلان صنعت نفت و تعداد پروانه های ساختمانی صادر شده دارد. از این رو از سال 1360 تا 1390 عاملی همچون بازسازی شهر پس از جنگ به همراه سایر تغییرات کالبدی- فضایی نحوه و گسترش شهر را تحت تأثیر خود قرار داده است و الگوی رشد شهر را از حالت خوشه ای به سمت پراکنده سوق داده است.
۱۲۲.

واکاوی نقش ایالات متحده در نظریه های جغرافیای سیاسی سه دوره کلاسیک، مدرن و پست مدرن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا سال ۲۱ بهار ۱۴۰۲ شماره ۷۶ 19 - 36

کلیدواژه‌ها: ایالات متحده جغرافیای سیاسی نظریه های جغرافیای سیاسی حکومت کشور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۱ تعداد دانلود : ۲۶۹
قسمت اعظمی از فرایند توسعه جغرافیای سیاسی، تحت تاثیر نظریه هایی بوده است که در دو قرن اخیر توسط دانشمندان جهانی اندیش مطرح شده است. نظریه های کلاسیک جغرافیای سیاسی عمدتا با محوریت کشورState و مولفه های تشکیل دهنده آن مطرح شده اند. با این حال، نظریه های مدرن و پست مدرن جغرافیای سیاسی، هرچند همچنان توجه ویژه ای به استیت و مقیاس ملی/ کشوری دارند، اما این محوریت را به صورت واحد برنمی تابند و با کمک مسئله مقیاس جغرافیایی، دامنه دید جغرافیای سیاسی را از سطح خرد تا سطح جهانی با موضوعات وسیع تر گسترش می دهد. هدف اصلی ما در این پژوهش کاربردی و نظری، با روش جمع آوری داده به شکل اسنادی و کتابخانه ای و شیوۀ تحلیل اطلاعات توصیفی – تحلیلی، بررسی نقش ایالات متحده در نظریه های جغرافیای سیاسی سه دوره کلاسیک، مدرن و پست مدرن، از طلوع قرن بیستم تا کنون است. بررسی 14 نظریه از تئوریسین های جغرافیای سیاسی، نشان می دهد که ایالات متحده نقش محوری خود را در طول قرن بیست و بیست و یک حفظ کرده است، با این وجود، سطح تحلیل در نظریه پردازی جغرافیای سیاسی، از تمرکز بر کشور محوری، به تحلیل های چند مقیاسی در نظریه های جدید رسیده است.
۱۲۳.

مجالس منطقه ای حلقه مفقوده سیستم قانون گذاری در ایران(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال چهاردهم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۵۴) 101 - 113

کلیدواژه‌ها: قوه مقننه مجالس منطقه ای مشارکت مردم در برنامه ریزی و تصمیم گیری توسعه سیاسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۹ تعداد دانلود : ۱۴۳
نظام قانون گذاری در جمهوری اسلامی ایران به دلیل ضرورت انطباق مصوبات مجلس با احکام اسلامی از الگوی خاصی تبعیت می کند. در هم عرض مجلس شورای اسلامی ، مجالس نظارتی و تصمیم گیری دیگری از جمله شورای نگهبان ، مجمع تشخیص مصلحت نظام ، شورای عالی انقلاب فرهنگی و.. نیز وجود دارد. باتوجه به وضعیت فعلی سازماندهی سیاسی فضا در حوزه قانون گذاری و مشکلات فعلی در این سیستم از جمله ماهیت دو گانه نمایندگی ، رویه انتخاب نمایندگان برای کمیسیون های تخصصی مجلس ، عدم آشنایی نمایندگان جدید با روند قانون گذاری و عدم ساختار مناسب جهت نظارت بر مصوبات شوراهای اسلامی شهر ها که برابر اصول قانون اساسی از وظایف شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی می باشد ، با شرایط و وظایف واگذارشده به ایفائ نقش در جهت رفع محدودیت ها ی فعلی وتقویت نهاد قانون گذاری در انجام مناسب وظایف بپردازد .
۱۲۴.

امنیتی شدن آب های داخلی و تأثیر آن بر امنیت ملی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای سیاسی سال هفتم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲۸ 135 - 158

کلیدواژه‌ها: جغرافیای ایران امنیت ملی امنیت آب آب های داخلی چالش های هیدروپلیتیک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۴ تعداد دانلود : ۱۶۳
امروزه مفهوم نوین امنیت ملی در مقایسه با مفهوم کلاسیک آن، مؤلفه های متعدد داخلی و خارجی سخت و نرم را در برمی گیرد. هریک از مولفه های جغرافیای ملی، از عوامل اصلی سازنده و پایدار امنیت ملی هر کشور محسوب می شوند؛ که می توانند ثبات و آرامش و برعکس بی ثباتی و چالش امنیتی برای یک کشور فراهم سازند. هدف این مقاله نه تنها چگونگی امنیتی شدن آب های داخلی ایران است؛ بلکه تاثیرات آن بر امنیت ملی ایران نیزمورد توجه قرار گرفته است. یافته های پژوهش براساس روش توصیفی–تحلیلی نشان می دهد درهم تنیدگی پدیده های خارجی مانند افزایش دمای زمین طی دو دهه اخیر و تغییر الگوی بارش، و پدیده های داخلی از قبیل ضعف مدیریت منابع آب، کاهش میزان بارندگی، افت سطح آب های زیرزمینی و حفر بی رویه چاه های غیرمجاز طی چهار دهه اخیر، نه تنها به بحرانی شدن وضعیت منابع آب کشور انجامیده است بلکه اعتراضات اجتماعی در استان های محدوده زاگرس، حوضه آبریز مرکزی و جنوب غربی با محوریت آب را دربرداشته است؛ بطوریکه چالش آبی به تدریج به شکل چالش امنیتی درآمده و و امنیت ملی ایران را متأثر ساخته است.
۱۲۵.

تعیین استراتژی های توسعه پایدار در نفت شهرها (مطالعه موردی: نفت شهر آبادان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ششم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۴ (پیاپی ۲۴) 53 - 67

کلیدواژه‌ها: شهرهای نفتی استراتژی توسعه پایدار SWOT AHP آبادان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۸ تعداد دانلود : ۲۰۵
    در میان انواع شهرها، شهرهای استخراجی (نفت) دارای ویژگی های خاصی ازجمله تمرکز بالای فعالیت های صنعتی و معدنی، آلودگی های بالای زیست محیطی و مسائل اجتماعی ناشی از مهاجرت های شغلی و دوگانگی فرهنگی است که می تواند مسئله ناپایداری را در ابعاد زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و کالبدی در محیط این نوع شهرها به وجود آورده یا تشدید نماید. به همین دلیل توجه به پایداری توسعه شهرهای نفتی و تنوع بخشی به اقتصاد آن بر اساس اتخاذ رویکردها و الگوهای مناسب توسعه شهری ضروری به نظر می رسد. روش تحقیق تلفیقی از روش کمی و کیفی است که از طریق ابزار پرسشنامه، مطالعات اسنادی و کمی سازی عوامل استراتژیک انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد آبادان به عنوان شهری وابسته به نفت با چالش های استراتژیک میان هزینه و منافع روبه روست. کهاقتصاد تک بعدی یا عدم تنوع اقتصاد شهری وابستگی اقتصاد آن به منابع تجدید ناپذیر با فرایند تهی سازی روزافزون از مهم ترین ضعف ها و تهدیدهای آن است و در مقابل ظرفیت های بالای توسعهمنطقه آزاد تجاری- صنعتی آزاد اروند کنار، مرز آبی با کشورهای حاشیه خلیج فارس جهت مبادله تجاری و بازرگانی و خدماتی و توسعه گردشگری از مهم ترین نقاط قوت ها و فرصت های فراروی شهر در مسیر توسعه متوازن و پایدار شهری به شمار می آیند. از این رو بر اساس برآیند تلفیق اهمیت مجموعه عوامل داخلی و عوامل خارجی مؤثر بر توسعه پایدار شهری راهبرد تنوع به عنوان مهم ترین و اصلی ترین سناریوی قابل تأکید و توجه برای این شهر با تخصیص مجدد منابع، بهره گیری از نقاط قوت و فرصت های برای رفع و کاهش تهدیدات فراروی شهر نفت خیز آبادان است.
۱۲۶.

پهنه بندی میزان مشارکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی از دوره اول تا هفتم با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (G.I.S)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال پنجم پاییز ۱۳۸۷ شماره ۳ (پیاپی ۱۹) 35 - 52

