حسین صولتی

یکی از عللی که حیوان را مستحق خشونت می کند، تصور فقدان عقلانیت و سوژگی در آن است؛ اما اگر بتوان برای حیوان نوعی سوژگی را تشخیص داد، می توان به آینده ای امیدوار بود که حیوان دیگر تحت سیطره ی هیچ گونه آزار انسانی قرار نگیرد. در همین راستا، این پژوهش درنظر دارد مسئله و مخاطره ی تعامل میان انسان و حیوان را با رویکردی تازه و عملی در میان نهد. رویکرد کلی و روشی در این پژوهش «پدیدارشناسی» و به طور مشخص «پدیدارشناسی اخلاقی» است که پیامد آن طرح چهار سئوال درخصوص درد و رنج حیوان، مهر حیوان، حق حیوان و سوژگی حیوان است. بنابراین ترتیب و توالی این چهار امر را در پیوستاری می گذاریم که یک سرش از جنس حس و تجربه و سر دیگرش از جنس مفهوم و کلیت است؛ تا در نهایت به احکامی از جنس «کلی مشخص» دست یابیم. در مجموع، به منظور کاهش مرارت، شرارت و خباثت در تخیلی پدیدارشناسانه سوژگی حیوان را به نحوی تصویر می کنیم که ما را از زندگی ساقط نکند و نتیجه اش کاهش ظلم میان مدرک های حیات باشد. بدین ترتیب در این نوع استدلال نه انسان حیوان می شود و نه حیوان انسان. این یک قراردادِ انسانی است در مقابل قرارداد طبیعی و الهیاتی که گامی به سوی اجتناب از «ته مانده های رفتارِ انسانِ غیرمدرن که حیوانات را ابزار می پندارند» برمی دارد. بنابراین مسیرکاهش شرارت برای انسان، پذیرش نوع و سطحی از حقوق برای حیوانات است.

بازیِ خونینِ ورزاجنگ، از دیرباز در برخی از مناطق ایران و گیلان معمول بوده و عبارت است از به جنگ انداختن گاوهای نر. این بازی طی چند دهه گذشته با دگرگونیِ ساختارهایِ اجتماعی، دچار تغییراتی شگرف شد؛ هرچند به ظاهر، هسته اصلی آن، یعنی «جنگیدن دو گاونر» هم چنان باقی مانده است. باتوجه به این که کلیتِ جهانِ زندگیِ روزانه بخشی از مردم شمال کشور در نسل های مختلف، چنان سرشار از نگره های طبیعی به این پدیده است که به گسترش آن تحت عنوان «پاسداشت بازی بومی»، ضرورت های دفاع از سنت اصرار دارند، این پژوهش با بهره گیری از روش پدیدارشناختی مدنظر «تیتچن» و «هابسن» (تمرکز بر رهیافت مستقیم) و با الهام از نظریه «مانهایم» درخصوص مناسبات نسلی، سیر تحول شکلی و محتوایی این پدیده در نسل های مختلف را مورد بررسی قرار داده است. برای این کار از شیوه گردآوری داده «گروه کانونی» و از استراتژیِ تحلیلِ پدیدارشناسی «موستاکاس» استفاده نموده است. پرسش اساسی این است که نسل های مختلف مردم در خطه شمال، به خصوص گیلان در برگزاری این مراسم چه چیزی را تجربه می کنند؟ و این مراسم در تطور تاریخی خود چه تحولی را در مناسبات میان نسل ها ایجاد کرده است؟ نتیجه کار این که تفاوت های میان نسل ها، تحولاتی بر محور بزنگاه های تاریخی در مکان و زمان حول ورزاجنگ به وجود آورده و موجب تطور آن در نسبتش با مسائل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی (ازقبیل پدیده هایی چون: جشن، نمایش، شاه، قمارو زمین بازی) شده است.

