سید جلال الدین حسینی دهشیری

عدم قطعیت، جزء جداناشدنی و اجتناب ناپذیر پروژه ها است. وجود ریسک و عدم قطعیت در پروژه ها موجب کاهش دقت در تخمین مناسب اهداف شده و باعث کاهش کارایی پروژه ها می شود. در این راستا دستیابی به ابزاری که دست به ارزیابی سطح ریسک پروژه زده و به تبع آن میزان انحراف واقعی را برآورد کند، بسیار ضروری است. بنابراین، نیاز به شناخت و مدیریت ریسک در پروژه، کاملاً روشن است. یکی از مشکلات مدیران پروژه ها، شناسایی و نحوه برخورد با ریسک ها در پروژه می باشد. شناسایی و اولویت بندی ریسک، به دلیل وجود محدودیت در پروژه ها مسئله ای مهم در مدیریت ریسک است که برای مدیریت موفق ریسک ، لازم است صورت بپذیرد. هدف از پژوهش حاضر ارائه مدلی مبتنی بر روش تصمیم گیری چند معیاره بهترین- بدترین که به عنوان یکی از تکنیک های نوین تصمیم گیری چند معیاره مطرح است، به منظور اولویت بندی ریسک های پروژه و هم چنین رویکرد ساختار شکست ریسک که فرآیند شناسایی ریسک را ساختارمند نموده و فاز شناسایی را از منظر پوشش دهی ویژگی ها و مشخصه های پروژه افزایش می دهد، می باشد. بدین منظور ابتدا با استفاده از رویکرد ساختار شکست ریسک و بهره گیری از مدل های شناخته شده این حوزه، شاخص های ارزیابی ریسک های مرتبط با پروژه در قالب یک مطالعه موردی در پروژه سیکاس پارک گروه پیشگامان کویر یزد استخراج شد، سپس با بهره گیری از روش بهترین- بدترین و نظرات خبرگان ارزیابی و اولویت بندی شدند و در نهایت ریسک های مرتبط با هر یک از شاخص های اولویت دار استخراج شده و راهکارهایی به منظور مدیریت آن ها ارائه گردید.

امروزه سازمان ها به منظور دستیابی به کیفیت و سرعت بالاتر در ارائه کالاها و خدمات، نیازمند سیستمی یکپارچه برای منابع سازمان می باشند که یکی از بهترین ابزارها برای رسیدن به چنین هدفی، سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی (ERP) است که برای اجرای موفقیت آمیز پروژه ERP در سازمان، انتخاب سیستم مناسب با توجه به معیارهای مؤثر ضرورت دارد. ازاین رو در تحقیق حاضر، ضمن شناسایی معیارهای مؤثر بر انتخاب سیستم ERP، به انتخاب مناسب ترین سیستم نیز پرداخته شده است. در ابتدا با بررسی تحقیقات انجام شده در حوزه انتخاب سیستم ERP، معیارهای مؤثر موردبررسی قرار گرفتند و فهرستی از معیارهای شناسایی شده در اختیار خبرگان شرکت قرار گرفت، سپس معیارهای موردنظر پس از بررسی موردمطالعه و بر اساس نظر خبرگان انتخاب شدند. سپس با روش سوآرا وزن نهایی معیارهای موردنظر به دست آمد که معیارهای قابلیت کارکردی نرم افزار، پیاده سازی مدیریت پروژه و قابلیت کیفی نرم افزار به عنوان بااهمیت ترین معیارها معرفی شدند. سپس به انتخاب مناسب ترین سیستم ERP، بر اساس روش آراس خاکستری، پرداخته شد که گزینه دوم (سیستم اطلاعات مالی)، به عنوان مهم ترین گزینه های سیستم ERP برای موردمطالعه شناسایی شدند.

