مطالب

ترتیب بر اساس: جدیدترینمرتبط ترین
فیلتر های جستجو: نهج-البلاغه حذف فیلتر ها
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۱٬۲۷۵ مورد.
۱.

نظریه الفت؛ صورت بندی سرمایه اجتماعی بر اساس آموزه های نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش سیاسی سال ۲۰ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۳۹) 147 - 170

کلید واژه ها: امام علی (ع) اندیشه سیاسی اسلام حکومت علوی سرمایه اجتماعی مطالعات اسلامی نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱ تعداد دانلود : ۱۵
سرمایه اجتماعی ازجمله مفاهیمی است که برای بهبود و کارآمدی نظام سیاسی بسیار مؤثر است. وجود سرمایه اجتماعی باعث تسهیل برنامه های نظام سیاسی می شود. در این نوشتار تلاش شده است سرمایه اجتماعی در نهج البلاغه بررسی شود. سؤال اصلی مقاله این است که چه محتواهایی در نهج البلاغه وجود دارد که به بهبود و ارتقای سرمایه اجتماعی دلالت دارد؟». برای پاسخ به این سؤال ابتدا مفهوم مرکزی سرمایه اجتماعی بررسی شده و سپس با مراجعه به نهج البلاغه، مفاهیم و گزاره هایی که به این مفهوم مرکزی (همدلی) اشاره دارند، استخراج می شوند. هدف این نوشتار این است که ضمن بررسی مفهوم سرمایه اجتماعی، صورت بندی ای از محتواهای مرتبط با سرمایه اجتماعی در اندیشه امام علی (علیه السلام) ارائه کند. در این مقاله از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شده است. یافته های مقاله نشان می دهد که محتواهای مرتبط با سرمایه اجتماعی که به مفهوم همدلی میان مردم و حکومت اشاره دارد، در چهار دسته محتواهای مرتبط با همنشینی، سازگاری، پیوند دادن و ایجاد محبت قابل صورت بندی است.
۲.

طراحی الگوی سیرت نیکوی مدیران با استفاده از آموزه های نهج البلاغه (مورد مطالعه: دانشگاه فرهنگیان استان تهران)

نویسنده:
منبع: مطالعات آموزشی و آموزشگاهی دوره ۱۲ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۳۶) 175 - 199

کلید واژه ها: سیرت نیکو مدیران نهج البلاغه دانشگاه فرهنگیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲ تعداد دانلود : ۳۸
این پژوهش با هدف طراحی الگوی سیرت نیکوی مدیران دانشگاه فرهنگیان استان تهران با استفاده از آموزه های نهج البلاغه انجام شده است. روش پژوهش کیفی و با استفاده از تحلیل مضمون بوده است. ابتدا متن نهج البلاغه در ارتباط با مضمون هایی که معرف سیرت نیکوی مدیران باشد، بررسی و 525 مضمون اولیه استخراج شد. سپس، با تلخیص و مقوله بندی به روش کدگذاری بر پایه مفاهیم مشترک 79 مضمون پایه با عنوان شاخص شناسایی شد؛ در ادامه با افزایش محدوده دسته بندی، تقسیم بندی مؤلفه ها و ابعاد، به روش دلفی، طی دو مرحله و با تکنیک نمونه گیری گلوله برفی انجام و 10 مضمون سازمان دهنده با عنوان مؤلفه از شاخص ها استخراج و با تکرار آن 3 مضمون فراگیر به عنوان ابعاد سیرت نیکوی مدیران شناسایی و تبیین شد. حاصل کار به صورت الگوی سیرت نیکوی مدیران بر مبنای آموزه های نهج البلاغه ارائه شد که شامل سه بعد اعتقادی، اخلاقی و رفتاری است. 
۳.

جلوه های بیانی در خطبه شقشقیه نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال ۲۰ بهار ۱۴۰۲ شماره ۷۸ «ویژه پژوهش های حدیثی» ۱۷۴-۱۵۹

کلید واژه ها: خطبه شقشقیه علم بیان تشبیه استعاره کنایه و مَجاز مُرسَل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۰ تعداد دانلود : ۱۸۳
سید رضی (406 ق) نهج البلاغه را از خطبه ها، نامه ها و حکمت های کلام امام علی؟ع؟ بیشتر با رویکردی ادبی و بلاغی گرد آورد و از همین رو، «نهج البلاغه» (راه روش سخن گفتن بلیغ) نام نهاد؛ گرچه وی وجوه بلاغت آن را چندان نشان نداد ولی رویکرد و نام گذاری اش، درست و به جا بود. این امر زمانی روشن می شود که با مورد پژوهی یک خطبه کوتاه و ناتمام (خطبه شقشقیه و سوم نهج البلاغه) ده ها جلوه و نکته بیانی بلاغی به دست آید. از دیگر سو، پندار اندک افرادی که صدور این خطبه را از امیرالمومنین؟ع؟ با دیده تردید دیده اند، تا اندازه ای پاسخگو باشد.
۴.

دراسه درجه تشابه أسلوب رسائل نهج البلاغه من حیث الثروه اللفظیه على ضوء نظریّه جونسون، ومعادله هونور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال ۲۶ یهار و تابستان ۱۴۰۲ (۱۴۴۴ه.ق) شماره ۱ (پیاپی ۵۱) 29 - 59
تعداد بازدید : ۴۴ تعداد دانلود : ۴۱
استحالت البلاغه إلى علم جافّ منذ القرن السادس عشر. بعد الحرب العالمیّه الثانیه، حاول البلاغیون لتجدید البلاغه، وإعاده الاعتبار إلیها. البلاغه الجدیده قد تعاملت مع الخطابات النصّیّه المختلفه ضمن مجموعه من الاتّجاهات؛ نحو: اللسانیه، الأسلوبیه، التداولیه، والسیمیائیه. الأسلوبیه الإحصائیه هی من أهمّ الاتّجاهات الحدیثه التی تدرس خصائص أسلوب الکتابه. ینشئ کلّ مؤلّف أسلوباً فریداً لنفسه من خلال الوضع الخاص للکلمات. الطرق الإحصائیه عن طریق تحویل الکمّ إلى الکیف، تؤدّی إلى الحکم العلمی على النصوص المدروسه، وتمنع التعبیر عن الذوق. من أبرز الخواص الأسلوبیه هی الثروه اللفظیه التی یمکن استخدامها لتحلیل الأسالیب الأدبیه. أحد المنظّرین فی هذا المجال هو "جونسون"، الذی أقرّ أنّه من خلال حساب نسبه الکلمات المختلفه، ومجموع الکلمات فی النصّ، یمکن حساب تنوّع المفردات. هناک أیضاً طریقه أخرى لحساب الثروه اللفظیه، والتی یسمّى "معادله هونور". فی هذه الدراسه طبّقنا نظریّه جونسون، ومعادله هونور على الرسائل السیاسیه من نهج البلاغه للحصول على درجه تشابه الثروه اللفظیه فیها، وکذلک کیفیه مراعاه مقتضى الحال فی اختیار المفردات من قبل الإمام (ع)، خلال المنهج الوصفی-التحلیلی، والإحصائی. من أهمّ النتائج التی توصّلنا إلیها هی أنّ اختلاف أعلى الثروه اللفظیه، وأدناها للرسائل المختاره، وفقاً لنظریّه جونسون هو 11%، ووفقاً لمعادله هونور هو 15% فقط، وهذا الأمر دالّ على مشابهه أسلوب کتابه الرسائل السیاسیه من نهج البلاغه. إنّما الاختلاف الضئیل بین الثروه اللفظیه للعیّنات المختاره مرتبط بتأثیر ظروف، وأسباب کتابه کلّ من هذه الرسائل، نحو: نوع المرسل إلیه، کیفیّه سلوکه، وضروره التعامل معه، التشجیع أو التحریض على أمر مهمّ، ولیس هذه الاختلافات إلى حدّ لأن تسبّب فروقاً کبیره فی أسلوبها.
۵.

بررسی نقش و جایگاه علم در احیای تمدن اسلامی از منظر نهج البلاغه

نویسنده:
منبع: رویکرد فلسفه در مدارس و سازمان ها دوره دوم بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ 14 - 28

کلید واژه ها: علم احیای تمدن اسلامی نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷ تعداد دانلود : ۱۲۵
مقدمه: هدف از انجام این مقاله بررسی نقش و جایگاه علم در احیای تمدن اسلامی از منظر نهج البلاغه بود.روش کار: پژوهش حاضر با استفاده از منابع کتابخانه ای و به روش توصیفی و تحلیلی به نگارش در آمده است.نتایج: نتایج نشان می دهد که علم از مسائلی است که بشر به اقتضای حکمت خداوندی و برحسب فطرت حقیقت جو و کمال طلب خویش، همواره به آن توجه داشته است و دین هدایتگر حیات مادی و معنوی انسان است که به آدمی عزت و شرافت می بخشد و زیباترین جلوه ی رحمانیت حق برای هدایت نوع بشر می باشد. در این میان، عالمان دین که متولیان اصلی امور دینی در جوامع هستند، نقش بسیار موثری در تعالی دین و هدایت افراد جامعه دارند، چرا که آنان مروجان فرهنگ دینی هستند و افراد جامعه آنان را به عنوان الگوی عملی خود در رفتار فردی و اجتماعی قرار می دهند. از این رو، در این پژوهش تلاش شده است با مطالعه ی کتاب شریف نهج البلاغه، یه این سوال محوری پاسخ داده شود که: علم در سخنان امام علی (ع) از چه جایگاهی برخوردار است؟ بر اساس یافته های این پژوهش بحث علم در نهج البلاغه از جایگاهی ارزشی برخوردار می باشد و گزاره ها و مفاهیم نهج البلاغه به روشنی جایگاه علم و عالم در نهج البلاغه را تصریح می کند. نتیجه گیری: نتیجه گیری کلی پژوهش نشان داد که با بکارگیری آموزه های نهج البلاغه می توان به احیای تمدن اسلامی کمک فراوانی نمود.واژگان کلیدی: علم، احیای تمدن اسلامی، نهج البلاغه.
۶.

کاربست مفهوم چند وجهی دنیا در نهج البلاغه و برون داد ارزش گذارانه آن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال ۱۰ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۸ 68 - 92

کلید واژه ها: نهج البلاغه مفهوم دنیا دنیای ستوده دنیای نکوهیده رابطه انسان با دنیا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲ تعداد دانلود : ۷۷
با بررسی روایات امام علی(ع)، درمی یابیم واژه دنیا در نگاه ایشان، از مفاهیم چندوجهی است. حوزه های کاربردی دنیا در نهج البلاغه، گاهی متوجه نشانه های عالم بوده و گاه ماهیت ابزاری دنیا را تبیین می نماید. در مواردی نیز به وابستگی موجودات مادی در مقایسه با ذات الهی اشاره دارد. گاهی هم درصدد توصیف نسبت ارزش دنیا با آخرت است. در مواضعی نیز با اسلوب های بیانی متنوعی، به هدف محوری دنیای جدای از آخرت اشاره شده است. پس از دقّت در رویکردهای گوناگون دنیا در نهج البلاغه و کشف معنای جامع آنها، درمی یابیم که معیار ارزش گذاری دنیا و ستایش و نکوهش آن، قابل تسرّی به تمام نگرش های موجود نیست. چنان که رویکرد آیت انگارانه، از اقسام شیوه استدلال محسوب شده و به ذاتیات و تکوینیات مرتبط است. گونه نسبیت در مقابل اطلاقِ رویکرد نسبی انگارانه نیز بیانگر حالت کلّی و طبیعی و تذکّر به واقعیتی مبرهن در خارج و آشنا در ذهن است. محوریت نگرش های ابزار انگارانه، هدف انگارانه و گونه نسبیت در مقابل حقیقتِ رویکرد نسبی انگارانه، بر پایه کیفیت تعامل انسان با دنیا بوده و از این روی قابل ارزیابی هستند. در این میان، رویکرد ابزار انگارانه، معرِّف دنیای ستوده بوده و به عکس نگرش هدف انگارانه، نمایان گر دنیای نکوهیده است. گونه نسبیت در مقابل حقیقت نیز جایگاهی دو وجهی دارد، به صورتی که دنیا در آنِ واحد و مطابق رابطه طولی اعمال انسان با آخرت، یا بر اساس رابطه غایی رفتار انسان با دنیا، می تواند هم جلوه ستوده پیدا کند هم جلوه نکوهیده.
۷.

بررسی میزان بهره گیری از جهت گیری های تربیتی و اخلاقی نهج البلاغه درساحت تربیت اعتقادی عبادی و اخلاقی سند تحول بنیادین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال ۱۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۳) 135 - 152

کلید واژه ها: جهت گیری های تربیتی جهت گیری های اخلاقی نهج البلاغه سند تحول بنیادین ساحت تربیت اعتقادی عبادی و اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۴ تعداد دانلود : ۱۶۸
نهج البلاغه به عنوان بهترین و گویاترین زبان قرآن و تبیین کننده مباحث تربیتی و اخلاقی اسلامی می باشد. آشنایی و بررسی جهت گیری های کلان تربیتی و اخلاقی امام علی(ع) در نهج البلاغه، و تطبیق آن با ساحت تربیت اعتقادی و عبادی و اخلاقی سند تحول بنیادین به عنوان یک سند مادر در حوزه تعلیم و تربیت و فراگیرکردن این جهت گیری ها در جامعه می تواند گره گشای بسیاری از مشکلات و آسیب های تربیتی و اخلاقی در جامعه باشد. در این تحقیق که به بررسی تطبیقی جهت گیری های تربیتی و اخلاقی نهج البلاغه و ساحت تربیت اخلاقی اعتقادی و عبادی سند تحول بنیادین پرداخته شده است با استفاده از روش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا متن کامل کتاب ارزشمند نهج البلاغه و همچنین سند تحول بنیادین آموزش و پرورش مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. بررسی تطبیقی اصول و رویکردهای حاکم بر این ساحت تربیتی در سند تحول بنیادین با جهت گیری های تربیتی و اخلاقی نهج البلاغه حاکی از ارتباط معنادار و استفاده موثر از متون و آموزه های نهج البلاغه در تدوین این ساحت تربیتی می باشد و نشانگر استفاده کامل مولفین سند از جهت گیری های تربیتی و اخلاقی نهج البلاغه و نیز آموزه های ارزشمند این کتاب شریف می باشد.
۸.

بررسی ویژگی های نظام تربیتی اسلام مبتنی بر حکمت های نهج البلاغه با رویکرد تحلیل مضمون

نویسنده:
منبع: پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی دوره ۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ 65 - 84

کلید واژه ها: تربیت اسلامی تعلیم و تربیت نهج البلاغه آموزش و پرورش فن تحلیل مضمون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵ تعداد دانلود : ۷۲
هدف پژوهش حاضر بررسی ویژگی های نظام تربیتی اسلام مبتنی بر حکمت های نهج البلاغه بود. بدین منظور از روش کیفی با رویکرد استقرایی استفاده شد. به منظور استخراج مطلب، فن تحلیل مضمون مورد استفاده قرار گرفت. وجه افتراق مهم این پژوهش با پژوهش های پیشین در این است که ویژگی های تربیت اسلامی با نگاه ویژه به نهج البلاغه بوده و از سخنان حضرت علی(ع) استخراج و مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان داد که رابطه بین مضامین چهار گانه به این شکل مطرح است: تعلیم و تربیت باید بدنبال تربیت انسان ها در حوزه مسائل شخصی، اجتماعی و دینی باشد. در واقع در ویژگی اول انسان برای زندگی اجتماعی و شخصی و مهارت های فردی، در ویژگی های دوم و سوم پیرامون مسائل دینی و در ویژگی چهارم برای کسب علم و دانش تربیت می شود. در نتیجه باید نظام تعلیم و تربیتی طراحی گردد که شامل این چهار ویژگی در تمام بخش ها باشد تا شاهد تحقق تربیتی اسلامی بود.
۹.