هویت امری درحال شدن و بستر شکل گیری آن، زندگی جمعی است در همین راستا جامعه ی ما حاوی قرائت های متفاوتی از هویت ایرانی می باشد که مسئله ی زنده ی میان گفتمانها در عرصه های گوناگون زندگی است و قدرت به عنوان عامل اصلی شکل گیری هویت، دانش و حقیقت مورد نیاز آن را برمی سازد. یکی از نشانه های هویت در ایران جایگاه واقعه ی عاشورا است که در ذهن و ضمیر شیعیان، دارای اعتبار و حجیت می باشد در همین راستا پدیده ی «پیاده روی اربعین» به عنوان نشانه ای از هویت فرهنگی، به شکل تازه ای بروز یافته است. بنابراین بازسنجی و واکاوی حضور قدرت در شکل گیری هویت مسئله ی این پژوهش می باشد. این پژوهش با اتخاذ روش «تبارشناسی» و با تکیه برمولفه هایی مثل انقطاع، نظام دانایی، جایگاه قدرت و مقاومت، همنشینی قدرت با دانش و حقیقت، به تحلیل دو گفتمان عمده ی هویتی پیش و پس از انقلاب اسلامی ایران پرداخته و سپس به صورتبندی جدید هویت فرهنگی و چگونگی گسست و بروز جدید آن همت گماشته است. در انتها با فرارفتن از دوگانه های ایرانی-اسلامی برای فهم هویت ایرانی، ضمن تبیین تبارشناسی پدیده ی فرهنگی و نوظهور پیاده روی اربعین، به این نتیجه رسیده است که هرچند هویت ها برساخته و بازآفریده ی نظام دانایی عصر خود هستند اما امروزه تک ساحتی کردن هویت خطاست.

هدف پژوهش حاضر بررسی برجسته سازی عناصر زبان زنانه در کتاب آلیس مونرو   می باشد. جامعه مورد بررسی داستان های کتاب رویای مادرم بود. نمونه  پژوهش نشانه های نوشتاری و زبانی زنانه نوشته های آلیس مونرو بود. طرح پژوهش کیفی است. جمع  آوری داده ها با گزینش واژه های جنسیت زده نوشتار  نسخه فارسی کتاب صورت گرفت. در پژوهش حاضرچندین داستان از نوشته های آلیس مونرو با نشانه های فراوانی از نوشتار و زبان زنانه به کمک روش تحلیل محتوا مورد کاوش قرار گرفت تا با تکیه بر واحدهای معمول روش تحلیل محتوا موضوعِ تجربه ی زبانِ زنانه برجسته شود. درضمن برای حفظ توازن میان زبان به عنوان یک محصول اجتماعی و ترجمه به عنوان ابزار تعامل اجتماعی، بیش از کلمات بر شخصیت و فضای داستان توجه شده است. پژوهش حاضر بر این باور است که ترویج و برجسته سازی عناصر زبان زنانه، راهی به سوی عدم تداوم نابرابری جنسیتی را فراهم خواهد آورد.  با  روش تحلیل محتوادر مجموع از یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که در ادبیاتِ جنسیت زده، موضوعِ تجربه ی یک جنس، عامدانه مورد توجه کمتری قرار می گیرد تا تجارب زنانه در جوامعی با ساختارهای پنهان مردانه، بازتاب یابد. بدین ترتیب نوشتار زنانه گاهی در این برجسته سازی راهی به سوی افراط برده و مردان را بی اثر تصویر می کند.

با ورود جهان به قرن جدید، توانایی و ابزار دفاع نیز وارد مرحله ای تازهای شده است؛ جنگ هوشمند با انقلاب اطلاعاتی به عنوان نقطه شروع، بر این اصل تاکید دارد که نیروها تنها از طریق تقویت رابطه بین فناوری و موضوعات فکری قادر به غلبه بر دشمنان خواهند بود. از آنجایی که یکی از مؤثرترین تاکتیک رزمی جنگ شبکه است، لذا این پژوهش ضمن تبیین توصیفی، به تشریح مولفههای «هوش جنگی» پرداخته است. برای شناخت تعمیمپذیری نتایج پژوهش با برگرفتن 31 نمونه، و اندازهگیری آلفای کرونباخ 879/0 برای کل پرسشنامه، به کمک نرمافزار SPSS 21 اعتبار درونی پرسشنامه بدست آمد. با کمک آزمون کولموگرف اسمیرنف (تست نرمالیته)، توزیع نرمال دادههای پژوهش و به کمک آزمونهای ناپارامتریک به فهم دادههای پژوهش اقدام شد. در نهایت مشخص شد، میزان ضرورت هوشمندسازی جنگ، میزان اثرگذاری و نقش آموزش و همچنین میزان تأثیر عوامل فردی در افزایش اثربخشی جنگ در نبرد شبکهای در حد زیاد است. بنابراین متغیر اصلی پژوهش یعنی هوشجنگی با میانگین (38/4) بالاتر از حد متوسط(5/2) بوده و با تفاوت معناداری از مقدار آزمون بیشتر شد که این یعنی، تأثیر هوش جنگی در نبرد شبکهمحور در حد زیاد است.

