بررسی اثرات توسعه ای گردشگری ریل پایه با تأکید بر اثرات زیست محیطی و اقتصادی بر مناطق روستایی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
زمینه و هدف: گردشگری ریلی به عنوان شکلی از گردشگری پایدار، امکان کاهش مصرف انرژی و اثرات زیست محیطی را فراهم می کند. این پژوهش با هدف توسعه گردشگری ریلی در مسیر تبریز-جلفا، ارتقاء کیفیت زندگی، افزایش پتانسیل راه آهن به عنوان یک محصول گردشگری و کاهش آلودگی محیطی انجام شده است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی-تحلیلی است و از روش های مطالعات اسنادی، کتاب خانه ای و میدانی بهره برده است. برای تحلیل داده ها، مدل گان و روش طیف لیکرت به کار گرفته شده است. قلمرو زمانی پژوهش بین سال های 1400 تا 1403 است. در این پژوهش شاخص هایی همچون میزان دسترسی به زیرساخت های گردشگری، تأثیرات اقتصادی، میزان کاهش آلودگی زیست محیطی و تأثیر بر توسعه پایدار سکونت گاه های روستایی بررسی شدند. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که مسیر ریلی تبریز-جلفا ظرفیت بالایی برای توسعه گردشگری دارد. ازجمله جاذبه های این مسیر می توان به کلیسای سنت استپانوس، رود ارس، بازارچه مرزی جلفا و مناطق روستایی اشاره کرد. با این حال، چالش هایی مانند کمبود واگن های مخصوص گردشگری، ضعف در بازاریابی و نبود سرمایه گذاری کافی از سوی بخش خصوصی شناسایی شد. مسیر ریلی تبریز-جلفا به عنوان تنها خط ریلی برقی ایران، زیرساخت مناسبی برای توسعه پایدار گردشگری دارد. نتیجه گیری و پیشنهادات: پژوهش پیشنهاد می کند که برای توسعه گردشگری ریلی در این مسیر، باید همکاری میان بخش دولتی و خصوصی افزایش یابد، اقدامات بازاریابی گسترده تری انجام شود و زیرساخت های گردشگری مانند امکانات رفاهی در ایستگاه ها بهبود یابد. ایجاد مسیرهای دوچرخه سواری، سامان دهی بازارچه های مرزی و تقویت حمل ونقل عمومی در این مسیر نیز پیشنهاد شده است. نوآوری و اصالت: این پژوهش با استفاده از مدل گان و روش تحلیل طیف لیکرت، به بررسی تخصصی ظرفیت های گردشگری ریلی مسیر تبریز-جلفا پرداخته و راهکارهای جدیدی برای توسعه پایدار این نوع گردشگری ارائه کرده است.Analysis of the Impacts of Rail-Based Tourism Development with an Emphasis on Environmental and Economic Effects on Rural Areas
Context and Purpose: Rail tourism, as a form of sustainable tourism, enables the reduction of energy consumption and environmental impacts. This study aims to develop rail-based tourism along the Tabriz–Jolfa railway corridor, enhance the quality of life, increase the potential of railways as a tourism product, and reduce environmental pollution.
Design/methodology/approach: This study is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of method. It utilizes documentary, library, and field studies. The Gunn model and Likert scale method were used for data analysis. The temporal scope of the research spans the years 2021 to 2024. Key indicators examined in this study include access to tourism infrastructure, economic impacts, reduction in environmental pollution, and effects on the sustainable development of rural settlements.
Findings: The results indicate that the Tabriz–Jolfa railway corridor holds significant potential for tourism development. Key attractions along this route include St. Stepanos Monastery, the Aras River, the Jolfa border market, and rural areas. However, challenges such as a shortage of dedicated tourism train carriages, weak marketing strategies, and insufficient private sector investment were identified. As the only electrified railway in Iran, the Tabriz–Jolfa railway provides a suitable infrastructure for sustainable tourism development.
Conclusion: The study suggests that increasing collaboration between the public and private sectors, implementing comprehensive marketing strategies, and improving tourism infrastructure, such as enhancing station facilities, are essential for developing rail-based tourism along this corridor. Additionally, the creation of bicycle routes, the organization of border markets, and the strengthening of public transportation systems are recommended.
Originality/value: This research, using the Gunn model and Likert scale analysis, provides a specialized assessment of the potential for rail tourism development along the Tabriz–Jolfa railway and proposes new strategies for the sustainable growth of this sector.
تبلیغات
