بررسی الگوی توسعه فضایی-کالبدی شهر بندرگز با تأکید بر توسعه پایدار شهری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
علیرضا خواجه شاهکوهی
مطالب
فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۴۴ مورد.
عوامل اثرگذار بر پایداری کشاورزی نمونه موردی: گندمکاران عضو تعاونی های تولید روستایی استان گلستان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش جغرافیایی فضا سال دوم تابستان ۱۳۹۱ شماره ۴
95 - 113
حوزه‌های تخصصی:
هدف این پژوهش تحلیل عوامل تعیین کننده پایداری کشاورزی در بین گندمکاران تحت پوشش تعاونی های تولید روستایی استان گلستان است. جامعه آماری این تحقیق را کلیه کشاورزان گندمکار تحت پوشش تعاونی های تولید روستایی استان گلستان تشکیل می دهند. حجم نمونه مورد مطالعه با استفاده از فرمول کوکران محاسبه شده است (356n=) و از تکنیک نمونه گیری منطبق به انتساب متناسب در بین تعاونی ها، برای گزینش تصادفی نمونه ها بهره گرفته شده است. روایی پرسشنامه تحقیق بر پایه نظرات گروهی از اعضای هیأت علمی و پژوهشگران توسعه پایدار کشاورزی تأمین و پایایی آن نیز با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (74/0) برای سازه های اصلی تحقیق مشخص گردید. روش استفاده شده در این پژوهش مبتنی بر تحلیل مجموعه ای از متغیرها و شاخص ها به منظور تببین عوامل مؤثر بر پایداری کشاورزی و شناسایی عامل های متمایزکننده سطوح پایداری با استفاده از تکنیک های تحلیل عاملی، فریدمن، خوشه ای و تشخیصی است. نتایج حاصل از آزمون آماری تحلیل عاملی بیانگر آن است که،عواملی همچون؛ مدیریت منابع تولید، سیستم های حمایتی و خدماتی، شرایط محیط زیست و اکوسیستم، مدیریت دانش و آموزش، شرایط اقتصادی و اجتماعی کشاورزی پایدار که مجموعاً 26 متغیر را در برگرفته است، 56/73 درصد واریانس پایداری در بین پاسخگویان را تبیین می کنند. نتایج تحلیل خوشه ای نیز نشان داد که 88/73 درصد فعالیت های زراعی گندم کاران جامعه مورد مطالعه در سطح ناپایدار قرار دارند. نتایج تحلیل تشخیصی نیز نشان داد دو عامل"مدیریت منابع تولید کشاورزی پایدار"و "مدیریت دانش و آموزش کشاورزی پایدار" بیشترین اهمیت را در متمایز کردن کشاورزان پایدار و ناپایدار از یکدیگر داشته است.
نقش توسعه زراعت گلخانه ای در معیشت پایدار خانوارهای روستای، مطالعه موردی: دهستان دلند، شهرستان رامیان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۴ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۱۹)
155 - 172
حوزه‌های تخصصی:
کشت های گلخانه ای با توجه به فراهم نمودن شرایط مصنوعی تولید و با خنثی کردن عوامل محیطی، ارتقای کیفیت محصول تولیدی، و استفاده بهینه از منابع محدود آب، خاک، انرژی، سوخت، و نهاده های کشاورزی اهمیت ویژه ای در پیشبرد فرایندهای کشاورزی و تحول اقتصاد روستایی دارند. آنچه در مبحث کشاورزی روستاها اهمیت بسزایی دارد بحث معیشت پایدار ساکنان است؛ زیرا درآمد ناشی از این بخش به طور مستقیم بر معیشت خانوارهای روستایی تأثیرگذار است. هدف کلی پژوهش حاضر بررسی نقش زراعت گلخانه ای در معیشت پایدار خانوارهای روستایی دهستان دلند شهرستان رامیان است. این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه 6188 خانوار روستایی دهستان دلند تشکیل می دهند و با استفاده از فرمول کوکران 365 سرپرست خانوار به عنوان حجم نمونه برای تکمیل پرسش نامه ها انتخاب شدند و به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های آماری استنباطی مان وایتنی، T مستقل در محیط نرم افزاری SPSS و برای تهیه نقشه از نرم افزار ArcGis استفاده شده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که بین توسعه زراعت گلخانه ای با توان های طبیعی مانند شرایط اقلیمی، حاصلخیزی اراضی، و بهبود مؤلفه های اقتصادی همچون افزایش درآمد فعالان این فعالیت، تنوع محصولات تولیدی، و مؤلفه های اجتماعی مثل مشارکت روستاییان، امن بودن سرمایه گذاری، و ارتقای مؤلفه های کالبدی خانوارهای روستایی همانند دسترسی آسان و سهولت حمل و نقل رابطه معناداری وجود دارد. بنابراین، حمایت های مالی و پشتیبانی های آموزشی، بیمه گلخانه ها، راه اندازی سیستم هیدروپونیک، ارائه نهاده های جدید و اصلاح شده پیشنهاد می شود.
