مصطفی مسعودی نژاد

پژوهش حاضر با هدف تبیین مدل شایستگی فارغ التحصیلان معماری به روش کیفی و مبتنی بر نظریه داده بنیاد، در سه مرحله ی کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش را 21 نفر از اساتید دانشگاه و کارشناسان مطرح معماری در بخش های دولتی و خصوصی به روش نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی تشکیل داده اند. براساس یافته ها،تعداد130کد مفهومی و40مقوله فرعی در قالب6 مقوله اصلی در مدل پارادایمی شامل پرورش معماران توانمند و شایسته به عنوان مقوله محوری، عوامل علی(مهارت طراحی و ایده پردازی، دانش و آگاهی تخصصی، پژوهشگری، مربیگری و توسعه دیگران، شایستگی های اداری، مهارت کارآفرینانه، شایستگی های ارتباطی-اجتماعی، شایستگی های کسب و کار و رهبری، توانایی ذهنی، اخلاق حرفه ای معماری و شایستگی های فردی)، عوامل زمینه ای(منابع وامکانات، الگو های انگیزشی و آموزش آکادمیک)، شرایط مداخله گر(فرایند و نوع آموزش، تعاملات و الگو های ارتباطی، امکانات و تجهیزات ساختاری، زیرساخت های قانونی و حمایتی)، استراتژی ها( الگو های آموزش ویادگیری، ایجاد شبکه های ارتباطی گسترده، فرهنگ سازی و نیازسنجی اجتماعی)، پیامد ها( پاسخگویی حرفه ای، پاسخگویی آموزشی، پاسخگویی فردی) قرار گرفته است. ابعاد، مولفه ها و شاخصه های احصا شده از پژوهش حاضر می تواند به عنوان چارچوبی برای ایجاد تغییرات در برنامه های آموزشی معماران بوده و هدایتگر نظام آموزشی معماری در جهت بهبود قابلیت های حرفه ای فارغ التحصیلان معماری باشد. همچنین می تواند به عنوان چارچوب قابل استناد جهت ارزیابی و جذب معماران در دنیای حرفه ای مورد استفاده قرار گیرد.

امروزه هویت در مکان های عمومی شهری یکی از دغذغه های مهم بشر می باشد. تجلی احراز هویت به عنوان جهشی به سوی زندگی با کیفیت تر تلقی می گردد. شناخت خواسته های روحی افراد و انعکاس آن در طراحی شهری و معماری ابنیه عمومی در هویت بخشی به هر یک از فضاها برای برقراری ارتباطی دوسویه میان فضا و کاربران آن امری ضروری است. لذا توجه به کیفیت کالبدی و عملکردی چنین فضاهایی در جهت افزایش تعاملات اجتماعی، تعریف و خلق رویدادهای فرهنگی و اجتماعی، از سوی طراحان در فضاهای عمومی می تواند به بازیابی هویت جمعی شهروندان کمک کند. مقاله حاضر بر اساس گزاره های تحقیق و با روشی ترکیبی شامل روش توصیفی جهت تبیین معیارهای کلیدی کیفیت فضای جمعی شهری و روش پیمایشی به منظور تعیین رابطه میان متغیرها از یک سو و همچنین شدت تاثیر هر کدام از سوی دیگر می پردازد. بر همین اساس، هفت معیار نفوذپذیری، گوناگونی، خوانایی، انعطاف پذیری، تناسب بصری، غنای حسی و رنگ تعلق در زمینه شکلگیری، احراز و تشخیص هویت مکان از نقطه نظر مخاطبان در فضای جمعی دارای اهمیت می باشند. تبیین هفت معیار، در مجموع به واسطه 31 زیرمعیار و34 سنجه (متغیر) با استناد به تاثیر ضریب پیرسون، ابتدا تاثیر متغیرهای متفاوت بر دیگری در ارتباط با مطالعه موردی یعنی منطقه راه آهن اهواز مورد توجه قرار گرفته است. در نهایت، با یافتن تاثیرات فاکتورهای مورد مطالعه بر ارتقای هویت فضای جمعی بر اساس روش آزمون تک نمونه ای، امکان شدت تاثیر هر متغیر در زمینه مطالعه و سنجش ارتقای فضای جمعی شهری فراهم شده که در عین حال، گامی اساسی در مسیر تدوین و ارائه راهکارهای مطلوب در سطحی فراتر است.