کلیدواژه‌ها: مشارکت در انتخابات انتخابات مجلس پهنه بندی GIS

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۷ تعداد دانلود : ۱۹۹
اهمیت روزافزون انتخابات در سطح جهانی ، ملی و حتی ناحیه ای سبب آن شده است که اندیشمندان علوم مرتبط با این موضوع سعی در شناخت دقیق تر ابعاد آن جهت نقش آفرینی در امر تصمیم سازیها باشند. درمیان رشته های علوم انسانی، علم جغرافیا بویژه جغرافیای سیاسی  توانائیهای زیادی درشناخت نابرابریهای ناحیه دارد. تولد گرایشهایی نو در جغرافیای سیاسی همچون جغرافیای انتخابات گواهی جهت مطالعه دقیقتر فضای سیاسی و پدیده انتخابات در سطوح ملی، ناحیه ای و کشف ارتباط، رفتارهای انتخاباتی، الگوههای رای دهی و جغرافیای سیاسی احزاب با محیط جغرافیایی است . کشور ایران دارای پتانسیلهای متنوع طبیعی و انسانی در مناطق مختلف کشور می باشد، لذا الگوههای رفتاری خاصی نسبت به مسئله انتخابات درمناطق مختلف مشاهده می شود.از لحاظ قلمرو حوزه های انتخاباتی، انتخابات مجلس شورای اسلامی در داخل حوزه های انسانی و طبیعی قرار گرفته و متاثر از جریانات حادث شده درآن می باشند، به همین دلیل کانونهای ایستا و پویا در زمینه مشارکت انتخاباتی به میزان زیادی از محله گرایی و قوم مداری بهره می برند. دراین تحقیق هدف،انجام پهنه بندی میزان مشارکت درانتخابات مجلس طی دوره های اول تا هفتم مجلس شورای اسلامی است تا منجر به شناسایی کانونهای پویا وایستا گردد. علاوه برروش کتابخانه ای و اسنادی، جهت تحلیل محتوا و نمایش اطلاعات انتخابات هر دوره مجلس در عرصه جغرافیای سیاسی کشور از سیستم اطلاعات جغرافیاییGIS  استفاده شده است.باتوجه به یافته های تحقیق می توان به این نکته اشاره کرد که الگوی مشارکت استانها در مورد انتخابات مجلس شورای اسلامی، تا حد زیادی متاثر از پیوندهای قومی قبیله ای بوده است. بیشترین میزان مشارکت درکل کشور طی دوره های پنجم وششم مجلس بوده است، که به ترتیب 1/71 و35/67 درصد مشارکت گزارش شده است.در بررسی انجام شده استانهای سیستان وبلوچستان پویاترین و استان مرکزی  نزولی ترین روند را در مشارکت مجلس داشته اند.  
۱۲۷.

ظرفیت سنجی توسعه پایدار شهری و پس کرانه های آن بر اساس معیارهای پدافند غیر عامل (مطالعه موردی: منطقه لواسانات)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی منطقه ای سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴۷ 23 - 38

کلیدواژه‌ها: توسعه ی پایدار پس کرانه های شهر پدافند غیرعامل منطقه ی لواسانات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۶ تعداد دانلود : ۱۹۹
امروزه مفهوم توسعه ی پایدار شامل فرایندی است که ارتقای شاخص های مختلف اقتصادی، اجتماعی، کالبدی-زیست محیطی و فناوری با تأکید بر رویکرد آینده نگری را موجب می گردد. از طرفی پیش نیاز دست یابی به توسعه ی پایدار یک منطقه و آسایش شهروندان تحقق شاخص های امنیت می باشد که در این راستا رویکرد پدافند غیرعامل به عنوان یکی از مهمترین الگوهای دست یابی به امنیت و به تبع آن تحقق توسعه ی پایدار محسوب می گردد. با توجه به اهمیت امنیت و نقش آن در توسعه ی پایدار، هدف از تحقیق حاضر ظرفیت سنجی توسعه ی پایدار منطقه ی لواسانات بر اساس معیارهای پدافند غیرعامل می باشد. روش تحقیق مطالعه ی حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی بوده که به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از مدل تحلیل عاملی Q و آزمون آماری T تک نمونه ای استفاده شده است. جامعه ی آماری تحقیق نیز شامل مسئولان، مدیران و کارشناسان حوزه ی پدافند غیرعامل منطقه ی لواسانات و ساکنان این منطقه می باشد که حجم نمونه ی گروه اول 100 نفر بر اساس روش دلفی و حجم نمونه ی ساکنان 384 نفر بر اساس روش کوکران تعیین شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که منطقه ی مورد مطالعه از منظر توسعه ی پایدار بر مبنای رویکرد پدافند غیرعامل دارای کاستی های اساسی در ابعاد مختلف زیست محیطی، اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، کالبدی، دسترسی و مدیریتی می باشد. در این راستا بر اساس مدل کیو سه الگوی مدیریت سیستمی و یکپارچه، حفاظت از محیط زیست و تأکید بر الگوی بومی-سنتی و برنامه ریزی اقتصادی و اجتماعی به منظور تحقق توسعه ی پایدار منطقه بر مبنای رویکرد پدافند غیرعامل پیشنهاد گردیده است که به ترتیب مقدار ویژه ی آنها 714/3، 285/2 و 649/1 می باشد.
۱۲۸.