بررسی اثرات اقتصادی و اجتماعی آبیاری تحت فشار در توسعه کشاورزی و نواحی روستایی مطالعه موردی: بخش بهاران شهرستان گرگان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و توسعه پاییز ۱۳۹۸ شماره ۶۰
201-218
حوزه‌های تخصصی:
کاهش چشمگیر ذخائر آبی در کشور در سال های اخیر ضرورت توجه هر چه بیشتر به روش های مصرف بهینه آب و اصلاح شیوه های آبیاری را می طلبد. هدف این پژوهش بررسی اثرات اقتصادی و اجتماعی آبیاری تحت فشار در توسعه کشاورزی و نواحی روستایی بخش بهاران شهرستان گرگان می باشد. این تحقیق از نوع کاربردی و از نظر روش توصیفی – تحلیلی و میدانی است که به روش پیمایشی اجرا شده است. جامعه ی آماری شامل 2316 نفر از کشاورزان مدرن و سنتی بخش بهاران شهرستان گرگان بودند که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 330 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند که از این تعداد 200 نفر از کشاورزان سنتی و 130 نفر از کشاورزان مدرن به صورت تصادفی ساده مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار اصلی پژوهش، پرسشنامه است که پایایی آن از طریق تکمیل30 پرسشنامه و ضریب آلفای کرونباخ (73/0) بدست آمده است. داده های جمع آوری شده با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی در نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای مقایسه و سنجش متغیرها، از آزمون های T مستقل، فریدمن و مان وایتنی استفاده شد که نتایج حاصل از تحقیق حاکی از آن است که آبیاری مدرن در اکثر مولفه های اقتصادی تا سطح اطمینان 99 درصد اثرگذار بوده و همچنین باعث بهبود شاخص های اجتماعی از قبیل کاهش مهاجرت، افزایش انگیزه کشاورزان و ... شده است. شایان ذکر است که در زمینه های مولفه های اقتصادی و اجتماعی کشاورزان سنتی و مدرن تفاوت معناداری را تا سطح 99 درصد نشان می-دهند،
بررسی میزان مشارکت شهروندان حاشیه شهرهای میانی در مدیریت شهری. مطالعه موردی: شهر بابل(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش جغرافیایی فضا سال چهارم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱۲
1 - 19
حوزه‌های تخصصی:
مشارکت یکی از مفاهیم عمده و اصلی توسعه پایدار به شمار می رود، از این رو مدیران شهری همواره سعی کرده اند تا با جلب مشارکت مردمی به اهداف خود در زمینه مدیریت بهینه شهر به ویژه در حاشیه شهرها به بهترین نحو ممکن نائل آیند. با توجه به اهمیت مشارکت مردم در مدیریت مطلوب شهر، هدف از انجام این پژوهش، بررسی میزان مشارکت شهروندان حاشیه شهر بابل در مدیریت شهری و همچنین شناسایی مفاهیم، مزایا و موانع و ارائه راهکارهایی در جهت جلب مشارکت شهروندان برای بهبود مدیریت شهر می باشد، که در اجرای این هدف، از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و پیمایشی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، شهروندان حاشیه شهر بابل می باشند که بر اساس فرمول کوکران نمونه ای به تعداد 200 نفر سرپرست خانوار از چهار محله در حاشیه جنوب شهر بصورت تصادفی انتخاب و اطلاعات به روش اسنادی و میدانی گردآوری شده است و از نرم افزار SPSS جهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده گردید. نتایج حاصل از یافته های تحقیق حاکی از آن است که میزان مشارکت شهروندان حاشیه شهر بابل با میانگین 49/2 در امور مدیریت شهری از سطح متوسط پائین تر می باشد. در این بین بیشترین میزان مشارکت مربوط به محله کتی غربی و کمترین میزان مشارکت مربوط به محله کمانگرکلا می باشد. همچنین نتایج حاصل از آزمون فرضیه های تحقیق نشان می دهد که رابطه معناداری در سطح 99 درصد بین متغییرهای مستقل شامل؛ رضایت شهروندان از خدمات شهری، اعتماد شهروندان نسبت به مدیران شهری، آگاهی شهروندان از برنامه های مدیریت شهر و تعلق اجتماعی شهروندان با متغیر وابسته (مشارکت شهروندان در امور مدیریت شهری) وجود دارد.
امکان سنجی توسعه اکوتوریسم در روستا های کوهستانی شهرستان علی آباد کتول(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش جغرافیایی فضا سال ششم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۲۱
193 - 212
حوزه‌های تخصصی:
اکوتوریسم پدیده ای نسبتاً تازه در صنعت گردشگری است که تنها بخشی از کل این صنعت را تشکیل می دهد. این شکل از گردشگری فعالیت های فراغتی انسان را عمدتاً در طبیعت امکان پذیر می سازد و موجب افزایش و قدردانی عمیق تر آنان از طبیعت می شود. آنچه که در اکوتوریسم اهمیت فراوان دارد بحث پایداری است زیرا بدون برنامه ریزی دقیق و عدم توجه به توانایی های منطقه باعث آسیب رساندن به محیط و منطقه می شود. از این رو هدف مطالعه حاضر، امکان سنجی توسعه اکوتوریسم در روستا-های کوهستانی شهرستان علی آبادکتول می باشد که این پژوهش از نظر هدف کاربردی و بر پایه روش توصیفی – پیمایشی استوار است. اطلاعات مورد نیاز در این مطالعه با توجه به نوع روش های بررسی به دو صورت مصور (نقشه) و پرسشنامه ای جمع آوری شده که جامعه آماری در بخش پرسشنامه ای، کلیه افراد بومی (سرپرست خانوار) و اکوتوریسم ها در این منطقه می باشد که حجم جامعه آماری با استفاده از روش کوکران 351 نفر تعیین و اطلاعات میدانی توسط پرسشنامه استاندارد انجام گرفته است. نتایج بدست آمده با استفاده از تحلیل سلسله مراتب فازی و آزمون آماری ویل کاکسون نشان دهنده این است که در بخش تحلیل سلسله مراتبی فازی شش معیار مؤثر در مکان یابی مؤثر در ایجاد فضا های مناسب جهت توسعه زیرساخت های اکوتوریسم مورد استفاده قرار گرفته که پس از ارزیابی دقیق منطقه به سه بخش مساعد، نیمه مساعد و نامساعد تقسیم شده که بیشتر منطقه مورد نظر در بخش مساعد و نیمه مساعد واقع گردیده است. در بخش تحلیل های مربوط به آزمون آماری (ویل کاکسون) که برای سنجش میزان اثرگذاری اکوتوریسم در تغییرات منطقه استفاده شده در اکثریت زیر معیار ها نشان دهنده رابطه معناداری است که این خود حاکی از تأثیر روشن از اکوتوریسم بر ناحیه مورد مطالعه می باشد.