پروژه های ساخت و ساز به دلیل غیرقابل پیش بینی بودن فرآیند، عملیات و محدودیت منابع یکی از پیچیده ترین انواع پروژه است که نقش مدیر پروژه برای موفقیت پروژه های ساخت و ساز حیاتی است . از این رو حوزه انتخاب مدیر پروژه ساخت و ساز از اهمیت برخوردار است . از طرفی انتخاب سیستماتیک و نظام مند مدیر پروژه ضروری است . در پژوهش های گذشته به موضوع نظام مند بودن توجه نشده است و بیشتر نظرات شخصی و سلیقه ای خبرگان برای انتخاب مدیر پروژه ملاک قرار گرفته شده است . در همین راستا برای رفع این خلاء ء پژوهشی، پژوهشی برای انتخاب مدیر پروژه ساخت و ساز بر مبنای مدل شایستگی انجام گرفت . در ابتدا با مقایسه استانداردهای شایستگی مدیریت پروژه، استاندارد مدیریت پروژه استرالیا به عنوان مناسب ترین مدل انتخاب گردید . سپس با توزیع پرسش نامه به خبرگان تیم تصمیم گیری و بهره گیری از روش سوآرا، معیارها و زیرمعیارها وزن دهی شدند . نتایج نشان داد که زیر معیارهای توانایی رهبری، انجام کارها و مدیریت تغییر محیط به ترتیب به عنوان زیرمعیارهای مهم شناسایی شدند ، سپس با بهره گیری از روش واسپاس گزینه های مدیریت پروژه رتبه بندی شدند .

مهندسی ارزش یکی از ابزارهای خلق و بهبود ارزش می باشد که ضمن کاهش هزینه های غیرضروری و حفظ کارکرد اصلی، منجر به افزایش کارایی می گردد. امروزه این تکنیک به منظور کاهش هزینه در صنایعی همچون برق که با هزینه های بالا مواجه هستند استفاده می شود. از آنجا که در بسیاری موارد، کارایی پایین در زنجیره تأمین این صنعت منجر به افزایش هزینه ها می گردد، لذا بهره گیری از گام های مهندسی ارزش بسیار اثربخش خواهد بود. در این مقاله سعی شده تا با ترکیب مبحث زنجیره ارزش و روش های نوین تصمیم گیری چندشاخصه نسبت به شناسایی و اولویت بندی راهکارهای کاهش هزینه در زنجیره تأمین کابل و تجهیزات جانبی نیروگاه سیکل ترکیبی سیرجان (گل گهر) اقدام شود. بدین منظور نخست راهکارهای نهایی کاهش هزینه پس از برگزاری جلسات متعدد با خبرگان تیم مهندسی ارزش پروژه شناسایی شدند. سپس این راهکارها با معیارهایی که از ادبیات تحقیق استخراج و با نظر خبرگان تیم مهندسی ارزش پروژه (در قالب فرآیند دلفی فازی) تعدیل و نهایی شد، مورد ارزیابی قرار گرفت. معیارهای نهایی و هریک از زیرمعیارها با روش سوآرا وزن دهی شدند. سپس وزن نهایی هریک از زیرمعیارها محاسبه شد. در ادامه برای اولویت بندی راهکارهای نهایی از روش آراس خاکستری بهره گرفته شد. پس از اولویت بندی راهکارها، راهکار دوازدهم (کاهش زمان سفارش تا خرید و تحویل از طریق اصلاح رویه خرید)، به عنوان بهترین راهکار برای کاهش هزینه و در نتیجه افزایش کارایی زنجیره تأمین موردنظر شناسایی شد.

عدم قطعیت، جزء جداناشدنی و اجتناب ناپذیر پروژه ها است. ادبیات تحقیق نشان می دهد که پروژه های فناوری اطلاعات و به ویژه برون سپاری این پروژه ها با ریسک زیادی همراه است. ازاین رو با توجه به اهمیت این حوزه، در این پژوهش به شناسایی و اولویت بندی ریسک های برون سپاری پروژه های فناوری اطلاعات پرداخته شد. در ابتدا با بررسی تحقیقات انجام شده، فهرستی از معیارهای شناسایی شده در اختیار خبرگان شرکت قرار گرفت، سپس معیارهای موردنظر پس از بررسی موردمطالعه و بر اساس نظر خبرگان با روش دلفی فازی نهایی و انتخاب شدند. در گام بعد بر اساس روش سوآرا وزن نهایی معیارهای موردنظر به دست آمد. همچنین با بررسی پژوهش های انجام شده در این حوزه، فهرستی از مهم ترین ریسک های برون سپاری پروژه های فناوری اطلاعات شناسایی گردید. سپس برای اولویت بندی ریسک های شناسایی شده، از روش آراس خاکستری بهره گرفته شد. نتایج نشان داد که معیار اشتراک دانش و تجربیات، به عنوان مهم ترین معیار و از دست دادن منابع مزیت رقابتی، به عنوان مهم ترین ریسک شناسایی گردید.

مدیریت موجودی یکی از مهم ترین قسمت های فرآیند برنامه ریزی تولید برای کسب وکارها می باشد که دربرگیرنده تصمیماتی در مورد تعیین زمان و تعداد دفعات خرید یا ساخت بوده که می توان با استفاده از رتبه بندی اقلام موجودی انجام داد. هدف پژوهش حاضر ارائه یک مدل تصمیم گیری چند معیاره فازی ترکیبی به منظور مدیریت اقلام موجودی با استفاده از روش های دیمتل فازی و ویکور فازی می باشد. در این پژوهش از روش دیمتل فازی برای تعیین اوزان معیارهای تصمیم گیری و هم چنین از روش ویکور فازی برای ارزیابی و رتبه بندی اقلام موجودی بهره گیری شده است. به کارگیری هم زمان این روش ها نوآوری این پژوهش در میان ادبیات مرتبط با این حوزه می باشد. برای نشان دادن کارایی مدل پیشنهادی از یک مطالعه موردی در شرکت مهندسی و ساخت برق و کنترل مپنا (مکو) استفاده گردید. نتایج نشان دهنده اثربخشی چارچوب پیشنهادی برای مدیریت اقلام موجودی بوده است. در انتها نتایج و پیشنهاد هایی در راستای مسئله تحقیق ارائه گردیده است.

امروزه بهره گیری از کسب وکار الکترونیک برای پاسخ گویی به چالش های محیطی اهمیت دارد. برای اجرای کسب وکار الکترونیک، عوامل مهمی به نام عوامل حیاتی موفقیت وجود دارد که اجرای آن را آسان نموده و در صورت فقدان مناسب این عوامل، اجرای آن ممکن است با شکست مواجه شود؛ بنابراین با توجه به اهمیت کسب وکار الکترونیک و نقش عوامل حیاتی موفقیت در پیاده سازی آن، در این پژوهش به شناسایی و اولویت بندی عوامل حیاتی موفقیت برای اجرای کسب وکار الکترونیک پرداخته شد.در ابتدا با بررسی جامع ادبیات تحقیق، چارچوبی جامع برای شناسایی جامع عوامل حیاتی موفقیت تدوین شد. سپس با بهره گیری از روش دلفی فازی و نظرات خبرگان عوامل شناسایی شده، تعدیل و نهایی شدند. در مرحله بعد با بهره گیری از روش بهترین- بدترین که از جدیدترین و دقیق ترین تکنیک های وزن دهی است، عوامل حیاتی موفقیت تائید شده از مرحله قبلی اولویت بندی شدند. نتایج نشان داد که عوامل حمایت مناسب مدیریت و مالکیت، حمایت مالی کافی و هم راستایی و ارتباط بین فناوری اطلاعات و استراتژی کسب وکار به عنوان مهم ترین عوامل حیاتی موفقیت شناسایی شدند.

هدف: این پژوهش بر تلفیق پارادایم های ناب، چابک، تاب آوری و سبز در زنجیره تأمین و محدودیت های آنالیز SWOT، برای بهبود عملکرد زنجیره تأمین متمرکز است. روش: در ابتدا از تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره استفاده شد. از روش سوآرا برای وزن دهی به معیارهای زنجیره تأمین لارج و از روش آراس خاکستری به منظور اولویت بندی استراتژی ها بهره گرفته شد. در سطوح مختلف قوت، ضعف، فرصت و تهدید از تحلیل SWOT، استراتژی های مناسب شناسایی شدند. به منظور تعیین ترکیب بهینه استراتژی ها، از ارزش شاپلی فازی و تئوری بازی استفاده شد. یافته ها: نتایج وزن دهی نشان داد که معیارهای ضایعات کسب وکار، کیفیت و هزینه از بالاترین اهمیت برخوردار هستند. همچنین هشت استراتژی در سطوح مختلف قوت، ضعف، فرصت و تهدید از تحلیل SWOT برای تعیین ترکیب بهینه استرات ژی ها انتخاب شدند. نتیجه گیری: بر اساس نتایج تحقیق، ترکیب بهینه استراتژی 1 WT 2 WO 2 ST 2 SO پیشنهاد شد که شامل استراتژی های وجود شبکه یکپارچه برای تولید، انتقال، کاهش ضایعات فنی و غیرفنی در شبکه توزیع و خرید برق توسط شرکت های خصوصی بود.

توجه به مسائل زیست محیطی منجر به استفاده از لجستیک معکوس در زنجیره تأمین شده است؛ اما اجرای لجستیک معکوس به دلیل نوع مدل های مدیریت موجودی دارای عملکرد ضعیفی است؛ ازاین رو در این پژوهش به منظور بهبود عملکرد زنجیره تأمین از پارادایم های ناب، چابک، تاب آوری و سبز (لارج) استفاده می شود. هدف این پژوهش شناسایی و اولویت بندی راهکارهای اجرای لجستیک معکوس در زنجیره تأمین لارج به منظور بهبود عملکرد زنجیره تأمین است. در پژوهش حاضر از رویکرد خبره محور فازی شهودی با مقادیر بازه ای استفاده شده است. از مجموعه های فازی شهودی بازه ای برای وزن دهی و از روش واسپاس فازی شهودی بازه ای برای اولویت بندی راهکارها بهره گیری شد. با توجه به نتایج، راهکار نخست (ایجاد، توسعه و سرمایه گذاری در فن آوری لجستیک معکوس)، راهکار دهم (توسعه زنجیره تأمین حلقه بسته از طریق یکپارچه سازی با لجستیک معکوس) و راهکار نهم (ساخت همکاری الکترونیکی برای هماهنگی سریع و مؤثر در میان اعضای زنجیره تأمین) به ترتیب به عنوان راهکارهای برتر در این مورد مطالعاتی معرفی شدند. توسعه و سرمایه گذاری در فناوری های لجستیک معکوس، یکپارچه سازی و همکاری الکترونیکی و بهبود هماهنگی به منظور بهبود عملکرد اجرای لجستیک معکوس در زنجیره تأمین ضروری است.

به دلیل عدم قطعیت های شناختی، تصادفی و محدودیت های انعطاف پذیر، در این مطالعه مدل جدیدی از برنامه ریزی محدودیت شانس انعطاف پذیر، امکانی، تصادفی استوار مختلط بر مبنای تئوری اعتبار برای طراحی شبکه زنجیره تامین حلقه بسته توسعه داده شد. نگرش های متفاوت تصمیم گیرندگان با اندازه گیری انعطاف پذیرتر پارامترهای خوش بینانه و بدبینانه در قالب معیار اعتبار پاسخ داده شد. حداقل سطح رضایت محدودیت های انعطاف پذیر با حل مدل بهینه گردید. مدل پیشنهادی، قادر به کاهش انحرافات امکانی، انحرافات تصادفی، عدم تحقق محدودیت های مربوط به تقاضا و ظرفیت و نقض محدودیت های انعطاف پذیر بوده است که بطور همزمان عدم قطعیت های شناختی و تصادفی و انعطاف پذیری محدودیت ها در مدل لحاظ شده است. برای کاربرد مدل پیشنهادی، مطالعه ای موردی به منظور طراحی شبکه زنجیره تامین حلقه بسته کاغذ سنگی چند محصولی، چند دوره ای انجام شد. نتایج پیاده سازی مدل پیشنهادی در مورد مطالعاتی نشان داد که در شرایط مختلف و با توجه به اهمیت نظرات تصمیم گیرندگان، با استفاده از محدوده خوش بینانه و بدبینانه، می توان تعداد، محل تسهیلات، جریان بهینه محصولات و مواد را بین مراکز در شبکه زنجیره تامین کاغذ سنگی تعیین کرد. رویکرد پیشنهادی قادر به ارائه راه حل های واقع بینانه ای بر اساس سناریوها و ترجیحات تصمیم گیرندگان بود. مدل پیشنهادی با استفاده از تحلیل استواری و تحلیل حساسیت بررسی شد و عملکرد آن با استفاده از داده های اسمی در مدل تحقق ارزیابی شد که نتایج بررسی ها، نشان دهنده کارایی مناسب مدل بود.

هدف: امروزه به دلیل پیچیدگی های محیط کسب وکار که با سطح بالایی از عدم اطمینان و ریسک همراه است، شرکت ها درصدد مدیریت و کاهش ریسک زنجیره تأمین خود می باشند. یکی از راهکارهای مقابله با ریسک های زنجیره تأمین، افزایش تاب آوری زنجیره تأمین است. برای افزایش تاب آوری زنجیره تأمین، لازم است قابلیت های مختلف آن موردتوجه قرار گیرد. یکی از مهم ترین قابلیت ها، قابلیت های تکنولوژیکی است. شرکت هایی که در قابلیت های تکنولوژیکی از بلوغ کافی برخوردار نیستند، نمی توانند چندین شیوه مدیریت ریسک را هم زمان اجرایی نمایند. از طرفی بسیاری از قابلیت های تکنولوژیکی به یکدیگر مرتبط بوده و قادر به ایجاد تأثیر متقابل بر سایر توانایی ها هستند. ازاین رو در این مقاله برای کاهش ریسک ها و به تبع آن افزایش تاب آوری زنجیره تأمین، پس از شناسایی شاخص های مربوط به قابلیت های تکنولوژیکی، این شاخص ها اولویت بندی شدند. روش شناسی پژوهش: در ابتدا با بررسی تحقیقات انجام شده در حوزه تاب آوری زنجیره تأمین، شاخص های مربوط به قابلیت های تکنولوژیک برای افزایش تاب آوری زنجیره تأمین بررسی شد و فهرستی از معیارهای شناسایی شده در اختیار خبرگان شرکت قرار گرفت، سپس معیارهای موردنظر پس از بررسی موردمطالعه و بر اساس نظر خبرگان با روش دلفی فازی تعدیل، تائید و نهایی شد. در گام بعد بر اساس روش سو آرا شاخص های موردنظر وزن دهی شدند. یافته ه ا: شاخص های قابلیت تکنولوژیکی همکاری، چابکی زنجیره تأمین، انعطاف پذیری عرضه به ترتیب به عنوان مهم ترین شاخص ها شناسایی گردیدند. اصالت/ارزش افزوده علمی: با توسعه فناوری اطلاعات و لزوم تاب آوری زنجیره های تأمین، شناسایی قابلیت های تکنولوژیکی و تأثیر آن بر تاب آوری برای کاهش ریسک زنجیره تأمین ضروری است. در این مقاله ضمن شناسایی قابلیت های تکنولوژیکی برای افزایش تاب آوری زنجیره تأمین، این قابلیت ها اولویت بندی می گردند. همچنین استفاده تلفیقی از روش های دلفی فازی برای تائید شاخص ها و روش سوآرا منجر به استواری نتایج شده است.