نهج البلاغه و کنش ارتباطی زمینه ساز در مشارکت سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های سیاست اسلامی سال ۱۱ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۳ 12 - 41

کلید واژه ها: نهج البلاغه کنش ارتباطی مشارکت سیاسی گفتگو ارتباط گفتاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸ تعداد دانلود : ۱۴
هدف این پژوهش تبیین و تشریح نقش و جایگاه گفتگو و کنش ارتباطی زمینه ساز در مشارکت سیاسی است. ازآنجایی که نهج البلاغه در جوامع اسلامی غالباً به عنوان یک منبع و مرجع برای کنش ها و رفتار های طرفینی مردم و مسؤولین به شمار می رود به همین منظور در این مقاله کنش های ارتباطی زمینه ساز مشارکت سیاسی در مضامین نهج البلاغه مطالعه شدند. ازاین رو مسئله اصلی تحقیق واکاوی نقش نهج البلاغه در کنش ارتباطی زمینه ساز مشارکت سیاسی می باشد. برای پاسخ به این سؤال از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شده است. با توجه به اینکه کنش ارتباطی می تواند در ایجاد یک منظر صحیح پیرامون تعامل و مشارکت در جوامع نقش مهمی را ایفا نماید، فرضیه نگارندگان این است که نهج البلاغه با توجّه به جامعیت محتوایی که دارد در مشارکت سیاسی، کنش ارتباطی سازنده ای دارد. درنهایت نتایج بررسی ها نشان می دهد نهج البلاغه با اشاره به پذیرش دو طرف یا چند طرف؛ اصل آگاهی و علم، لزوم پذیرش اختلاف اقوام و ملل و زبان ها، امکان حصول تفاهم و وحدت و آزادی فکر و اندیشه، رعایت معیار حق و باطل، انتخاب راه به عنوان شرایط گفت وگوی مطلوب و نیز در نظر گرفتن اعتمادآفرینی و شایستگی سخن به عنوان مهم ترین عناصر و عوامل برقراری ارتباط، ظرفیت بسیار مناسبی را برای تحقق مشارکت سیاسی مطلوب فراهم می آورد.
۱۰.

جایگاه پدر در خانواده در آموزه های نهج البلاغه

نویسنده:
منبع: مطالعات اسلامی ایرانی خانواده سال ۳ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ 93 - 112

کلید واژه ها: پدر خانواده تربیت نهج البلاغه نرم افزار ATLAS.ti

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱ تعداد دانلود : ۱۱۴
مقدمه: آموزشگاه آغازین هر فردی، خانه و خانواده است. سال های نخست تربیت به خاطر نقشی که در ساختار جسمانی، عاطفی، اخلاقی و عقلانی دار بسیار حائز اهمیت است و از این جهت نقش خانواده در آن روشن می گردد. و پدر به عنوان یکی از ارکان خانواده امری فاقد جایگزین است. و کودک نخستین درس محبت و دوستی، و بغض و دشمنی را در خانه فرا می گیرد. در خانواده نقش پدر بسیار برجسته است، او مسئول اصلی تربیت شایسته فرزندان است . هدف از این تحقیق بررسی نقش تربیتی پدر در آموزه های نهج البلاغه است.   روش: پژوهش حاضر به شیوه توصیفی- تحلیلی و با گردآوری داده های کتابخانه ای انجام شده است. جامعه آماری پژوهش، کتاب نهج البلاغه و بیانات حضرت علی (علیه السلام) در حوزه نقش پدر در تربیت فرزند است. در این راستا به منظور تحلیل نهج البلاغه، از روش تحلیل محتوای کیفی به وسیله ی ابزار پژوهش نرم افزار ATLAS.ti  استفاده شده است . کد گذاری، طبقه بندی و مقوله بندی متون انتخابی به وسیله ی نرم افزار صورت گرفته و در مجموع بعداز جمع آوری گزاره های نهج البلاغه مرتبط با موضوع پژوهش،  کد گذاری آن ها به روش کدگذاری باز انجام شده است. در مجموع تعداد 571 کد با موضوع تربیت و پدر استخراج شد که 53 عدد آن ها مربوط به کدهای تربیت و پدر است. برای کدبندی کتاب نهج البلاغه از ترجمه ی مرحوم دشتی استفاده شده است. یافته ها :  یافته های این پژوهش  نشان می دهد که. پدر در تربیت کودک و نوجوان بنا بر علاقه ای که به او دارد باید کودک را نصیحت و توصیه کند و آداب اخلاق، خودسازی، تربیت نفس، سیر و سلوک الی الله را آموزش دهد که کودک از هوا و هوس بپرهیزد، سرگرمی های غافل کننده را از خود دور کند و به دور از تعصب و سهل انگاری به سفر آخرت فکر کند. پدر با مواظبت از فرزندان باید آن ها را به تقوای الهی دعوت کند، روح شان را با پند و نصیحت صیقل دهد؛ چون بدون ذکر نام خداوند و بدون اتکا به تربیت الهی، خانه ی قلب ویران و انسان در قعر چاه گرفتار می شود. نتیجه گیری: بنابراین پدر باید فرزندان را به راه راست هدایت کرده  و در این مسیر  راهنمایانی را که مورد اعتماد و آگاه هستند معرفی نماید.  چون انسان در هر حالتی نیاز به راهنمای دلسوز و مدبر دارد.
۱۱.

