سرزمین

کلان شهر تهران به عنوان بزرگترین مرکز شهری خاورمیانه، تا دو سده پیش، در مقابل شهرهای تاریخی و پر آوازه ایران زمین، شهری کوچک به شمار می آمد که در حاشیه شمالی ری قرار داشت و مکانی خوش آب و هوا در دامنه های جنوبی البرز محسوب می شد که تحولات سیاسی کشور از دوره صفوی به بعد، بر اهمیت چهار راهی ارتباطی آن صحه نهاد. بویژه از آن جهت که این شهر در مرکزیت و ثقل جغرافیایی جریان حرکت طوایف قدرتمند مدعی حکومت قرار گرفت. تا اینکه از آغاز قاجاریه به پایتختی برگزیده شد و اهمیت روز افزون یافت و با ورود کشور به عصر جدید پس از انقلاب مشروطه و آغاز دوره پرشتاب شهر نشینی در ایران، تهران با در نوردیدن مرز های طبیعی و تاریخی خود و الحاق شهرها و روستاهای پیرامون به به کلان شهری بزرگ تبدیل گردید که البته به مشکلات و معضلات کارکردی کالبدی و اجتماعی – اقتصادی کلان شهرهای کشورهای توسعه نیافته نیز دچار گردید. مسائلی چون بی هویتی، بافت ناهماهنگ کالبدی و فضایی بخش های کهنه و جدید شهر، آلودگی های زیست محیطی، حاشیه نشینی، تمرکز بیش از اندازه فعالیتهای رسمی و غیر رسمی اقتصادی و در نتیجه تمرکز ناموزون جمعیت در این شهر و غیره، موجب گردید تا بتدریج مراکز جمعیتی و شهرهای حاشیه این کلان شهر نیز رشد نموده و به عنوان مراکز خوابگاهی و پسکرانه تهران به قطب های جمعیتی تبدیل شوند که ایجاد قطب شهری کرج در غرب تهران نمونه اصلی آن است. درنتیجه با تمرکز جمعیت در سایر شهرهای پیرامون تهران اکنون با یک مجموعه و منطقه شهری در محدوده استان تهران مواجه هستیم که شکل گیری چنین ساختاری بر پیکره کشور استان تهران پیامدهای خاص خود را داشته و مدیریت کلان سیاسی و اداری خاصی را طی می نماید.  

فقر روستایی به واسطه فشار بر منابع محیطی و بهره برداری غیر اصولی و ناپایدار از این منابع موجب تشدید تخریب محیط زیست می شود و بحرانهای زیست محیطی نیز به واسطه تحلیل و از بین بردن منابع مورد استفاده روستائیان، بر شدت فقر آنان می افزاید. در تحقیق حاضر هدف آن است نقش فقر اقتصاد روستایی بر تخریب محیط زیست درمراتع ممیزی شده بخش پشت آب شهرستان زابل مورد بررسی قرار گیرد. روش تحقیق بر اساس هدف کاربردی و داده ها ی مورد نیازاز طریق روش کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده است. در روش میدانی ابزار گرد آوری اطلاعات پرسشنامه و واحد آماری، سرپرست خانوار(بهره بردارروستایی) است. بدین منظور تأثیردو عملکردمستقیم وغیر مستقیم انسان بر تخریب محیط زیست(مرتع)که نتیجه فقر اقتصادی واجتماعی بهره برداران روستایی است بررسی شده است. این تحقیق نشان می دهدکه،: پایین بودن متوسط درآمد سرانه  خانوارهای روستایی، بازدهی پایین مرتع و عدم دسترسی به فرصت های شغلی عامل فقر اقتصاد روستایی و سطح پایین تحصیلات خانوارروستایی وبالا بودن بعدخانوارعامل فقراجتماعی روستاییان استفاده کننده از مرتع بوده است. این دو عامل سبب شده است تاروستاییان باعملکرد غیر مستقیم جهت تامین ضروریات زندگی به نگهداری بیش از حد دام در فضای محدود مرتع بپردازند، از طرفی باعملکرد مستقیم ازطریق بوته کنی که می توانددر به تاخیر انداختن فرسایس خاک و افزایش طول عمر مرتع مفید باشد؛ باعث شدت تخریب پذیری مرتع  گردند. نتایج تحقیق بیانگرآن است که فقر اقتصادی واجتماعی روستاییان سبب تخریب محیط زیست (مرتع)از طریق عملکرد مستقیم انسان( بوته کنی جهت تامین سوخت، فروش وایجاد آغل) و عملکردغیر مستقیم انسان(نگهداری دام مازادبرظرفیت مرتع) شده است.

زعفران به عنوان گرانبهاترین محصول کشاورزی و دارویی جهان از جمله گیاهانی است که با توجه به مقاومت خود در برابر خشکی، نیاز به آب کم، قابلیت نگهداری بالا، عدم فساد پذیری و اثرات اشتغال زایی و درآمدزایی بالا و ارز آوری در کشور و بخصوص در استان خراسان بزرگ بویژه مناطقی که محدودیت مبادرتهای صنعتی و پروژه های عمرانی دارند، توجه به امر تولید و توسعه کاشت زعفران به عنوان یک محصول استراتژیک امری ضروری و حیاتی در توسعه روستایی و کاهش مهاجرت روستا به شهر در سطح منطقه مورد مطالعه « دهستان بالا ولایت » می باشد. در این مقاله اثرات اقتصادی زعفران بر توسعه روستایی، رفاه و امنیت، اشتغال زایی، افزایش در آمد، تثبیت جمعیت و کاهش مهاجرتهای بی رویه به سمت شهر در بخش مرکزی (دهستان بالا ولایت) به وضوح محسوس است و دهستان بالا ولایت موقعیت مناسبی از لحاظ شرایط اقلیمی، آب و خاک مناسب برای کاشت زعفران در مقیاس وسیع را دارا می باشد.

بندرت می توان منطقه ای مانند خلیج فارس یافت که بتوان دیدگاه های سیاسی را به عرصه آزمایش گذارد. و هیچ منطقه ای همانند خلیج فارس نتوانسته است توجه ودر عین حال علاقه جهانیان را به خود معطوف نماید. تا آنجا که تاریخ نشان می دهد، خلیج فارس پیوسته بخش پراهمیتی از جهان بوده است. درنیم قرن اخیر، خلیج فارس یکی از مهمترین و حساس ترین مناطق جهان در نگرشهای ژئوپلیتیکی ومحاسبات استراتژیک بوده است و با توجه به تحولات و دگرگونی های عمیق وجاری در عرصه مناسبات بین المللی می توان ادعا کرد که در قرن بیست و یکم می رود تا به صورت مهمترین کانون توجه آن نگرشها و محاسبات درآیدوبه تعبیر کلاسیک ژئوپلیتیک هارتلند نام می گیرد. اما درحال حاضراین منطقه با پدیده ای به نام نظامی گری روبرو گردیده. دیدگاه های متفاوت کشورهای از مقوله امینت و بی اعتمادی به یکدیگر، زمینه را برای مداخله قدرتهای فرامنطقه ای مهیا نموده است. این مسأله، (حضور فدرتهای جهانی در منطقه) برای ایران که قدرت کلاسیک منطقه می باشد به نوعی مخاطره انگیز است و مستقیماً امنیت و منافع ملی وی را هدف قرار می دهد

حضور مردم در انتخابات سراسری برای انتخاب یک یا چند نفر به منظور در اختیار قرار دادن سرنوشت خویش به آنان برای مدتی معینی، بیانگر حساسیت مردم نسبت به آینده می باشد. هر اندازه میزان این حساسیت بیشتر و نتیجه ی مشارکت های قبلی ملموس تر باشد، حضور آنان در انتخابات بعدی افزایش می یابد. مشارکت سیاسی مردم ایران در انتخابات پارلمانی از فراز ونشیب هایی برخوردار است که دلایل آن از شهرستانی به شهرستان دیگر متفاوت است. میزان مشارکت مردم در انتخابات پارلمانی از حوزه ای به حوزه ی دیگر و در هر حوزه از دوره ای به دوره ی دیگر چشم انداز جغرافیایی ویژه ای را به وجود آورده که مطالعه علل و عوامل آن را آشکار می سازد. در این مقاله میزان و نحوه ی حضور در انتخابات نمایندگی مجلس شورای اسلامی(پارلمانی) در هشت دوره انتخابات استان خوزستان مورد مطالعه قرار گرفته و سعی شده با ارائه آمار و ارقام، جداول، نقشه ونمودار میزان حساسیت موضوع را نشان دهد. همچنین تعاملات میان گروه های عمده ی سیاسی کشور در این استان و گرایش نمایندگان مردم به کمیسیون های تخصصی مجلس وتأثیر عضویت در هر کمیسیون در عملکرد نماینده و جذب اعتبارات به آن حوزه در دوره های اخیر به بحث گذاشته شده است.

هر گونه تغییر و تحول سازنده ای در محیط های شهری بدون توجه به پرورش نیروی کارآمد و تشکیل سرمایه انسانی انجام شدنی نیست و نیروی انسانی کارآمد در سایه فرصت های برابر آموزشی به بار خواهد نشست. شهر زاهدان با یک سابقه خیلی کوتاه در شهرنشینی، طی دهه های اخیر رشد ناموزنی داشته، که زمینه ساز نابرابری اجتماعی به ویژه در امکانات آموزشی در بین شهروندان و مناطق می باشد. نتایج این مقاله نشان می دهد بین مناطق شهر زاهدان در برخورداری از امکانات آموزشی تفاوت فاحشی وجود دارد و منطقه دو شهرداری به عنوان برخوردارترین منطقه و مناطق یک و سه به عنوان مناطق محروم از این حیث محسوب می شوند. در میان شاخصهای مورد بررسی بیشترین اختلاف در برخورداری از امکانات آموزشی در بین مناطق به لحاظ شاخص مراکز آموزش عالی غیر دولتی با ضریب 82/1 و کمترین اختلاف در میان شاخصها در سرانه مهد کودک و پیش دبستانی با 72/0 می باشد. در مجموع ضریب اختلاف برای تمامی شاخص های مورد بررسی در سطح بالایی بوده که نابرابری شدیدی را در توزیع سرانه های آموزشی در بین مناطق شهری تبیین می کند. از نتایج دیگر پژوهش حاضر این است که، درطیدهه یاخیر،روندتوزیعو سازمان یابی امکانات آموزشی در شهر زاهدان به سمت عدم تعادل و تمرکز گرایی در منطقه دو و تشدید نابرابریها و در نتیجه گسستگی بیشتر عدالتفضایی بین مناطق در جریان است. و این می تواند هشدار جدی به دست اندرکاران امور شهری و برنامه ریزان آموزشی باشد.

دفن پسماند ها همواره به عنوان یکی از مشکلات اولیه مسئولین خدمات شهری محسوب شده است. مخاطرات زیست محیطی وبهداشتی دفن پسماند ها به دلیل ارتباط آن با زندگی بشر نیاز به کنترل و اعمال سیستم مدیریت ویژه ای دارد که در فرآوری توسعه و افزایش جمعیت پیچیدگی های بیشتری می یابد. با توجه به مشکلات دفع پسماند های شهری و کاهش پیامد های مختلف آن نیاز به مکان یابی اصولی بوده است. لذا برای انتخاب یک مکان مناسب دفع پسماند ها با منظور نمودن معیار های زیست محیطی از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده شده است. عوامل اصلی در مکان یابی محل دفن پسماند ها در این تحقیق توپوگرافی، شیب زمین، جنس خاک، زمین شناسی، هیدرولوژی، ژئوهیدرولوژی، فاصله از منابع آب های سطحی، مراکزجمعیتی شهری وروستایی، جاده دسترسی و منابع تولید پسماند ها بوده است. با تعیین محدوده های قابل قبول برای هر یک از عوامل فوق بر اساس نتایج تجزیه و تحلیل نهایی، مکانهای مناسب بر حسب اولویت بر روی نقشه تهیه شده است.

هدف اکثر برنامه ریزان در کشور های گوناگون نیل به توسعه و هدف نهایی از توسعه نیز نیل به توسعه پایدار است. در فرایند برنامه ریزی برای توسعه روستایی، شناخت ویژگی های ساختاری سطوح توسعه یافتگی و آگاهی از پتانسیل ها و توان های محیطی هر منطقه اهمیت زیادی دارد.به منظور حل مسائل ناشی از عدم تعادل های منطقه ای گام نخست شناخت و سطح بندی مناطق از نظر میزان بر خورداری در زمینه های اجتماعی، اقتصادی وخدماتی می باشد که روش متغیر های استاندارد شده یکی از الگو های عرضه شده دراین زمینه است. هدف این مقاله بررسی ویژگیهای اقتصادی، اجتماعی روستاهای شهرستان بندر انزلی با یکدیگر و تعیین میزان توسعه یافتگی آنها می باشد تا درحوزه کاربردی نتایج آن در تصمیم گیری ها و برنامه ریزیهای منطقه ای مورد استفاده قرار گیرد. روش کاردراین تحقیق توصیفی و تحلیلی می باشد. جامعه آماری تحقیق حاضرکلیه 28روستای شهرستان بندر انزلی می باشد. در بررسی حاضر 32 شاخص که در نهایت این شاخصها به 5 شاخص تبدیل شدند که برای سهولت کار خدمات زیر بنایی و روبنایی را در هر یک از روستاهای جمع آوری شده درزمینه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و مشخص شده و سپس با بهره گیری از مدل متغیر های استاندارد شده در حوزه خدمات سطوح توسعه یافتگی روستاهای شهرستان بندر انزلی تعیین و تحلیل بر روی آنها انجام شده است.نتایج حاصل در این پژوهش نشان می دهد که روستاها علی رغم داشتن شرایط محیطی تقریباً همگن از لحاظ میزان برخورداری و سطح توسعه یافتگی تفاوت های قابل ملاحظه ای دارند. همچنین سطح برخورداری روستاها در هر یک از ابعاد اقتصادی، اجتماعی و خدماتی با یکدیگر برابر نیست در مجموع می توان گفت که6/66% روستاهای شهرستان بندر انزلی توسعه یافته و 9/22%کمتر توسعه یافته و5/10% روستاهاتوسعه نیافته می باشند. این تفاوت ها لزوم تهیه و اجرای برنامه ها و طرح های هدفمند را برای توسعه یکپارچه و متوازن نواحی روستایی این شهرستان را ایجاب می کند.