هنر معماری در شوشتر محصول قرن ها تجربه زیستن در منطقه ای با آب وهوای گرم و نیمه خشک می باشد و حدی اعلی از همسازی با اقلیم را به نمایش گذاشته است. از ارزشمندترین خدمات معماری این شهر، نماسازی به وسیله آجر یا «خوون چینی» بوده که با کارکردی دوگانه، علاوه بر زیباسازی، وجهی اقلیمی نیز داشته است. مسئله اصلی در این پژوهش، شناخت نقوش، مستندنگاری و شناسایی دقیق اجزای تشکیل دهنده و میزان بیرون زدگی خوون های شوشتر است. این تحقیق با رویکردی کمی و به روش توصیفی تحلیلی، هفتاد نقش از نمای ساختمان های بافت تاریخی شوشتر (تزیینات سردر ورودی اصلی خانه ها و جداره های حیاط) را که غالباً مربوط به اواخر قاجار و دوره پهلوی اول هستند، بررسی کرده است. شیوه دستیابی به این نقوش از طریق مطالعه میدانی بافت تاریخی و اسناد کتابخانه ای بوده است. براساس تصاویر به دست آمده، نقشه آن ها به وسیله نرم افزار اتوکد ترسیم و داده های به دست آمده برای رسیدن به نمودارهای تحلیلی، در نرم افزار اِکسل بارگذاری گردید و نتیجه بررسی های کمّی به دست آمد. در این مقاله ضمن یافتن مساحت نقش های مورد مطالعه، مشخص گردید میانگین مساحت این نقوش 45 / 0 متر مربع است. در ادامه، اجزای تشکیل دهنده خوون ها معرفی و نقش هریک از آن ها در شکل دهی هر خوون مشخص شد. میزان بیرون زدگی هر نقش محاسبه و درنهایت، میانگین میزان بیرون زدگی نقوش، حدود 35% به دست آمد. به کمک یافته های این پژوهش، مسیر مرمت و بازآفرینی خوون ها تسهیل و کوتاه شده و با عنایت به محاسبه و تحلیل اجزای تشکیل دهنده آن ها، حجم مصالح مورد استفاده برای تولید هر نقش، از طریق مراجعه به جداول این مقاله قابل برداشت گردیده است. ازآنجاکه میزان بیرون زدگیِ هر نقش متغیری مهم در میزان تولید سایه توسط آن خوون است، داده های موجود می تواند در شناسایی کارایی حرارتی و ارزش گذاری آن ها نیز مورد استفاده قرار گیرد.

