ذبیح الله صدفی

هدف از این پژوهش رویکردی جامعه شناختی به بررسی نقش و ارتباط جنسیت با سرمایه اجتماعی و مؤلفه های آن ، در چهارچوب نظریه پردازانِ سرمایه اجتماعی است . روش تحقیق : با توجه به روش کمی ترکیب پژوهش ها؛ یعنی روش فراتحلیل ، در هر پژوهش دو مطلب ] سطح معناداری ( significant Level )/ اندازه اثر ( Effect size ) [ باید استخراج و ثبت شوند . بنابراین، استخراج سایر اطلاعات ( شامل : هدف و فرضیه پژوهشی/ جامعه آماری و حجم نمونه/ ابزار اندازه گیری یا پرسشنامه/ روش های ارزشیابی نظیر پایایی و اعتبار/ نتیجه گیری و پیشنهادها ) از پژوهش های شناسایی شده تابع هدف محقق است .یافته ها : در چهارچوب روش فراتحلیل با استفاده از روش اسنادی با تکیه بر پایان نامه های ارشد (79%) و دکتری (21%)، در سطح دانشگاه های دولتی (94%) و آزاد اسلامی (6%) ؛ و براساس توزیعِ پژوهش های انجام شده (پایان نامه ها و طرح های پژوهشی ) به ترتیب در حوزه سرمایه اجتماعی 41 مورد (43%) ، اعتماد اجتماعی 28 مورد (30%) ، و مشارکت اجتماعی 26 مورد (27%) ؛ چنین برمی آید که طبق نتایج فراتحلیلِ فرضیه های تحقیقاتِ انجام شده ؛ اولا رابطه بین جنسیت با سرمایه اجتماعی : حاکی از همگونی داده ها و در عین حال پذیرش همبستگیِ قابل قبول بین جنسیت با سرمایه اجتماعی؛ثانیا رابطه بین جنسیت با اعتماد اجتماعی : حاکی از همگونی داده ها و در عین حال پذیرش همبستگیِ قابل قبول بین جنسیت با اعتماد اجتماعی و ثالثا رابطه بین جنسیت با مشارکت اجتماعی : حاکی از ناهمگونی داده ها و در عین حال عدم پذیرش همبستگیِ قابل قبول بین جنسیت با مشارکت اجتماعی در تحقیقات یاد شده است.

این پژوهش با تکیه بر رویکرد جامعه شناختی در مطالعه و بررسی پدیدة وسائل ارتباط جمعی به مثابه نماد دهکدة جهانی (درقالب سنجش گرایش جوانان به گزینشِ برنامه های کانال های تلویزیونی ماهواره ای دربین نمونه ای به حجم 1400 نفر به تفکیک 750 نفر از دانشجویان دانشگاه دولتی زنجان (دانشکده های علوم انسانی، علوم پایه، فنی مهندسی، کشاورزی) و650 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی زنجان (دانشکده های علوم انسانی، علوم پایه، فنی مهندسی، آموزش معلمان)؛ با استفاده از فرمول برآورد حجم نمونة دبلیو جی کوکران)؛ مبتنی بر روش تحقیق پیمایشی جهت آزمون فرضیه های پژوهش (طبق برنامة SPSS)، به سنجش و اندازه گیری متغیرهای بنیادی ذیل می پردازد: اول متغیر گرایش (به عنوان متغیر وابسته) که تابع دو عنصر است: 1) انتظار فایده ، یعنی یک فرد تا چه حد از یک رفتار یا پدیده در آیندة دور یا نزدیک، انتظار فایده در ارضای نیازهای شخصی یا جمعی دارد 2) ارزیابی فایده ؛ یعنی آیا آن رفتار یا پدیده در حال حاضر در مقایسه با گذشته، برای آن فرد در ارضای نیازهای شخصی یا جمعی فایده دارد یا نه. دوم متغیر گزینش یا هنجار ذهنی تابع دو عنصر است: 1) دیگران مهم ، یعنی انتظار اینکه یک رفتار خاص در چهارچوب عوامل کارکردی، چگونه ازنظر دیگر افراد مهم ارزیابی می شود؟ 2) انگیزش پیروی ، یعنی انگیزة فرد برای پیروی از رفتاری خاص در چهارچوب عوامل ساختاری دربرابر انتظارات دیگران به صورت مثبت است یا منفی؟

پژوهش حاضر باهدف تبیین نگرش متاهلان به طلاق عاطفی به روش پیمایش از 400 نفر متاهلان شهر خرم آباد با روش نمونه گیری خوشه ای انجام گردید. چهار متغیر اعتماد اجتماعی، پای بندی به هنجارهای اجتماعی، مشارکت اجتماعی و عادت واره که مهم ترین پی آمدهای تحولات اجتماعی اخیر در نظام جهانی هستند به عنوان متغیرهای مستقل در نظر گرفته شد. طلاق عاطفی بر اساس نظریه چلبی و بودریار طیف سازی شد. نتایج توصیفی این پژوهش نشان داد 41 درصدمتاهلان دارای نگرش مثبت به طلاق عاطفی و 31 درصد دارای نگرش منفی به طلاق عاطفی می باشند. در تحلیل رگرسیون 44 درصد نگرش به طلاق عاطفی با کاهش اعتماد اجتماعی و پای بندی به هنجار اجتماعی و افزایش تفاوت عادت واره تبیین می شود. در تحلیل مسیر اعتماد اجتماعی بیشترین تأثیر و پای بندی به هنجار اجتماعی کمترین تأثیر را در نگرش متاهلان به طلاق عاطفی دارند.

در این مقاله به تبیین روانشناختى اجتماعى علل و آثار اقناع رسانه ای با تکیه بر پیمایشِ عوامل مؤثر بر تمایل مخاطبان به استفاده از تبلیغات و پیام های تجارى شبکه های اینترنتى و ماهواره اى در تصمیم گیری ها و کنش های اقتصادى پرداخته شده است. حجمجمعیتِ آماری 227790 نفر و متشکل از افراد تحصیل کرده ى بالای 18 سال ساکن در مناطق شهرى زنجان است. 381 نفر از جمعیتِ آماری یعنی 190 مرد و 191 زن، با استعانت از قواعد تعیین حجم نمونه و براساس روش نمونه گیری چند مرحله ای خوشه ای ونمونه گیری سهمیه ای به عنوان نمونه ى آماری انتخاب گردیدند. در این پیمایش با استفاده از پرسشنامه ى هدایت شده برمبنای طیف رنسیس لیکرت، اطلاعات مورد نیاز جمع آورى و با استعانت از نرم افزار SPSSپردازش گردید. بر حسب ارزش بتا βدر تحلیل رگرسیون چندگانه (R)، افزایش تمایل به استفاده از پیام های تجارى (48/0+)، ارتقای اقناع رسانه ای (34/0+)، افزایش نگرش به منبع پیام ها (28/0+)، افزایش اعتماد به مُبلغین (18/0+)، افزایش مصرف گرایی (14/0+)، کاهش نگرش به جاذب بودن پیام ها (12/0-)، در بین مخاطبان غیرشاغل (22/0-)، مرد (17/0+)، با کاهش بُعد خانوار (17/0-)، بیشترین تأثیر را بر تصمیم گیری و کنش اقتصادی آنان داشته و در مجموع 60% R2تغییراتِ متغیر وابسته را تبیین می کنند. 

مصرف شبکه های اجتماعی درکشورما درحال حاضربه یک مسأله اجتماعی تبدیل شده است..پژوهش حاضر باعنوان "تبیین جامعه شناختی مصرف شبکه های اجتماعی درمیان دانشجویان دانشگاه فرهنگیان ایلام" باهدف تبیین وشناخت این مسأله دربین دانشجویان انجام شده است.. روش این پژوهش پیمایشی و جمع آوری داده ها با پرسشنامه ی محقق ساخته انجام گرفت. تعیین اعتبارابزار بااستفاده از ضریب آلفای کرونباخ صورت گرفته است.جامعه ی آماری شامل تمامی 600 نفردانشجویان دانشگاه فرهنگیان استان ایلام وحجم نمونه براساس جدول مورگان،234 نفرتعیین وموردبررسی قرارگرفتند. یافته های پژوهش بیانگرآن است که بین خودافشایی(65/) گذران اوقات فراغت(57/) ساختاردموکراتیک شبکه ها(55/) یادگیری وتبادل تجربیات(56/) دلبستگی وحفظ روابط(56/) احساس انزوای اجتماعی(54/) نقش گروه های مرجع(50/) نیازبه کسب اطلاعات(42/) اشاعه نوآوری(47/) اقناع رسانه ای(42/) رابطه ی معناداروجود دارد..براساس تحلیل رگرسیونی در مجموع 57% ازکل واریانس مصرف شبکه های اجتماعی (R2=%57)، با متغیرهای خودافشایی ، گذران اوقات فراغت ، یادگیری و تبادلتجریبات ، آشنایی با مفهوم شبکه های اجتماعی ، نقش گروههای مرجع، ساختار دموکراتیک شبکه های اجتماعی و محل سکونت قابل پیش بینی است.

در این مقاله به تبیین جامعه شناختی تأثیر اقناع تبلیغات سایت های اینترنتی بر رفتار اقتصادی کاربران زنجانی پرداخته می شود. از این رو برمبنای نظریه ی زمینه اى مایرز و آویسون، نظریه ی سرمایه ی ارتباطى جیمز کلمن، و نظریه ی تکمله پُل لازارسفلد و رابرت مرتن، مسیرِ فرضیه های پژوهش مَدنظر قرار می گیرند. بنابراین با تکیه بر نظرسنجی و مراجعه به کاربران تبلیغات سایت های اینترنتی در بین 368 نفر از کاربران زنجانی با استعانت از قواعد تعیین حجم نمونه به عنوان نمونه ی آماری و براساس روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و سهمیه ای، به طور تصادفی از بین مناطق مسکونی شهر زنجان انتخاب گردیدند. متعاقباً با استفاده از پرسشنامه ی هدایت شده، داده های مورد نیاز جمع آورى و به کمک مجموعه ی آمارى براى علوم اجتماعى (SPSS) پردازش شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که با تأثیِر بهم پیوسته ی متغیرهاى تأثیرگذار، مقدار 59% تغییر در میزان رفتار اقتصادی (y) قابل تبیین است. بعبارتی با توجه به تجربه ی پیشین کاربران از سایت های اینترنتی و میزان جاذب بودن سایت های اینترنتی، با تکیه بر اعتماد بالا به سایت های اینترنتی و نیز میزان رضایتِ کاربران از منبع سایت های اینترنتی برمبناى ارتقاء اقناع سایت های اینترنتی، هرقدر کاربران پسرِ غیرشاغل با حجم پائین اعضاء خانواده، از میزان تمایل بالائى در استفاده از سایت های اینترنتی برخوردار باشند، آنگاه میزان رفتار اقتصادی کاربران در فضاى تبلیغاتِ سایت های اینترنتی بیشتر مى گردد. اما نکته ی حائز اهمیت در تبیین مسئله ی آسیب شناختی فرهنگی و اقتصادی اقناع تبلیغات سایت های اینترنتی، این است که با ظهور هویت های مقاوم درقالب شبکه هاى اجتماعی موجود در در جامعه ی شبکه اى، این هویت های جدید در سه حوزه یعنی آسیب شناسی هویتِ مشروعیت بخش، آسیب شناسی هویتِ مقاومت، و آسیب شناسی هویتِ برنامه دار،  با آسیب های جدی فرهنگی و اقتصادی روبرو مى شوند. 

    پژوهش حاضر، به بررسی و تبیین  جامعه شناختی عوامل مؤثر (نگرش به شهروندی: قانونی، هنجاری، مشتری، سازمانی و اقتضایی) بر نگرش جوانان شهر تهران به شهروندی گفتگویی(نگرش به شهروندی: تفاهمی، ارتباطی و مشارکتی) پرداخته است. بر این اساس، برمبنای نظریه شهروندیِ گفتگوییِ هابرماس درقالب مُدل نظری شهروندی گفت و گویی، مسیرِ فرضیه های پژوهش و نظریه های مربوط به نگرش شهروندی مَدنظر قرار گرفت. بنابراین، در روش شناسی تحقیق با تکیه بر روش پیمایش  از میان جمعیت جوانان 18 تا 30 سال شهر تهران  به کمک فرمول کوکران حجم نمونه به میزان 385 نفر تعیین شد، اما برای تعمیم پذیری بیشتر 338 نفر به آن اضافه شد و کل نمونه به تعداد 723 نفر به صورت نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای و تصادفی در نظر گرفته شد. به این ترتیب، با استفاده از ابزار پرسشنامه هدایت شده، داده های مورد نیاز گردآورى و به کمک نرم افزار (SPSS) پردازش شد. در نتیجه آزمون ضریب همبستگی پیرسون (r) بین متغیر وابسته (نگرش به شهروندی گفتگویی) با متغیرهای مستقل (نگرش به شهروندی: قانونی، هنجاری، مشتری، سازمانی و اقتضایی) رابطه معناداری مشاهده گردید. در ضمن، بین متغیر وابسته (نگرش به شهروندی گفت وگویی) و برخی متغیرهای زمینه ای (جنسیت، وضع تأهل، وضع اشتغال، مالکیت مسکن و منطقه مسکونی) رابطه معناداری مشاهده گردید؛ اما برخی متغیرهای زمینه ای (وسیله نقلیه، سن، نوع شغل، تحصیلات، درآمد و بُعدخانوار) رابطه معناداری را نشان نداد. نتایج حاصل از نیکویی برازش متغیرهای تحقیق برای سنجش میزان اعتبار و روایی گویه های پرسشنامه با مقدار آلفای کرونباخ بالا(98/0) تعیین شد. همچنین، برای نیکویی برازش دقیق تر متغیرهای تحقیق، از تحلیل عاملی استفاده شد که میزان آن در نتیجه حاصل از آزمون KMO=0.98 و آزمون تقریبی کُرَویتِ BTS با  مقدار مجذورکاى(χ2) برابر 929/2 در سطح معنادارى قابل قبول نشان دهنده معنادارى ماتریس داده ها و وجود حداقل شرط لازم انجام تحلیل عاملى در مورد ماتریس داده هاى مربوط به کلیه متغیرهاى اصلى می باشد. در ادامه فرآیند نیکویی برازش مدل نظری تحقیق، از آزمون رگرسیون چندگانه  و از تحلیل مسیر استفاده شد که در آن برمبنای مجموع اثراتِ مستقیم و غیرمستقیم متغیرهاى آشکار، از بیشترین و قوی ترین تأثیرِ نگرش به شهروندی گفت وگویی جوانان شهر تهران می توان به نگرش شهروندی سازمانی با ضریب (670/0)، شهروندی هنجاری با ضریب (381/0) و شهروندی اقتضایی با ضریب (181/0) نام برد که به صورت آشکار، مستقیم و غیرمستقیم بر متغیر نگرش جوانان بر شهروندی گفت وگویی تاثیر گذاشته اند. بقیه متغیرهای مستقل نگرش های شهروندی و متغیرهای زمینه ای، به صورت غیر مستقیم یا پنهان بر نگرش شهروندی گفت وگویی جوانان کلان شهر تهران تاثیر گذاشته اند. نتایج یافته های این پژوهش نشان داد که نگرش جوانان کلان شهر تهران نسبت به شهروندی گفتگویی در وضعیت مثبت و مناسبی قرار ندارد و حتی گویای وضعیت بحرانی است.

هدف پژوهش حاضر، تبیین جامعه شناختی عوامل موثر بر نگرش به عملکرد توسعه ای دولتمردان در ایران می باشد. این روش بر اساس هدف کاربردی و از نوع پیمایشی بود. 390 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه دولتی- شهر زنجان با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. شیوه گردآوری داده ها میدانی و با استفاده از ابزار پرسشنامه بود. اعتبار ابزار تحقیق به روش صوری و پایایی آن به روش ضریب آلفای کرونباخ (8/0) تأیید گردید. تجزیه و تحلیل اطلاعات از طریق نرم افزار SPSS با به کارگیری آمارهاى توصیفى شامل جداول فراوانى، میانگین، واریانس و برای آزمون فرضیه ها، R پیرسون و رگرسیون انجام شده است. الف) براساس تحلیل رگرسیون: نگرش دانشجویان، به عملکرد توسعه ای دولتمردان، در بین دانشجویان میانسال (13/0+)، ( به ترتیب بیشترین اثر) به: (نگرش به توسعه سیاسی (49/.+)، نگرش به توسعه اقتصادی (44/.+) و شرکت در انتخابات (14/0+) بستگی دارد. ب) از بین متغیرهای مستقل واردشده در مدل رگرسیون و متغیرهای مستقل خارج از معادله، بیشترین سهم تغییرِ نگرش به عملکرد توسعه ای دولتمردان (از مجموع 74 درصد واریانس) مربوط به، نگرش دانشجویان به مدیریت توسعه سیاسی دولت و مدیریت اقتصادی دولت است؛ که در ارتباط مستقیم و افزایش دهنده نگرش دانشجویان (مسن و با مشارکت بالا در انتخابات اعم از دانشگاه دولتی و دانشگاه آزاد اسلامی - شهر زنجان) نسبت به عملکرد توسعه ای دولتمردان قرار دارد.