مهسا ویسی

امپراتوری هخامنشی گستره وسیعی را در بر می گرفت که از شرق به هند، از غرب به مصر، از جنوب به خلیج فارس محدود می شد. منطقه قفقاز که با حمله داریوش اول به سکاها در 513-512 پ م ضمیمه امپراتوری هخامنشی شد در سراسر دوره هخامنشی مرزهای شمالی این امپراتوری را شکل می داد. مناطق امروزی گرجستان، آذربایجان و ارمنستان که به طورکلی شامل کشورهای قفقاز جنوبی است بخشی از ملل تابعه هخامنشیان بوده است. اهمیت قفقاز برای هخامنشیان از این جهت بود که مسیر مورد سکاها برای حمله به سرزمین های شرقی بود. بنابراین آنان نیاز به قدرتی در قفقاز داشتند تا مانع ورود سکاها به این سوی شوند و از مرزهای شمالی گستره امپراتوری محافظت کند. هدف از این پژوهش بررسی اهمیت منطقه قفقاز امروزی در ساختار امپراتوری هخامنشی است و به دنبال پاسخ گویی به این پرسش است که گرجستان چه نقشی در تأمین امنیت مرزهای شمالی امپراتوری هخامنشی داشته است؟ نتایج حاکی از آن است که هخامنشیان برای حفظ مرزهای شمالی خود با دولت کلخیس در گرجستان مراودات سیاسی برقرار کرد که تضمینی برای متوقف کردن تهاجمات از شمال بود. مقاله حاضر گردآوری داده ها را از طریق مطالعات کتابخانه ای به سرانجام رسانده و نتایج را از طریق تحلیل توصیف تاریخی ارائه می کند.

هخامنشیان (330-550 ق.م) گستره وسیعی را در اختیار داشتند که متشکل از اقوامی با آیین ها، زبان و فرهنگ های گوناگون بود. اداره آنها نیازمند به کار گیری اندیشه ای خاص بود. اندیشه ای که هخامنشیان بر مبنای آن ملل تابعه خود را اداره می کردند به نام صلح پارسی شناخته شده که ابعاد گوناگونی دارد. در جهان امروز نیز بحث صلح و همزیستی مسالمت آمیز اقوام گوناگون موضوعی است که سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) در غالب فرهنگ صلح بر آن تمرکز دارد و در تلاش است مولفاتی را تعریف کند که بر مبنای آن ها جهان در صلح قرار بگیرد. هدف از انجام این پژوهش بررسی تطبیقی فرهنگ صلح در دوره هخامنشی بر مبنای اهداف امروزی یونسکو است و به دنبال پاسخ گویی به این سوال است که فرهنگ صلح براساس تعریف امروزی فرهنگ و آموزش صلح در یونسکو تا چه میزان در دوران هخامنشی نمود یافته است؟ نتایج حاکی از آن است که برقراری اندیشه صلح پارسی منجر به شکل گیری فضایی مسالمت آمیز شد که تا حد بسیاری مبتنی بر اهداف امروزی یونسکو است. مقاله حاضر گردآوری داده ها را از طریق مطالعات کتابخانه ای به سرانجام رسانده و نتایج را از طریق تحلیل توصیف تاریخی ارائه می کند.

جنگ های ایران و یونان در دوران هخامنشی که در زمان پادشاهی داریوش بزرگ و جانشینش خشایارشا اتفاق افتاد، از جمله مباحث بسیار مهم تاریخی است که بنا به دلایلی پارسیان در این جنگ ها ناکام ماندند. از جمله عوامل بسیار تأثیرگذار در هر جنگی مباحث جغرافیایی منطقه نبرد است. در پژوهش پیش رو نقش عوامل جغرافیایی در عملکرد هخامنشیان در مقابل یونانیان مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. هدف از انجام این پژوهش تحلیل چگونگی تأثیر عوامل جغرافیایی اعم از نظامی و طبیعی در جنگ های ایران و یونان و نتایج تصمیم گیری های فرماندهان نظامی هخامنشی بدون توجه به این عوامل در این جنگ ها است. در این مقاله تلاش شده است به این پرسش پاسخ داده شود که هخامنشیان در حملات خود به یونان در چه دام های جغرافیایی گرفتار شدند که بر نتیجه نبرد تأثیرگذار بود. نتایج بررسی حاکی از آن است که با وجود آنکه هخامنشیان در حملات خود بسیاری از جوانب را در نظر گرفته بودند، اما در چندین موقعیت در رابطه با در نظر گرفتن و شناسایی موانع جغرافیایی سهل انگاری کردند که بر نتیجه نبرد تأثیر گذاشت. نگارندگان مقاله حاضر گردآوری داده ها را از طریق مطالعات کتابخانه ای به سرانجام رسانده و نتایج را از طریق تحلیل توصیف تاریخی ارائه داده اند. 

این پژوهش به بررسی و تبیین علل التزام تغییر سر فصل های درسی رشته باستان شناسی در تمام مقاطع، آن هم نه براساس سلایق بلکه بر مبنای الگو و مدل برنامه ریزی درسی مبتنی بر شایستگی پرداخته است. برنامه های درسی این در این رشته در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد بیش از سی سال است که بازبینی نشده است و برنامه های درسی دوره دکتری نیز از ابتدای تاسیس این مقطع به همین شکل بوده است. امروزه در جهان برنامه های درسی به سمت مهارت محوری تنظیم می شوند و عناصر بسیاری در تدوین این برنامه ها مورد نظر قرار می گیرد. در این پژوهش با در نظر گرفتن مهارت های عمومی تعریف شده برای دانش آموخته باستان شناسی در شبکه اطلاعات شغلی امریکا ((O*NET، به عنوان شاخص تحلیل محتوای شایستگی آموزشی باستان شناسی در ایران، به بازبینی میزان همپوشانی این برنامه های درسی با این مهارت های مرجع پرداخته شده است. هدف اصلی آن نیز تاکید بر لزوم بازبینی این دروس بر مبنای رویکرد برنامه ریزی درسی مبتنی بر شایستگی است. گردآوری داده های مورد نیاز در این پژوهش به صورت کتابخانه ای و اسنادی بوده و شیوه پردازش داده ها توصیفی و تحلیلی است.

دوران آهن یکی از دوره های کلیدی و مهم در فرآیند تطور فرهنگ انسانی در جهان است. این دوره نشان گر دوره ای حساس از تغییرات در زندگی انسانی است. هم زمان با دوران آهن شهرهای جدید شکل گرفتند و شهرنشینی وارد مرحله تازه ای شد. مراتب اجتماعی ثابت شدند و در پی تحولاتی که در زمینه های فن آوری، صنعت، معماری، نگارش و نیز ایدئولوژی رخ داد سنن فرهنگی جدیدی در جوامع انسانی شکل گرفت. اما ظهور این دوره در فلات ایران به گونه ای دیگر است. در این دوران هیچ منطقه ای در ایران، به جز تمدن عیلام، در سرزمین هایِ پستِ جنوبِ غرب ایران، همچون سرزمین های مجاور مانند بین النهرین و یا آناتولی مراحل شهرنشینی و یا نگارش را تجربه نکرده بود. با این حال نمی توان به این بهانه نقش ایران را در ظهور و تطور فرهنگ های دوران آهن در منطقه نادیده گرفت. چرا که همان طور که از داده های باستان شناختی و منابع مکتوب برمی آید به دلیل مشخصه های جغرافیایی، شرایط استراتژیکی و نیز آب و هواییِ این منطقه موجب شده تا نقش مهمی را در شکل گیری و انتقال یا جابه جایی فرهنگ های دوران آهن در منطقه ایفا کند. از این دیدگاه مطالعه فرهنگ های دوران آهن در ایران، شکل گیری و نحوه گسترش آن ها هم از لحاظ جغرافیایی و هم از لحاظ تطوری می تواند در شناخت این دوره بسیار موثر افتد. با این حال به دلیل پیچیدگی جغرافیایی نیمه غربی ایران شناخت فرهنگ های آهن در این منطقه آغاز و گسترش آن ها به صورت کامل و دقیق صورت نگرفته است و نظریات و فرضیه های بسیاری در این رابطه وجود دارند. این مقاله در نظر دارد با بررسی و ارزیابی دیدگاه ها و نظریه ها الگویی برای آغاز و گسترش فرهنگ های دوران آهن در منطقه و تحولات اجتماعی در طول آن ارائه دهد.

دوره هخامنشی یکی از مهم ترین ادوار تاریخی ایران به شمار می رود. در این دوره کوروش و جانشینانش بزرگ ترین دولت متمرکز آن دوران را پدید آوردند که باوجود تنوع بسیار آن ازنظر فرهنگی و قومی با نظام اداری بسیار پیشرفته ای مدیریت می شد. هخامنشیان با سیاست تساهل و تسامح توانستند تمامی نواحی را با خود هم راه کنند و ضمن اجازه حفظ هنر و فرهنگ بومی آن ها، هنر و فرهنگ خود را نیز وارد کنند. این امپراتوری مدلی موفق از حکومتی چندملیتی بود که بین النهرین، مصر، قفقاز، آسیای صغیر، و آسیای مرکزی را در بر می گرفت. کتاب بین النهرین و ایران در دوران هخامنشی گزارشی است از سمینار یادواره ولادیمیر لوکونین که در سال 1997 م به چاپ رسید. ترجمه فارسی این کتاب را سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها در سال 1389 منتشر کرد. اگرچه کتاب مذکور به طور کلی مجموعه اطلاعات ارزش مندی درباره دوره هخامنشی ارائه می دهد، همانند هر اثر علمی دیگری کاستی هایی دارد که در این مقاله بدان ها پرداخته می شود. در یک جمع بندی کلی نقطه ضعف اصلی این کتاب را می توان عدم انسجام و عدم ارتباط محتوای برخی از قسمت های کتاب با عنوان آن دانست.