شناسایی و بازنمایی حوزه های ایستا و پویا در جغرافیای انتخابات استان گیلان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال هشتم زمستان ۱۳۹۰ شماره ۴ (پیاپی ۳۲) 125 - 141

کلیدواژه‌ها: احزاب جناح سیاسی حوزه ایستا حوزه پویا استان گیلان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۱ تعداد دانلود : ۱۴۴
پس از تأسیس انقلاب اسلامی ایران ،در فاصله سال های 1390-1357 شاهد برگزاری 8 دوره انتخابات پارلمانیدر ایران بودیم. در این دوران احزاب و جناح های سیاسی در انتخابات و تعیین نمایندگان پارلمانی نقش مهم و حساسی را بر عهده داشتند. هدف اصلی این مقاله شناسایی و کشف حوزه های پویا و ایستا بر اساس جناح و نماینده در 8 دوره انتخابات پارلمانی پس از انقلاب اسلامی ایران است. حوزه مورد مطالعه در این تحقیق،استان گیلان، است که در 8 دوره انتخابات پارلمانی سهم زیادی در مشارکت سیاسی و انتخابات ایران داشته است.  این مقاله  با روش تحلیلی و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS سعی دارد به این پرسش ها پاسخ دهدکه آیا در استان گیلان حوزه های پویا و ایستا از نظر جناح و نماینده وجود دارد؟ در صورت وجود حوزه های ایستا ،جهت سیاسی حوزه های انتخابیه استان گیلان به کدام جناح است؟ نتایج بدست آمده در این تحقیق نشان می دهد که در طی 8 دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در استان گیلان بعضی از حوزه های انتخابیه استان گیلان پویا و بعضی دیگر ایستا است. و گرایش اکثریت نمایندگان و ساکنین حوزه های انتخاباتی به سمت جناح راست است
۱۲۹.

اثرات متقابل قدرت، سیاست و جغرافیا در تنگه های مهم جهان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال ششم بهار ۱۳۸۸ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 43 - 68

کلیدواژه‌ها: تنگه های بین المللی تجارت دریایی دوره ژئوپلیتیکی جهانی شدن رقابت تجاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۹ تعداد دانلود : ۱۸۳
در دوره زمانی پس از جنگ سرد، شاهد پیشرفت های عمده ای در تجارت دریایی بوده ایم. افزایش توسعه تجارت دریایی باعث شد تا منافع کشورها شدیداً وابسته به آزادی کشتی رانی شود، بنابراین پیامدهای دریایی، بعنوان زیر مجموعه ای از امنیت ملی لحاظ شدند. زیرا دسترسی به سرمایه و بازار، که از عوامل نظم نوین به شمار می آیند، در گروی دسترسی به مسیرهای ارتباط دریایی مهم می باشند. بنابراین نگرانی عمده امنیتی، بویژه در رابطه با رقیبان، محاسبات دقیق استراتژیک را برای مقابله با جنگ تجاری ضروری ساخته است. این مسئله باعث می شود محاسبات جنگ سرد کاملاً بی اعتبار شوند و مسائل جدیدی پیش روی کشورها قرار گیرد. با اهمیت یافتن روز افزون تجارت دریایی، تنگه های بین المللی نیز در جغرافیای سیاسی نوین دریاها از جایگاه ویژه ای برخوردار شده اند؛ هر چند در گذشته نیز تنگه های مهم از اهمیت محوری برخوردار بودند، ولی اهمیت کنونی آنها بیشتر جنبه اقتصادی یافته است. این مسئله باعث می شود که امروزه پس از جنگ سرد از اهمیت برخی تنگه ها کاسته و برخی دیگر که در مسیر تجارت جهانی واقع شده اند اهمیت ویژه ای بیابند. با این اوصاف این پژوهش ضمن بررسی تغییرات ایجاد شده در مفهوم و مصداق تنگه های استراتژیک در دو دوره ژئوپلیتیکی، درپی تحلیل اثرات قدرت و سیاست در آنها می باشد. نتایج حاصله بیان گر این مسئله است که صحنه اقیانوس هند و تنگه های مهم آن به دلیل داشتن نقش کلیدی در تجارت دریایی، از اهمیت بالایی برخوردارند و این امر باعث می شود تا این تنگه ها محل رقابت قدرت های رقیب باشند.  
۱۳۰.

اهمیت ژئوپولتیک زیست محیطی در جهان امروز(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال چهارم بهار ۱۳۸۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 22 - 28