تبیین مبانی «امنیت اجتماعی» در نهج البلاغه و تحقق آن در جامعه با رویکرد غفلت زدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال ۱۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۳) 191 - 208

کلید واژه ها: امنیت اجتماعی نهج البلاغه رویکرد اخلاقی غفلت زدایی جامعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴ تعداد دانلود : ۱۵۲
امنیت از جمله مهم ترین نیازها و انگیزه های انسانی است. برای یک کشور، تأمین امنیت جامعه و افراد آن نقش اساسی و مهمی دارد. در جوامع پیشرفته و امروزی مسئولیت تعقیب و تأمین آن بر عهده حکومت ها و دولت ها است. امروزه حکومت ها به صورت مهم ترین واحد سیاسی در صحنه روابط داخلی و خارجی در آمده اند و مهم ترین هدف آن ها تلاش برای تأمین امنیت همه جانبه و گسترش دامنه آن می باشد. از طرفی مردم نیز بیشترین انتظار را از نهادهای سیاسی جامعه در رابطه با تأمین امنیت فیزیکی همراه با رفاه اقتصادی و هویت اجتماعی دارند. امنیت اجتماعی در عصر حاضر با توجه به آموزه های اسلامی و مبتنی بر مفاهیم اخلاقی در جامعه اسلامی یکی از ضروریات زندگی اجتماعی محسوب می شود. مقاله پیش رو به بررسی مبانی امنیت اجتماعی در نهج البلاغه می پردازد و سپس راهکارهای تحقق این مقوله در جامعه را با رویکردی «غفلت زدایی» را مطرح خواهد کرد. این مقاله به روش کتابخانه ای و با شیوه توصیفی - تحلیلی انجام شده است.
۱۲.

نقش آمیختگی مفهومی در ساخت معنی ضرب المثل های حوزه حیوانات نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال ۲۰ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۷) 1 - 23

کلید واژه ها: آمیختگی مفهومی فوکونیه و ترنر انگاره شناختی ضرب المَثل آندرسون نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۴۷
نظریه آمیختگی مفهومی فوکونیه و ترنر (2002) یکی از نظریات مطرح در معناشناسی شناختی است که به نقش تلفیق فضاهای ذهنی در پیوستگی و ساخت معنا معتقد است. به اعتقاد آندرسون (2013)، این نظریه می تواند مبنایی برای شناخت ابعاد فرهنگی، شناختی و بافتی ساخت معنا در ضرب المثل ها باشد. نهج البلاغه یکی از مهم ترین کتب دینی است که در آن ضرب المثل های زیادی از زبان امام علی (ع) بیان شده است. پژوهش حاضر به بررسی نحوه معنی سازی پنج ضرب المثل حوزه حیوانات از کتاب نهج البلاغه می پردازد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و براساس انگاره معنایی آندرسون (2013) است. سؤالات عبارتند از: چگونه می توان نظریه آمیختگی مفهومی را بر ضرب المثل های حوزه حیوانات نهج البلاغه تطبیق داد؟و، معانی موقعیتی چگونه قادرند در موقعیت های جدید سیاسی-تاریخی- فرهنگی مشابه تکثیر و اجرا شوند؟ نتایج تحقیق نشانگر معانی کنشیِ هشدار، تحذیر، تقبیح، توصیف و سرزنش برآمده از آمیختگی مفهومی دو حوزه حیوان و انسان است که با پیام های اخلاقی – اجتماعی- سیاسی نهج البلاغه مطابقت دارد؛ ابتدا حوزه انسان و حیوان از طریق رابطه قیاس در فضای عام به هم مرتبط می شوند و به واسطه استعاره [انسان حیوان است] فضای آمیخته و معنای پایه شکل می گیرد. سپس معنای پایه با معنای ارجاعی تلفیق و معنای موقعیتی را می سازد. نهایتاً، معنای ضرب المثل به صورت یک کنش در موقعیت های کاربردی شکل می گیرد و معنای کنشی ظاهر می شود. معانی موقعیتی این ضرب المثل ها در موارد مشابه تاریخی قابل تکرار است و باعث می شود خوانش های متن بر بی نهایت موقعیت اجتماعی-فرهنگی -سیاسیِ بالقوه کاربرد داشته باشد. این امر می تواند دلیلی بر پویایی معانی نهج البلاغه باشد که در موقعیت های آنی شکل می گیرند.
۱۳.

بررسی میزان اثر بخشی جهت گیری های تربیتی و اخلاقی نهج البلاغه بر هوش هیجانی و پرخاشگری دانش آموزان

نویسنده:
منبع: مطالعات روانشناختی نوجوان و جوان سال ۴ پاییز (آبان) ۱۴۰۲ شماره ۸ (پیاپی ۱۴) ۱۸۱-۱۶۹

کلید واژه ها: مولفه های تربیتی مولفه های اخلاقی نهج البلاغه هوش هیجانی پرخاشگری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴ تعداد دانلود : ۸۲
زمینه و هدف: امروزه هوش هیجانی یکی از موضوعات مهم در دوره آموزش دانش آموزان جهت افزایش مهارت های مختلف در طول دوره زندگی است. همچنین پرخاشگری از مسائل قابل توجه صاحب نظران است که توجه به این دو موضوع در دوره برنامه درسی دانش آموزان می تواند اثرات مطلوبی برجای داشته باشد. بر همین اساس، هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تأثیر جهت گیری های (مؤلفه های) تربیتی و اخلاقی نهج البلاغه بر هوش هیجانی و کاهش پرخاشگری در دانش آموزان انجام گرفت. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر شبه آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون و با گروه کنترل اجرا گردید. جامعه موردنظر کلیه دانش آموزان پسر دوره ی اول متوسطه مدارس ناحیه ی یک تبریز در سال تحصیلی 97-96 که با روش نمونه گیری خوشه ای 30 دانش آموز انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (15) و کنترل (15) جایگزین شدند و پرسشنامه های پرخاشگری باس و پری (1992) و هوش هیجانی برادبری و گریوز (2005) از هر دو گروه اخذ گردید. بعد گروه آزمایش به مدت 10 جلسه تحت مداخله ی متغیر مستقل «مؤلفه های تربیتی و اخلاقی» قرار گرفت و گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکرد. پس از پایان مداخله از هر دو گروه پس آزمون پرخاشگری به عمل آمد تا تأثیر متغیر مستقل بر متغیرهای وابسته «هوش هیجانی و پرخاشگری» مشخص گردد. داده ها با استفاده از انحراف استاندارد، میانگین و تحلیل کوواریانس مورد توصیف و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: یافته ها نشان داد، آموزش مؤلفه های تربیتی و اخلاقی نهج البلاغه بر کاهش پرخاشگری دانش آموزان تأثیر دارد و به صورت معنی داری میزان پرخاشگری کاهش می یابد (4/72=F، 05/0>P). همچنین، قابلیت کاربرد استفاده از مفاهیم نهج البلاغه در مدارس و سایر مراکز تعلیم و تربیت در جهت کاهش پرخاشگری دانش آموزان متوسطه دارای تأثیر معناداری بود (45/38=F، 05/0>P). نتیجه گیری: بر اساس یافته ها می توان نتیجه گرفت بهره گیری از جهت گیری های تربیتی و اخلاقی نهج البلاغه بر هوش هیجانی و پرخاشگری دانش آموزان تأثیرگذار است و لذا برنامه ریزان درسی و مدارس می توانند ازاین جهت گیری ها در آموزش های خود استفاده کنند.
۱۴.

