بازخوانی روان شناختی- جامعه شناختی بخش پهلوانی شاهنامه بر مبنای نظریه داغ ننگ گافمن (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
شاهنامه از متون برجسته ادبی است که بیش از هر اثر ادبی دیگر بایست آن را بازتابی از پیشینه فرهنگی و نموداری از جهان نگری ملی ایرانیان نسبت به انسان، جامعه و هستی دانست. ایجاد فضای تقابلی و دیالکتیکی و طرح مبانی فرهنگی و انسان شناسی در شاهنامه دغدغه های فردوسی را برای ترسیم مدینه فاضله به کمک پالودگی اخلاق فردی، قومی نشان می دهد. از ویژگی های فکری- رفتاری مذموم در انسان های مورد خطاب حماسه، واکنش های روانی ناشی از عقده های «کهتری» و «حسادت»، در نتیجه صفت «داغ زنی» است که فردوسی ریشه بسیاری از موانع رشد و تعالی انسان ها را در سیطره اهریمنی آن می داند. نظر به پیشینه این رفتار غیراخلاقی، جستار حاضر به شیوه توصیفی- تحلیلی با تکیه بر نظریه «داغ ننگ» اروینگ گافمن تلاش کرده به چگونگی انعکاس این صفت نامیمون در شخصیت های شاهنامه، انواع و دلایل آن، در دوره پهلوانی-اسطوره ای شاهنامه؛ یعنی از زمان ضحاک تا مرگ رستم بپردازد تا هم برای مخاطبان دلایل منفوریت یا مقبولیت برخی از شخصیت های شاهنامه-اعم از ایرانی و تورانی یا زن و مرد- آشکار گردد و هم دریافته شود که نه تنها معنویت گریزی و غلبه خواسته های مادی و دنیوی بر پیدایش صفت داغ زنی تأثیری انکارناپذیر داشته؛ عقده های روان رنجوری؛ مانند احساس حقارت و حسادت و تمایلات فرافکنانه، زمینه حضور و جولان شگردهای داغ زنی را در شاهنامه افزایش داده است. به همین سبب در شاهنامه با هر سه نوع داغ ننگ، طبیعی(نظیر ظاهر و کنش های ناهنجار)، فرهنگی و قومی و داغ های سیاسی آشکارا مواجه هستیم.Psychological and sociological analysis of heroic sections of Shahnameh Based on the theory of stigma by Goffman
Shahnamehis one of the most distinguished literary epics that reflects the cultural background and diagram of Iranians’ National view of the world towards humans, society and existence more than any other literary work. Creating a confrontational, dialectical atmosphere and cultural, anthropological foundation in Shahnameh reveals Ferdowsi’s concerns to make a utopia by the refinement of individual, ethnic and social behaviour.. Ferdowsi believes that this trait is one of the barriers in individual and socialdevelopment and glory that leads to the dominance of evil.Due to the extensive history of this unethical behaviour the currentwriting has attempted to fathom its motives present in some characters of Shahnameh and its different kinds and reasons in the period of heroic-mythical epic period ,i.e., from Zahak’s period to the death of Rostam. The present work has tried to do so using descriptive, analytical methods based on the theory of "stigma" of Erving Goffman.By doing so the reason for popularity or notoriety of some heroic characters of Shahnameh, either Iranian, Turani, men or women, can be revealed. Furthermore it can be realized that not only dominance of materialism and worldly desires and escape from spirituality have an undeniable effect on the emergence of stigmatization, but also neuroticismcomplexes, such asfeelings of inferiority, jealousyand projection desires have contributed to presence and parade of intrigues for an abundance of stigmatization in Shahnameh. Consequently we clearly encounter all three stigmas in Shahnameh including natural stigmas (deviant appearance or actions), ethnic and cultural stigmas, and political stigmas.
تبلیغات