کلیدواژه‌ها: ژئوپولتیک زیست محیطی بحران های زیست محیطی مناطق جهان تن شهای قومی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۳ تعداد دانلود : ۱۴۹
شروع انقلاب صنعتی در اروپا و ظهور تکنولوژی مدرن در زندگی انسان ها، تغییرات گسترده ای در سطح زمین ایجاد نمود . این رویداد که با برداشت و تخریب منابع طبیعی در سراسر مناطق جغرافیایی کره زمین همراه بود، چهره زمین را دچار تغییرات عمیقی کرد . این تغییرات که در نیمه ی دوم قرن بیستم با تخریب لایه ازن، انقراض گسترده گونه های حیاتی، تخریب شدید پوشش گیاهی، کاهش شدید منابع طبیعی و ... همراه بود، به صورت بحران های زیست محیطی آشکار گردید. با شروع بحران های زیست محیطی، دولت ها مانند همه بحران ها از خود واکنش نشان داده و با نوعی تعامل به صورت تشکیل اجلاس های بین المللی، صدور قطع نامه ها و کنوانسیون های متعدد سعی در جلوگیری از گسترش بحران های زیست محیطی در سه سطح ملّی، منطقه ای و جهانی نمودند . عمق این بحران ها و دامنه آن ها به قدری گسترده بود که علاوه بر دولت ها، احزاب و سازمان های غیر دولتی مانند : احزاب صلح سبز در سراسر جهان تشکیل شدند و با گسترش دامنه فعالیت خود و مقبولیت مردمی، در اواخر قرن بیستم توانستند در برخی کشورهای صنعتی دولت ها را در دست گیرند. این مقاله با روش تحلیل محتوا ضمن پرداختن به مفهوم ژئوپولتیک زیست محیطی در پی کشف این موضوع می باشد که آیا بحران های زیست محیطی در آینده به کشمکش و بحران های میان اقوام یک کشور، کشورهای درون منطقه ای و نهایتاً مناطق جهان تبدیل خواهد شد و پژوهشگران ژئوپولتیک و محیط زیست چگونه می توانند راهکارهایی را به دولت ها و سازمان های غیردولتی پیشنهاد کنند تا از تبدیل بحران های زیست محیطی به بحران های امنیتی جلوگیری نمایند. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان می دهد، بحران های زیست محیطی و کاهش شدید منابع طبیعی در آینده منشا بسیاری از درگیر یهای قومی و همچنین منطقه ای است و بسیاری از روابط، ملاحظات و تنش های قومی، منطقه ای و جهانی بر مبنای این بحران ها در حال شکل گیری و گسترش است.
۱۳۱.

تحلیلی بر مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری ایران (مطالعه موردی: استان سمنان)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال چهارم پاییز ۱۳۸۶ شماره ۳ (پیاپی ۱۵) 95 - 104
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۱ تعداد دانلود : ۱۲۵
جغرافیای مشارکت و رفتارهای انتخاباتی از مه مترین مباحث جغرافیای انتخابات محسوب می گردند. با بررسی علمی این دو شاخه جغرافیای انتخابات می توان بسترهای لازم را برای تحول در روند مشارکت در مناطق مختلف جغرافیایی با توجه به تنوع عوامل انسانی و شرایط طبیعی آنها فراهم ساخت. بررسی نه دوره انتخابات ریاست جمه وری ایران نوع خاصی از تنوع رفتارهای انتخاباتی و میزان مشارکت مردمی را به نمایش می گذارد که این تنوع نمی تواند بی تأثیر از عوامل ثابت جغرافیایی مناطق این کشور و شرایط متغیر سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و نحوه عملکرد جناح حاکم و رئیس جمهور منتخب باشد. این مقاله با روش تحلیل محتوا ضمن بررسی عوامل کُلی مؤثر بر روند مشارکت و رفتارهای انتخاباتی در انتخابات ریاست جمهوری ایران به بررسی آماری نه دوره انتخابات ریاست جمهوری در استان سمنان از مناطق مرکزی ایران می پردازد نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان می دهد روند مشارکت م ردم استان سمنان در انتخابات ریاست جمهوری بیشتر از آنکه متأثر از عوامل کشوری باشد، تابع عوامل محلی است و رفتارهای انتخاباتی مردم این استان در اکثر دوره ها از عوامل کشوری پیروی می کند
۱۳۲.

بازنمایی نقش ایالات متحده در نظریه های ژئوپلیتیک سه دوره کلاسیک، مدرن و پست مدرن (1890 تا 2020)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای سیاسی سال هفتم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۶ 25 - 42

کلیدواژه‌ها: ایالات متحده ژئوپلیتیک نظریه های ژئوپلیتیک نظم جهانی هژمونی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۹ تعداد دانلود : ۱۹۰
قسمت اعظمی از فرایند توسعه ژئوپلیتیک، مرهون نظریه هایی بوده است که در دو قرن اخیر توسط دانشمندان جهانی اندیش مطرح شده است. نظریه های ژئوپلیتیکی با ماهیت پیش بینی وقایع نظام آینده جهانی، عموماً با مرکزیت موقعیت های جغرافیایی مختلف در عرصه رقابت قدرت جهانی مطرح شده اند. هدف اصلی این پژوهش، با روش جمع آوری داده به شکل اسنادی و کتابخانه ای و شیوۀ تحلیل اطلاعات توصیفی – تحلیلی، واکاوی نقش ایالات متحده در نظریه های ژئوپلیتیک سه دوره کلاسیک، مدرن و پست مدرن با رجوع به منابع معتبر بین المللی بر اساس دو طیف ازنظریه پردازان آمریکایی و غیر آمریکایی می باشد. در این مقاله با بررسی 30 نظریه از تئوریسین های ژئوپلیتیک استدلال شده است که هر کدام از این اندیشمندان سعی دارند که با توجه به استراتژی و منافع کشور خود، به نوعی نقش ایالات متحده را در نظم جهانی به عنوان تهدید یا فرصت در نظام ژئوپلیتیک جهانی، به دولتمردان کشور خود یا جهانیان بازنمایی کنند؛ بنابراین، از سرآغازنظریه پردازی ژئوپلیتیکی در اواخر قرن نوزدهم تا سال 2020، ردپای هژمونیک ایالات متحده همواره به چشم می خورد.
۱۳۳.