تأثیر عملکرد ابعاد محصول مقاصد گردشگر بر رضایت مندی گردشگران یک آنالیز تطبیقی- همبستگی برحسب خصوصیات دموگرافیکی و اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش جغرافیایی فضا سال نهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۲
13 - 32
حوزه‌های تخصصی:
با توجه به موضوع پژوهش مسئله این پژوهش این مقوله می باشد که چگونه گردشگران بر حسب خصوصیات دموگرافیکی- اجتماعی از قبیل جنسیت، سن، وضعیت تأهل، تحصیلات، درآمد و اشتغال سطوح متفاوت رضایت رااز ابعاد محصول گردشگری جنگلی روستایی قرق تجربه کرده اند در همین راستا هدف از پژوهش حاضر ارزیابی رضایت گردشگران از عملکرد ابعاد محصول مقاصد گردشگری و براساس ویژگی های دموگرافیکی و اجتماعی از قبیل جنسیت، سن، وضعیت تأهل، سطح تحصیلات، درآمد و اشتغال است. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و بر مبنایی راهبرد پیمایشی انجام رسیده و از ابزار پرسشنامه و روش مصاحبه برای جمع آوری داده های مورد نیاز استفاده شده است. سنجش روایی و پایایی ابزار تحقیق مبتنی بر دو روش اعتبار محتوا (نظرخواهی از کارشناسان و متخصصان) و آزمون آلفای کرونباخ (مقدار آلفا برابر 9/0) بوده است. در مجموع 200 پرسش نامه بین اعضای نمونه (گردشگران) به روش نمونه گیری در دسترس توزیع شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج آنالیز تطبیقی گویای عدم وجود سطوح متفاوت رضایت گردشگران از عملکرد ابعاد محصول گردشگری پارک جنگلی روستایی قُرق از توابع شهرستان علی آبادکتول برحسب جنسیت، وضعیت تأهل و درآمد است. در مقابل رضایت گردشگران برحسب سن و سطح تحصیلات برای تصویر از مقصد و براساس اشتغال برای تسهیلات مقصد معنادار است. علاوه براین، نتایج آنالیز همبستگی نیز گویای عدم تأثیرگذاری معنادار جنسیت، سن، وضعیت تأهل، سطح تحصیلات، درآمد و اشتغال بر رضایت گردشگران است. نتایج این تجزیه و تحلیل به دست اندرکاران و مسئولان این پارک کمک خواهد کرد تا با طراحی استراتژی های مؤثر رضایت گردشگران را تقویت نمایند.
بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی در نواحی شهری؛ مطالعه موردی: نواحی شهری گرگان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش جغرافیایی فضا سال سوم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۹
151 - 179
حوزه‌های تخصصی:
کیفیت زندگی، از مقولات اجتماعی بسیار مهم است که هم چون شاخص های مهم اقتصادی از جمله تورم، تولید ناخالص ملی، میزان اشتغال و... در میزان توسعه یافتگی کشورها نقش بزرگی را ایفا می کند. این مفهوم، به خصوص، در ارتباط تنگاتنگی با سرم ایه اجتم اعی ق رار دارد. این ارتب اط می تواند دروازه ورود مفهوم سرمایه اجتماعی به برنامه ریزی شهری باشد. موضوع اساسی در این زمینه، رابطه سرمایه اجتماعی با کیفیت زندگی در مناطق شهری است. روش تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی بوده که برای جمع آوری داده های مورد نیاز از روش تحقیق پیمایشی استفاده شده است. ابزار سنجش مفاهیم، پرسش نامه محقق که اعتبار آن با روش اعتبار صوری و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ مورد تأئید قرار گرفته است. جامعه آماری شامل کلیه ی ساکنان شهر گرگان که 343977 نفر بوده و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 363 نفر تعیین شده است. نمونه ها به روش تصادفی سیستماتیک از دو محله گرگانپارس و کوی انقلااب انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. برای تحلیل داد ه ها از روش های آماری[1] توصیفی و استنباطی و از آزمون های آماری متناسب با سطح سنجش متغیرها استفاده شد. یافته ها نشان داد که بین سرمایه ی اجتماعی و ابعاد آن (اعتماد، مشارکت و روابط اجتماعی) با کیفیت زندگی در سطح اطمینان 99 درصد رابطه ی معناداری وجود دارد. این رابطه با کنترل ناحیه، جنسیت، گروه سنی و سطح تحصیلات همچنان باقیمانده و در سطح اطمینان بالا (99 درصد) معنی دار است. بر این اساس می ت وان گفت که کیفیت زندگی و ابع اد متعدد آن (کالبدی-زیست محیطی، اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و بهداشتی درمانی) متأثر از سرم ایه ی اجتم اعی می باشند. نتایج تجربی اینپژوهش نشان داده است که سطوح بالاتر سرمایه اجتماعی سبب می شود که شاخص های کیفیت زندگی بهبود یافته و در ادامه افزایش سطح کیفیت زندگی، خود سبب بهبود و توسعه روابط جمعی مبتنی بر اعتماد، مشارکت و تعامل در جامعه می گردد.
