جعفر جهانی

هدف از انجاماین پژوهش واکای و تحلیل شبکه مضامین انگیزش سرمایه انسانی مبتنی بر حکمت های نهج البلاغهبود. در این پژوهش از روش مطالعه کیفی استفاده شد. جامعه آماری (قلمرو) پژوهش شامل تمامی حکمت های نهج البلاغه است که مضمون های انگیزشی موجود در آنها مورد کاوش قرار گرفت. در این پژوهش از روش فرایند چرخه ای تحلیل استفاده شده است. یافته های حاصل از مرحله اول در قالب 103 مضمون پایه و 32 مضمون سازمان دهنده و نهایتا 4 مضمون انگیزشی نهایی که حاصل و برآیند چرخه تحلیل است در حکمت ها گردآوری شد و در نهایت در یک طبقه بندی و در چهار مضمون نهایی تشویق و تألیب، ایمان الهی، تزکیه و تهذیب، خوف و رجا مشخص و سازماندهی گردید. نتایج این پژوهش گویای آن است که به واسطه این چارچوب و شبکه مضامین احصائی از حکمت های نهج البلاغه، می توان امکان توسعه چارچوب انگیزشی متناسب با تعالیم دینی و مذهبی با رویکردی اسلامی در کشور را فراهم نمود تا مسئولین و مدیران بتوانند با انگیزش مفهومی و دارای چارچوب کارآمد، سطح و کیفیت رفتار و عملکرد موثرتر سرمایه انسانی سازمان خود در جامعه اسلامی را بهبود بخشند و از این مسیر سازمان های خود را به سمت بهره وری و تعالی بیشتر در زمینه های عملکردی و فرهنگی متناسب با فرهنگ بومی و اسلامی سوق دهند.

هدف این پژوهش تدوین الگوی تعاملی نقش نهادهای تربیتی مدرسه، خانواده و مسجد در تحقق اهداف تربیتی از منظر تعلیم و تربیت اسلامی بوده است. رویکرد پژوهش کیفی و شیوه مطالعه موردی کیفی می باشد. مشارکت کنندگان بالقوه شامل 37 نفر در سه گروه مدرسه (مدیران مدارس، مسئولان آموزش و پرورش و اعضای هیأت علمی دانشکده علوم تربیتی)، خانواده (مشاوران خانواده، مراکز مشاوره، انجمن اولیاء و مربیان) و مسجد(حوزویان، ائمه جماعات و جمعه) بودند که با روش نمونه گیری هدفمند و تکنیک معیار و براساس اشباع نظری مشارکت کنندگان پژوهش انتخاب شدند. بر اساس یافته های به دست آمده، شبکه مضامینِ الگوی تعاملی مدرسه، خانواده و مسجد به عنوان مضمون فراگیر شامل هفت مضمون سازمان دهنده مبانی اندیشه ای، جهت گیری تعامل، محور تعامل، مخاطبین تعامل، چرایی تعامل، موانع تعامل و چگونگی تعامل که هر کدام نیز دارای مؤلفه های گوناگون(مضامین پایه) بودند. با استفاده از معیارهای اعتبارسنجی کیفی قابل قبول بودن از طریق همسوسازی و قابل اعتماد بودن، اعتبار الگو مورد بررسی قرار گرفت. یافته های این پژوهش در سطح کلان و خرد برای سیاستگذاری و اجرا در هر سه حوزه مدرسه، خانواده و مسجد می تواند مورد توجه متولیان امر قرار گیرد.

امروزه دانشگاه ها علاوه بر پژوهش و آموزش، به ایفای نقش در جهت مأموریت جدید مشارکت در توسعه اقتصادی جامعه نیز می پردازند. در واقع گسترش تجاری سازی پژوهش های دانشگاهی، دروازه ای جدید به پیشرفت های علمی منجر شده است  این در حالی است که  می بایست مطالعات میان رشته ای از سوی محققان و نهاد های پژوهشی مورد توجه قرار گیرد. زیرا افراط در تخصصی شدن پژوهشگر و از دست دادن  ارتباط و همبستگی میان موضوع مطالعه یک رشته با موضوعات سایر رشته ها و جهان پیرامونی، رشته های دانشگاهی را از کارکرد اصلیشان خارج می کند. در همین خصوص فارغ التحصیلان و متخصصان حوزه علوم رفتاری می توانند به عنوان یک نقطه اتصال زمینه هم اندیشی، همگرایی، همکاری و هم افزایی با فارغ التحصیلان سایر رشته های دانشگاهی را فراهم سازند. در واقع آنها می توانند به ایفای نقش جدیدی درجهت مشارکت در توسعه فرآیند های تجاری سازی دانش  وگسترش اقتصاد دانایی محور بپردازند. هدف اصلی این پژوهش، کاوش و ارایه مدلی جهت خلق فرصت های تجاری سازی دانش با رویکرد ظرفیت سازی میان رشته ای با کنشگری فعال و استفاده از دانش تخصصی فارغ التحصیلان حوزه علوم رفتاری بود. رویکرد مطالعه، کیفی بود. یافته های مطالعه نشان داد، شش نوع مضامین سازمان دهنده و به تعداد 25 مضمون پایه شناسایی و شبکه مضامین استخراج گردید. بر اساس نتایج پژوهش، تجاری سازی دانش با رویکرد ظرفیت سازی میان رشته ای با نقش آفرینی متخصصان علوم رفتاری دارای ابعادی همچون ره آفرینی، ایده آفرینی، نیاز آفرینی، هم آفرینی و فرصت آفرینی، به عنوان مضامین سازمان دهنده دارد که هریک از این موارد نیز دارای ابعادی به عنوان مضامین پایه هستند. از 15 روز مکمل دهی دارچین استفاده کرد.

مفهوم پردازی ارزشیابی تلفیقی همواره یکی از دغدغه های سیاست گذاران نظام تعلیم و تربیت کشور بوده است. هدف از انجام این پژوهش، طراحی چارچوب ارزشیابی تلفیقی پیشرفت تحصیلی دوره اوّل متوسطه نظام جمهوری اسلامی ایران است. طرح پژوهش، کیفی و روش آن مطالعه موردی کیفی چندگانه است. مشارکت کنندگان پژوهش شامل 16 نفر از اعضای هیئت علمی رشته روان شناسی تربیتی و علوم تربیتی دانشگاه، و کارشناسان مسئول سنجش و ارزشیابی پیشرفت تحصیلی ادارات آموزش و پرورش استان فارس بودند که با رویکرد نمونه گیری هدفمند و روش «معیار» انتخاب شدند. روش گردآوری داده های پژوهش، مصاحبه نیمه ساختارمند بود و برای تحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون (پایه، سازمان دهنده و فراگیر) استفاده شد. با رویکرد تحلیلی بازساختارگرایی موریس، 22 مضمون پایه در 8 مضمون سازمان دهنده هدف، روش های جمع آوری اطلاعات، وزن دهی به بخش کمّی و کیفی ارزشیابی، بازخورد، مشارکت کنندگان در فرایند ارزشیابی، تدریس، استلزام ها و امکانات زیرساختی و اعتبار نتایج ارزشیابی استخراج شد. در پایان شبکه مضامین، مولفه های ارزشیابی تلفیقی پیشرفت تحصیلی ترسیم و اعتباریابی آن از طریق تکنیک های اعتبارپذیری و اعتمادپذیری با استفاده از همسوسازی داده ها انجام شد. یافته های مطالعه کنونی می تواند به برنامه ریزان آموزشی در خلق نگاهی نو در حوزه مطالعات ارزشیابی برنامه های درسی دوره متوسطه نظام تعلیم و تربیت کشور کمک کند.

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی چالش های اسلامی شدن سیستم های آموزشی انجام گردیده است. جامعه ی آماری پژوهش، شامل کلیه ی مدیران (173 نفر) و اعضای هیات علمی (2021 نفر ) دانشگاههای استان فارس بودند. نمونه گیری به روش طبقه ای و با استفاده از فرمول کوکران شامل تعداد 118 نفر از مدیران و 325 نفر از اعضای هیات علمی بود. در این پژوهش به منظور جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. روایی این پرسشنامه با استفاده از تحلیل گویه و پایایی آن به وسیله آلفای کرونباخ محاسبه و مطلوب ارزیابی گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تی تک نمونه ای و آزمون فریدمن و تحلیل واریانس اندازه گیری های مکرر استفاده شده است. نتایج حاصل نشان داد که بر اساس میانگین های به دست آمده از دیدگاه مدیران از بین چالش های توسعه دانشگاه اسلامی، تفکر سیستمی، نگرش راهبردی، رویکرد توسعه ای، بعد عملکردی و جهت گیری عملی و از دید اعضای هیات علمی تفکر سیستمی، رویکرد توسعه ای و بعد عملکردی، تشخیص-<em> جهت گیری، ارزشیابی، یادگیری و رهبری راهبردی به عنوان چالش اساسی و جدی توسعه دانشگاه اسلامی شناسایی شدند. همچنین نتایج نشان داد که از بین سطوح چالش های توسعه دانشگاه اسلامی، بالاترین میانگین متعلق به سطح نهادی و پایین ترین میانگین مربوط به سطح فنی می باشد.

