محسن جوهری

غیرت ناموسی یکی از مؤلفه های فرهنگی اجتماعی جوامع مختلف، از جمله جامعه ایرانی است. این موضوع در دهه های اخیر و با بسط اندیشه های فمینیستی، بیش ازپیش به صورت انتقادی تحلیل شده که سرریز آن در هنر سینما قابل مشاهده است. پژوهش پیش رو با هدف بررسی بازنمایی غیرت ناموسی در سینمای دهه 1390 ایران، با روش تحلیل گفتمان فرکلاف انجام شده است. این روش شامل سه مرحله توصیف، تفسیر و تبیین است که طی آن در مرحله توصیف، ویژگی های صوری متن، در مرحله تفسیر بیناگفتمانیت ها و در مرحله تبیین، تأثیر ساختارهای کلان اجتماعی بررسی می شود. بدین منظور 3 فیلم خانه دختر، خانه پدری و شنای پروانه از مجموعه فیلم های اکران شده در دهه 1390 با شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شده و مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاکی از آن است که در پرتوی تأثیرات فرایند جهانی شدن بر سینمای ایران، بسط ادبیات فمینیستی، سیاست های فرهنگی جشنواره های سینمایی بین المللی، توسعه طبقه متوسط شهری در ایران و سیاست های فرهنگی دولت اعتدال، موضوع غیرت ناموسی در سینمای دهه 1390 ایران به مثابه پدیده ای غیرعقلانی با تبعات مطلقاً زیان بار و برسازنده رابطه اقتدارگرایانه مرد نسبت به زن، بازنمایی شده است.

با گذشت چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، اندیشه و سیره بنیان گذار فقید انقلاب همچنان در معرض خطر تحریف قرار دارد. ازآنجاکه شرط لازم مقابله با هر پدیده ای، فهم دقیق آن است؛ بنابراین دغدغه اصلی نویسندگان ارائه تحلیلی جامع از پدیده تحریف است. داده های موردنیاز با استفاده از روش اسنادی و مصاحبه نیمه ساخت یافته با هفده نفر از خبرگان حوزه اندیشه امام به دست آمده و سپس با روش داده بنیاد، تحلیل و الگو طراحی شده است. در این الگو علت های تحریف اندیشه و سیره امام (رحمت الله علیه) در سه دسته بینشی، گرایشی و کنشی دسته بندی شده است؛ همچنین دو زمینه انسانی و فرهنگی ناظر به پدیده تحریف شناسایی شده است. درنهایت پیامدهای تحریف اندیشه و سیره امام تبیین شده اند.

برای تحلیل اندیشه متفکران سیاسی تاکنون روش های مختلفی ارائه شده که در این میان تأکید بر تحلیل منظومه فکری بیشتر نمود دارد. سؤال اصلی پژوهش حاضر عبارت است از: مراحل کاربست روش تحلیل منظومه ای در مقام فهم و تحلیل اندیشه متفکران سیاسی کدام است؟ با استفاده از روش «فراتحلیل»، پنج مرحله طراحی، گردآوری داده، تحلیل داده، تدوین و اعتباریابی معرفی شده اند.

سنت های الهی، قوانین بنیادین، ثابت و فراگیری هستند که بر جهان آفرینش حاکم اند. شناخت این قواعد، ضمن کمک به هدایت مردم، زمینه تحلیل دقیق تر جوامع انسانی و تدبیر بهتر حرکت آن ها را فراهم می کند. حضرت آیت الله خامنه ای(مدظله العالی) در بسیاری از مباحث تفسیری خود به این موضوع مهم پرداخته است لذا پژوهش حاضر درصدد است تا موضوع سنت های الهی را در آثار تفسیری ایشان بررسی کند. این پژوهش با روش تحلیل مضمونی صورت پذیرفته؛ لذا داده های پژوهش، پس از نمونه گیری هدفمند، طی سه مرحله، کدگذاری و تحلیل شده است. نهایتاً یافته های پژوهش ذیل سه کلان مقوله «ویژگی های سنت های الهی»، «مصادیقی از سنت های الهی» و «نتایج و ثمرات شناخت سنت های الهی» دسته بندی شده و شبکه مضامین سنت های الهی در دیدگاه تفسیری رهبر انقلاب ارائه شده است. ازجمله سنت های الهی استخراج شده در این پژوهش می توان به سنت های «پیروزی نهایی حق بر باطل»، «نصرت اهل ایمان»، «مجازات»، «آزمایش» و ... اشاره کرد.

پیش از آغاز دوران مدرن و توسعه اعجاب آور فنّاوری ارتباطات جمعی، مقوله هنر در کانون توجه اهالی اندیشه بود. اما پس از بسط رسانه های جمعی و توسعه ادبیات حوزه فرهنگ و ارتباطات، نسبتِ مقولاتی از قبیل هنر، فرهنگ و ارتباطات مغفول ماند و همین مسئله معضلات فراوانی را موجب شد. این پژوهش بر آن است که، با بررسی برخی از سازه های مفهومی و نظری موجود، به بررسی رابطه سه مقوله هنر، فرهنگ و ارتباطات بپردازد. ابتدا مفاهیم «هنر»، «فرهنگ»، «ارتباطات» و «فرهنگ و ارتباطات» واکاوی شدند و سپس آرا و دیدگاه های متفکرانی همچون هایدگر، بنیامین، نصر، آوینی و مددپور در حوزه نسبت بین این مقولات بررسی شدند و جمع بندی با دو رهیافت توصیفی و تجویزی صورت گرفت و اتخاذ رویکرد «ارتباطات هنرمندانه فرهنگ ساز» به مثابه نسبت مطلوب بین مقولات پیشنهاد شد.