بررسی میزان اثربخشی آموزش های فنی و حرفه ای در اشتغال نیروهای آموزش دیده استان گلستان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مهارت آموزی دوره ۱ پاییز ۱۳۹۱ شماره ۱
116-103
حوزه‌های تخصصی:
هدف پژوهش حاضر، شناسایی میزان اثربخشی آموزش های فنی و حرفه ای در اشتغال آموزش دیدگان استان گلستان مبتنی بر دیدگاه های آنان بوده است. بدین منظور، پرسشنامه در بین 230 آموزش دیده شاغل و 538 آموزش دیده جویای کار که طی سال های 80 تا پایان 83 آموزش فنی فراگرفته بودند در سطح استان گلستان به اجرا درآوردند. پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرانباح در نمونه آماری شاغلین 813/0 و در نمونه آماری جویندگان کار780/0 به دست آمد. پس از تعیین سهم هر شهرستان در هر گروه با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای و در نهایت با روش نمونه گیری تصادفی ساده، نمونه ها مشخص و اطلاعات جمع آوری شد که مهم ترین عوامل مؤثر بر اشتغال آموزش دیدگان مراکزفنی و حرفه ای با استفاده از آزمون رگرسیون چند متغیره به ترتیب اهمیت: رتبه اول به تأثیر آموزش حین کار بر تداوم اشتغال، رتبه دوم به تأثیر درجه و میزان مهارت فراگرفته در دوره آموزشی بر کاریابی و رتبه سوم تأثیر تأثیر آموزش ها بر عملکرد شغلی در محیط کار اختصاص داشته است. همچنین، بر اساس نتایج رگرسیون چند متغیره، مهم ترین عوامل مؤثر بر اشتغال به کار آموزش دیدگان مراکز فنی و حرفه ای جوینده کار در استان گلستان به ترتیب شامل: گویه های بی ارتباط دانش نظریه ارائه شده در دوره آموزشی با نیاز بازارکار، نداشتن تجربه علمی کافی در طی دوران آموزشی و عدم تناسب رشته تحصیلی با رشته ای که در دوره آموزش فنی و حرفه ای گذرانده اند.
امکان سنجی توسعه گردشگری در روستاهای مناطق ییلاقی شهرستان مانه و سملقان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۳ بهار ۱۴۰۲ شماره ۴۹
253 - 268
حوزه‌های تخصصی:
برنامه ریزان توسعه از فعالیت های گردشگری به عنوان رکن اصلی توسعه پایدار روستایی یاد می کنند. امروزه گردشگری روستایی می تواند سبب ایجاد اشتغال، افزایش درآمد و در نهایت رفاه و بهبود وضعیت معیشتی روستاییان شود. مهمترین هدف توسعه گردشگری روستایی، توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع روستایی است. امروزه گردشگری با 200 میلیون نفر شاغل، حدود 8 درصد از کل اشتغال جهانی را در بر گرفته و یکی از پنج منبع اصلی درآمد ارزی است. نوع تحقیق کاربردی و روش تحقیق توصیفی -تحلیلی و میدانی می باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر خانوارهای روستایی و جامعه مهمان در روستاهای بخش مانه و سملقان می باشند. که بر اساس سرشماری سال 1395 شامل 1321 خانوار می باشند. تعداد نمونه ها با استفاده از فرمول کوکران 266 نفر انتخاب شدند. سوالات مورد بررسی در تحقیق حاضر در طیف لیکرت و به صورت پنج درجه ای(خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد) تنظیم گردید. پایایی ابزار تحقیق نیز با استفاده از ضریب آلفای کرون باخ برای مولفه های مورد بررسی تحقیق برابر با 81 درصد به دست آمده است. تعداد نمونه های انتخاب شده را بعد از سنجش با بهره گیری از نرم افزار spss و با استفاده از آزمون های توصیفی و تحلیلی مولفه ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از تحلیل همبستگی کای اسکوئر نشان دهنده رابطه معنادار و 99 درصدی بین ظرفیت های موجود در روستاهای ناحیه مورد مطالعه با توسعه گردشگری می باشد. در ضمن نتیجه تحلیل همبستگی کندال برای متغیرهای متفارن شاخص های توسعه اقتصادی و کالبدی تا سطح اطمینان 99 درصد رابطه معنادار را نشان می دهند. همچنین نتایج حاصل از آزمون مقایسه میانگین فریدمن نشان دهنده اهمیت هریک از گویه های بررسی شده می باشند و تفاوت معنادار تا سطح اطمینان 99 درصد بین آنها را تبیین می نماید. شایان ذکر است نتایح حاصل از آزمون کروسکال والیس نیز نشان دهنده تفاوت معنادار و 99 درصدی بین شاخص های توسعه اقتصادی، اجتماعی و کالبدی روستاهای مورد مطالعه می باشند.
