مصطفی نوکنی

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف مقایسه دانشجویان با و بدون طرحواره های ناسازگار اولیه در مرزهای از هم گسسته خانوادگی در دانشگاه آزاد تهران اجرا شد. روش: جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی تهران در سال تحصیلی 1403-1402 بوده است. شرکت کنندگان 200 دانشجو (150 زن، 50 مرد) بودند که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. همه آنها فرم کوتاه پرسشنامه طرحواره یانگ(SF-YSQ) و پرسشنامه انسجام و انطباق خانواده (اولسون و همکاران، 1985) را تکمیل کردند. فرضیه ها با آزمون تی مستقل و تعدیل بن فرونی آزمون شدند. از نرم افزار SPSS26 برای تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که نمرات مرزهای گسسته خانوادگی در افراد با طرحواره محرومیت هیجانی، بی اعتمادی/ بدرفتاری، انزوای اجتماعی / بیگانگی، نقص/ شرم(حوزه طرد و بریدگی)؛ طرحواره اطاعت(حوزه دیگر پیروی)،طرحواره بازداری هیجانی(حوزه گوش به زنگی) در مقایسه با افراد فاقد این طرحواره ها به طور معنادار بیشتر است. نمرات مرزهای گسسته خانوادگی در افراد با و بدون طرحواره رهاشدگی/ بی ثباتی(حوزه طرد و بریدگی)،طرحواره شکست، طرحواره وابستگی/ بی کفایتی،طرحواره آسیب پذیری نسبت به ضرر و بیماری،طرحواره خود در هم تنیده(حوزه خودگردانی مختل)، طرحواره استحقاق/بزرگ منشی، طرحواره خودانضباطی ناکافی(حوزه محدودیت های مختل)،طرحواره معیارهای سرسختانه (حوزه گوش به زنگی) تفاوت معنادار نداشتند. نتیجه گیری: پویایی های خانواده و طرح واره ها اثر متقابلی بر هم دارند. در طراحی راهبردها و مداخلات درمانی مؤثر روابط آنها را باید در نظر گرفت. مرزهای از هم گسسته خانوادگی در شکل گیری بعضی طرح واره ها نقش دارند که می تواند پیامدهای روان شناختی قابل توجهی برای افراد داشته باشد. تلویحات کاربردی یافته ها مورد بحث قرار گرفت.

زمینه: مرزهای خانوادگی در شکل گیری طرحواره ها نقش دارند، این امر می تواند پیامدهای روانشناختی قابل توجهی برای اعضای خانواده در بر داشته باشد. با وجود پیوندهای نظری بین مرزهای خانوادگی درهم تنیده و طرحواره های ناسازگار اولیه، خلأ پژوهشی در مورد این رابطه، محسوس است. هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه مرزهای خانوادگی درهم تنیده در دانشجویان با و بدون طرحواره های ناسازگار اولیه انجام شد. روش: روش این پژوهش، توصیفی از نوع علّی-مقایسه ای بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی تهران در سال تحصیلی 1403-1402 بود. از بین افراد جامعه آماری، 204 نفر (152 زن، 52 مرد) با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای جمع آوری اطلاعات در این پژوهش شامل پرسشنامه طرحواره یانگ-فرم کوتاه (یانگ، 1998) و مقیاس انسجام و انطباق خانواده (اولسون و همکاران، 1985) بود. برای تحلیل و مقایسه داده ها نیز از آزمون تی مستقل، تعدیل بنفرونی و با نرم افزار SPSS-26 استفاده شد. یافته ها: نمرات مرزهای درهم تنیده در افراد با طرحواره خود درهم تنیده/گرفتار به طور معنادار بیشتر از افراد بدون طرحواره خود درهم تنیده/گرفتار بود (05/0 P<). مرزهای درهم تنیده خانوادگی در افراد با و بدون طرحواره های حوزه مختل طرد و بریدگی، طرحواره های حوزه مختل خودگردانی و عملکرد، طرحواره استحقاق/بزرگ منشی، طرحواره خویشتن داری ناکافی/خودانضباطی ناکافی، طرحواره های حوزه دیگر پیروی، طرحواره های مختل حوزه گوش به زنگی و بازداری بیش از حد تفاوت معنادار نداشتند (05/0 P>). نتیجه گیری: مرزهای درهم تنیده می تواند به شکل گیری طرحواره خود درهم تنیده منتهی شود. هر چند رشد سایر طرحواره های ناسازگار مستقیماً با درهم تنیدگی خانواده مرتبط نیستند. این طرحواره ها ممکن است از طریق مسیرهای مختلف، مانند تجربیات آسیب زا، روابط با همسالان، یا تأثیرات اجتماعی توسعه یابند.

هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش واسطه ای ملال شغلی در رابطه طرحواره های ناسازگار اولیه با بهزیستی روانشناختی در محیط کار بود. روش پژوهش توصیفی_همبستگی از نوع مدل یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری شامل تمامی کارکنان سازمان بازرسی شهرداری تهران در سال 1401 بودند که بر اساس جدول کرجسی و مورگان تعداد 220 نفر از طریق روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار های این پژوهش شامل پرسشنامه طرحواره های ناسازگار اولیه (YSQ-SF، یانگ و همکاران، 2003)، مقیاس ملال محیط کار (DUBC، ریجسیگر و همکاران، 2012) و بهزیستی روانشناختی (RSPWB، ریف، 1995) بود. تحلیل داده ها با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری انجام شد. نتایج مدل یابی معادلات ساختاری حاکی از برازش مناسب مدل بود. یافته ها نشان داد که طرحواره های ناسازگار اولیه بر بهزیستی روانشناختی اثر منفی و معنادار و طرحواره های ناسازگار اولیه بر ملال شغلی اثر مثبت و معنادار داشت (01/0p<). همچنین اثر طرحواره های ناسازگار اولیه به واسطه ملال شغلی بر بهزیستی روانشناختی مثبت و معنادار بود (01/0p<). از یافته ها می توان نتیجه گرفت که طرحواره های ناسازگار اولیه و ملال شغلی نقش کلیدی در پیش بینی بهزیستی روانشناختی کارکنان دارند و توجه بیشتر مراکز مشاوره به این متغیر ها در جهت بهبود عملکرد کارکنان سازمان ضروری بنظر می رسد.

زمینه و هدف: والدگری به همه کنش ها و رفتارهای مرتبط با پرورش فرزندان گفته می شود. پرسشنامه هایی درباره سنجش این سازه روان شناختی تدوین شده است. هدف این پژوهش تعیین ویژگی های روان سنجی نسخه فارسی پرسشنامه والدگری ادراک شده در دانش آموزان دختر شهر ری بود. روش: پژوهش حاضر یک مطالعه توسعه ای، مقطعی و پیمایشی است. نمونه مورد مطالعه شامل 174 دانش آموز دختر از یک دبیرستان دولتی شهر ری در سال 1400-1399 بودند که به روش نمونه گیری در دسترس و داوطلب انتخاب شدند. شرکت کنندگان پرسشنامه والدگری ادراک شده (پاسکوالی، 2012) را تکمیل کردند. همچنین این پرسشنامه روی یک نمونه 50 نفری به طور مجدد به فاصطه دو هفته اجرا شد. داده ها با نر م افزارهای SPSS-26 و SmartPLS تحلیل شدند. یافته ها: نتایج مطالعه نشان داد که پرسشنامه والدگری ادراک شده، همسانی درونی قابل قبولی دارد (0/72=α)؛ ضریب اعتبار دونیمه سازی پرسشنامه (0/68=r) و ضریب بازآزمایی دوهفته ای (0/81=r) به دست آمد. نتایج تحلیل عاملی تأییدی دو خرده مقایس پاسخگویی و مطالبه گری را تأیید کرد. همچنین مشخص شد این پرسشنامه اعتبار ترکیبی، روایی همگرا، و روایی افتراقی قابل قبولی دارد. نتیجه گیری: بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گیری کرد که پرسشنامه والدگری ادراک شده دارای روایی و اعتبار مناسبی است؛ بنابراین پژوهشگران و بالینگران می توانند از این پرسشنامه در پژوهش و عمل استفاده کنند.