ارائه مدل تصمیم گیری چندشاخصه فازی برای مقایسه قدرت نرم کشورها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست جهانی دوره چهارم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۳ (پیاپی ۱۳) 34 - 7
تعداد بازدید : ۱۹۳ تعداد دانلود : ۱۶۱
مقایسه و جایگاه قدرت نرم کشورها در نظام ژئوپلیتیک جهانی، دغدغه ا ی برای دانشمندان حوزه های مختلف علوم انسانی، نظیر جغرافیای سیاسی، ژئوپلیتیک، روابط بین الملل و علوم سیاسی، در عصر حاضر تبدیل شده است. با این همه، به دلیل کیفی بودن و غیر قابل اندازه گیری بودن مولفه های قدرت نرم ادبیات موثر و مسلطی در زمینه اندازه گیری قدرت نرم کشورها فراهم نیامده است؛ هم چنان که الگوهای تطبیقی و مقایسه ای قابل توجهی نیز در این حوزه ارایه نگردیده است. هدف از انجام این پژوهش، سنجش و مقایسه قدرت نرم کشورها می باشد. سوال اصلی این تحقیق عبارت است از اینکه «میزان و جایگاه قدرت نرم کشورهای جنوب غرب آسیا، آسیای مرکزی و قفقاز در مقایسه با دیگر کشورهای منطقه چگونه می باشد؟» در پی پاسخگویی به سوال اصلی، در این تحقیق برای نخستین بار، مدل تصمیم گیری چندشاخصه جبرانی فازی جهت سنجش و مقایسه قدرت نرم کشورها، ارائه گردیده است. به این منظور روش Fuzzy Topsis، به کار گرفته شد. نتیجه نهایی این تحقیق نشان می دهد که توان قدرت نرم در کشورهای جنوب غرب آسیا، آسیای مرکزی و قفقاز به این ترتیب است: ترکیه، عربستان، فلسطین اشغالی، قزاقستان، ایران، عمان، قطر، گرجستان، آذربایجان و امارات، کویت، بحرین، ترکمنستان، تاجیکستان، قرقیزستان، پاکستان، ازبکستان، ارمنستان، لبنان، اردن، سوریه، عراق و، در نهایت، افغانستان و یمن.
۱۳۴.

الگویابی حکمروایی شایسته شهری در ابعاد فضایی- سیاسی کلان شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری دوره ۱۰ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ 193 - 213

کلیدواژه‌ها: الگویابی حکمروایی شایسته شهری سطح فضایی - سیاسی شهر کلان شهر تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹ تعداد دانلود : ۱۷۷
رشد شهرنشینی در تهران یک پدیده سیاسی- فضایی است که می بایست با توجه به هدف برای ارائه الگوی مناسب حکمروایی شایسته شهری در بعد فضایی- سیاسی شهر، الگویی مناسب در نظر گرفته شود. با توجه به شاخصه های حکمروایی شایسته شهری، عدالت و مشارکت می تواند به عنوان عواملی بنیادین در جهت پیشرفت و عدالت فضای شهری حرکت نماید. روش پژوهش جهت پاسخ به پرسش اصلی تحقیق، روش آمیخته (کمی– کیفی) می باشد. جمع آوری اطلاعات با استفاده از روش ترکیبی (کتابخانه ای و میدانی) انجام می پذیرد. برای تحلیل داده های پژوهش از نرم افزار SPSS استفاده خواهد شد. همچنین برای الگویابی حکمروایی شهری از پرسشنامه که توسط متخصصان حوزه شهری تکمیل شده است، بهره گرفته شد. این داده ها با استفاده از طیف لیکرت ارزش گذاری و درنهایت؛ با استفاده از آزمون های آماری T تک نمونه ای و روش تحلیل عاملی انجام گرفت. نتایج گویای آن است که از میان شاخص ها، عدالت، برابری و مشارکت در شهر تهران نسبت به سایر شاخص ها وضعیت بهتری را نشان می دهد و شاخص های شفافیت، قانون محوری و پاسخگویی از دید متخصصان کمتر از حد متوسط ارزیابی شده اند. ازاین جهت دارای وضعیت خوبی نمی باشند. درنهایت الگوی حکمروایی شایسته شهری می تواند نظریه ای جدید در پاسخگویی به انتظارات و مسئولیت های جدید باشد و یک سند مدیریتی مناسب برای مسئولان باشد که به کمک آن بتوانند به توسعه پایدار شهری دست یابند.
۱۳۵.

پایش حدود مرزهای رودخانه ای ممتد دو سوی مرز(مطالعه موردی هیرمند)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق امنیت سال ۱۶ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۶۰ 189 - 208

کلیدواژه‌ها: بحران آب امنیت ملی هیدروپلیتیک مرز ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۹ تعداد دانلود : ۱۳۹
مالکیت و حق بهره برداری از آب رودخانه های مرزی بطور کامل در اختیار یک کشور نیست. این مهم از دیرباز سر منشاء اختلافات و کشمکش های سیاسی و حتی جنگ ها و عملیات های نظامی بین دولت ها بوده است. رودخانه مرزی هیرمند از کوه های هندوکش در غرب کابل افغانستان سرچشمه گرفته و در نهایت به تالاب هامون واقع در دشت سیستان ایران می ریزد. این رودخانه یکی از موضوعات حقوقی و مناقشات بین ایران و افغانستان بر سر تعیین حدود مرزی بین المللی و چگونگی تقسیم آب از زمان امضای عهدنامه پاریس 1857 تا کنون بوده است. رودخانه هیرمند، مرزهای بین المللی ایران و افغانستان را در بخشی از سیستان تشکیل می دهد. تغییرات احتمالی مسیر این رودخانه ناشی از نوسانات اقلیمی و فعالیت های انسانی در درازمدت، می تواند زمینه ساز اختلافات سیاسی بیشتر بین ایران و افغانستان بر سر تعیین حدود مرزی (حاکمیت) گردد. از این رو، در این مطالعه پایش تغییرات بلندمدت مسیر رودخانه هیرمند در ناحیه مرزی مشترک بین ایران و افغانستان به عنوان یک ضرورت حقوقی – سیاسی مدنظر قرار گرفته است. بدین منظور از سری زمانی تصاویر سنجش از دوری به عنوان یک منبع اطلاعاتی قابل اعتماد، کم هزینه و ارزشمند استفاده شده است.
۱۳۶.

آینده پژوهی وضعیت آموزش عالی زنان در منطقه خاورمیانه با تأکید بر جایگاه ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش زنان ۱۳۸۷ شماره ۳ (پیاپی ۲۲) 5-37

کلیدواژه‌ها: شاخص های توسعه انسانی توسعه جنسیتی سند چشم انداز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳ تعداد دانلود : ۱۱۷
ارزیابی وضعیت زنان در جوامع مختلف نیازمند محاسبه شاخص های متفاوت در زمینه های علمی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است که محاسبه این عوامل و مقایسه آن در مورد مشابه با مردان نشانگر سطح پیشرفت و توسعه یافتگی کشورها و تعیین جایگاه آن ها نسبت به سایر کشورها در سطوح جهانی و منطقه ای است.با مشخص شدن جایگاه کشورها، آن ها می توانند برای رسیدن به اهداف برنامه ریزی شده در راستای توسعه انسانی، رفاه و منزلت در خور توجه زنان در مقایسه با کشورهای پیرامونی خود تدابیر لازم را بیندیشند.اگر چه سنجش وضعیت زنان در منطقه به پارامترهای مختلفی بستگی دارد اما با توجه به این که امروزه توسعه یافتگی از عوامل قدرت ملی کشورهاست و قدرت ملی از مسائل مهم جغرافیای سیاسی است، مقاله حاضر تلاش دارد که با ارائه روش و مدل، گامی در راستای این سنجش بردارد.در این تحقیق از نرم افزار SPSS که بیشتر برای ارزیابی، سنجش و تحلیل آمارهای اجتماعی به کار می رود استفاده شده و با استفاده از روش نمونه گیری چند مرحله ای سعی شده جایگاه فعلی کشورها را نسبت به هم سنجیده و سپس از طریق تکنیک های تجزیه و تحلیل سری های زمانی جایگاه آنان را در سال 1404 پیش بینی نماید.
۱۳۷.

ارزیابی وضعیت کشورهای عضو سازمان منطقه ای گوآم در عصر جهانی شدن

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۷ بهار ۱۳۹۱ شماره ۱۸ 61 - 77
تعداد بازدید : ۱۲۴ تعداد دانلود : ۱۱۱
بازی بزرگ قرن نوزدهم رقابتی کاملاً استعماری در عرصه ی ژئوپلیتیک آسیای مرکزی بود که با وقوع انقلاب کبیر روسیه در سال 1917 میلادی پایان یافت. تا این که در اوایل دهه ی 1990 میلادی با فروپاشی شوروی، منطقه آسیای مرکزی این بار در کنار مناطق جنوبی قفقاز که در مجموع، ارواسیای مرکزی خوانده می شوند بار دیگر عرصه ی رقابت و بازی میان قدرت هایی شد که از آن با عنوان بازی بزرگ جدید یاد می شود. با وجود همه این تحولات به وقوع پیوسته در مناطق ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیک جهان، چشم اندازها و خیزش هایی به سمت منطقه گرایی و اتحاد و ائتلاف به چشم می خورد تا همواره از نفوذ و قدرت بازیگران اصلی بازی در نظام جهانی کاسته شود. یکی از این مناطق ژئوپلیتیکی منطقه قفقاز می باشد که همواره مورد توجّه بوده و در سال های اخیر درگیر چالش ها و جنگ های داخلی و خارجی بوده است. این مقاله در پی آن است تا نقش و عملکرد کشورهای منطقه قفقاز جنوبی را در قالب سازمان منطقه ای گوآم در عصر جهانی شدن ارزیابی نماید. سازمان منطقه ایی که در واقع به منظور حل یا جلوگیری از مشکلات منطقه ای باعث شد گرجستان، اوکراین، آذربایجان و مولداوی، سازمان منطقه ای گوآم را در سال 1997 میلادی تأسیس کنند. 
۱۳۸.

