سوانح ترافیکی

امروزه تصادفات رانندگی از مرز یک حادثه یا رویداد یا مشکل خارج شده و تبدیل به بحران شده است. تعداد متوفیان و مجروحین و نیز خسارات روحی و جسمی و معلولیت های ناشی از تصادفات به صورت لحظه ای در حال تغییر است، که در این میان کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه بیشترین سهم را از این حوادث دارا هستند. بر اساس آمارهای موجود تخمین زده می شود سالیانه حدود یک میلیون نفر در جهان به علت تصادف با وسیله نقلیه فوت می کنند و حدود 15 تا 20 میلیون نفر آسیب می بینند. ضرر و زیان ناشی از تصادفات سالانه 1.3 درصد تولید ناخالص ملی کشورهای در حال توسعه را به هدر می دهد که طبق یک برآورد نقریبی میزان خسارت های ناشی از هزینه های بیمارستانی و از کار افتادگی و خسارت های دیگر ناشی از حوادث رانندگی، سالیانه 500 هزار میلیون دلار برآورد شده است(WHO,1993). طبق اخبار منتشر شده از رسانه های عمومی و رسمی کشور به نقل از سازمان جهانی بهداشت، کشور ایران از نظر میزان وقوع تصادفات رانندگی مقام اول را در جهان دارا می باشد (WHO, 2003). آمارهای منتشره نشان می دهد بطور سالیانه در ایران بیش از 210.000 مورد تصادف صورت می گیرد که 14.000 کشته و چندین برابر نیز مجروح دارد(وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، 1380). توزیع فضایی تصادفات و آسیبهای ناشی از آن در سطح کشور نشان می دهد که سهم استانها متناسب با جمعیت آنها و حجم جابجائیهای اتفاق افتاده در آنها نمی باشد. مطالعه حاضر با استفاده از داده های ترکیبی سالنامه آماری استانهای کشور در 1386 و نتایج عمومی سرشماری 1385، به بررسی الگوی توزیع فضایی تصادفات درون شهری و برون شهری، مرگ و میر، مجروحین و خسارات ناشی از تصادفات در سطح شهرستانهای کشور با استفاده از تکنیک آمار مکانی و شاخص توزیع فضایی موران[1] پرداخت.نتایج بررسی ها نشان داد که در سطح کشور الگوی مختلف فضایی در وقوع تصادفات درون شهری و برون شهری وجود دارد. سنجش تاثیر چگالی جمعیت نشان داد که بر خلاف تصور کانونهای جمعیتی متراکم از سرانه مرگ و میر ناشی از تصادف کمتری برخوردار هستند و خوشه های معنادار مرگ و میر بر نواحی کم جمعیت و با چگالی کم متمرکز است.

زمینه وهدف: بخشی از سوانح و تصادفات ترافیکی توسط وسایل نقلیه ای که تحت مالکیت نهادهای زیرمجموعه نیروهای مسلح کشور بوده، رخ می دهد که تعدادی از این سوانح در خودروهای سازمانی فرماندهی انتظامی کل کشور اتفاق می افتد. با توجه به اینکه منابع سازمان اعم از مادی و انسانی جزء ملزومات رسیدن به اهداف محسوب می گردد متأسفانه همه ساله بخشی از منابع در فراجا به علت سوانح ترافیکی از بین می رود. هدف ازپژوهش حاضر آسیب شناسی سوانح ترافیکی خودروهای سازمانی فراجا است.روش: این تحقیق از نظر هدف کاربردی از نظر روش آمیخته از نوع اکتشافی است. جامعه آماری در بخش کیفی، مصاحبه با خبرگان ستاد بازرسی کل و پلیس راهور فراجا به روش نمونه گیری قضاوتی هدفمند و در بخش کمی جامعه آماری کارشناسان عالی تصادفات تهران بزرگ به روش تصادفی طبقه ای بود. در بخش کیفی از روش تحلیل تم با استفاده از نرم افزار MAXQDA2020 و در بخش کمی ازتحلیل عاملی تأییدی و برای اعتبارسنجی مدل حاصل از بخش کیفی به روش مدل یابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار تحلیل عاملی تأییدیpls3  Smart بهره برداری شد.یافته ها: یافته های پژوه در بخش کیفی شامل سه بعدبا عنوان آسیب های ساختاری،رفتاری و زمینه ای که دارای 8 مولفه و 41 شاخصه بوده اند، بیشترین آسیب در بخش کیفی مربوط به بعد آسیب رفتاری بود. در بخش کمی بیشترین تأثیر مربوط به بٌعد آسیب های رفتاری با مقدار847/15، و سپس مربوط به بٌعد آسیب های زمینه ای با مقدار567/11، در نهایت کمترین تأثیر مربوط به بٌعد آسیب های ساختاری با مقدار928/9 در الگوی آسیب شناسی سوانح ترافیکی خودروهای سازمانی فراجامی باشد. از طرف دیگر بارهای عاملی، آسیب های رفتاری با مقدار919/0، آسیب های زمینه ای با مقدار770/0و آسیب های ساختاری با مقدار745/0بیشتر از 5/0 هستند که در سطح 95/0 معنی دار بودند.نتایج: در شناسایی آسیب شناسی سوانح ترافیکی خودروهای سازمانی فراجا مشخص گردید، آسیب ها اعم از آسیب های ساختاری، زمینه ای و رفتاری نسبت به هم ارتباط تنگاتنگ و پیوسته ای داشته و پیشگیری از وقوع سوانح ترافیکی خودروهای سازمانی نیازمند رفع موانع و ارائه راهکارهای مناسب و کاربردی در هر سه بٌعد می باشد.