بشقاب های سیمین شکار از آثار هنری دوره ساسانی به شمار می روند که درون و روی این بشقاب ها پادشاهان کماندار ساسانی را در حال شکار حیوانات مختلفی به تصویر کشیده اند. در این پژوهش، تعداد پانزده بشقاب سیمین عصر ساسانی با هدف تحلیل چگونگی بازنمایی شاه شکارچی و همچنین کمان گیری وی در بشقاب های نقره بررسی شده اند. چگونگی تعامل تصویری کمان و اجزای آن با پیکر پادشاه، مسئله ی کانونی پژوهش حاضر است. این پژوهش به دنبال پاسخ گویی به این پرسش است که هنرمند ساسانی در بشقاب های سیمین با نقش شکار، چگونه اجزای کمان را با پیکر و چهره ی پادشاه و همچنین ویژگی های تکنیکی هماهنگ کرده است. اصلی که رعایت می شد این بود که به لحاظ تصویری، صورت پادشاه جنگجو، شجاع، قدرتمند و همیشه پیروز، مخدوش نشود یا مانعی در برابر صورت وی به لحاظ تصویری قرار نگیرد. داده های این مقاله از موزه ها و همچنین برخی منابع معتبر تاریخ هنر و باستان شناختی این دوره و با روش تحلیل و توصیف تاریخی و مقایسه ی تصاویر ارائه می شود.

در بازار رقابتی امروز نیروی فروش اهرم اجرایی سازمان ها در جذب مشتری و فروش کالا یا خدمات است. بنابراین این پژوهش با هدف شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر عملکردی نیروی فروش در ارتقای سطح درآمد سازمان در دفاتر خدمات بیمه صورت گرفته است. برای گردآوری داده های پژوهش از پرسشنامه خبره استفاده گردیده است. همچنین سازگاری پاسخ ها محاسبه و پایائی پرسشنامه مطلوب ارزیابی گردیده است. پس از شناسائی معیارهای اصلی از تکنیک مقایسه زوجی و فرایند تحلیل سلسله مراتبی جهت تعیین اولویت معیارها و زیرمعیارها استفاده شده است. معیارهای اصلی موثر بر عملکرد نیروی فروش در سه دسته عوامل فردی، سازمانی و محیطی قابل تقسیم است. براساس بردار ویژه بدست آمد عوامل فردی با وزن نرمال شده ۰٫۴۹۸ از بیشترین اولویت برخوردار است. عوامل محیطی با وزن مشابه ۰٫۲۵۷ در اولویت میانی قرار دارد. عوامل سازمانی با وزن نرمال ۰٫۲۴۵ از کمترین اولویت برخوردار است. در میان عوامل فردی نیز بیشترین اولویت مربوط به انگیزش با وزن ۲۰۹/۰ است. همچنین ضریب سازگاری مقایسه های انجام شده نیز برابر ۰٫۰۲۸ذبدست آمده است که چون کوچکتر از ۰٫۱ می باشد بنابراین می توان به مقایسه های انجام شده اطمینان کرد.

یک نظام سیاسی حاکم بر یک سرزمین برای اداره بهتر امور خود نیاز به یک سری تقسیم بندی های فضای سیاسی و گماردن شخصی با اختیارات خاص بر این واحدها دارد. اولین تجربه تقسیم فضای سیاسی در ایران به دوره حکومت هخامنشیان (330-550 ق.م) بر می گردد. در این دوره داریوش بزرگ سازمان فضایی کشور را در بیست خشترپاون نشین تنظیم کرد که یک خشترپاون از سوی حکومت مرکزی بر آنجا حکومت می کرد. شیوه حکومت سیاسی هخامنشیان فدراتیو بود و نواحی مفتوحه با حفظ استقلال داخلی تابع حکومت مرکزی بودند. از جمله مناطق تحت انقیاد هخامنشیان که تعدادی از خشترپاون نشین ها نیز در این قسمت واقع شده بودند، آسیای صغیر امروزی است. هدف از این پژوهش، بررسی نمودهای حکومت فدرالیسم هخامنشی در خشترپاون نشین های آسیای صغیر و نحوه تقسیم بندی آنها بر اساس سیاست های دستگاه اداری هخامنشی است.