میراث گردشگری

گردشگری فعالیتی اقتصادی است که مجموعه وسیعی از اقدامات ذی نفعان در داخل و خارج از مقصد گردشگری را شامل می شود. هدف از گردشگری، حفظ منابع مقصد و توسعه اقتصادی است که با ایجاد رابطه ای پویا و خلاق بین طبیعت، فرهنگ و تاریخ جامعه میزبان با گردشگران، جریان های جدیدی را در آینده برای توریسم جهانی، صلح و توسعه پایدار رقم می زند. شهرستان شوش دانیال(ع) به منزله یکی از مناطق برخوردار از جاذبه های گردشگری متعدد، توان مطلوب برنامه ریزی و توسعه گردشگری را داراست. هدف از پژوهش حاضر، تحلیل ارزشمندی میراث گردشگری این منطقه با استفاده از روش اصلاح شده پری یرا و ارزیابی چرخه زیست آن ها از طریق مدل باتلر و شاخص رنجش داکسی است. برای تحلیل ارزشمندی پرسش نامه ای بر مبنای گویه های مدل اصلاح شده پری یرا تدوین و در سطح نخست معیار علمی در قالب توانمندی های ذاتی اکتسابی (حداکثر امتیاز 5/5) و تکمیلی (حداکثر امتیاز 5/4) و معیار مدیریت در قالب توانمندی های بهره وری (حداکثر امتیاز 7) و حفاظت (حداکثر امتیاز 3) ارزیابی شد. چرخه زیست محوطه های گردشگری از طریق مدل باتلر طی مراحل اکتشاف، مشارکت، رشد، بلوغ و رکود، و واکنش رفتاری جوامع انسانی براساس شاخص رنجش داکسی طی موارد علاقه مندی، بی تفاوتی، رنجش و خصومت بررسی شد. نتایج نشان داد محوطه های حرم دانیال نبی (ع) (35/63٪ درصد بلوغ و علاقه مندی)، منطقه حفاظت شده کرخه (7/60 درصد اکتشاف و علاقه مندی)، قلعه شوش (5/60 درصد رشد و علاقه مندی)، چغازنبیل (95/57 درصد رشد و علاقه مندی)، تپه های باستانی شوش (9/57 درصد رشد و بی تفاوتی) و آرامگاه دعبل خزاعی (56 درصد مشارکت و علاقه مندی) رتبه 1 تا 6 توسعه گردشگری را به خود اختصاص دادند. در مقابل، تپه های باستانی هفت تپه (65/45 درصد اکتشاف و بی تفاوتی) و منطقه جنگی فتح المبین (15/44 درصد بلوغ و بی تفاوتی) به دلیل این که امتیازشان زیر متوسط (50 درصد) بود به تقویت نقاط قوت و فرصت و رفع نقاط ضعف و تهدیدهای احتمالی نیاز دارد. این رتبه ها نشان دهنده اهمیت و بهره وری متناسب با توان این محوطه های گردشگری است.

زمینه و هدف: گردشگری ریلی به عنوان شکلی از گردشگری پایدار، امکان کاهش مصرف انرژی و اثرات زیست محیطی را فراهم می کند. این پژوهش با هدف توسعه گردشگری ریلی در مسیر تبریز-جلفا، ارتقاء کیفیت زندگی، افزایش پتانسیل راه آهن به عنوان یک محصول گردشگری و کاهش آلودگی محیطی انجام شده است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی-تحلیلی است و از روش های مطالعات اسنادی، کتاب خانه ای و میدانی بهره برده است. برای تحلیل داده ها، مدل گان و روش طیف لیکرت به کار گرفته شده است. قلمرو زمانی پژوهش بین سال های 1400 تا 1403 است. در این پژوهش شاخص هایی همچون میزان دسترسی به زیرساخت های گردشگری، تأثیرات اقتصادی، میزان کاهش آلودگی زیست محیطی و تأثیر بر توسعه پایدار سکونت گاه های روستایی بررسی شدند. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که مسیر ریلی تبریز-جلفا ظرفیت بالایی برای توسعه گردشگری دارد. ازجمله جاذبه های این مسیر می توان به کلیسای سنت استپانوس، رود ارس، بازارچه مرزی جلفا و مناطق روستایی اشاره کرد. با این حال، چالش هایی مانند کمبود واگن های مخصوص گردشگری، ضعف در بازاریابی و نبود سرمایه گذاری کافی از سوی بخش خصوصی شناسایی شد. مسیر ریلی تبریز-جلفا به عنوان تنها خط ریلی برقی ایران، زیرساخت مناسبی برای توسعه پایدار گردشگری دارد. نتیجه گیری و پیشنهادات: پژوهش پیشنهاد می کند که برای توسعه گردشگری ریلی در این مسیر، باید همکاری میان بخش دولتی و خصوصی افزایش یابد، اقدامات بازاریابی گسترده تری انجام شود و زیرساخت های گردشگری مانند امکانات رفاهی در ایستگاه ها بهبود یابد. ایجاد مسیرهای دوچرخه سواری، سامان دهی بازارچه های مرزی و تقویت حمل ونقل عمومی در این مسیر نیز پیشنهاد شده است. نوآوری و اصالت: این پژوهش با استفاده از مدل گان و روش تحلیل طیف لیکرت، به بررسی تخصصی ظرفیت های گردشگری ریلی مسیر تبریز-جلفا پرداخته و راهکارهای جدیدی برای توسعه پایدار این نوع گردشگری ارائه کرده است.