مجید حق شناس

رفتار راننده در اکثر سوانح و تصادفات در ایران و جهان عامل اصلی بروز حادثه بوده است و 90 تا 95 درصد تصادفات در ایران به نوعی با عامل انسانی و به ویژه رفتار راننده مرتبط بوده اند. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر آموزش فرهنگ ترافیک بر کنترل پرخاشگری رانندگان وسایل نقلیه عمومی درون شهری است. این پژوهش از نوع پژوهش های نیمه آزمایشی و به صورت پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه است. جامعه آماری، رانندگان حمل و نقل عمومی خطوط بی آرتی شهرداری تهران در مسیر ترمینال شرق تا میدان آزادی که دارای حداقل 2 فقره تخلف حادثه ساز تسلیمی در سال 1402 با محدودیت سنی 30 تا 45 سال و تحصیلات بالای دیپلم به تعداد 85 نفر بود که از این تعداد،60 نفر به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه 15 نفره آزمایش و دو گروه 15 نفره گواه تقسیم شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه رفتار رانندگی منچستر(1990) بود. یافته ها حاکی از آن است که آموزش فرهنگ رانندگی بر پرخاشگری رانندگان حمل و نقل عمومی خطوط بی آرتی شهرداری تهران مؤثر بوده و باعث کنترل آن شده است. همچنین، بین گروه های آزمایش و گواه در شاخص های خشم رانندگان، شامل تخلفات عمدی، تخلفات غیر عمدی، لغزش ها و اشتباهات تفاوت معناداری وجود داشت. به طور کلی، می توان از این آموزش به شکل اختصاصی برای رانندگان سایر وسایل نقلیه عمومی استفاده کرد.

زمینه و هدف: امروزه در رویکردی جهانی، مدیران ترافیک با دیدگاه مسئله محوری به استفاده از علوم میان رشته ای روی آورده و در فرایند تصمیم گیری از ویژگی های مشارکتی، رفت و برگشتی، تأملی و خلاقانه استفاده می کنند. بنابراین هدف اصلی این پژوهش مطالعه اصول راهبردی مدیریت میان رشته ای در ترافیک می باشد.روش: این تحقیق از نظر هدف کاربردی، از منظر ماهیت ترکیبی با رویکرد اکتشافی بود. مشارکت کنندگان در بخش کیفی خبرگان دانشکده پلیس علوم و فنون راهنمایی و رانندگی و معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران و جامعه آماری در بخش کمی کارشناسان عالی تصادفات و کارشناسان حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران بودند. نمونه گیری در بخش کیفی به روش هدفمند مبتنی بر معیار و در بخش کمی به روش تصادفی طبقه ای متناسب با حجم نمونه، برابر با جدول مورگان تعداد 136 نفر بود. برای تحلیل داده های گردآوری شده در بخش کیفی تحقیق از تحلیل دو سطحی تم با استفاده از نرم افزار MAXQDA2022 و در بخش کمی از تحلیل عاملی تأییدی و برای اعتبارسنجی مدل به دست آمده از  نرم افزارSmart PLS استفاده شد.یافته ها: ابعاد اصول راهبردی مدیریت میان رشته ای در ترافیک از دیدگاه کارشناسان عالی تصادفات و کارشناسان حمل و نقل شهرداری شامل مدیریت مشارکتی با مقدار آماره تی 643/38 ، زیرساخت های قانونی-اجرایی با مقدار آماره تی 959/37، ارتباط با صنعت با مقدار آماره تی521/32 و مدیریت ارزیابی با مقدار آماره تی 571/7 بوده که بیشترین تأثیر مربوط به بٌعد مدیریت مشارکتی و کمترین تأثیر مربوط به بٌعد مدیریت ارزیابی بود. ضمناً بارهای عاملی تمامی ابعاد  بیشتر از 5/0 بوده که در سطح 95/0 معنی دار می باشند.نتایج: پیش نیاز مدیریت میان رشته ای ترافیک، مشارکت، ارزیابی، ارتباط و نگرش چندبعدی است که لازم است بسترها و زیرساخت های قانونی، اجرایی و علمی آن فراهم شود. همچنین با توجه به ارتباط تنگاتنگ و پیوسته بین ابعاد مدیریت ترافیک، حرکت به سوی مدیریت میان رشته ای با ایجاد سازمان راهبر به عنوان متولی ترافیکِ کشور در این حوزه، نه فقط نیاز بلکه یک ضرورت است.

زمینه وهدف: بخشی از سوانح و تصادفات ترافیکی توسط وسایل نقلیه ای که تحت مالکیت نهادهای زیرمجموعه نیروهای مسلح کشور بوده، رخ می دهد که تعدادی از این سوانح در خودروهای سازمانی فرماندهی انتظامی کل کشور اتفاق می افتد. با توجه به اینکه منابع سازمان اعم از مادی و انسانی جزء ملزومات رسیدن به اهداف محسوب می گردد متأسفانه همه ساله بخشی از منابع در فراجا به علت سوانح ترافیکی از بین می رود. هدف ازپژوهش حاضر آسیب شناسی سوانح ترافیکی خودروهای سازمانی فراجا است.روش: این تحقیق از نظر هدف کاربردی از نظر روش آمیخته از نوع اکتشافی است. جامعه آماری در بخش کیفی، مصاحبه با خبرگان ستاد بازرسی کل و پلیس راهور فراجا به روش نمونه گیری قضاوتی هدفمند و در بخش کمی جامعه آماری کارشناسان عالی تصادفات تهران بزرگ به روش تصادفی طبقه ای بود. در بخش کیفی از روش تحلیل تم با استفاده از نرم افزار MAXQDA2020 و در بخش کمی ازتحلیل عاملی تأییدی و برای اعتبارسنجی مدل حاصل از بخش کیفی به روش مدل یابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار تحلیل عاملی تأییدیpls3  Smart بهره برداری شد.یافته ها: یافته های پژوه در بخش کیفی شامل سه بعدبا عنوان آسیب های ساختاری،رفتاری و زمینه ای که دارای 8 مولفه و 41 شاخصه بوده اند، بیشترین آسیب در بخش کیفی مربوط به بعد آسیب رفتاری بود. در بخش کمی بیشترین تأثیر مربوط به بٌعد آسیب های رفتاری با مقدار847/15، و سپس مربوط به بٌعد آسیب های زمینه ای با مقدار567/11، در نهایت کمترین تأثیر مربوط به بٌعد آسیب های ساختاری با مقدار928/9 در الگوی آسیب شناسی سوانح ترافیکی خودروهای سازمانی فراجامی باشد. از طرف دیگر بارهای عاملی، آسیب های رفتاری با مقدار919/0، آسیب های زمینه ای با مقدار770/0و آسیب های ساختاری با مقدار745/0بیشتر از 5/0 هستند که در سطح 95/0 معنی دار بودند.نتایج: در شناسایی آسیب شناسی سوانح ترافیکی خودروهای سازمانی فراجا مشخص گردید، آسیب ها اعم از آسیب های ساختاری، زمینه ای و رفتاری نسبت به هم ارتباط تنگاتنگ و پیوسته ای داشته و پیشگیری از وقوع سوانح ترافیکی خودروهای سازمانی نیازمند رفع موانع و ارائه راهکارهای مناسب و کاربردی در هر سه بٌعد می باشد.

INTRODUCTION: According to the official statistics, a high rate of road traffic deaths occurs during the transportation of the injured and in medical centers. The way of transporting the injured to the medical centers, the standard time of dispatch and timely treatment in the hospitals, the land use planning of medical centers and rehabilitation are the three missing links of the post-event phase. Therefore, the researchers aimed to assess the effect of rescue and relief services on the severity of traffic accidents in this study. METHODS: This applied research was conducted based on an exploratory mixed method. The statistical population in the qualitative section included Amin Police Academy professors, experts of both Red Crescent Society (RCS) of Tehran province and Tehran Emergency Medical Service (EMS), who were selected via purposive sampling method. In the qualitative section, the theme analysis method was used and analyzed by using Maxqda-2020 software. The statistical population of the quantitative part included excellent accident experts of 28 districts of Tehran and experts of the RCS and EMS of Tehran province in a stratified random method. In the following, confirmatory factor analysis using structural equation modeling method was used and analyzed with SmartPLS3 software. FINDINGS: The dimensions of the impact of rescue and relief services on the severity of traffic accidents from the perspective of Red Crescent Society and Emergency Medical Services experts included equipment (31.077), land use planning (25.610), expertise (23.598), and education (8.243). The most marked impact was related to equipment, and the least impact pertained to education. Furthermore, the dimensions of the effect of rescue and relief services on the severity of traffic accidents from the perspective of accident experts included equipment (42.009), land use planning (34.419), education (33.770), and expertise (8.951). The greatest impact was related to equipment, and the least effect pertained to expertise. In addition, the factor loadings of all dimensions were more than 0.5 being significant at the 0.95 level. CONCLUSION: Strengthening and developing equipment, land use planning balanced with the geography of missions, and continuous specialized training of rescue and relief of RCS and EMS experts will positively reduce the severity of traffic accidents in the country.