اختلال نارسایی توجه فزون کنشی همراه با الگوی پایدار عدم توجه و / یا فزون کنشی و رفتارهای تکانشی است که شدیدتر از آن است که معمولاً در کودکان با سطح تحولی مشابه دیده می شود. ملال تحصیلی با هدر رفتن منابع انسانی و هزینه های مالی بسیار همراه است؛ ملال تحصیلی یکی از مسائل اساسی گریبان گیر نظام های آموزشی است. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی بازتوانی شناختی رایانه یار در ملال تحصیلی دانش آموزان با اختلال نارسایی توجه فزون کنشی بود. شرکت کنندگان در این پژوهش شامل 24 (12 پسر و 12 دختر) دانش آموز دارای اختلال فزون کنشی و نارسایی توجه مقطع ششم تا نهم منطقه هفت تهران در سال تحصیلی 98-1397 بود که به صورت نمونه گیری هدفمند، انتخاب شدند و در دو گروه آزمایش و گواه به صورت تصادفی جایگزین شدند. شرکت کنندگان پرسشنامه هیجان های تحصیلی (پکران و همکاران، 2002) را در مراحل پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری تکمیل نمودند. گروه گواه در ده هفته 20 جلسه بازتوانی شناختی رایانه یار (هفته ای دو جلسه 30 دقیقه ای) دریافت کردند. یافته ها بر اساس تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر در محیط نرم افزار SPSS-26 مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها نشان می دهد که ملال تحصیلی دانش آموزان با اختلال فزون کنشی نارسایی توجه در تمام خرده مقیاس ها به طور معناداری با اندازه اثری متوسط کاهش پیدا کرده است. توسعه و ارزیابی اثربخشی اولیه مداخله بازتوانی رایانه یار برای کودکان دارای اختلال نارسایی توجه فزون کنشی می تواند اولین گام را در پر کردن شکاف موجود در ادبیات بالینی حال حاضر بردارد و باعث بهبود ملال تحصیلی و کارکرد دانش آموزان با اختلال نارسایی توجه فزون کنشی شود و در نتیجه می توان انتظار داشت که باعث بهبود کارکرد تحصیلی این دانش آموزان بشود.

هدف: مطالعه حاضر با هدف بررسی اثربخشی روش مبتنی بر شناختی رفتاری بر بهبود کیفیت زندگی بیماران دیالیزی انجام شد. روش بررسی: مطالعه کنونی کاربردی و نیمه آزمایشی بوده و به صورت پیش آزمون – پس آزمون و پیگیری با گروه گواه طراحی و پیاده سازی گردید، کلیه بیماران سرپایی تحت درمان با دستگاه دیالیز در مراکز درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال 97-1398 جامعه آماری مطالعه را تشکیل می دادند، ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه کیفیت زندگی مرتبط با بیماران کلیوی یکانی نژاد و همکاران (2012) بود. پس از اجرای پروتکل درمانی توسط محققان این پژوهش طی 8 جلسه 90 دقیقه ای در گروه مداخله، تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و نرم افزار SPSS نسخه 24 صورت پذیرفت. یافته ها: نتایج تحقیق مطالعه نشان داد پروتکل درمانی مبتنی بر روش شناختی رفتاری بر تمامی ابعاد کیفیت زندگی تاثیر داشته و متجر به افزایش نمره میانگین نسبت به پیش آزمون شده است. همچنین تفاوت معناداری بین گروه ها، هم در بعد عمومی (53/51=F، 001/0>P) و هم در بعد اختصاصی (78/164=F، 001/0>P) کیفیت زندگی بیماران دیالیزی وجود داشت. نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش می توان بیان کرد که روش شناختی رفتاری بر بهبود کیفیت زندگی بیماران دیالیزی موثر بوده و می توان به عنوان یک مداخله موثر در بهبود کیفیت زندگی بیماران به کار گرفته شود.