اقتصاد مقاومتی به عنوان راهکاری برای برون رفت از محاصره اقتصادی دشمن، توسط رهبر معظم انقلاب ارائه گردید. آموزش وپرورش به عنوان یکی از بزرگ ترین نهادهای حکومتی می تواند نقش مؤثر و فزاینده ای در تحقق این راهکار داشته باشد. هدف از انجام این پژوهش کیفی از نوع مطالعه موردی، کشف چارچوبی برای تحقق اقتصاد مقاومتی در آموزش وپرورش است. مشارکت کنندگان بالقوه پژوهش شامل متخصصان اقتصاد مقاومتی و مدیران آموزش وپرورش آشنا با اقتصاد مقاومتی در کشور بودند که با استفاده از نمونه گیری هدفمند از نوع معیار و بحث اشباع داده ها انتخاب شدند. روش جمع آوری داده ها شامل مصاحبه نیم ساختمند و نیز مطالعه اسناد بالادستی مرتبط بود. با استفاده از روش تحلیل مضمون، کدها، استخراج و شبکه مضامین ترسیم شد. شبکه کشف شده نشان داد که تحقق اقتصاد مقاومتی در آموزش وپرورش مشتمل بر 12 مضمون سازمان دهنده و 61 مضمون پایه است. اعتبار نتایج با استفاده از روش همسوسازی داده ها، تأیید شد. یافته ها نشان دادند که اقدامات نهادی، مدیریت سرمایه های انسانی، مدیریت کارآمد منابع مالی، پرورش روحیه کار در دانش آموزان، الگوسازی و اصلاح سبک زندگی، مردم محوری را می توان به عنوان برخی از اصلی ترین ابعاد تحقق اقتصاد مقاومتی در آموزش و پرورش محسوب کرد.

هدف مقاله حاضر بررسی میزان انطباق آموخته های دینی دانش آموزان دوره دوم متوسطه با الگوی بیشنهادی نظریه تربیت دینی فضامند بومی- جهانی می باشد . روش پژوهش، توصیفی و از نوع پیمایشی و جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دوره دوم متوسطه نواحی چهارگانه شیراز بود که به روش نمونه گیری خوشه ای مرحله ای تصادفی، نمونه ای به حجم 452 نفر انتخاب شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته مبتنی بر الگوی پیشنهادی مذکور استفاده شد که برای تعیین روایی آن از روایی صوری و تحلیل عامل مرتبه اول و دوم و برای ارزیابی پایایی آن نیز از آلفای کرونباخ استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی مرتبه اول نشان داد با فرض معیار 4/0، در تمامی مؤلفه ها، نتایج سوالات مطرح شده در مقیاس مذکور در دامنه ای بین 44/0 تا 90/. بوده و لذا به خوبی نشان دهنده، مؤلفه های مربوطه می باشد؛ همچنین نتایج تحلیل عاملی مرتبه دوم در دامنه ای بین 82/0 تا 93/. نیز نشان داد که مؤلفه های نه گانه در نظریه مذکور به خوبی نشان دهنده برازش این پرسشنامه برای سنجش تربیت دینی در فضای جهانی فعلی است. نتایج آلفای کرونباخ (دامنه ای بین 54/0 تا 75/0 برای مولفه ها و 93/0 برای کل) نیز نشان داد که این مقیاس در تمامی ابعاد خود، پایایی لازم برای استفاده به عنوان یک مقیاس معتبر را دارد.

هدف: این پژوهش با هدف توسعه چارچوب مفهومی پاسخگویی مبتنی بر قرآن کریم و از طریق یک طرح ترکیبی چندمطالعه ای انجام شده است. روش: در فاز اول پژوهش، با روش فرایند چرخه ای تحلیل که مشتمل بر چهار مرحله گردآوری داده ها و اطلاعات، تقلیل داده ها، سازماندهی داده ها و تفسیر بود، چارچوب مفهومی اولیه به دست آمد. جامعه آماری پژوهش در این مرحله، کلیه آیات قرآن کریم بود و پیامها و مفاهیم مرتبط با مفهوم پاسخگویی در آیات قرآن کریم بررسی شد. در فاز دوم، چارچوب مفهومی به دست آمده برای اعتباریابی در اختیار اساتید دانشگاهی قرار گرفت. جامعه آماری شامل 20 نفر از صاحب نظران متخصص و مجرّب در حوزه آموزش عالی بود که با توجه به مشخص شدن حجم مشارکت کنندگان بالقوه، با استفاده از روش رویکرد نمونه گیری هدفمند از نوع معیار و با در نظر گرفتن ملاک اشباع یافته ها، از میان اعضای هیئت علمی انتخاب شدند. در بخش کمّی، 616 نفر از اعضای هیئت علمی برای اعتباریابی چارچوب مفهومی به دست آمده انتخاب شدند و چارچوب مد نظر طی یک فرایند تحقیق کمّی و کیفی همزمان و از طریق همسوسازی، اعتباریابی شد. یافته ها: حاصل این بررسی، گردآوری و احصای 306 مفهوم فراگیر و سپس دسته بندی و مفهوم سازی این کدها و مفاهیم، ذیل 92 کد محوری بر اساس قرابت محتوایی و در نهایت شکل گیری طبقه بندی نهایی مبانی، موانع و عوامل زمینه ساز با 21 گویه پاسخگویی در سه حوزه شناختی(ادراکی ذهنی)، عاطفی(بینشی نگرشی) و رفتاری(عملی) به عنوان چارچوب مفهومی پاسخگویی در سیستم های اجتماعی مبتنی بر قرآن کریم شد. نتیجه گیری: این پژوهش چارچوب مفهومی جدیدی را پیش روی سازمانها و سیستم های اجتماعی مختلف ترسیم کرد که با توجه به دلایل عقلی و شواهد مرتبط با لزوم توسعه علوم انسانی اسلامی بومی و نیز تجربه حاصل از این پژوهش و چارچوب حاصل شده و قابلیتهای ساختاری و کارکردی آن می تواند برای پاسخگویی در سیستم های اجتماعی در طیف وسیعی از سازمانها، به خصوص دانشگاهها به کار گرفته شود.