هدف: پژوهش حاضر، مقایسه ویژگی های شخصیتی، سبک دلبستگی و رفتارهای پرخطر نوجوانان دارای اختلال سلوک و عادی بود. روش: مطالعه توصیفی از نوع پس رویدادی و جامعه آماری پژوهش حاضر شامل تمام نوجوانان پسر دارای اختلال سلوک و عادی در کانون اصلاح و تربیت شهر قم در نیمه دوم سال 1399 بود، که از میان آن ها 70 نفر(35 نفر نوجوان اختلال سلوک و 35 نفر نوجوان عادی) با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. در مطالعه حاضر داده ها از طریق پرسشنامه ویژگی های شخصیتی فرم کوتاه 60 سوالی(NEO-FFI)، پرسشنامه سبک های دلبستگی 18ماده ای کولینز و رید (1990) و پرسشنامه رفتارهای پرخطر 11سؤالی شجاعی باغینی (1387) جمع آوری و با استفاده از واریانس آزمون تحلیل چند متغیره و آزمون تی دو نمونه ای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و به وسیله نسخه 24 نرم افزار SPSS انجام گردید.یافته ها: نتایج نشان داد که از منابع با استفاده از فن آماری تحلیل واریانس چند متغیرنشان می دهد که 5مولفه ویژگی شخصیتی در نوجوانان سلوک و عادی با یکدیگر متفاوت است؛ دست کم در مولفه دلبستگی ناایمن بین دو گروه تفاوت معناداری وجود دارد. و همچنین نتایج تحلیل آزمون تی زوجی نشان داد که در شرایط پیش فرض برابری واریانس ها در نوجوانان دارای اختلال سلوک و عادی در متغیر رفتارهای پرخطر تفاوت معناداری با یکدیگر دارند . نتیجه گیری: بر این اساس نتایج پژوهش حاضر را می توان در افراد دارای اختلال سلوک و بزهکاران به کار برد و به کاهش بروز رفتارهای پر خطر در آنان کمک کرد.

در دانش فرهنگ و ارتباطات، یکی از پدیده های مهم جهت کنکاش، مطالعه تفاوت ها و تمایزهای فرهنگی است. این پدیده تا بدان جا اهمیت دارد که سبب شکل دهی به حوزه ای مطالعاتی به نام «ارتباطات میان فرهنگی» شده است. در همین راستا، چند رویکرد هنجاری جدی در غرب تحت عنوان «چندفرهنگ گرایی» یا «پلورالیسم فرهنگی» پدید آمده است. مسئله اصلی این پژوهش کشف موضع قرآن کریم به عنوان منبع الهام بخش الهی نسبت به پدیده «تفاوت های فرهنگی» است. درواقع، غرض از این مطالعه، استخراج الگوی تفاوت های فرهنگی از منظر قرآن کریم با تأکید بر تفسیر المیزان است. در این جهت تلاش شده است که با ترکیب دو روش تفسیر موضوعی (در بخش جمع آوری) و نظریه پردازی داده بنیاد (در بخش تحلیل) ضمن مطالعه کامل قرآن کریم و استخراج آیات مرتبط با مسئله و تدبر در آیات، الگوی قرآنی تفاوت های فرهنگی ترسیم شود. مقوله محوری این الگو پدیده تفاوت های فرهنگی است که شامل مصادیق تفاوت زبان، تفاوت در مناسک و تفاوت در شرایع است و ضروری بودن و تکاملی بودن ازجمله ویژگی های آن به شمار می رود. شرایط علی، زمینه، شرایط میانجی، راهبردهای کنش و کنش متقابل و پیامدها سایر مقولاتی است که در الگوی نهایی به آن ها پرداخته شده است.

یکی از مهم ترین معضلات فرایند خط مشی گذاری، به خصوص خط مشی گذاری فرهنگی در کشور ما طی نشدنِ درستِ فرایند شناسایی مسأله است. سیستم سیاست گذاری سینمایی کشور هم از این آسیب کلان مصون نیست و لذا در این پژوهش تلاش می شود تا مسائل پیش روی سینمای ایران در دهه پنجم انقلاب اسلامی که باید در فرایند «سیاست گذاری سینما» به آنها پاسخ داده شود مورد بررسی قرار گیرد. در این پژوهش ابتدا به مرور آثار جهانی موجود در حوزه سیاست گذاری سینما پرداخته شده و تلاش شده است که مسائل سیاستی سینمای جهان از دیدگاه این منابع استخراج گردد. در ادامه با استفاده از روش نظریه پردازی داده بنیاد، داده های به دست آمده از برخی خبرگان حوزه سیاست گذاری سینمای ایران مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته و بر این اساس مدل پارادایمی مسائل سیاستی سینمای ایران در دهه پنجم انقلاب طراحی شده است. در انتهای مقاله مقایسه ای بین نظام مسائل سیاستی سینمای ایران و سینمای جهان صورت گرفته است.