بابک حمیدیا

دانشگاه های اسلامی به عنوان یکی از پدیده هایی که از دیرباز در سطح سنتی و مدرن در بستر آموزش عالی شکل گرفته اند، شرایط و الزامات ویژه ای می طلبند که یکی از اصلی ترین آن ها رهبری اینگونه از دانشگاه هاست. این پژوهش به دنبال استخراج یک الگوی مفهومی جهت رهبری دانشگاه اسلامی است؛ بدین منظور از روش آمیخته اکتشافی استفاده شده است و بر اساس استراتژی داده بنیاد نوخاسته در بخش کیفی، و روش توصیفی پیمایشی در بخش کمّی، الگوی رهبری دانشگاه اسلامی استخراج گردید. جامعه آماری پژوهش در هر دو بخش کیفی و کمّی، صاحب نظران مدیریت و رهبری اسلامی با تحصیلات دانشگاهی یا با سابقه حضور در عرصه های مدیریتی دانشگاه ها می باشند که با نمونه ۱۹نفری، مصاحبه های عمیق بخش کیفی انجام پذیرفت و پس از برگزاری جلسه گروه کانونی و نهایی سازی مدل اولیه، در بخش کمّی با مراجعه به نمونه ۱۳ نفری، اعتبار مدل مستخرج سنجیده شد. در نهایت از مجموع ۷۷۸ کد باز اولیه، ۶۴ کد انتخابی و ۹ کد نظری استخراج شد؛ لذا الگوی رهبری دانشگاه اسلامی متشکل از ۹ بُعد اسلام مداری، انگیزه بخشی آرمانی، آینده نگری و مآل اندیشی، تربیت محوری، تکلیف محوری هدف مدار، خودسازی مداری، عدالت محوری، علم محوری و فرهنگ سازی ارائه گردید و ابعاد مذکور در الگوی نهایی رهبری دانشگاه اسلامی با مقوله های سازمان دهنده، شامل اصول و مبانی، اقتضائات دانشگاه اسلامی، مبانی بینشی و منشی رهبر و پیروان، و اهداف رهبری دانشگاه اسلامی سازمان دهی گردید.

یکی از خلأهای موجود در حوزه تربیتی کشور، مشخص نبودن فرایندهای تربیتی در سازمان های ایمان محور است، زیر فرایند جذب اولین و حساس ترین مرحله تربیتی در سازمان های ایمان محور می باشد. براین اساس پژوهش حاضر درپی این سؤال اساسی است که زیرفرایند جذب در سازمان های ایمان محور دارای چه ابعاد و مؤلفه هایی است؟ پژوهش حاضر از نوع کیفی بوده و در آن  از راهبرد نظریه پردازی داده بنیاد استفاده شده است. با بررسی نظام مند داده ها، مؤلفه های مؤثر در فرایند جذب به سازمان های ایمان محور براساس مدل پارادایمی تبیین شد. نتایج پژوهش نشان می دهد فرایند جذب در سازمان های ایمان محور دارای سه رکن انسانی (مربیان و کادر تربیتی)، ساختاری (برنامه ها، قواعد و ارتباطات) و معنویت می باشد. می توان گفت درصورتی که سازمان های ایمان محور عوامل احصاشده را به صورت هماهنگ و جامع اجرا نمایند، در مرحله جذب به موفقیت دست می یابند.