معماری یکی از مؤلفه های تأثیرگذار در فرآیند فرهنگی جوامع بشری است و در این میان آموزش آن باتوجه به فرآیند خلاقیت از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این پژوهش سعی دارد از طریق مطالعه عوامل مؤثر بر خلاقیت در آموزش آکادمیک معماری، به مؤلفه های موثر در تدوین راهبردهای مواد درسی در این زمینه دست پیدا کند. بدین ترتیب، فرضیه زیر را در این زمینه مطرح کرده است: احتمالاً تبیین مؤلفه های درسی خلاقانه معماری بیش از همه از طریق تأکید بر آموزش عملی معماری از طریق اساتید تجربه گرا بر خلاقیت دانشجویان معماری تاثیرگذار خواهد بود. از این رو با استفاده از روش پژوهش کمی- تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و پرسش نامه، به سؤالات زیر پاسخ داده خواهد شد: تبیین مؤلفه های درسی خلاقانه معماری بیش از همه از طریق تأکید بر کدام یک از جنبه های آموزش خلاقیت به صورت آکادمیک می تواند بر دانشجویان معماری تاثیرگذار باشد؟ یافته های پژوهش مبین آن است که بیش از همه مؤلفه های بینش خلاقانه معمار و پرورش خلاقیت براساس اعمال مؤلفه های درسی استخراج شده، تقویت خواهند شد. اما تبیین مؤلفه های درسی خلاقانه معماری، بیش از همه از طریق آموزش موازی نظری و عملی در این دانشگاه ها عملی خواهد شد. تبیین مؤلفه های درسی خلاقانه معماری که شامل مؤلفه تفاوت های فردی، آموزش غیرمستقیم، ساختار مناسب دانش، مهارت آموزی، اعتبار برنامه درسی، برنامه درسی تلفیقی و افزایش علاقه مندی می شوند، بیش از همه از طریق همزمانی آموزش های نظری و عملی در دانشگاه های مورد مطالعه تحقق خواهند یافت و بیشترین تأثیر را در آموزش خلاق معماری برجا می گذارند.اهداف پژوهش: تبیین تأکیدات آموزشی مهم در آموزش معماری جهت تعیین مؤلفه های درسی خلاقانه دانشگاهی.مطالعه تأثیر خلاقیت در مفاد درسی خلاقانه معماری از دیدگاه دانشجویان سه دانشگاه برتر معماری کشور.سؤالات پژوهش:مهم ترین مؤلفه های درسی خلاقانه دانشگاهی با تأکید بر آموزش معماری کدام اند؟اهمیت مختصات خلاقانه در مفاد درسی معماری از دیدگاه دانشجویان سه دانشگاه برتر معماری کشور چه اندازه است؟

خانه های روستایی بوشهر به عنوان بخشی ارزشمند از تاریخ معماری ایران است که بر اساس نیازهای اقلیمی، فرهنگی و معیشتی آن ها شکل گرفته است و برای درک ارزش آن ها نیاز به پژوهش های بسیار است. یکی از جنبه های مهم این ارزشمندی شناخت این بناها برای پاسخ گویی به نیازی اساسی برای ساکنین، یعنی خلوت است. عوامل گوناگونی در شکل گیری خلوت تأثیرگذار هستند ولی می توان سازمان دهی فضایی را مهم ترین عامل معرفی نمود؛ لذا برای درک بهتر و شناخت دقیق تر شکل گیری خلوت و چگونگی پاسخ گویی خانه های روستایی بوشهر به آن، ضرورت دارد سازمان دهی فضایی آن ها مورد واکاوی قرار گیرد. ابتدا با نمونه گیری هدفمند نُه خانه روستایی از مجموع روستاهای بررسی شده انتخاب شدند. سپس پنج شاخص سنجش خلوت شامل سلسله مراتب دسترسی، عمومی و خصوصی بودن فضاها، ارتباط و حریم بصری، دسترسی بصری و خوانایی از مبانی نظری پژوهش استخراج گردید. در مرحله بعد برای تحلیل نمونه ها از تکنیک تحلیل گراف نمایانی جهت استخراج داده ها از نقشه های ترسیم شده به کمک ابزارهای هم پیوندی، ارتباط، عمق گامی، عمق متریک و زاویه دید به کمک نرم افزار دپس مپ استفاده شد. یافته ها حاکی از آن است که خانه ها در عین داشتن سازمان دهی فضایی مشابه، در عمق و سلسله مراتب دسترسی به فضاها دارای تفاوت هایی هستند. نتایج نشان می دهد تفاوت در نوع دسترسی و جانمایی فضاها باعث ایجاد مرزبندی های متفاوت در خانه ها شده است که همین موضوع باعث تفاوت در خلوت کسب شده آن ها دارد. در برخی خانه ها باتوجه به کمتر بودن میزان شاخص های هم پیوندی، ارتباط و عمق، دارای نفوذپذیری و یکپارچگی کمتر و نیز سلسله مراتب دسترسی بیشتر بوده؛ بنابراین از میزان خلوت بیشتری بهره می برند. در ضمن اتاق ها (به خصوص اتاق خواب) و سرویس خانه ها که جزء عرصه خصوصی هستند دارای بیشترین عمق و کمترین میزان هم پیوندی بوده که نشان از بالاتر بودن درجه خلوت آن ها دارد و در مقابل، فضای ورودی و حیاط با کمتر بودن این شاخص ها عمومی ترین فضاها هستند.

عدالت با مفاهیمی مانند حقوق، انصاف، آزادی، برابری و غیره همراه است، رویکردها به مفهوم عدالت در جوامع و در زمان های مختلف از دیدگاه های ایدئولوژیک متفاوتی پیروی می کنند، که گاهی بایکدیگر متفاوت و متضاد هستند. با وجود تاکیدی که در سطح جامعه بر مفهوم عدالت و لزوم تحقق آن وجود دارد، کمتر به این مفهوم پرداخته شده است که بناهای مسکونی چه نقشی بر ادراک عدالت افراد دارند. شهر تهران، به عنوان پایتخت ایران از دهه های گذشته دچار نابرابری در گسترش، توزیع خدمات و امکانات در مناطق مختلف شهری بوده است، که حاصل آن جدایی گزینی اقشار و طبقات مختلف اقتصادی-اجتماعی در مناطق مختلف شهری است. این تحقیق بر آن است، نقش مؤلفه های موثر بر ادراک عدالت شهروندان، به واسطه معماری بناهای مسکونی را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. روش تحقیق در این پژوهش با توجه به ماهیت پژوهش از نوع ترکیبی و بر اساس ماهیت روش در بخش اول از نوع کیفی و در بخش دوم از نوع کمی است و در تجزیه و تحلیل داده ها از روش های تحلیل محتوا، روش دلفی و پیمایشی استفاده شده است. مفاهیم حاصل از پژوهش و نقش آن ها بر ادراک عدالت افراد به دو دسته مؤلفه های عینی و ذهنی تقسیم گردید. یافته های پژوهش نشانگر آن است که برداشت همه ی افراد از مفهوم "عدالت" یکسان نیست و از نظر هر فرد تعریف متفاوت دارد. بنابراین، ادراک عدالت در همه افراد یکسان نیست، ولی همه ی افراد به زمینه ها و عوامل مشترکی در معماری بناهای مسکونی که در ادراک عدالت تاثیرگذار هستند، معتقدند. در نتیجه اولویت تاثیر گذار بودن هر یک از مؤلفه ها بر ادراک عدالت افراد، با توجه به عوامل زمینه ای از قبیل سن، جنسیت، تاهل، وضعیت اشتغال و درآمد، تحصیلات و محل سکونت افراد در بین شهروندان متفاوت می باشد بر این اساس مهم ترین شاخص های ذهنی مرتبط با مسکن و موثر بر ادراک عدالت به ترتیب احساس امنیت، توجه به آرامش و رعایت حقوق فردی و حقوق همسایگی است و در بررسی وضعیت شاخص های عینی عدالت نیز به ترتیب: تطابق با نیازهای انسانی و معلولین، مقیاس بنا، استواری بنا می باشند.

خانه های دوره قاجار رشت از نمونه های باارزش خانه های سنتی ایرانی بوده که از لحاظ قلمروهای فضایی پیکره بندی متمایزی از سایر نقاط ایران دارد. ارتباط بصری یکی از عوامل مهم در شکل گیری مفهوم قلمرو در فضاهای مسکونی است. خانه ها باتوجه به طرح های کالبدی مختلف، کیفیت های متفاوتی را از لحاظ بصری تأمین کرده و تجربه های متفاوتی از فضا را ارائه می دهند؛ لذا هدف این پژوهش درک بهتر مفهوم قلمرو با تحلیل شاخص های ارتباط بصری در مقیاس روابط درونی این خانه ها است. روش این پژوهش توصیفی - تحلیلی با استدلال منطقی داده های نرم افزاری است. جهت رسیدن به هدف پژوهش در مرحله اول خانه ها به لحاظ کالبدی به چهار گروه تقسیم، از هر گروه دو نمونه و در مجموع هشت مورد انتخاب شد. جهت انسجام نتایج و بررسی تطبیقی نمونه ها سه فضای مشترک ایوان، پذیرایی و خواب محور تحلیل ها قرار گرفتند. در مرحله دوم شاخص های سنجش شامل ارتباط بصری، فواصل در معرض دید بودن و خوانایی از مبانی پژوهش استخراج گردید. در مرحله سوم جهت تحلیل نمونه ها از تکنیک های تحلیل گراف نمایانی و نقشه های محوری با ابزارهای مخروط دید، خطوط محوری و نمودار هم پیوندی - اتصال به کمک نرم افزار دپس مپ استفاده شد. یافته ها نشان می دهد ارتباط بصری فضاها متفاوت بوده و باعث ایجاد حریم های ذهنی شده و همچنین تفاوت در میزان دید منجر به ایجاد سلسله مراتب فضایی شده است. با بررسی شاخص های مخروط دید در خانه ها، مشاهده شد بیشتر بودن هم جواری با جداره ها، کمتر بودن پیچیدگی فضایی به دلیل محدب بودن فضا و وجود دسترسی بصری و فیزیکی بیشتر باعث ارتباط بالاتر یک فضا (مانند فضای ایوان) با سایر فضاها و در نتیجه عمومی تر شدن آن را به دنبال دارد. از طرف دیگر کمتر بودن عوامل فوق باعث ایجاد خلوت بیشتر در فضاها (مانند فضای خواب) شده است؛ بنابراین فضای خانه های برون گرای رشت در عین داشتن شفافیت، دارای حریم های بصری بوده که باعث ایجاد مرزبندی های فضایی می شود و سلسه مراتب قلمرویی را به دنبال دارد.

این پژوهش به دنبال آن است تا به بررسی رضایتمندی از کیفیت فضایی در جنبه ذهنی که فرهنگ در آن میگنجد بپردازد. استفاده از روش ارزیابی پس از ساخت از طریق شناسایی نقاط ضعف و قوت هر مجموعه می تواند به این امر کمک نماید. هدف از این پژوهش به دست آوردن مدلی است که بتوان به کمک آن به ارزیابی کیفیت فضایی هر مجموعه مسکونی متناسب با فرهنگ ساکنینش دست یافت. از این رو پژوهش استفاده از روش پژوهش کیفی و تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای، به دنبال پاسخ به این سوال است: چگونه می توان با روش poeمدلی تنظیم کرد که بر اساس آن میزان رضایتمندی ازکیفیت فضایی- فرهنگی در مجموعه های مسکونی را سنجید؟ یافته های پژوهش مبین آن است که بسیاری از موارد مرتبط با فرهنگ در مقوله ادراکی یا ذهنی میگنجد. این بدان معنا نیست که نقش سایر شاخصه های مادی( عینی) را باید نادیده گرفت. در این میان نقش زمان و نیازهای آتی که در یک مسکن ممکن است اتفاق بیوفتد از اموری است که در میزان رضایتمندی بهره برداران به صورت مستقل نقش مهمی را ایفا میکند. بر اساس مدل مفهومی نهایی می توان به شاخصه ها و گزینش آنها در ارزیابی مجموعه های مسکونی از بعد کیفیت فرهنگی-فضایی، هر نمونه مطالعاتی نایل آمد. این شاخصه ها قابلیت آن را دارند تا در هر نمونه موردی بوسیله پرسشنامه به آزمون گزارده شود تا میزان هریک را بتوان سنجید.

معماری مسکن در ایران در دوران معاصر در شهرک ها و شهرهای بزرگ یک مسئله چند متغیری با ابعادی متفاوت است. نیاز به حل مسئله مسکن، به شکلگیری پروژه های تجربی و طراحی و ساخت مفاهیم سازمان یافته جدید از مسکن صورت گرفته است. یکی از مناطقی که به واسطه نوپا بودن ساختار معماری و شهری نیاز به انجام تحقیقات مختلف دارد، شهر اهواز است. پژوهش حاضر قصد دارد با شناخت مولفه های مسکن مطلوب حاوی شاخصه های درونی و بیرونی در مجموعه نیوسایت به تبیین این مفاهیم بپردازد. روش پژوهش به لحاظ هدف کاربردی-توسعه ای و با تکنیکی آمیخته شامل؛ روش های توصیفی و تحلیل محتوا در بخش نظری و همبستگی و علی مقایسه ای به صورت میدانی در بخش مطالعات موردی می باشد. نوع طرح همزمان تغییرپذیر ترکیبی رویکردهای کمی و کیفی که دارای چارچوبی نظری است. در نهایت براساس مدل مفهومی، در گام اول پرسشنامه هایی با پاسخ هایی از طیف لیکرت با توجه به حجم نمونه در اختیار ساکنین 105 واحد در نیوسایت جهت تحلیل آماره های توصیفی که بوسیله نرم افزار SPSS تحلیل می شوند؛ قرار می گیرد. در گام بعدی مصاحبه هایی برگرفته از سوالات پژوهش از جامعه ای 10 نفره از کارشناسان که به روش گلوله برفی انتخاب شدند تدوین و با تحلیل آنها آماره های استنباطی استخراج می گردد. پس از معرفی نتایج دو حوزه کمی و کیفی و برای رسیدن به مولفه های مسکن مطلوب می بایست پیوندی میان عوامل انسانی (ساکنین)، عوامل کالبدی (درونی و بیرونی) و عوامل تصمیم ساز (کارشناسان) برقرار شده و راهبردهایی در سه حوزه کوتاه، میان و بلندمدت ارائه داد.

یکی از دستاوردهای معماری تاریخی کاشان استفاده از نورگیرهای سقفی در خانه های تاریخی این مناطق بوده است. پژوهش ها نشان داده کیفیت و عملکرد این نورگیرها به عواملی مانند نوع آن، فاصله از دیگر بازشوها، اندازه و مصالح، زاویه انسداد، مساحت روشنایی ایجاد شده، تعداد و میزان بهره وری آن ها وابسته است. لذا برای ارزیابی تأثیر عملکرد این نورگیرها بر معماری خانه های تاریخی کاشان، باید تمامی موارد فوق مورد ارزیابی قرار گیرند. پژوهش حاضر با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای و میدانی به تحلیل تأثیر عملکرد نورگیرهای سقفی بر معماری خانه بروجردی ها به عنوان نمونه انتخابی می پردازد. نتایج نشان می دهد که عملکرد نورگیرها از طریق تعداد، اندازه و مساحت فضای روشن شده توسط آن بر تناسبات معماری مؤثر بوده است. همچنین ساختار سه جزئی نورگیرها هندسه و فرم معماری فضاهای مرتبط را مشخص می کرده و رسمی بندی جزئی از ساختار نورگیرهای سقفی در کاشان بوده که راه حلی برای هدایت نور به درون بنا بوده است؛ همچنین فاصله نورگیرها از یکدیگر نشان می دهد که مقیاس و ابعاد فضا در ارتباط با آن ها شکل گرفته است و ضریب بهره وری 50 درصدی نورگیرها نشان از عملکرد قابل قبول و انتخاب درست مصالح آن ها در تأمین نور بنا دارد.