هدف: هدف این پژوهش طراحی شبکه زنجیره تأمین حلقه بسته با در نظر گرفتن عدم قطعیت های ترکیبی و انعطاف پذیری در محدودیت هاست. روش: در این مطالعه به منظور درنظرگرفتن هم زمان عدم قطعیت های شناختی و تصادفی و انعطاف پذیری در محدودیت ها، مدل جدیدی از برنامه ریزی انعطاف پذیر امکانی تصادفی استوار، بر اساس اندازه گیری Me توسعه داده شده است. یافته ها: در رویکرد پیشنهادی، ترکیب محدبی از طیف خوش بینانه و بدبینانه در مدل در نظر گرفته شده و نیاز به بررسی های ذهنی و تکراری تصمیم گیران، در مدل رفع شده است؛ به طوری که سطح رضایت به صورت بهینه با حل مسئله تعیین می شود. از طرفی، به دلیل استواری مدل، انحراف های امکانی و سناریویی، عدم تحقق تقاضا و ظرفیت و نقض محدودیت های نرم در مدل حداقل شد. نتیجه گیری: به منظور ارزیابی کارایی مدل پیشنهادی، مطالعه ای موردی در زنجیره تأمین تولید کاغذسنگی انجام شد. نتایج تحلیل حساسیت، تحلیل استواری و شبیه سازی با مدل تحقق نشان داد که مدل پیشنهادی قادر است راه حل های استوار و واقع بینانه پیشنهاد کند. پیشنهاد حل واقع بینانه و انعطاف پذیر مسائل طراحی شبکه زنجیره تأمین، از طریق ایجاد تبادل بین تابع هدف و سطح ریسک پذیری تصمیم گیران و مدیران، از طریق تغییر فضای موجه در معیار Me در رویکرد پیشنهادی، از دستاوردهای مطالعه حاضر بود.

زمینه و هدف: ریسک ها و نااطمینانی های مربوط به منابع انسانی می توانند پیامدهایی ناگوار از جمله کاهش عملکرد فردی و سازمانی در پی داشته باشند. در این مطالعه به شناسایی و اولویت بندی ریسک های منابع انسانی در یک شرکت مدیریت سرمایه و مالی پرداخته شده است. روش شناسی: در ابتدا با بررسی ادبیات پژوهش و روش تحلیل محتوا ابعاد ریسک های منابع انسانی استخراج شد. این ابعاد با استفاده از روش دلفی فازی بررسی و غربال سازی شد. در گام بعد با استفاده از روش سوآرا معیارهای غربال شده ارزیابی و وزن دهی شدند. سپس با استفاده از روش آراس خاکستری به ارزیابی و رتبه بندی انواع ریسک های منابع انسانی شناسایی شده پرداخته شد. یافته ها: از میان ابعاد ریسک ها، معیارهای گردش کارکنان، مالی و بهره وری بیشترین تأثیر را داشتند. همچنین از میان ریسک های منابع انسانی نیز ریسک های برنامه های جانشین پروری و کارمندیابی، جبران خدمات کارکنان و نگهداشت کارکنان به ترتیب رتبه های اول تا سوم را به خود اختصاص داده اند. نتیجه گیری: پیش بینی و مدیریت مؤثر ریسک های منابع انسانی می تواند مانع از دست رفتن کارکنان و موجب ارتقای عملکرد فردی و سازمانی شود. توجه به اولویت این ریسک ها می تواند به ارتقای اثربخشی این اقدامات کمک کند.