مطالب

معناشناسی واژگانی، ازجمله زیرمجموعه های زبان شناسی بوده و به تحلیل معنای کلمات و نیز جملات یک متن پرداخته و سعی در تبیین نظام معنایی موجود در یک متن دارد. بهره گیری از این روش به خواننده کمک می کند تا با توجه به ساختار عبارات، از نگاه ماتن به متن نگریسته و به زنجیره های معنایی دست یابد. نهج البلاغه یک مجموعه روایی است که به عنوان أخ القرآن شهرت دارد. حاصل مطالعه معناشناسه این متن روایی فهم و درک بهتر منظور نظر گوینده آنست. استعاذه ازجمله مفاهیم مطرح شده در نهج البلاغه است که به جهت ارتباط آن با مسائل معرفتی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پژوهش حاضر، با روش توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از معناشناسی هم زمانی درصدد دستیابی به میدان معنای واژه «استعاذه» در نهج البلاغه است. بررسی های انجام شده نشان می دهد که مفهوم استعاذه از ریشه سه حرفی (ع و ذ) در نهج البلاغه به معنای پناه بردن بوده و با مفاهیمی همچون استغاثه و استعصام هم معنا است. اموری همانند فقر و گمراهی به عنوان مقولات مستعاذ منه مطرح شده و استعاذه صرفاً به الله مجاز می باشد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی معنای زندگی از منظر امام علی (ع) انجام شد. در جامعه روایی پژوهش، از میان همه روایت های نقل شده از امام علی (ع)، نهج البلاغه با توجه به اینکه بیشترین حجم روایت های نقل شده از علی (ع) را در خود جای داده به عنوان نمونه انتخاب گردید. پس از بررسی متن نهج البلاغه به روش اجتهاد دینی و تحلیل تاریخی و محتوایی احادیث متون مورد نظر جمع آوری، انتخاب و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. اطلاعات، پس از جمع آوری و انباشته سازی، با به کارگیری روش های استقرایی و قیاسی مقوله بندی، اعتباریابی محتوایی و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها بیانگر امکان استخراج یک الگوی معنایی برای زندگی در چارچوب بیانات امام علی(ع) و به بیان کلی تر دین اسلام است. این الگو بسیاری از الگوهای امروزه روان شناختی برای معنا یابی زندگی را پوشش می دهد. در نتیجه می توان از این الگو در جهت تبیین معنای زندگی و کمک به فنون روان درمانگری برای معنا یابی زندگی مراجعان استفاده کرد.

"امام على بن ابى طالب(ع)در فصاحت و بلاغت بى‏مانند و در خطابه و سخنورى مشهور خاص و عام است.سخنان زیبا و پرمحتوا و آموزنده او از روزگار زندگى پربار امیر المؤمنین(ع)به بعد، مورد توجه ادیبات و سخن‏شناسان و بزرگان علم و ادب بود، تا اینکه ادب و دانشمند و سخن‏شناى بزرگ سید رضى، در پایان قرن چهارم، گزیده‏اى از سخنان آن بزرگوار را در کتابى به نام«نهج البلاغه»گرد آورد. نهج البلاغه که هم از جهت محتوا پرمعنا، و هم از لحاظ الفاظ زیباست، از همان آغاز، توجه سوارکاران میدان بلاغت را به خود جلب کرده است.بزرگان دانش زیبایى‏شناسى و هنر سخنورى، صنایع بدیعى و بیانى را از سخن امام دریافته‏اند.سخنش، بطور طبیعى و بى‏هیچ تکلف و تصنعى، سرشاراز آفرینش‏هاى هنر معنى بیان و بدیع است.و تصویر آفرینى، در این کتاب از دیگر هنرها برجسته‏تر به نظر مى‏رسد. در این نوشتار به نمونه‏هایى از تصویرآفرینى در نهج البلاغه اشاره و بحث شده است"

نهجالبلاغه مجموعه برگزیدهای از سخنان امیرالمومنین امام علیبن ابی طالب (ع) است که از روز گردآوری تاکنون تاثیر ژرف و گستردهای بر ادبیات عربی و فارسی گذاشته است و نویسندگان و شاعران به این اثر توجه بسیار نموده و از آن به طور مستقیم و غیر مستقیم در آثار خود استفاده کردهاند. یکی از کسانی که بیشترین بهرهها را از نهجالبلاغه گرفته است شیخ سعدی است که این مقاله نیز این تاثیرپذیری را با استناد به سخنان امام علی (ع) در نهجالبلاغه و اشعار سعدی به ویژه در گلستان و بوستان بررسی میکند.