بررسی جغرافیای انتخابات در استان گیلان

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۶ پاییز ۱۳۹۰ شماره ۱۶ 15 - 30
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۹۸
از زمان تشکیل مجلس شورای اسلامی تا به امروز 8 دوره انتخابات پارلمانی در ایران برگزار شده است. در این دوران رفتار انتخاباتی مردم در انتخابات چه در امر مشارکت و یا گزینش افراد با توجه به     جناح های مختلف کشور روند یکسانی را طی نکرده و این موضوع در طی دوره های مختلف انتخاباتی از حوزه ای به حوزه ی دیگر متفاوت بوده است. همچنین با توجه به انتخابات برگزار شده در ایران تاکنون هیچ گونه بررسی علمی از پدیده جری مندرینگ در مرزهای حوزه های انتخاباتی صورت نگرفته است. این تحقیق با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی و با استفاده نقشه و نمودارهای مختلف، ضمن بررسی و تجزیه و تحلیل جغرافیای انتخابات استان گیلان سعی دارد به سوأل های زیر پاسخ دهد که آیا با توجه به موقعیت قرارگیری استان گیلان در نوار مرزی شمال کشور، روند مشارکت و همگرایی در این استان در طی دوره های انتخابات پارلمانی کاهش یافته است؟ با توجه به رفتار انتخاباتی مردم در گزینش نمایندگان، جهت  و گرایش حوزه های انتخابیه استان گیلان با توجه به دو طیف عمده کشور، به کدام جناح سیاسی است؟ و آیا در طی هشت دوره انتخابات پارلمانی برگزار شده در ایران، پدیده جری مندریگ در استان گیلان روی داده است؟ نتایج این تحقیق نشان می دهد که علی رغم این که استان گیلان در نوار مرزی کشور قرار گرفته روند بالایی در انتخابات طی نموده و گرایش جناحی مردم و نمایندگان آن به سمت جناح راست است. و یک مورد پدیده جری مندرینگ نیز در استان گیلان کشف شده است.
۱۳۹.

واکاوی عدالت فضایی و جری ماندرینگ در حوزه های انتخابیه استان سیستان و بلوچستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۵۲) 451 - 471

کلیدواژه‌ها: تناسب تسهیم جری ماندرینگ عدالت فضایی حوزه های انتخابیه سیستان و بلوچستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸ تعداد دانلود : ۲۳
موضوع مهم در جغرافیای انتخابات به ویژه انتخابات پارلمانی یکی “تناسب در تسهیم کرسی های پارلمانی“ و “ جری ماندرینگ” است. که به چگونگی تغییرات یا عدم تغییرات در مرزهای حوزه انتخابیه که موجب پیروزی یک شخص یا گروه و بی عدالتی در انتخابات می شود که در ایران به آن کمتر پرداخته شده است. استان سیستان و بلوچستان از استان های مرزی، پیرامون و محروم کشور است که از توسعه نیافتگی رنج می برد و به لحاظ وضعیت ژئوپلیتیک از حساسیت خاصی برخوردار است و یکی عواملی که می تواند این روند را به توسعه یافتگی تغییر دهد مباحث جغرافیای انتخابات است در این راستا مطالعه " تناسب تسهیم " و "جری ماندرینگ " در این استان اهمیت بسزایی دارد. این مقاله که بخشی از یک تحقیق جامع در خصوص دو مقوله "تناسب تسهیم "و " جری ماندرینگ " در یازده دوره انتخابات پارلمانی در استان سیستان و بلوچستان است و صرفاً به دو موضوع فوق در این استان پرداخته شده است. داده های پژوهش با روش کتابخانه ای استخراج و تحلیل آن با استفاده از نرم افزار Spss در محیط Gis انجام شده است. در بررسی "تناسب تسهیم " مشاهده شد در حوزه های انتخابیه این استان عدالت فضایی به نسبت جمعیت و تعداد کرسی کمتر وجود دارد و می بایست 2 کرسی به نمایندگان این استان اضافه شود و بررسی جری ماندرینگ در این استان نشان از آن دارد که "جری ماندرینگ " واقع نشده است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان