محمداسماعیل نباتیان

محمداسماعیل نباتیان

مدرک تحصیلی: استادیار دانشکده معارف و اندیشه اسلامی دانشگاه تهران

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۲ مورد از کل ۱۲ مورد.
۲.

دین و عرفى شدن در ایران معاصر(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: اسلام گفتمان مدرنیته (تجدد) اسلام سیاسى عرفى شدن

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی اندیشه سیاسی اسلام کلیات دین و دولت
تعداد بازدید : ۲۱۸۶
عرفى شدن دین در دو گفتمان اسلام سیاسى و تجدد، داراى معانى متفاوتى است. تجدد در پى عرفى شدن دین است تا مفاهیم اساسى خود را در خارج از حوزه دین معنا دهى کند؛ اما اسلام‏گرایى در پى عرفى شدن است تا بر اساس تحولات و تغییرات و مقتضیات زمان و در چارچوب اجتهاد، به مسائل و نیازها در دایره شریعت پاسخ دهد. در تاریخ معاصر ایران این دو گفتمان مبناى بسیارى از تحولات سیاسى - اجتماعى است و براى تحلیل آنها باید با عصاى این دو گفتمان گام برداشت. براى تبیین مسئله عرفى شدن در ایران معاصر، به تحلیل دو گفتمان تجدد و اسلام‏گرایى و مفهوم عرفى شدن بر اساس نظریه گفتمان لاکلا و موف پرداختیم و با مفصل‏بندى چندین دال مهم حول دال‏هاى مرکزى مدرنیته و اسلام‏گرایى، به تبیین این مفاهیم در نظام معنایى تجدد و اسلام‏گرایى با استفاده از شواهدى از ایران معاصر اقدام کردیم. در پایان نمودهایى از عرفى شدن را در ایران معاصر مورد بحث قرار داده‏ایم.
۳.

امنیت فرهنگی از منظر فقه شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امنیت فقه امنیت امنیت فرهنگی مطالعات اسلامی امنیت مصالح خمسه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷۷ تعداد دانلود : ۸۵۴
امروزه جهان اسلام، تحت سایه سنگین ناامنی و بحران های متوالی و متتابعی چون تروریسم مذهبی، تفکرات تکفیری و اشغال نظامی به سر می برد که بیانگر انحطاط در حیات سیاسی- اجتماعی مسلمانان می باشد. این انحطاط در حوزه های نظری امنیت نیز تبلور یافته است که ضرورت تأملات فقهی راجع به امنیت و تولید دانش اسلامی امنیت با ابتنای بر ظرفیت های فقه شیعه را آشکار می کند. مقاله حاضر با تمسک به خصائص و ظرفیت های فقه شیعه سعی کرده احکام متقاربی با محوریت امنیت فرهنگی را تجمیع و اصول و ضوابط فقهی امنیت را استنتاج نماید و زمینه تکوین «فقه امنیت فرهنگی» در چارچوب مطالعات اسلامی امنیت را فراهم سازد.
۵.

شبکه ولاء؛ طرحی از الگوی جامعه قرآنی از منظر آیت الله محمدمهدی آصفی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: جامعه آرمانی برائت سلام نصیحت شبکه ولاء

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۷ تعداد دانلود : ۳۹۱
«شبکه ولاء» از مفاهیم بدیعی است که آیت الله محمدمهدی آصفی با هدف ترسیم یک جامعه آرمانی اسلامی از قرآن کریم استخراج کرده است. شبکه ولاء را بر اساس نظریه سیستمی می توان به مثابه یک سیستم متشکل از ساختارهای ترسیم شده و کارکردهای تعریف شده ای دانست که در طریقی خاص و برای نیل به غایتی ویژه جهت دهی شده است. آیت الله آصفی از ساختار این سیستم به «خطوط» تعبیر و با بهره گیری از روایات، این سیستم را دارای ساختاری سه وجهی تعریف کرده است: خطوط طولی ناظر بر رابطه فرد مسلمان با مجموعه ای از رهبران و اولی الامر است که به حاکمیت الهی می انجامد. خطوط عرضی بیانگر ارتباط انسان مسلمان با جماعت مسلمین در این جامعه آرمانی است. خطوط عمقی مبیّن ارتباط فرد مسلمان با عمق تاریخ و تمدن و سیره اولیا و اوصیاست. علامه آصفی برای تعریف نوع روابط تعیین شده میان ساختارها (خطوط) در درون شبکه ولاء، از دو مفهوم قرآنی بهره گرفته است: «سلام» و «نصیحت» که کارکردشان، پیوند دادن میان ساختارها و زیرساختارها برای دستیابی انسان مسلمان به غایت پیوند و ولای الهی است. نکته شایان ذکر اینکه، اساساً کنشگر محوری در شبکه ولاء، انسان مسلمان است و مرزبندی این سیستم بر مرزهای عقیدتی ابتنا یافته است و به همین دلیل، ولاء برای ارتباطات انسان مسلمان تعریف شده است و در مقابل، مفهوم برائت در قبال کافران معنا پیدا می کند.
۶.

حوزه انقلابی و صدور فرهنگ انقلاب اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: حوزه انقلابی فرهنگ انقلاب اسلامی صدور انقلاب نظریه پخش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۸ تعداد دانلود : ۳۷۸
حوزه انقلابی را می توان معتقد به اسلام سیاسی و نظام سیاسیِ مبتنی بر ولایت فقیه جامع الشرایط، ملهم از اندیشه های فقهی و کلامی امام خمینی دانست که پس از صدر اسلام، برای نخستین بار توانست الگویی مبتنی بر اسلام ناب و برگرفته از قرآن و احادیث را در جامعه تحقق بخشد و با ابتنا بر آن، به تدریج فرهنگی خلق کند و آن را بسط دهد. یکی از عوامل حفظ و پویایی یک اندیشه و نیز الگوی سیاسی اجتماعیِ برگرفته از آن، صدور و فراگیر کردن آن در فراتر از مرزهای جغرافیایی است. حوزه انقلابی با دارا بودن ظرفیت های اثرگذاری چون مرجعیت، کثرت طلاب و مبلّغان و نقش شبکه ای آنها در کشورهای مختلف، مساجد، حسینیه ها و هیئت های مذهبی، این امکان را دارد که فرهنگ انقلاب اسلامی را به عنوان الگوی جایگزین فرهنگ لیبرالیستی و نیز فرهنگ اسلام غیرانقلابی در جوامع مسلمان طرح کند و آن را نهادینه سازد.
۷.

مبانی فقهی نظام جمهوری اسلامی؛ امنیت سیاسی نظام اسلامی از منظر فقه شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امنیت فقه مصالح خمسه امنیت سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۳ تعداد دانلود : ۴۷۰
امروزه از چالش ها و دشواره های مبتلابه کشورهای اسلامی، مسئله امنیت و به طور خاص، امنیت سیاسی است. حال این سؤال مطرح است که آیا گزاره های فقهی، ظرفیت تبیین و تولید امنیت سیاسی و زمینه سازی برای ارائه الگوی امنیتی را داراست؟ در این راستا می توان گفت فقه شیعه، توجه ویژه ای به امنیت نظام اسلامی و به طور خاص امنیت سیاسی آن دارد. مدعای مقاله این است که در ابواب مختلف فقه، گزاره های فقهی متعددی ناظر بر عوامل و ضوابط تولید و تأمین امنیت سیاسی نظام اسلامی و نیز تهدیدات و وجوب مقابله با آن وجود دارند. جهت اثبات مدعای یادشده، با تمسک به روش استنباطی و استنادی، به تتبّع و استخراج گزاره های فقهی ناظر بر امنیت سیاسی در آثار فقهی متقدم و متأخر و معاصر شیعه با محوریت جواهرالکلام پرداخته و با استمداد از یک الگوی نظری تلفیقی متشکل از نظریه امنیت باری بوزان، مصالح خمسه (متخذ از فقه) و نظریه دلالت ها (متخذ از اصول فقه) به بررسی و تحلیل امنیت سیاسی در نظام اسلامی از منظر فقه پرداخته ایم.
۸.

گفتمان انقلاب اسلامی و مواجه با چالش بدیل سازی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نظریه گفتمان گفتمان انقلاب اسلامی گفتمان سلفی تکفیر چالش بدیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۵ تعداد دانلود : ۳۰۱
گفتمان انقلاب اسلامی با اتکای بر نقطه قوّت ماهیت اسلامی به پیروزی رسید و نظم های سکولار را به چالش کشید. اما از بُرهه ای به بعد، این نقطه قوّت به آنتی تز این گفتمان تبدیل گردید و آن را با چالش مواجه ساخت. حال، این سؤال مطرح است که اسلام سیاسی به عنوان نقطه قوّت گفتمان انقلاب اسلامی در ایجاد انقلاب و نظام سازی، چگونه به عنوان عاملی تهدیدگر و تضعیف کننده آن در جهان اسلام تبلور یافت؟(مسئله). با روش توصیفی-تحلیلی و بهره گیری از نظریه گفتمان لاکلا و موف (روش)، این فرضیه به بحث گذاشته شده که گفتمان سلفی تکفیری، با وجود وحدت پارادایمی، اثبات هویت خود را در نفی گفتمان انقلاب اسلامی تعریف نمود و با معنادهیِ متغایر به دالّ های مشابه و مفصل بندی آنها حول حکومت/خلافت اسلامی و در سایه حمایت و هدایت نظام سلطه، توانست الگویی از مسلمانِ اصیل تر، متشرع تر به سنّت نبوی و متخاصم تر در برابر کفار را به نیروهای اجتماعی مسلمانِ معترض القا نماید و گفتمان انقلاب اسلامی را به عنوان «غیرِ» واجب الجهاد جایگزین «غیر»های صلیبی و یهود نماید(فرضیه). فرجام آن، تبدیل نقطه قوّت گفتمان انقلاب اسلامی به آنتی تز و تضعیف کننده آن است که جهان اسلام را به تقابل بین مسلمانیِ خشونت بار مبتلا ساخته است(یافته).
۹.

مطالعه جامعه شناختی احساسات و رهبری سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اطلاعات بحران پیروان جامعه شناسی احساسات رهبری سیاسی سیاست کنش عاطفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۷ تعداد دانلود : ۲۲۵
اگر سیاست را آکنده از احساسات بدانیم، واقعاً چیزی از سیاست باقی نمی ماند؛ زیرا عقلانیت و احساسات به یک اندازه در سیاست تأثیرگذار هستند. یکی از مهم ترین حوزه های دانش سیاست که احساسات، نقش و کارکرد قابل توجهی در آن دارد، حوزه «رهبری سیاسی» است. با این تفسیر، نوشتار حاضر با اتخاذ روش تحلیل «نظریه مبنا» به دنبال آن است که دریابد از منظر جامعه شناختی چه نسبتی میان احساسات و رهبری سیاسی وجود دارد؟ یافته های پژوهش نشان دادند که هم رهبران سیاسی و هم پیروان در تعامل با یکدیگر، از احساسات بروزیافته «به مثابه اطلاعات اجتماعی»، استنباط و واکنش عاطفی ارائه می دهند و رفتار متناسب با آن احساسات را بروز می دهند. در همین راستا رهبران سیاسی در مواجهه با بحران ها، با شناخت ابعاد مختلف جامعه و احساسات پیروان، سعی در کنترل و مدیریت احساسات، آزادسازی شناختی، تجمیع انرژی های شورانگیز و درنهایت بسیج پیروان، پیگیری اهداف، تأمین منافع ملی و درنهایت غلبه بر بحران ها را دارند.
۱۱.

Transition to the past, the way to get rid of the deprivation of the present; Investigation and analysis of the role of nostalgia in the purification of the Pahlavi era(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: Nostalgia Islamic revolution Islamic Republic Pahlavi purification

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶ تعداد دانلود : ۷۸
Nostalgia is an important concept in the issues of identity and political culture of the society. Understanding this concept shows the state of despair and deprivation from the current conditions, and the emergence of longing for the past; A past free of shortcomings that is built in the psyche of today's society. Nostalgia can be considered as a kind of self-deception that distorts the past and edits events to make it ideal in order to get out of the chaotic situation. The hypothesis of the article is that due to the existence of two basic components of nostalgia, i.e. despair of the present and longing for the past, today's society is faced with livelihood problems, an unfavorable image of the future and a feeling of hopelessness for the improvement of the situation, and to relieve the pain, to He leaves his heart with a past that has been removed from any shortcomings and hardships and has found a surreal space in his mind. This psychological foundation built in the society provided the ground for ignoring any kind of deficiency, crime, deprivation, oppression, tyranny, dependence, etc. in the minds of the people of the Pahlavi period and in building a surreal society and purifying the crimes of the Pahlavis by currents and media. The meaning of the Islamic Republic and tendency to reaction plays a role.
۱۲.

Investigation of the Rights, Authorities, and Responsibilities of the King in the Constitutional IRAN(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: monarchy king Rights RESPONSIBILITIES constitutional era revolution

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰ تعداد دانلود : ۱۱
The Constitutional Revolution is of great importance regarding its direct impact on the political system and legal developments in contemporary Iran, as well as the changing relations between the rulers and the people. One of the important issues is the transformation in the position of the king and his rights, powers, and responsibilities in the legal sources of the constitutional era; with the focus of the constitutional revolutionaries on curbing despotism and ultimately drafting and promulgating the constitutional law and its supplements, efforts were made to separate the three branches of the legislative, executive, and judicial powers and prevent the concentration of power in the person of the king by establishing new institutions. However, a reflection on the process of political and legal transformations in the subsequent stages of the constitutional era until the Islamic Revolution reveals the crystallization and continuation of old despotism within the framework of the constitutional system, from the period of minor despotism to the Pahlavi era, where absolute rule of the king was not based on law but enforced through the law. Hence, considering that the philosophy behind the drafting of the constitutional law and its supplements fundamentally aimed to limit the despotism of the monarchy, while witnessing the reappearance and reproduction of despotism in the subsequent stages of the constitutional era until the victory of the Islamic Revolution, the question arises: ‘What role did the constitutional law and its principles play in the reproduction of despotism during the Pahlavi period?’ The present study aims to examine the hypothesis that with the infiltration of the monarchist movement, both overt and covert, in the drafting of the constitutional law and its supplements, the previous powers and authorities of the king were preserved in various principles of the constitutional law and its supplements, and under favorable conditions and based on these principles, the despotism of the monarchy was reproduced.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان