هوش مصنوعی در صنایع پتروشیمی ایران: چالش ها و راهکارها (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
صنعت پتروشیمی ایران به عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد کشور، با چالش هایی همچون نوسانات قیمت جهانی نفت و گاز، تحریم های بین المللی، افزایش هزینه های تولید و نیاز به ارتقای بهره وری مواجه است. هوش مصنوعی به عنوان یک فناوری تحول آفرین، قابلیت بالایی برای بهبود عملکرد این صنعت از طریق تحلیل داده های بزرگ، پیش بینی دقیق، بهینه سازی فرآیندها و خودکارسازی عملیات دارد. با این حال، به کارگیری هوش مصنوعی در صنعت پتروشیمی ایران با موانعی همچون محدودیت های فنی، کمبود نیروی انسانی متخصص، نبود زیرساخت های مناسب و مقاومت در برابر تغییرات سازمانی روبرو است. این مقاله با بررسی جایگاه ایران در سطوح تکامل هوش مصنوعی در صنعت پتروشیمی، چالش ها و فرصت های پیش رو را شناسایی و راهکارهایی برای توسعه این فناوری ارائه می دهد. چهار سطح تکامل هوش مصنوعی شامل نظارت لحظه ای، پیش بینی رویدادها، شبیه سازی نتایج و خودکارسازی کامل فرآیندها مورد بررسی قرار گرفته اند. یافته ها نشان می دهند که ایران عمدتاً در سطوح اولیه تکامل هوش مصنوعی قرار دارد و برای دستیابی به سطوح بالاتر، نیازمند سرمایه گذاری در فناوری های داخلی، توسعه زیرساخت ها، آموزش نیروی متخصص و تدوین چارچوب های قانونی و اخلاقی است. در نهایت، پیشنهاداتی برای سیاست گذاران و مدیران صنعتی جهت تسهیل به کارگیری هوش مصنوعی و استفاده از فرصت های آن در صنعت پتروشیمی ایران ارائه شده است.Artificial Intelligence in Iran's Petrochemical Industry: Challenges and Solutions
The Iranian petrochemical industry, as a cornerstone of the national economy, plays a critical role in revenue generation and energy security. However, it faces significant challenges, including global oil and gas price fluctuations, international sanctions, rising production costs, aging infrastructure, and an urgent need to enhance productivity and operational efficiency. Artificial intelligence (AI), as a transformative technology, offers immense potential to address these challenges. Through big data analysis, precise forecasting, process optimization, and automation of operations, AI can significantly improve decision-making, reduce costs, and increase efficiency in the petrochemical sector. Despite its potential, the implementation of AI in Iran's petrochemical industry encounters multiple barriers, such as technical limitations, a shortage of skilled professionals, inadequate infrastructure, and resistance to organizational change. This paper investigates Iran's position within the AI maturity hierarchy in the petrochemical sector, categorizing development into four levels: real-time monitoring, event prediction, outcome simulation, and full process automation. The findings reveal that Iran primarily operates at the early stages of AI maturity. Advancing to higher levels requires substantial investments in domestic technologies, infrastructure development, workforce training, and the establishment of comprehensive legal and ethical frameworks. This study concludes by offering actionable recommendations for policymakers and industry leaders to facilitate AI adoption and fully harness its opportunities, enabling the Iranian petrochemical industry to remain competitive in an increasingly dynamic global market.
تبلیغات