مقدمه و هدف : هدف از اجرای این پژوهش طراحی و اعتباریابی مقیاس رهبری فضیلت محور در آموزش عالی ایران بود. تا کنون تلاش های وسیعی در این رابطه انجام گرفته است، اما به نظر می رسد تا امروز مقیاسی جامع و معتبر، که بتواند از اعتبار لازم برخوردار باشد، و از نظر عملی راهنمای مدیران و اعضای هیات علمی در فعالیت های حرفه ای باشد، ارائه نشده است.   روش شناسی: روش پژوهش، توصیفی - همبستگی با تاکید بر معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش را همه اعضای هیات علمی شاغل در دانشگاه شیراز، دانشگاه شهید چمران اهواز و دانشگاه خلیج فارس بوشهر تشکیل می دادند. تعداد نمونه ها با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی نسبتی چند مرحله ای در مجموع 370 نمونه انتخاب گردید. جمع آوری داده ها براساس پرسشنامه محقق ساخته با مقیاس لیکرت صورت گرفت. این پرسشنامه بر اساس مطالعات نظری و پیشینه پژوهشی در قالب 53 گویه تدوین گردید. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه مورد تایید صاحب نظران قرار گرفت. پایایی پرسشنامه نیز از طریق ضریب آلفای کرونباخ 92/0 به دست آمد. یافته ها: پس از تحلیل عامل، یافته ها بیانگر این بود که مولفه شخصیتی دارای بالاترین بار عاملی 892/0 و سپس  مولفه مهارتی 873/0 و  مولفه سازمانی 776/0 قرار گرفتند. با توجه به شاخصRMSEA   الگو از برازش مناسب برخوردار است.   نتیجه گیری: نتایج نشان داد که مولفه های شخصیتی شامل عوامل اخلاقی، فکری، اجتماعی، عقلانی و عاطفی، مولفه های مهارتی شامل فنی، انسانی و ادراکی، مولفه های سازمانی شامل برنامه ریزی، ساختار، تصمیم گیری، ارتباطات و فرهنگ سازمانی برای رهبران فضیلت محور در آموزش عالی مورد تاکید است. مولفه های اخلاقی شناسایی شده می تواند در فرآیند انتخاب و انتصاب و ارزیابی عملکرد مدیران آموزش عالی کاربرد داشته باشد.

تربیت بدنی در آموزش و پرورش همیشه به عنوان سکویی در نظر گرفته می شود که فراگیران در آن تجارب و مهارت های تمرینی خود را در ورزش های مختلف و فعالیت های فیزیکی گسترش می دهند. هدف پژوهش حاضر، تأثیر رویکرد آموزشی «تدریس بازی برای فهم» (TGFU) بر مهارت های ورزشی دانش آموزان در درس تربیت بدنی در دوره اول متوسطه بود. روش پژوهش شبه آزمایشی، طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه شاهد بود. جامعه آماری پژوهش شامل دانش آموزان دوره اول متوسطه در شهر ارومیه بودند که از بین آن ها دو کلاس از مدارس مناطق متوسط شهر انتخاب شدند و به صورت تعیین تصادفی در دو گروه آزمایش و شاهد قرار گرفتند. برای ارزیابی عملکرد دانش آموزان در فوتبال، از آزمون مهارت فوتبال و فرم مشاهده عملکرد میچل، اسلین و گریفین، استفاده شد. پس از محاسبه روایی و پایایی ابزار، برای تحلیل سؤالات از تحلیل کواریانس استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد تفاوت معنی داری بین مهارت های شش گانه دانش آموزان گروه آزمایش و گواه پس از آموزش با رویکردهای متداول و TGFU وجود دارد. بر اساس نتایج، می توان دریافت با تأکید بر ارزش های تدریس متمرکز بر یادگیرنده و برنامه مبتنی بر رویکرد تاکتیکی TGFU می توان به توانمندسازی دانش آموزان در مهارت های ورزشی کمک شایانی کرد.