سنجش شاخص های توسعه در مناطق شهری با تأکید بر کیفیت زندگی. مطالعه موردی: شهر کاشان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش جغرافیایی فضا سال پنجم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۶
211 - 224
حوزه‌های تخصصی:
دستیابی به کیفیت زندگی یکی از اهداف راهبردی توسعه پایدار شهری قلمداد می شود که بشر در طول حیات خویش به دنبال ارتقاء کمی و کیفی آن بوده است.بنابراین می توان گفت که کیفیت زندگی هم هدف و هم وسیله توسعه پایدار است. هدف مقاله حاضر، ارزیابی و سنجش شاخص های توسعه به ویژه شاخص های کیفیت زندگی در سطح مناطق و نواحی شهر کاشان است. برای رسیدن به این هدف از روش توصیفی- تحلیلی و مطالعات میدانی استفاده شده است. شهر کاشان از دو منطقه و 10 ناحیه شهری تشکیل شده است که در اینجا به علت گستردگیناحیه مورد مطالعه، نواحی 1، 3 و 8 به عنوان نمونه که معرف ویژگی های اقتصادی، اجتماعی و جمعیت شناختی شهر کاشان هستند مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته اند.همچنین با استفاده از فرمول کوکران تعداد 267 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند و پرسش نامه به صورت تصادفی بین آنها توزیع شده است. داده های جمع آوری شده، با استفاده از نرم افزار SPSSو آزمون های ناپارامتریک کروسکال والیس و کای اسکوئرو در نهایت آزمون پارامتریک F یک طرفه/دانکن مورد تجزیه و تحلیل و ارزیابی قرار گرفته اند. یافته های بدست آمدهنشان دهنده، تفاوت معنی دار تا سطح 99% در رابطه با مؤلفه های اقتصادی و کالبدی-زیست محیطی و تفاوت معنی دار 95 درصد بین مؤلفه های اجتماعی در سطح نواحی مورد مطالعه می باشند. میانگین های رتبه ای بدست آمده نشان دهنده، وضعیت اقتصادی، اجتماعی و کالبدی-زیست محیطی بهترناحیهیک نسبت به دوناحیهءدیگر است.
بررسی تأثیر گردشگری بر معیشت پایدار روستایی در استان گلستان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
برنامه ریزی و توسعه گردشگری سال چهارم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱۵
148 - 169
حوزه‌های تخصصی:
در طی دهه های گذشته بهبود معیشت پایدار مردم روستایی مورد توجه زیادی قرار گرفته و به عنوان یکی از اهداف اصلی توسعه ی پایدار روستایی مطرح بوده است. یکی از رهیافت های اصلی برای بهبود معیشت روستایی توسعه ی گردشگری روستایی است. بنابراین هدف این تحقیق بررسی تأثیر گردشگری بر معیشت پایدار روستایی در استان گلستان است. طرح تحقیق حاضر شبه آزمایشی با مقایسه ی دو گروه روستاهای گردشگری و غیرگردشگری است، که بر مبنای راهبرد پیمایشی به انجام رسیده است. از ابزار پرسشنامه و روش مصاحبه برای جمع آوری داده های مورد نیاز استفاده شده است. 170 نفر سرپرست خانوار از روستاهای گردشگری و 130 سرپرست خانوار از روستاهای غیر گردشگری به عنوان نمونه به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای با انتساب متناسب انتخاب شدند. نتایج آزمون t تک نمونه ای نشان داد که سرمایه های معیشتی 5 گانه در دو گروه روستاها کمتر از حد متوسط و در وضعیت نامناسب بود. نتایج آزمون t مستقل نشان داد که میانگین سرمایه های فیزیکی، مالی و کل سرمایه ها در روستاهای گردشگری از روستاهای غیرگردشگری بیشتر است. همچنین نتایج آزمون فریدمن نشان داد که در روستاهای گردشگری فعالیت هایی مانند «فروش تولیدات لبنی محلی»، «فروش لباس محلی»، «زراعت»، به ترتیب راهبرد معیشتی اهمیت بیشتری داشته است. در حالی که در روستاهای گروه دوم، به ترتیب فعالیت های زراعت، کارگری، دامداری، اهمیت بیشتری داشته است. نتایج آزمون کای اسکویر نشان داد که مهم ترین زمینه آسیب پذیری در هر دو گروه روستاهای گردشگری و غیرگردشگری، فصلی بودن تغییرات است که معیشت روستاییان را با ناامنی بودن مواجه کرده است. همچنین نتایج آزمونt تک نمونه ای برای ارزیابی پیامدهای معیشتی گردشگری نشان داد که به جزء پیامدهای زیست محیطی، وضعیت سایر پیامد های گردشگری، مناسب است.
نقش توسعه گردشگری در تحولات کالبدی سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: روستای زیارت، شهرستان گرگان)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و توسعه ناحیه ای سال بیستم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۴۰)
256 - 227
حوزه‌های تخصصی:
گردشگری در نواحی روستایی می تواند نقشی تأثیرگذار در همه ابعاد روستاها ایفا کند که شامل ایجاد اشتغال و درآمد برای روستاییان، تنوع بخشی به فعالیت های اقتصاد روستایی، کمک به فراهم شدن خدمات زیربنایی و تغییرات کالبدی-فضایی در روستاها می شود. یکی از اثرات گردشگری در روستاها، تحولات کالبدی است. هدف این پژوهش، بررسی نقش گردشگری بر تحولات کالبدی روستای موردمطالعه بود. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت، توصیفی-تحلیلی بود. سرپرست های خانوار ساکن در روستای زیارت جامعه آماری تحقیق را تشکیل دادند و ۲۵۳ سرپرست خانوار ساکن روستای زیارت به عنوان حجم نمونه با فرمول کوکران تعیین شدند. از سه شاخص ساخت وساز، تغییر کاربری اراضی و رضایتمندی کالبدی در قالب طیف لیکرت استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده با نرم افزار آماری SPSS انجام شد. نتایج نشان داد، تغییرات کالبدی صورت گرفته ناشی از توسعه گردشگری در روستای موردمطالعه باعث افزایش بی رویه ساخت وساز خانه های دوم و ویلا، گسترش تسهیلات و خدمات گردشگری، تغییر کاربری اراضی زراعی به مسکونی، افزایش قیمت زمین و تخریب زمین های کشاورزی به طور گسترده شده است. همچنین بی توجهی به بافت روستا و فضاهای موردنیاز یک خانواده روستایی شامل فضایی برای نگهداری دام و انبار محصولات کشاورزی و گرایش به چند طبقه سازی در ساخت وسازهای جدید نارضایتی ساکنان روستایی را به همراه داشته است. آزمون ها در سطح ۹۹ درصد معنادار بود. به منظور کاهش پیامدهای منفی توسعه گردشگری، توجه بیش از پیش مدیران و دستگاه های نظارتی و برنامه ریزی در حوزه گردشگری لازم و ضروری است.
میزان مشارکت شهروندان در فعالیت های عمرانی و خدماتی شهرداری (مطالعه موردی: شهرگلوگاه)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش محیط سال هشتم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۹
1 - 26
حوزه‌های تخصصی:
هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی میزان مشارکت شهروندان در فعالیت های عمرانی و خدماتی شهرداری و شناسایی عوامل مؤثر بر مشارکت شهروندان است. در راستای اجرای این هدف، از روش تحقیق توصیفی و تحلیلی استفاده شده و اطلاعات به روش اسنادی و میدانی گردآوری شده است. جامعه آماری پژوهش را خانوارهای شهر گلوگاه (5302) در سال 1390 تشکیل می دهند که از میان آن ها و بر اساس فرمول کوکران نمونه ای به حجم 190 نفر سرپرست خانوار به روش تصادفی سیستماتیک انتخاب و با توجه به تعداد خانوار در هر یک از محلات پنجگانه، به منظور گردآوری اطلاعات، اقدام به توزیع پرسش نامه شد. با عنایت به موضوع تحقیق این سؤال کلی مطرح است که؛ میزان مشارکت شهروندان در فعالیت های عمرانی و خدماتی شهرداری به چه میزان بوده و عوامل تأثیر گذار بر مشارکت شهروندان در فعالیت های عمرانی و خدماتی شهرداری شهر مورد مطالعه کدامند؟ نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که میانگین مشارکت مردم در فعالیت های عمرانی و خدماتی شهرداری متوسط رو به پایین است. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها نشان داد که بین پایگاه اجتماعی– اقتصادی شهروندان و میزان مشارکت در فعالیت های عمرانی و خدماتی شهرداری رابطه ی مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین نتایج آزمون آماری پیرسون بیانگر آن است که بین ویژگی های فردی شهروندان و میزان مشارکت در فعالیت های عمرانی و خدماتی شهرداری و احساس مالکیت شهروندان در یک محله و یا شهر تا سطح 99% رابطه ی مثبت و معنادار وجود دارد. همچنین نتایج آزمون آماری کروسکال والیس نشان داد که بین محله های مختلف شهر از نظر میزان مشارکت در فعالیت های عمرانی و خدماتی شهرداری تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین نتایج نشان می دهد که بین متغیرهایی مانند نوع شغل، سطح تحصیلات، مدت سکونت و نوع مالکیت مسکن با میزان مشارکت در فعالیت های عمرانی و خدماتی شهرداری رابطه ی معنادار وجود دارد.
ارزیابی مشارکت شهروندان در طرح ها و پروژه های توسعه ای و عمرانی شهری (مطالعه موردی: شهر مینودشت)
تهیه طرح های عمرانی توسط مدیریت شهری در جهت رفاه، آسایش و آرامش شهروندان است. عدم توجه به نظرات و خواسته های شهروندان در تهیه و اجرای طرح ها موجب می گردد که طرح های پیشنهاد شده، با علایق و ساختار محیطی و ذهنی شهروندان در تناقض باشد. این تناقض منجر به عدم همکاری و مشارکت شهروندان در تهیه، اجرا و نگهداری و حفاظت از طرح ها را منجر شده و موجب دوباره کاری و هدر رفت انرژی، وقت و هزینه های اضافی می گردد. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی مشارکت شهروندان در طرح ها و پروژه های توسعه ای و عمرانیِ شهر مینودشت انجام شده است که بدین منظور روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. جامعه ی آماری پژوهش را سرپرست خانوارهای شهر مینودشت تشکیل می دهند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده و روش تعیین حجم نمونه ی کوکران از بین جامعه ی مورد مطالعه (7777 سرپرست خانوار) تعداد 250 نفر سرپرست خانوار انتخاب و پرسش نامه به صورت تصادفی ساده بین آن ها توزیع شده است. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزارSPSS و با بهره گیری از آزمون های آماری متناسب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج آزمون ها نشان می دهند که مشارکت صورت گرفته از سوی شهروندان، عمدتاً مالی می باشد. بطورکلی پروژه ها و فعالیت های انجام شده موجبات رضایتمندی شهروندان و فایده مندی برای آنان را فراهم نکرده و همچنین بیانگر آن بوده که میزان مشارکت با میزان درآمد و سطح تحصیلات رابطه ی معناداری نداشته و اساساً مشارکت مقوله ای درونی و خودجوش است.
سنجش کیفیت زندگی در نواحی روستایی شهرستان گمیشان
کیفیت زندگی می تواند متأثر از عوامل و مؤلفه های زیادی باشد که برخی از این عوامل مربوط به پایگاه اجتماعی - اقتصادی روستاییان (نظیر سطح تحصیلات، درآمد و...)، برخی مربوط به دسترسی به خدمات و زیرساخت های روستایی (نظیر راه، حمل و نقل عمومی، خانه بهداشت، درمانگاه و ...) و برخی دیگر نیز مربوط به ویژگی های شخصی و فردی افراد (نظیر سن، جنس، وضعیت تأهل و...) می باشد. پژوهش حاضر با هدف سنجش عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی روستاییان در شهرستان گمیشان انجام شده است که بدین منظور از روش توصیفی- تحلیلی و پیمایش میدانی استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش را سرپرستان خانوار ها در روستاهای شهرستان گمیشان تشکیل می دهند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده و روش تعیین حجم نمونه کوکران تعداد 252 نفر سرپرست خانوار انتخاب و پرسش نامه به صورت تصادفی ساده بین آن ها توزیع شده است. داده های جمع آوری شده از طریق نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. از آزمون آماری رگرسیون چندمتغیره و ضریب همبستگی اسپیرمن جهت سنجش میزان تأثیرگذاری عوامل مذکور بر کیفیت زندگی روستاییان استفاده شده است که یافته های به دست آمده نشان دهنده تأثیرگذاری تا سطح 99 درصد در بخش مؤلفه های پایگاه اقتصادی- اجتماعی، 95 درصد خدمات و زیرساخت های روستایی و تأثیرگذاری پایین وضعیت اجتماعی بر کیفیت زندگی روستاییان است.
تحلیلی بر پایداری محصولات باغی و نقش آن در معیشت پایدار خانوارهای بهره بردار روستایی، مطالعه موردی: روستاهای بخش مرکزی شهرستان بندرگز(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش جغرافیایی فضا سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۴۹
163 - 176
حوزه‌های تخصصی:
پایداری در محصولات باغی به عوامل اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی بستگی دارد. شناخت سطح پایداری این عوامل می تواند در تدوین راهبردهای توسعه باغداری پایدار و اثر آن روی معیشت پایدار خانوار بهره بردار مؤثر باشد. لذا هدف از انجام این پژوهش تحلیل پایداری محصولات باغی و نقش آن در معیشت خانوار بهره بردار روستاهای بخش مرکزی شهرستان بندرگز است. اطلاعات موردنیاز از طریق پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شده است که روایی آن بر مبنای نظر کارشناسان مربوطه و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ 89/0 به دست آمده است. جامعه آماری این تحقیق شامل بهره برداران باغی سه روستای گز شرقی، گز غربی و ول افرا است که از طریق فرمول کوکران حجم نمونه 250 محاسبه شد. از روش نمونه گیری تصادفی برای انتخاب نمونه های تحقیق استفاده شد. برای سنجش پایداری محصولات باغی از 45 شاخص به تفکیک ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی و برای سنجش معیشت پایدار خانوار بهره بردار از 53 شاخص به تفکیک ابعاد دارایی مالی، اجتماعی، انسانی، زیست محیطی و محیطی استفاده شد. بر اساس آزمون اسپیرمن پایداری اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی محصولات باغی روی معیشت پایدار خانوار بهره بردار مؤثر است. نتایج حاصل از آزمون کروسکال والیس حاکی از آن است معیشت پایدار بهره برداران در سه روستای موردمطالعه تا سطح اطمینان 99 درصد تفاوت معناداری دارند. نتایج آزمون تحلیل واریانس مستقل یک طرفه در سطح زیر کشت سه روستا، درآمد باغی در سه روستا نیز بیان کرد که تا سطح 99 درصد تفاوت معناداری در این سه عامل در سه روستا وجود دارد.
نقش آموزش عالی در توسعه اقتصادی
منبع:
نامه آموزش عالی سال ۱ پاییز ۱۳۸۷ شماره ۳
125 - 138
حوزه‌های تخصصی:
امروزه کشورهای جهان، سعی در ایجاد ارتباط بین آموزشعالی و برنامههای توسعه ملی و ارتقای دانش و فناوری دارند؛ از این رو، سیاستهای توسعه ملی به طور اصولی به آموزش متصل است. در واقع، میتوان گفت که یکی از پرارزشترین منابعی که جامعه برای پیشرفت و توسعه در اختیار دارد، دانشگاه است. در اغلب کشورهای پیشرفته و کشورهای در حال توسعه، حل مسائل و رفع نیازمندیهای اهداف ملی را در دانشگاهیان تحقق بخشیدهاند و امروزه اکثر کشورهای جهان سوم بر این باورند که پایه اصلی توسعه ملی، گسترش کمی و کیفی سریع فرصتهای آموزشی است. هر چه آموزش بیشتر و با کیفیت بهتر ارائه شود، توسعه ملی سریعتر صورت خواهد پذیرفت. آموزش عالی از جهات مختلفی در تمامی ابعاد توسعه نقش اساسی دارد. یکی از نقشهای مهم در این زمینه، تاثیر آموزش عالی بر توسعه اقتصادی است. امر آموزش، از جهات متفاوتی در مسائل مربوط به توسعه اقتصادی مورد توجه قرار میگیرد. طبق نظریه سرمایه انسانی، تحصیلات بیشتر و هر نوع مهارت و آموزشی که فرد میبیند در وی ظرفیت و قابلیتی ایجاد میکند که میتواند جریان درآمدی بیشتری را در آینده به وجود آورد؛ بنابراین، آموزش و افزایش توانایی و مهارت، در واقع به منزله سرمایههایی است که مانند هر سرمایه فیزیکی دیگر بازدهی اقتصادی دارد. دیدگاه سرمایه انسانی که از سوی «تئودور شولتز» و «گری بکر» به رشته تحریر درآمد ما را متوجه این حقیقت میکند که دستیابی به میراث بالای توسعهیافتگی در کشورهای پیشرفته مرهون آموزش و به خصوص ارائه آموزش عالی است؛ بدین ترتیب، این مقاله فرایند دستیابی به توسعه اقتصادی را از طریق آموزش عالی جست و جو و بیان میکند.