بستر شکل گیری هویت فرهنگی، زندگی جمعی است و اسطوره یک مقوله فرهنگی است که می تواند افکار و شیوه زندگی ما را هدایت و جهت دهد. اسطوره ها کارکردهای گوناگونی دارند که ساحت عرفانی و دینی آن در ایجاد و تقویت هویت فرهنگی مؤثر است. در همین راستا آفرینش پیاده روی اربعین به مثابه اسطوره برای جلوگیری از سرگشتگی جامعه توده ای نقش آفرین بوده و امکان عمل و فرصت در حوزه عمومی را فراهم می آورد. این مقاله با تحلیل اسطوره شناختیِ برگرفته از مؤلفه های اسطوره ای جوزف کمبل، درصدد بررسی معناداری تجربه زیسته زائران پیاده روی اربعین با آزمون t تک نمونه ای برآمده است تا ضمن پیکربندی اربعین با مؤلفه های اسطوره، به تبیین هویت فرهنگی بپردازد. از آن جایی که جایگاه واقعه عاشورا در ذهن و ضمیر شیعیان، دارای اعتبار و حجیت بوده و هم مبنای رفتار و کنش سیاسی و اجتماعی است یافته های پژوهش نشان می دهد پیاده روی اربعین در حیات بخشیدن به هویت فرهنگی و اجتماعی مؤثر بوده است.

هویت فرهنگی از عمده مسائل مطالعات فرهنگی و جامعه شناسی فرهنگی در همه جوامع، بالاخص جوامع در حال گذار است. امروزه عمده متفکران اجتماعی در جهان در سایه تحولات سریع و پرشتاب عصر جدید به تبع جهانی سازی و جهانی شدن، در ادبیات خود از مسأله هویت و بالاخص جایگاه فرهنگ در منازعه های آفندی و پدافندی سخن گفته اند. یکی از راه های پرداختن به این مسأله در ایران، بررسی اندیشه های فکری- فرهنگی راهبردی در فضای سیاسی و اجتماعی جامعه ایرانی است. فهم و شناخت خوانش اسلامی- به عنوان یکی از جریان های اصلی پس از وقوع انقلاب اسلامی که به نیروی هژمون مبدل گشت- از هویت فرهنگی و دگرهای معارض آن می تواند بستر مناسبی برای سیاست گذاران، مجریان و حافظان راهبردی الگوی خطوط فرهنگی درگفتمان دفاعی فراهم سازد. این مقاله با کاربست تحلیل گفتمان به مثابه یک روش و همچنین به تصویر کشیدن روش تحلیل گفتمان به مثابه یک مدل، درصدد تبیین الگوی هویت فرهنگی به مثابه گفتمان دفاعی در اندیشه آیت الله سید علی خامنه ای (حفظه الله) به عنوان منتخب طیف اسلام گرا است. در پایان پژوهشگر با این باور که مؤلفه های هویت فرهنگی در اندیشه های آیت الله خامنه ای (مدظله) حاوی گفتمانی دفاعی برای غلبه بر جریان های رقیب است، موفق به ترسیم الگوی پیش فرض می گردد.