تعتبر الصور البیانیه من أکثر أدوات نهج البلاغه تأثیرًا وفاعلیه لنقل الأفکار والمفاهیم إلى الجمهور. فیقدم الإمام علی (ع) المعانی المجرده للصور البیانیه الملموسه والخیالیه فی أجزاء مختلفه من نهج البلاغه حیث یستخدم عنصر التصویر لتقریب للعقل من الحقائق ومساعدته على فهمها. إن دقه تصویره لموضوع الموت یدخل بالمرء إلى وادی الخیال حیث یشعر بنفسه وکأنه فی ذلک المشهد. کما أن دقه اختیار الکلمات وطریقه الجمع بینها والاستعانه بمجموعه متنوعه من الصور البلاغیه إلى جانب الألحان الممتعه للکلمات تضفی على صوره البیانیه عذوبه خاصه. یتناول هذا المقال ثمانی حالات من تصویر الموت فی خطب نهج البلاغه والتی تحتضن أیضًا سائر صور الموت الأخرى. فلقد تم تصویر وجه الموت الرهیب فی هذه الصور البیانیه بحیث یثیر العواطف ویهز أعماق الوجود الإنسانی ویوقظ الضمیر النائم.

هدف پژوهش حاضر بررسی چگونگی و کیفیت تدوین نظام سیاسی از منظر امیرمومنان (ع) در نهج البلاغه است. این پژوهش با نگرش سیستمی به گزاره های سیاسی در نهج البلاغه و با روش توصیفی – تحلیلی انجام شده و نتایج حاکی از آن است که اصل نظام سیاسی با استناد به کلام علوی ضروری شمرده شده و اهداف مشخصی برای آن ترسیم می شود و با اصالت دادن به مرزهای اعتقادی و ایمانی، مرزهای جغرافیایی در آن محترم شمرده می شود. محوریت در شبکه قدرت بر شایستگان  قرار گرفته،  عناصر نظام سیاسی در دو بخش عناصر محوری و اقتضایی دارای اوصاف و رسالت های برجسته ای خواهند بود. مرکز تصمیم گیری با عنوان «امام و رهبر» قطب و محور نظام قرار می گیرد که دارای ویژگی ها و وظایف گسترده ای است و قلمرو اختیارات دولت ذاتاً به حریم عمومی اختصاص می یابد که با جریان قدرت طرفینی و دوسویه، شاهد بازخوردهای مثبت و منفی می باشد.

یحمل هذا البحث عنوان "أدب المقاومه فی نهج البلاغه"، بذلت الکاتبه مساعیها لإلقاء الضوء على کلام الإمام علی (ع) وسلوکه الحسن إلى جانب القیم الأخلاقیه– العسکریه التی کان یحملها هذا الإمام الکبیر، التی تدور رحاها حول المقاومه فی وجه الأعداء والصمود فی ساحه الحرب، وذلک اعتمادا على ما ورد فی خطب الإمام فی نهج البلاغه. أوصى الإمام علی (ع) فی مختلف خطبه، أصحابه إلى ابداء المقاومه والصمود فی الجانب الفردی والجماعی، وکان الإمام نفسه النموذج الأعلى للمقاومه والصمود. اتخذ البحث المنهج الوصفی التحلیلی أسلوبا له وذلک بالرجوع إلى المکتبه وأخذ الملاحظات وانصبت المحاولات على دراسه القضایا الخاصه بالأدب المقاومه والصمود فی مختلف المجالات فی خطب الإمام علی (ع) ورسائله، محاوله استخراج النتائج منها، وملخص القول أنّ الإمام علیا (ع) أوصى فی ساحات القتال أصحابه وقاده جیشه إلى المقاومه والصمود بعبارات وجیزه ورصینه.