بررسی تطبیقی کیفیت زندگی در شهرهای گردشگری و غیرگردشگری (مطالعه ی موردی: شاندیز و چناران)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
کیفیت زندگی شهری یکی از مهم ترین حوزه های مطالعات شهری در کشورهای مختلف است. این مهم دلیل اهمیت روزافزون مطالعات کیفیت زندگی در پایش سیاست های عمومی و نقش آن به عنوان ابزاری کارآمد در مدیریت و برنامه ریزی شهری است. هدف تحقیق حاضر کاربردی و بر پایه ی روش توصیفی- تحلیلی استوار است. جامعه ی آماری، کلیه ی سرپرستان خانوارهای ساکن در شهر های شاندیز و چناران بوده که حجم نمونه ی آماری با استفاده از فرمول کوکران 290 نفر (شهر توریستی شاندیز 140 نفر و شهر غیر توریستی چناران 150 نفر) تعیین و برای انتخاب نمونه های آماری از روش نمونه گیری تصادفی ساده[1] استفاده شده است که اطلاعات میدانی توسط پرسش نامه استاندارد جمع آوری گردید. نتایج یافته ها با استفاده از آزمون آماری من ویتنی نشان می دهد که از نظر برخی مؤلفه ها همانند؛ کیفیت محیط مسکونی، کیفیت سلامت و کیفیت اوقات فراغت؛ شهر توریستی شاندیز نسبت به شهر غیرتوریستی چناران در وضعیت مناسب تری قرار دارد. نتایج آزمون آماری فریدمن بیانگر آن است که؛ سطوح مؤلفه های کیفیت زندگی در هر یک از این دو شهر با همدیگر تفاوت معنادار در سطح 99درصد دارند و با توجه به مقدار میانگین رتبه ای هریک از مؤلفه های کیفیت زندگی در دو شهر مورد مطالعه، مؤلفه ی «کیفیت محیط مسکونی» بالاترین رتبه و مؤلفه ی کیفیت مشارکت اجتماعی پائین ترین رتبه را به خود اختصاص داده اند و مؤلفه های کیفیت سلامت، درآمد، اشتغال و کیفیت اوقات فراغت در شهر توریستی شاندیز به ترتیب رتبه های 2، 3 و 4 را بدست آورده اند.
ارزیابی و سنجش شاخص های ذهنی کیفیت زندگی شهری؛ مطالعه موردی: شهر کاشان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مدیریت شهری دوره ۱۰ پاییز و زمستان ۱۳۹۱ شماره ۳۰
۲۹۶-۲۸۵
حوزه‌های تخصصی:
کیفیت زندگی از جمله مسائل مهمی است که ابتدا با گسترش همه جانبه فناوری و فرایند صنعتی شدن در کشورهای غربی مورد توجه اندیشمندان قرار گرفت و روز به روز بر مطالعات در این زمینه افزوده شده و این مهم به دلیل اهمیت روز افزون مطالعات کیفیت زندگی در پایش سیاست های عمومی و نقش آن به عنوان ابزاری کارآمد در مدیریت و برنامه ریزی شهری است. یکی از ابعاد مطالعات کیفیت زندگی مربوط به شاخص های ذهنی آن می باشد که در این بعد از مطالعات کیفیت زندگی می تواند میزان تجمعی از سطح رضایت در قلمروهای مختلف زندگی باشد. هدف مطالعه حاضر سنجش کیفیت زندگی در شهر کاشان با استفاده از شاخص های ذهنی می باشد که این شاخص ها در قالب سه قلمرو اقتصادی، کالبدی – زیست محیطی و فرهنگی – اجتماعی تدوین و مورد ارزیابی قرار می گیرند. روش تحقیق به صورت توصیفی – تحلیلی و پیمایشی می باشد. همچنین جامعه آماری در این پژوهش ساکنان شهر کاشان می باشند که به صورت تصادفی و با استفاده از جدول کرجی و مورگان 300 نمونه انتخاب و پرسش نامه بین آنها توزیع شده است. به همین جهت در این پژوهش جهت دستیابی به قضاوتی صحیح، از 19 شاخص در سه قلمرو اقتصاد، کالبدی – زیست محیطی و فرهنگی – اجتماعی استفاده شده است. نتایج حاصل از تحقیق حاکی از آنست که اکثر مولفه های ذهنی تا سطح 99% رابطه معناداری را نشان می دهد در واقع بیشتر ساکنان شهر کاشان تا حد نسبتا زیادی از کیفیت زندگی خود رضایت دارند. برای بررسی رابطه بین وضعیت اجتماعی – اقتصادی شهروندان و میزان رضایتمندی از مولفه های ذهنی کیفیت زندگی، از آزمون رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است که نتایج بدست آمده نشان دهنده رابطه معنادار بین وضعیت اقتصادی - اجتماعی شهروندان (به عنوان متغیر مستقل) و میزان رضایتمندی آنها از مولفه های ذهنی زندگی (به عنوان متغیر وابسته) می باشد.