زمینه: بهبود حافظه کاری دانش آموزان مبتلا به ناتوانی های یادگیری و کمک به پیشرفت تحصیلی آنها و نیز جلوگیری از آسیب های بعدی بسیار مهم است. پژوهش هایی در این زمینه صورت گرفته است، اما پژوهش های معدودی بازتوانی شناختی با استفاده از کامپیوتر، یکپارچگی حسی و تلفیق این دو روش را در بهبود حافظه کاری دانش آموزان دارای ناتوانی های یادگیری بررسی کرده اند. هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی بازتوانی شناختی با استفاده از کامپیوتر، یکپارچگی حسی و تلفیق این دو روش بر بهبود حافظه کاری دانش آموزان دارای ناتوانی های یادگیری خاص انجام شد. روش: روش پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه های نابرابر بود. جامعه آماری پژوهش حاضر، دانش آموزان دارای ناتوانی های یادگیری خاص مراجعه کننده به کلینیک های پندار و آتیه در شهر تهران در سال تحصیلی 98-1397 بودند، که از بین آنها 58 دانش آموز مبتلا به ناتوانی های یادگیری خاص به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و در سه گروه آزمایش و یک گروه گواه به صورت تصادفی جایگزین شدند. 14 نفر در گروه آزمایشی اول مداخله بازتوانی شناختی با استفاده از کامپیوتر، 15 نفر در گروه آزمایشی دوم مداخله یکپارچگی حسی و 16 نفر در گروه آزمایشی سوم تلفیق این دو مداخله را دریافت کردند و 13 نفر در گروه گواه مداخله ای دریافت نکردند. برای اندازه گیری عملکرد حافظه کاری از آزمون ان بک (1958) استفاده شد. تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر انجام شد. یافته ها: بازتوانی شناختی با استفاده از کامپیوتر، یکپارچگی حسی و تلفیق این دو روش به طور معنادار حافظه کاری را در دانش آموزان دارای ناتوانی های یادگیری خاص بهبود می بخشد (0/01 > P ). اما بین این سه روش در بهبود حافظه کاری تفاوتی وجود ندارد. نتیجه گیری: می توان از بازتوانی شناختی با استفاده از کامپیوتر، یکپارچگی حسی و تلفیق این دو روش در بهبود حافظه کاری دانش آموزان دارای ناتوانی های یادگیری استفاده کرد.

زمینه و هدف: اختلال یادگیری خاص، نقص در مهارت های تحصیلی عمومی محسوب می شود که در زمینه های روخوانی، ریاضی و بیان کتبی مشخص می شود و مشکل قابل توجهی در زمینه پیشرفت تحصیلی، عملکرد شغلی و یا فعالیت های روزمره زندگی فرد ایجاد می کند.هدف پژوهش حاضر اثربخشی ترکیب توانبخشی شناختی و نورو فید بک بروی اختلال یادگیری خاص (ریاضی، خواندن و املا) بروی کودکان دبستانی منطقه ۵ بود. روش پژوهش: روش این پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه گواه بود. 30 نفر در دو گروه با استفاده از آزمون تشخیص اختلال یادگیری به عنوان گروه آزمایش(15 نفر برای ترکیب بازتوانی شناختی و نوروفیدبک) و کنترل(15 نفر) انتخاب شد. سپس برای گروه آزمایش مداخلات ارائه خواهد شد و گروه کنترل از آموزش های معمول مدرسه استفاده کرد. از هر دو گروه آزمایش و کنترل، پیش آزمون و پس آزمون گرفته شد و بعد از گذشت دو ماه آزمون پیگیری بر روی هر دو گروه آزمایش انجام گرفت. آزمون تشخیص اختلال یادگیری (مک کارنی،2007)بود.برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از تحلیل کواریانس چندمتغیره با کاربرد نرم افزار spss22 استفاده شده است. یافته ها: نتایج به دست آمده از پژوهش نشان داد که پس از مداخله، گروه درمان در متغیر های یادگیری خاص خواندن و نوشتن و ریاضی با بهبود مواجه شدند، تفاوت گروه ازمایش و کنترل نیز در مرحله پیگیری ادامه داشت.

