بررسی رابطه متن و تصویر در کتاب های عربی دوره اول متوسطه (بر اساس نظریه ماریا نیکولایوا و کارول اسکات) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

افزایش روزافزون حجم دانش و تغییر شرایط زندگی در دنیای پیچیده کنونی بازدهی مطلوب نظام آموزش و پرورش را به شناخت اصول اساسی یادگیری و طراحی مناسب کتاب های درسی متکی کرده است. با توجه به اینکه اولین زبان آموزشی انسان، زبان تصویری است و بر نقش تعیین کننده تصاویر در انتقال مفاهیم درسی تأکید شده است، پژوهش حاضر به بررسی پیوستگی های میان متن و تصویر در کتاب های عربی دوره اول متوسطه برپایه نظریه ماریا نیکولایوا و کارول اسکات پرداخته است و تبیین وضعیت کتاب ها از این منظر مسئله اصلی پژوهش حاضر است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتواست. جامعه و نمونه آماری منطبق بر یکدیگرند و تمامی محتوای کتاب های عربی این مقطع (متن درس و تصاویر به کاررفته در این بخش) در سال تحصیلی 1399 1400را شامل می شوند. در این نوشتار از بازبینه ای شامل انواع مختلف روابط متن و تصویر (قرینه ای، مکملی، گسترشی/افزایشی، تقابلی، چندروایتی) مبتنی بر نظریه نیکولایوا و اسکات به عنوان ابزاری برای تحلیل استفاده شده و به منظور تجزیه و تحلیل داده ها روش آمار توصیفی (فراوانی و درصد فراوانی) و آمار استنباطی (آزمون خی دو) مورداستفاده قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان داد روابط قرینه ای، مکملی و افزایشی در کتاب های درسی عربی به چشم می خورد، اما رابطه قرینه ای دارای بیشترین بسامد است. بنابراین انواع مختلف روابط پویای متن و تصویر در محتوای کتاب های مذکور موردتوجه قرار نگرفته است و این کتاب های نونگاشت در حیطه رابطه متن و تصویر نیازمند اصلاح و بازبینی هستند.