تنوع و سختی وضعیت اقلیمی در مناطق مختلف ایران، لزوم شناخت و استفاده از راهکار های معماری بومی را که با کمترین مصرف انرژی پاسخ گوی نیاز به آسایش حرارتی هستند، روشن می سازد. بر این اساس، مطالعه شگرد های به کاررفته در معماری بومی می تواند راهگشای طراحی معاصر باشد. پژوهش حاضر با استفاده از اندازه گیری های میدانی، در پی شناخت رفتار حرارتی سکونتگاه زیرزمینی (شوادان)، که به صورت گسترده در معماری بومی دزفول و شوشتر خوزستان استفاده شده، و تحلیل شرایط آسایش حرارتی در این فضای زیرزمینی می باشد. با استفاده از تحلیل نمودار و متغیر های دما، رطوبت نسبی، سرعت جابه جایی هوا و میانگین دمای تابشی رفتار حرارتی شوادان خانه سوزنگر دزفول بررسی خواهند شد. همچنین تحلیل CFD شوادان مورد مطالعه با استفاده از نرم افزار دیزاین بیلدر، براساس داده های شرایط مرزی به دست آمده از اندازه گیری های میدانی انجام شده است. نتایج بیانگر وجود شرایط آسایش حرارتی در فصول مختلف در این فضا و ثبات میانگین دمای تابشی که تحت تأثیر ظرفیت حرارتی جداره ها به خصوص در فصل گرم تابستان است. همچنین سرعت جابه جایی هوا بسیار اندک و نزدیک صفر است که رطوبت را از در ورودی شوادان خارج می کند.

امروزه مشکل تأمین مسکن برای تعداد زیادی از شهروندان کلان شهرها و گرایش به انبوهسازی و ساخت خانههای کوچک و ارزان آپارتمانی، باعث تضعیف کیفیت خانههای مسکونی شدهاست. یکی از عوامل کیفی با اهمیت در هر مسکنی، توجه به نور روز است که تأثیر بسیاری در سلامت روح و جسم ساکنان دارد. در ساختمانهای بلند مرتبه که ساکنان به فضاهایی مانند حیاط دسترسی ندارند و در طول روز در فضای بسته آپارتمانی زندگی میکنند، پنجره ها نور مورد نیاز ساکنان را تأمین میکنند. از اینرو، توجه به طراحی صحیح پنجرهها دارای اهمیت فراوانی است. این نوشته در صدد است میزان نور روز مناسب و راههای فراهم آوردن آن را در خانههای مسکونی ساختمان های بلند مرتبه شهر تهران بررسی کند. روش تحقیق این پژوهش توصیفی تحلیلی و نیز مدلسازی رایانهای در نرم افزار محاسب نور روز  میباشد.

خانه های دوران قاجار در شهر دزفول، نمونه ای ارزشمند از معماری معاصر ایران به شمار می آیند که به خوبی توانسته اند با شرایط خاص اقلیمی خوزستان هماهنگ شوند. هدف از این پژوهش شناسایی الگوی مسکن قاجاری دزفول و چگونگی تاثیرپذیری آن از اقلیم، به عنوان عنصر هدایت کننده فرایند طراحی معماری است. از این رو با بررسی یازده نمونه از خانه های دوره قاجاریه دزفول و همچنین استفاده از تحلیل داده های حاصل از پرسش نامه های جمع آوری شده از متخصصان آشنا با معماری منطقه، مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها حاکی از آن است که بسیاری از ویژگی های خانه های دزفول به نحوی با متغییرهای فرهنگی، اعتقادی، زیباشناختی، اقتصادی و اجتماعی هماهنگ بوده اند؛ و تمامی آنها بر نقش ممتاز اقلیم در جهت دهی و شکل گیری معماری تأکید می نماید؛ و نشان می دهد که اقلیم چگونه به عنوان بخشی از فرایند طراحی معماری سبب ارتقاء کیفیت مسکن معاصر دزفول شده است.