عصر حاضر جهان فناوری های ارتباطی و رسانه های نوین است. جامعة ایرانی ازیک سو، با استفادة روزافزون از رسانه های نوین، و از سوی دیگر، با صورتی از مصرف زدگی به عنوان فاعل کاربست نوآوری ها مطرح است. مفهوم «جهادی بودن» در این پژوهش، به عنوان الگویی پیش رونده دارای چهار مقولة علم، قدرت، برنامه، مجاهدت در خود، و هدف از آن تحقق پیشرفت در همة زمینه های مرتبط با زیست مسلمانان است. برای تبیین نظری مسئلة ضمن اتکا به کلام وحی در احصای الگو، به رویکرد و نظریة «ترمیم پذیری» پارسونز اشاره شده است. مطابق این چارچوب، جامعة ایرانی- اسلامی یک ساخت در نظر گرفته شده، و رسانه های نوین دو وجه کارکرد مثبت و منفی دارند. فرهنگ جهادی براساس ذات مبتنی بر قوت و انعطاف در پیشرفت جامعة اسلامی، تلاش دارد تا مانع تاثیرأت منفی این عرصه بر سبک زندگی گردد. پژوهش حاضر نشان می دهد که می توان با کاربست الگوی عمل جهادی، در جهت حفظ ارزش ها، انسجام اجتماعی و حضور فعال، به پیشرفت های مدنظر در برنامه ریزی های مرتبط با سبک زندگی اسلامی نائل گشت.

تطور تاریخ نشانگر آن است که هویت سازی ملی فرآیندی همیشگی بوده و نباید تصور شود که وقتی ملتی شکل گرفت بخودی خود تداوم می یابد بلکه برعکس روح ملت بودگی در معرض فراز و فرود قرار دارد. از این رو فرآورده گفتمانیِ جریان های یک کشور می تواند بر فرآیند ملت سازی موثر اُفتند. هویتها، به مثابه سازه های اجتماعی در فرایند سازه گرایی اجتماعی تفسیر می شوند و همواره در سایه بازتفسیرها، از روش های مختلف برای تبیین آن استفاده شده است؛ لذا با سوال چیستی خوانش جریان ملی گرا- به عنوان یکی از عمده جریان های معاصر ایران- ازهویت ملی این مقاله با انتخاب جریان گفتمان به مثابه روشی برای شناسایی الگو در پی استخراج گفتمان هویت ملی جریان ناسیونالیسم در ایران معاصر است چرا که تبیین الگویی، به تحلیل درک و چیستی پدیده ازمناظر گوناگون کمک بیشتری می نماید. جریان فکری سیاسی ناسیونالیسم و نیروهای سیاسی متصف به آن، بعنوان یک از جریان های موثر در تاریخ معاصر ایران برای پژوهش انتخاب گردید. در این مقاله در نتیجه کاربست روش گفتمان، ضمن درک تطور هویت ملی در سیر تاریخی، به الگویِ گفتمانِ هویت ملی در جریان پیش گفته دست خواهد یافت.

مقاله پیش رو به هویت ملی بعنوان یکی از عوامل اصلی پایداری نظام های سیاسی و اجتماعی خواهد پرداخت که یکی از اهداف و حوزه های اصلی جامعه پذیری در هر نظام سیاسی تقویت و بازسازی این موضوع می باشد. از آنجا که هویت ها در فرایند شالوده ریزی یا سازه گرایی اجتماعی به طور مجدد بازتعریف و باز تفسیر می شوند و همواره در سایه بازتفسیرها از روش های مختلف برای تبیین این مفهوم استفاده می شود؛ لذا در این تحقیق پژوهشگران به گفتمان هویت ملی جریان لیبرالیسم به عنوان یکی از نیروهای موجود در ایران می پردازد؛ تا ضمن تطبیق گفتمان دو اندیشمند قبل و بعد انقلاب به الگوی گفتمانی هویت ملی این جریان نزدیک شود. کاربست روش جریان گفتمان برای خوانش و تبیین هویت ملی به عنوان حیات بخش یک ملت در این تحقیق توانسته به ما در تفسیر و مفصل بندی بهتر مفاهیم در دو مقطع تاریخی یاری دهد. لذا پژوهشگران ضمن بیان جریان گفتمان به مثابه روش برای درک هویت ملی در یکی از جریان های معاصر ایران به بررسی آثار دو اندیشمند مورد گزینش پرداخته است. در نتیجه با فهم تطور هویت ملی در سیر تاریخی حوزه گفتمانگی دو سوژه مذکور، به یک الگوی تطبیقی از گفتمان هویت ملی در جریان لیبرالیسم دست یافته است.