این پژوهش با هدف بررسی تأثیر مداخلات بازتوانی شناختی ترکیبی(کامپیوتری و دستی)بر ارتقاء سرعت پردازش اطلاعات و بهبود متغیرهای وضعیت روانی (MMSE) زنان مبتلا به ام اس بود. این پژوهش با طرح پیش آزمون-پس آزمون با پیگیری دو ماهه اجرا شد. 24 زن مبتلا به ام اس با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به طور تصادفی در 2 گروه 12 نفره جایگزین شدند و گروه آزمایش ، تحت آموزش توان بخشی شناختی قرار گرفته و گروه گواه نیز مداخله ای دریافت نکرد. کلیه شرکت کنندگان جلسه اول و آخر توسط آزمونهای سنجش وضعیت روانی (MMSE) و آزمون توالی شنیداری (PASAT) ارزیابی شدند. پژوهش در مدت 21 جلسه و در شهر اراک اجرا و داده ها با مدل تحلیل واریانس چند متغیره با اندازه گیری مکرر توسط نرم افزار SPSS-24 تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که اثر اصلی عامل زمان(پیش آزمون، پس آزمون، پیگیری) بر نمره توجه انتخابی معنادار است. نتیجه گرفته می شود بازتوانی شناختی دستی بر بهبود توجه انتخابی بیماران زن مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس اثربخش است.توصیه می شود از این مداخلات جهت بهبود سرعت پردازش اطلاعات و وضعیت روانی زنان مبتلا به ام اس استفاده گردد.

هدف از انجام این پژوهش بررسی اثربخشی بازتوانی شناختی مبتنی بر رایانه بر بهبود حافظه کاری و عملکرد اجرایی بیماران زن مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس بود. در این مطالعه که با طرح پیش آزمون-پس آزمون با پیگیری دو ماهه اجرا شد؛ 36 زن مبتلا به ام اس با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به طور تصادفی در 3 گروه 12 نفره جایگزین شدند و گروه های آزمایش و پلاسیبو به ترتیب، تحت آموزش توان بخشی شناختی مبتنی بر رایانه و توان بخشی فیزیکی قرار گرفتند و گروه گواه نیز مداخله ای دریافت نکرد. کلیه شرکت کنندگان جلسه اول و آخر توسط آزمون های ویسکانسین و پاسات ارزیابی شدند. پژوهش در مدت 21 جلسه و در شهر اراک اجرا و داده ها با مدل تحلیل واریانس چند متغیره با اندازه گیری مکرر توسط نرم افزار SPSS-24 تحلیل شدند. یافته ها حاکی از آن بود که اثر اصلی عامل زمان(پیش آزمون، پس آزمون، پیگیری) بر نمرات حافظه کاری و عملکرد اجرایی معنادار است.همچنین اثر تعامل زمان در گروه بر نمرات حافظه کاری و عملکرد اجرایی معنادار می باشد. نتیجه گرفته می شود بازتوانی شناختی مبتنی بر رایانه بر بهبود عملکردهای اجرایی بیماران زن مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس اثربخش است؛ لذا توصیه می شود این مداخله در مراکز درمانی در کنار سایر روشهای درمانی به کار گرفته شود.

هدف این پژوهش بررسی اثربخشی بازتوانی شناختی رایانه یار بر بازداری پاسخ کودکان دارای اختلال نارسایی توجه-بیش فعالی با تظاهر بی توجهی بود. در این پژوهش بازتوانی شناختی رایانه یار به وسیله نرم افزار گاگنی پلاس برای 6 کودک دارای اختلال نارسایی توجه-بیش فعالی (نوع اغلب بی توجه) در قالب پژوهش موردی اجرا شد که آزمودنی ها به شکل دو به دو با خطوط پایه 3، 5 و 7 گانه به مدت 15 جلسه سی دقیقه ای وارد مرحله درمان شدند و سپس مرحله پیگیری 1 ماهه اجرا شد. در راستای سنجش تغییرات از آزمون ""برو- نرو"" و مقیاس درجه بندی شدت مشکلات رفتاری کانرز (فرم والدین و فرم معلم) استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که درصد کاهش برای هر یک از خرده مقیاس های بازداری پاسخ (خطای ارایه و بازداری) برای کل آزمودنی ها به ترتیب برابر با 71/42% و 91/57% است. به نظر می رسد که بازتوانی شناختی رایانه یار در قالب جلسات فردی، می تواند درمان مؤثری در بازداری پاسخ کودکان دارای اختلال نارسایی توجه-بیش فعالی باشد.