هدف پژوهش حاضر طراحی برنامه درسی آموزش شایستگی های معلم عشایر کوچنده برای دانشجو_ معلمان سهمیه عشایری دانشگاه فرهنگیان بود؛ که با روش مطالعه موردی کیفی چندگانه صورت پذیرفت. مشارکت کنندگان بالقوه در پژوهش افزون بر تجربه زیسته تدریس در مناطق عشایری دارای تحصیلات حداقل کارشناسی ارشد و بالاتر بودند. انتخاب مشارکت کنندگان که 15 معلم خبره بودند نیز با استفاده از رویکرد هدفمند و با روش انتخاب گلوله برفی و استفاده از معیار اشباع نظری داده ها انجام شد. برای گردآوری داده ها از روش بحث گروه های کانونی و تکنیک دلفی استفاده شد، پژوهش با کمک تکنیک دیکوم و در شش گام انجام شد. در گام های ابتدایی پس از تعریف عنوان شغل با مؤلفه های چهارگانه (چه کسی، چه چیزی، چگونه، چرا)، 7 وظیفه اصلی و 30 وظیفه فرعی برای معلم عشایر کوچنده به دست آمد. در ادامه، افزون بر شناسایی فعالیت های مرتبط به وظایف فرعی هر کدام در سه حیطه شناختی، مهارتی و نگرشی جای گرفتند. هفت وظیفه اصلی با عناوین"خدمات آموزشی چندمنظوره" شامل 6 وظیفه فرعی مانند وظیفه مهارتی به کارگیری تدریس خودتنظیمی؛"خدمات مدرسه داری" شامل3 وظیفه فرعی مانند وظیفه مهارتی انجام امور معاونت اجرایی و دفترداری؛ “فعالیت های کلینیکی و ترمیم سازی آموزشی" شامل 4 وظیفه فرعی مانند وظیفه مهارتی ارائه خدمات گفتاردرمانی؛"خدمات مشاوره ای و روان شناسی خانواده" شامل 3 وظیفه فرعی مانند وظیفه نگرشی آموزش و به کارگیری مهارت های هوش هیجانی؛"مدیریت و طرح ریزی امور وابسته به موقعیت طبیعی" شامل 4 وظیفه فرعی مانند وظیفه مهارتی به کارگیری و یادگیری مهارت های لازم زندگی عشایری و کوچ ؛"مدیریت و پیگیری امور اجتماعی و فرهنگی" شامل6 وظیفه فرعی مانند وظیفه مهارتی مبارزه با خرافات و در نهایت وظیفه اصلی"طرح ریزی خدمات بهداشتی و سلامتی" شامل 4 وظیفه فرعی مانند وظیفه مهارتی کمک های اولیه نام گذاری شدند. در گام ششم، 18 وظیفه فرعی بر اساس اهمیت و با نظرخواهی از خبرگان اولویت بندی شدند. داده های نهایی مطالعه به معرفی 15 دوره آمورشی ویژه مانند رویکردهای آموزش کلاس های چندزبانه، جغرافیای عشایری کشور، مبانی مددکاری اجتماعی،کارگاه هنر زنده ماندن در شرایط سخت با استفاده از مهارت های جغرافیایی و عشایری، کارگاه آشنایی با خدمات حقوقی و مشاوره ای و معاضدت حقوقی برای سرفصل های برنامه درسی که در تأمین شایستگی های و توانمندسازی دانشجو_معلمان عشایرکوچنده مؤثر هستند؛ منجر شد.

هدف: سواد انتقادی دانشجویان با تولید و نوسازی دانش و اعتبار ادعا های دانش به ارزیابی دقیق متون (چاپی دیجیتالی) در عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات می پردازد؛ بر این اساس هدف پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه های سواد انتقادی دانشجویان در آموزش عالی بوده است. روش شناسی: طرح این پژوهش سنتزپژوهی کیفی، از نوع فراترکیب تبدیلی است. جامعه آماری پژوهش، دربرگیرنده مقاله های علمی پژوهشی کیفی و ترکیبی چاپ شده در مجلات معتبر در زمینه سواد انتقادی بین سال های 2010 تا 2020 و 1389 تا 1399 می باشد. این پژوهش با استفاده از روش شش مرحله ای ساندلوسکی و باروسو انجام شده است. در گام اول و پس از انتخاب تیم فراترکیب، سؤال پژوهش برای کشف مؤلفه های سواد انتقادی دانشجویان در آموزش عالی تنظیم و معیار های شمول مقاله ها مشخص شدند. در گام دوم، به جستجوی نظام مند منابع در پایگاه های اطلاعاتی انگلیسی و فارسی پرداخته شد. در گام سوم ارزیابی کیفیت مقاله ها انجام و در نهایت با توجه به معیار خروج 51 مقاله اصیل انتخاب شدند. در گام چهارم با تکنیک دسته بندی یافته ها و تکنیک کمی فراچکیده نویسی، مضامین پایه استخراج شدند. اعتبار یابی یافته ها نیز با تکنیک های اعتبارپذیری و انتقال پذیری صورت گرفت. یافته ها: با اجرای گام پنجم از فرایند شش مرحله ای ساندلوسکی و باروسو یعنی ترکیب و ارائه یافته ها، 37 مضمون پایه استخراج شده، در 13 مضمون سازمان دهنده سطح اول و 4 مضمون سازمان دهنده سطح دوم (دانشی، مهارتی، نگرشی و اجتماعی) به عنوان مؤلفه های سواد انتقادی دانشجویان، دسته بندی شدند. در نهایت تمامی مضامین مذکور در قالب مضمون فراگیر سواد انتقادی دانشجویان ارائه شدند. در گام ششم اعتبار یابی یافته ها انجام شد. نتیجه گیری: پس از انجام مراحل پژوهش فراترکیب، مؤلفه های 4گانه تشریح و در انتها چارچوب سواد انتقادی به عنوان یک شایستگی اجتماعی دانشجویان معرفی شد که می تواند سرلوحه سیاست گذاران برنامه درسی در سطح دانشگاه در حین طراحی برنامه های درسی قرار گیرد.

هدف این پژوهش، کاوش مفهوم نظارت راهبردی در مراکز آموزش غیررسمی و طراحی و اعتباریابی ابزاری برای اندازه گیری این نوع نظارت بود. برای تحقق این هدف از طرح ترکیبی اکتشافی متوالی از نوع ابزار سازی استفاده شد. در مرحله اول با مصاحبه عمیق نیمه ساختمند با 20 نفر از ناظران و مدیران مراکز آموزش های آزاد و 12 عضو هیئت علمی و با به کارگیری شیوه تحلیل مضمون، ابعاد نظارت راهبردی شامل ماهیت، هدف، کارکرد، فعالیت و الزامات کشف گردید و سپس این نتایج، برای اندازه گیریِ میزان اعمالِ نظارت راهبردی در قالب یک ابزار سنجش، ساماندهی گردید. روایی صوری این ابزار با استفاده از نظرات 30 متخصص و کارشناس خبره صورت پذیرفت و به منظور انجام روایی سازه، از روش های تحلیل گویه و تحلیل عاملی مرتبه اول و دوم نیز استفاده شد. برای این منظور پرسشنامه نهایی بین 273 مؤسسه آموزشی توزیع و با استفاده از نظرات مدیران، اعتباریابی ابزار انجام گردید. نتایج نهایی نشان داد که این ابزار برای اندازه گیری میزان اعمال نظارت راهبردی بر مراکز آموزشی غیررسمی دارای اعتبار و روایی مناسبی است.

هدف پژوهش حاضر، طراحی الگوی محتوایی آموزش شایستگی های اخلاقی به دانشجویان درنظام آموزش عالی بود. از روش پژوهش، فراترکیبِ هفت مرحله ای مدل سندلوسکی و بارو(2007) استفاده شد که مدل مفهومی تحقیق شکل گرفته است. در گام اول، سؤال پژوهش مطرح و بر اساس آن اعضای تیم فراترکیب مشخص شدند. در گام دوم و سوم، منابع لاتین داده های پژوهش شامل پایگاه های اسکوپوس، اشپرینگر و ..و منابع فارسی شامل پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تعیین و معیارهای شمول مقالات مشخص گردید. در گام چهارم، با تجزیه و تحلیل دادهها، 65 مضمون پایه مرتبط با آموزش اخلاقی استخراج شد و سپس به ترکیب یافتهها پرداخته شد. در این گام، مضامین پایه استخراج شده در چهار مضمون سازمان دهنده ی سطح دوم صداقت تحصیلی(مانند شجاعت، اشتیاق و روح خدمت رسانی) و عدم صداقت تحصیلی(مانند رفتارهای مخل، عدم انجام تکالیف درسی بی توجهی به حقوق دیگران) ، صداقت پژوهشی(مانند آگاهی از پژوهش) و عدم صداقت پژوهشی (مانند کپی و پیست، بیان ایده های دیگران بدون منبع، روح ماشینی) طبقهبندی شدند و مضمون سازماندهنده سطح دوم در 26 مضمون سازماندهنده سطح اول قرار گرفتند و در انتها نیز، شبکهی مضامین محتوای آموزش اخلاق ترسیم گردید. الگوی طراحی شده در این پژوهش، چارچوبی برای آموزش شایستگی های اخلاقی برای دانشجویان آموزش عالی، در سطوح مذکور را که پیش از این میسر نبود، فراهم آورده است؛ و از اعتباریابی توصیفی، اعتباریابی تفسیری – نظری- پراگماتیک برای اعتباریابی الگوی طراحی شده استفاده شد.

هدف این پژوهش، طراحی الگوی مدیر آموزشی اُسوه در نظام آموزش وپرورش و سپس ارزیابی مدیران مدارس تهران براساس این الگو بود. روش پژوهش مطالعه موردی کیفی بود که مشارکت کنندگان بالقوه این بخش سه گروه مدیران نمونه مدارس، مدیران حوزه های علمیه شهر تهران و کادر آموزشی و اداری مدارس (گروه های کانونی) را تشکیل دادند که با روش نمونه گیری هدفمند و تکنیک معیار و براساس اشباع نظری مشارکت کنندگان پژوهش انتخاب شدند. مضامین مربوط به مدیر آموزشی اُسوه در قالب هشتادونُه مضمون پایه (اولیه)، پنج مضمون سازمان دهنده (اصلی) و یک مضمون فراگیر، از مصاحبه عمیق نیمه ساختمند با مشارکت کنندگان و بررسی اسناد اسلامی مانند کتاب قرآن و نهج البلاغه استخراج و در قالب شبکه مضامین مدیر آموزشی اُسوه ترسیم شد. 

مقدمه : تبدیل مدرسه به یک مکان سالم یکی از چالش های دست اندرکاران هر نظام آموزشی محسوب می شود. پژوهش حاضر با هدف توسعه الگوی مدرسه سالم و ارائه یک الگوی جامع با استفاده از اندوخته تجربی و مفهومی انجام شده است. روش پژوهش: برای تعیین مولفه های لازم توسعه الگوی مدرسه سالم با روش مصاحبه نیمه ساختار مند و پرسشنامه نیمه باز ، نظر سر گروه مدیران مدارس مقاطع ابتدایی و متوسطه، متخصصان رشته مطالعات برنامه درسی ، اعضای کمیته پژوهش و اساتید راهنما و مشاور گردآوری شد. داده های حاصله از طریق نرم افزار N-Vivo تجزیه و تحلیل گردید، جدول عناصر مدرسه سالم ، شبکه مضامین سازمان دهنده سطح اول، دوم و مضامین پایه دسته بندی و سازمان دهی شد. اعتبار یابی یافته ها با روش همسو سازی و کنترل و خود بازبینی محقق در طی فرایند جمع آوری و تحلیل یافته ها انجام گرفت. یافته ها : بر اساس نتایج پژوهش، مدرسه سالم دارای 7 مضمون سازمان دهنده سطح اول یا ابعاد اصلی ، 37 مضمون سازمان دهنده سطح دوم و 82 مضمون پایه می باشد . نتیجه گیری: تحقق مدرسه سالم مستلزم توجه به تمامی ابعاد 126 گانه ویژگی های حاصل به وسیله پژوهش حاضر می باشد تا مختصات یک مدرسه سالم طراحی و عملیاتی گردد.

مفهوم برنامه درسی نال (1979) اولین بار به وسیله آیزنر مطرح گردید. از نظر وی آنچه از دستور کار مدارس حذف می شوند، زمینه ساز بروز نقایص تربیتی در متربیان می گردد. بروز نقایص تربیتی عمدتاً ناشی از حذف برخی از آموزش ها نمی باشد، بلکه وجوه دیگری از برنامه درسی نال مانند برنامه درسی مغفول، منسوخ، محرَّف و عقیم وجود دارند که آن ها نیز موجب بروز کمبودهایی در جریان تعلیم و تربیت افراد می گردد (مرزوقی، 2015). در این مقاله تلاش می گردد، انواع برنامه های درسی نال در دو بعد عامدانه و غیر عامدانه و در سطوح قصد شده، اجراشده و آموخته شده مورد بررسی و اعتبار یابی قرار گیرد. برای تعیین روایی این یافته ها، از روش تحلیل گویه و برای تعیین پایایی و اعتبار آن از روش ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که یافته های به دست آمده حکایت از روایی و اعتبار بسط مفهومی و انواع برنامه های درسی نال مطرح شده در این پژوهش دارد.  

هدف از انجام این پژوهش، طراحی الگوی مدرسه سالم و بررسی میزان مطابقت آنها با وضعیت موجود از دیدگاه عوامل مدرسه (مدیران و معلمان) است. این پژوهش به لحاظ روش شناسی از نوع ترکیبی (آمیخته) است، این پژوهش در دو گام کیفی و کمّی انجام گرفته است. در مرحله کیفی از روش پدیدارنگاری و در مرحله کمّی از تحقیق پیمایشی_ توصیفی استفاده شده است. نتایج در قالب ۳ مجموع مضامین پایه، سازمان دهنده و فراگیر دسته بندی و در قالب شبکه مضامین سازمان دهی شدند. در نتیجه ۳۷ مقوله فرعی و ۷ مقوله اصلی را برشمرده شد که عبارت اند از: 1. محیط فیزیکی، 2. ویژگی های مدیریتی، 3. منابع انسانی، 4. فرهنگ مدرسه، 5. ارتباط و مشارکت اجتماعی، 6. محیط عاطفی_ روانی_اجتماعی 7. عناصر برنامه درسی. نتایج آزمون تی_استیونت تک نمونه ای نشان داد که میانگین وضعیت ابعادی چون ویژگی های مدیریتی، منابع انسانی، برنامه درسی، مشارکت و ارتباطات اجتماعی، به صورت معناداری بالاتر از میانگین متوسط جامعه؛ و در وضعیت مطلوب است. ابعادی مانند فرهنگ، محیط فیزیکی، محیط عاطفی_ روانی، پایین تر از میانگین متوسط جامعه و نامطلوب بودند. همچنین نتایج آزمون رتبه ای فریدمن نشان داد که محیط عاطفی (با ضریب 89/5) بیشترین تأثیر (اهمیت)؛ و محیط فیزیکی (با ضریب 36/1) کمترین تأثیر (اهمیت) را در بین ابعاد مدارس سالم دارد. در خصوص اولویت بندی مضامین فرعیِ تم ها نتایج نشان داد که فناوری، انسجام، تعامل، باور، گزینش و توسعه، اجرایی، طراحی و معماری بیشترین اهمیت را به ترتیب در بین تم های برنامه درسی، محیط عاطفی، مشارکت و ارتباطات، فرهنگ، منابع انسانی، ویژگی های مدیریتی، محیط فیزیکی دارند.

رویکرد ریزوماتیک و تفکر خلاق به شکل فزاینده ای در تحقیقات آموزشی در دو دهه گذشته ارزشمند بوده است. نظام های آموزشی برای دستیابی به اهداف کلان خود و ایجاد تفکر خلاق به روش های مطلوب آموزش نیاز دارند. هدف این پژوهش ارائه الگوی ریزوماتیک برای آموزش تفکر خلاق است. به این منظور، به روش پژوهش ترکیبی از نوع اکتشافی با طرح ارائه الگو و تأیید آن استفاده شد. ابتدا مفاهیم و نظریه های موجود در مورد آموزش ریزوماتیک بررسی شد و پس از طبقه بندی، نقشه و چهارچوب مفهومی تدوین و در نهایت الگوی آموزشی تفکر ریزوماتیک ارائه شد. سپس محتوای آموزشی ریزوماتیک بر اساس این الگو طراحی و اجرا گردید. جامعه آمارى پژوهش، تمام دانش آموزان پسر پایه ششم ابتدایی مدارس دولتی شهر صحنه در سال تحصیلی 98- 1397 بود. جهت انتخاب نمونه مناسب به روش هدفمند دو کلاس از کلاس های شهر صحنه که دارای امکانات آموزشی مناسب، معلمان خبره و دانش آموزان دارای معدل بالا بودند در درس علوم تجربی به عنوان نمونه انتخاب شد. یک کلاس 34 نفره به گروه آزمایشى و یک کلاس 34 نفره به گروه گواه اختصاص یافت. برای اندازه گیری تفکر خلاق دانش آموزان از آزمون خلاقیت شیفر استفاده شد. نتایج تحلیل کوواریانس حاکی از تأثیر این الگو بر رشد تفکر خلاق دانش آموزان بود.

هدف این پژوهش ارائه مدل ریزوماتیک و توسعه آن برای پرورش خلاقیت دانش آموزان است. برای تحقق این هدف از رویکرد ترکیبی و مدل آشیانه ای آزمایشی استفاده شد. برای اجرای این طرح ابتدا چند درس از کتاب رایج علوم تجربی پایه ششم با استفاده از مدل آموزش ریزوماتیک سازماندهی شد، سپس این مجموعه توسط معلمان باتجربه مورد بررسی و تأیید قرار گرفت. در مرحله بعد سه مدرسه ابتدایی دخترانه از شهر کرمانشاه انتخاب و از هر مدرسه یک کلاس انتخاب شد(مدارس همگن و دارای شرایط تقریباً مشابه). این سه کلاس به ترتیب با نام-های کلاس مرجع، کلاس روش و کلاس روش محتوا نامگذاری شد. این طرح طی مدت 6 هفته و هر هفته یک جلسه اجرا شد. کلاس مرجع با روال عادی آموزش یافت. در کلاس روش با روش آموزش ریزوماتیک شاگردان محتوای کتاب رایج را فرا گرفتند و در کلاس روش – محتوا دانش آموزان محتوای طراحی شده را با شیوه آموزش ریزوماتیک تجربه کردند. بعد از اتمام دوره هر سه کلاس در آزمون خلاقیت تورنس و آزمون محقق ساخته شرکت کردند. یافته های کمی با شیوه تحلیل کوواریانس مورد بررسی قرار گرفت و نتایج نشان داد که اجرای مدل آموزشی ریزوماتیک در گروه های متفاوت آزمایشی باعث پرورش خلاقیت دانش آموزان می شود. در بخش کیفی نظرات معلمان در خصوص پیشرفت خلاقیت در ابعاد سیالی، ابتکار، بسط و انعطاف پذیری مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله ای دیگر یافته های کمی و یافته های کیفی حاصل از نظرات معلمان مقایسه گردید و تأثیر مثبت مدل آموزشی ریزوماتیک در پرورش خلاقیت تأیید شد.