شناسایی و رتبه بندی عوامل کلیدی موفقیت در پیاده سازی مدیریت دانش در دانشگاه های جامع دولتی ایران (مطالعه موردی: دانشگاه خوارزمی) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
مقدمه و اهداف: عوامل کلیدی موفقیت به فعالیت هایی اشاره دارد که از طریق همگرایی بخش های مختلف یک مجموعه، به بهبود عملکرد رقابتی در سازمان ها منجر می شود. در پیاده سازی مدیریت دانش، این عوامل در صورت اجرای صحیح و دقیق، تأثیر قابل توجهی بر موفقیت سازمان دارند. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی و رتبه بندی عوامل کلیدی موفقیت در پیاده سازی مدیریت دانش در دانشگاه های جامع دولتی ایران است. همچنین به عنوان مطالعه موردی، نتایج این پژوهش در دانشگاه خوارزمی بعنوان یک دانشگاه جامع دولتی مورد بررسی قرار گرفته و وزن دهی و رتبه بندی عوامل کلیدی شناسایی شده نیز به عنوان هدف فرعی پژوهش انجام شده است. روش ها: این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش اجرا توصیفی با رویکرد آمیخته و طرح تحقیقی اکتشافی انجام شده است. در گام اول، با بهره مندی از اسناد و مطالعات کتابخانه ای، تعداد 30 مقاله که حجم مناسبی از موضوع را با توجه به کلیدواژه های پژوهش پوشش داده و در قلمرو زمانی 2024-2010 قرار داشتند، به روش مرور نظام مند شناسایی شد. در ادامه با استفاده از پنل خبرگی در روش دلفی فازی-خاکستری، عوامل کلیدی موفقیت در پیاده سازی مدیریت دانش در دانشگاه های جامع دولتی ایران، با توجه به کلید واژه های شناسایی شده از مطالعات کتابخانه ای و پیشنهادهای خبرگان شناسایی شد. در ادامه، برای تحلیل عاملی اکتشافی و تعیین سازه های پنهان پژوهش، پرسش نامه ای تک بعدی طراحی و در اختیار 150 نفر از کارشناسان قرار گرفت. پایایی پرسش نامه با ضریب آلفای کرونباخ و کفایت جامعه آماری با آزمون های بارتلت و KMO تأیید شد. تحلیل عاملی تأییدی با استفاده از روایی همگرایی در نرم افزار 8.80 LISREL، تحلیل توصیفی داده ها با نرم افزار SPSS، وزن دهی ابعاد با تکنیک کریتیک (مخاطب محور) و مدل آنتروپی شانون (خبره محور) و همچنین رتبه بندی ابعاد با تکنیک الکتره تعیین شد. یافته ها : در مرحله مرور نظام مند، تعداد 37 عامل غیرتکراری احصا گردید. در پانل خبرگان با حذف عوامل غیرمرتبط، 30 عامل کلیدی شامل 27 عامل شناسایی شده از مرحله مروری و 3 عامل پیشنهادی توسط خبرگان تعیین شد. تحلیل عاملی اکتشافی 9 بعد کلیدی را شناسایی کرد که به ترتیب اولویت شامل سرمایه اجتماعی دانش آفرین، انگیزه های نقش آفرینی، نیازها و انتظارات حمایت شده، زیرساخت های سازمانی دانش آفرین و دانش گستر، شفافیت و هم سویی در دانش اشتراک گذاری شده، نظام های اطلاعاتی تعهدآور، پایش دانش تولیدشده، سیاست گذاری در دانش های بومی، و فرهنگ کاربری دانش است. این عوامل از طریق اقداماتی مانند ارتقای اعتماد سازمانی، تشکیل تیم های تخصصی و معماری دانش قابل تقویت هستند. از طرفی زیرساخت ها و الزامات سازمانی مناسب، می تواند به سازماندهی گروه های تخصصی دانش و در نتیجه تعریف متقابل وظایف سازمانی اشتراک گذاران و پذیرندگان دانش کمک نماید. نتیجه گیری: گستردگی این پژوهش، به شناخت ابعاد مختلفی از پیاده سازی موفق مدیریت دانش، کمک کرده است که در پژوهش های گذشته به آن پرداخته نشده است؛ بویژه در این پژوهش عوامل کلیدی موفقیت در پیاده سازی مدیریت دانش در دانشگاه های جامع دولتی ایران شناسایی شده است. همچنین، از روش های تصمیم گیری چند معیاره به منظور رتبه بندی عوامل شناسایی شده استفاده شده است. لذا، این پژوهش دید وسیع تری برای ارزیابی و رتبه بندی عوامل کلیدی موفقیت برای پیاده سازی موفق مدیریت دانش در سطح مراکز آموزشی و پژوهشی دانشگاهی، به ویژه در دانشگاه های جامع دولتی کشور ایران فراهم کرده است.Identification and Ranking of Key Success Factors in Knowledge Management Implementation in Comprehensive Public Universities in Iran: A Case Study of Kharazmi University
Introduction and Objectives: Key Success Factors (KSFs) refer to activities that, through the convergence of various organizational units, enhance competitive performance within institutions. In the implementation of Knowledge Management (KM), these factors significantly impact an organization’s success when applied accurately and effectively. The primary objective of this study is to identify and rank the KSFs in the implementation of KM in comprehensive public universities in Iran. As a case study, this research examines the results obtained from Kharazmi University as a comprehensive public university. Additionally, weighting and ranking of the identified key factors have been conducted as a secondary objective of the study.
Methods: This research is applied in nature and employs a descriptive exploratory mixed-methods design. Initially, a systematic review was conducted using 30 articles that adequately covered the research topic based on relevant keywords and fell within the 2010–2024 timeframe. Subsequently, using the fuzzy-grey Delphi method, a panel of experts identified the key success factors for KM implementation in comprehensive public universities in Iran, based on the keywords extracted from the literature review and expert recommendations. Next, an exploratory factor analysis (EFA) was conducted to determine the study’s latent constructs. A single-dimensional questionnaire was designed and distributed to 150 experts. The questionnaire’s reliability was confirmed using Cronbach’s alpha, while Bartlett's test and the Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) index validated the sample adequacy. Confirmatory factor analysis (CFA) was performed in LISREL 8.80 using convergent validity. Descriptive data analysis was conducted in SPSS, dimension weighting was carried out using the Critic technique (stakeholder-oriented) and Shannon’s entropy model (expert-oriented), and the ranking of dimensions was determined using the ELECTRE technique.
Findings: The systematic review identified 37 unique factors. After eliminating irrelevant factors in the expert panel, 30 key factors were finalized, including 27 factors from the literature review and 3 additional factors suggested by experts. Exploratory factor analysis identified nine key dimensions, ranked in order of priority: knowledge-generating social capital, role-driven motivations, fulfillment of supported needs and expectations, knowledge-enabling and knowledge-expanding organizational infrastructure, transparency and alignment in shared knowledge, commitment-driven information systems, monitoring of generated knowledge, policy-making in indigenous knowledge, and a knowledge-utilization culture. These factors can be strengthened through measures such as enhancing organizational trust, forming specialized teams, and structuring knowledge effectively. Moreover, appropriate organizational infrastructure and requirements can facilitate the organization of specialized knowledge groups, thereby enabling a mutual definition of responsibilities among knowledge providers and recipients.
Conclusion: The scope of this study has contributed to a deeper understanding of various aspects of successful KM implementation that were not addressed in previous research. Specifically, this study has identified the KSFs for KM implementation in comprehensive public universities in Iran. Additionally, multi-criteria decision-making techniques have been employed to rank the identified factors. Therefore, this research provides a broader perspective for evaluating and ranking KSFs for the successful implementation of KM in academic and research institutions, particularly in comprehensive public universities in Iran.
تبلیغات