واکاوی ابعاد تربیت یافتگی شخصیت مالک اشتر در نهج البلاغه به مثابه یک حاکم و زمامدار الگو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال هجدهم پاییز ۱۴۰۲ شماره ۴۵ 7 - 28

کلید واژه ها: نهج البلاغه تربیت یافتگی مالک اشتر الگو زمامدار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱ تعداد دانلود : ۵۳
مالک اشتر یک شخصیت تربیت یافته براساس آموزه های تربیتی اسلام در نهج البلاغه می باشد. تربیت یافتگی او باعث انتخابش به عنوان یکی از حاکمان و زمامداران دوره امامت امام علیj شده است. ازاین رو هدف این پژوهش، شناسایی مؤلفه های شخصیتی تربیت یافتگی ایشان در ابعاد مختلف (جسمانی، دینی، اخلاقی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، عقلانی، عاطفی) می باشد. بدین منظور از روش پژوهش تحلیل مضمون و شبکه معانی استفاده شده است؛ طبق این روش، ابتدا گزاره ها و مضامین ناظر به ابعاد شخصیت مالک اشتر از کتاب نهج البلاغه و کتب تاریخی مرتبط، شناسایی، کدگذاری و سپس تحلیل شده اند. نتایج پژوهش، نشان دهنده شخصیت تربیت یافته مالک اشتر در ابعاد مختلف تربیتی، چون: برخورداری از سلامت و صلابت جسمانی، داشتن اعتقادات و باورهای معنوی، مقیّد به اعمال صالح و فضایل اخلاقی، ظلم ستیزی و عدالت و تلاش برای وحدت و استواری حکومت، توجه به رفاه مادی مردم، عامل به تعاون و همکاری، اندیشه ورزی، شناخت و بصیرت، عطوفت و مهربانی و اعتدال در امیال می باشد که این امر می تواند، الهام بخش چگونگی تربیت حاکمان و زمامداران شایسته در جامعه اسلامی−ایرانی ما باشد.
۱۵.

آموزش مفاهیم علمی نهج البلاغه(مطالعه موردی شگفتی های آفرینش در حکمت شماره 7)

نویسنده:
منبع: پویش در آموزش علوم انسانی سال ۸ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۳۱) 71 - 90

کلید واژه ها: نهج البلاغه شگفتی های آفرینش اعجاز علمی بافت پیوندی عصمت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷۴ تعداد دانلود : ۵۳۱
آموزش اثبات حقانیت حضرت علی(ع) با رویکردهای علمی نهج البلاغه از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ زیرا بنابر روایات پیامبر(ص) شهر علم و حضرت علی(ع) دروازه آن، این خود مستلزم عصمت علمی آن حضرت است. نهج البلاغه حاوی نکات علمی بدیع است، هدف پژوهش بررسی حکمت منطبق با علم تجربی یا روش کتابخانه ای و تحلیل محتوای متن و عرضه نتایج آن به جامعه هدف( دانشجو معلمان و جامعه علمی) است. حضرت علی(ع) به زیبایی ساختار چشم، زبان، گوش و بینی انسان را تشریح کرده است. یکی از حکمت ها، حکمت شماره 7 نهج البلاغه می باشد که در آن امیرالمؤمنین(ع) توجه انسان را به ظرافت آفرینش او جلب می کند.. این پژوهش در صدد پاسخ اساسی به چند سوال است. آیا انسان با کمک بافت پیوندی می بیند؟ آیا انسان گفتار خود را مرهون بافتی ماهیچه ای است؟ آیا انسان با کمک استخوان می شنود؟ آیا انسان از شکافی تنفس می کند؟ با بررسی آناتومیک بدن انسان، از مفاهیم مطرح شده در حکمت 7 نتیجه می گیریم که بافت پیوندی نقش مهمی در قوای (بینایی،شنوایی و گویایی) دارد، ازاین رو امام(ع) به درستی به نقش آن در بینایی اشاره نموده اند. کلیدواژه ها: حکمت7 نهج البلاغه، شگفتی های آفرینش، اعجاز علمی، بافت پیوندی، عصمت
۱۶.

طراحی الگوی اصول و فنون مذاکره بر مبنای آموزه های نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت در دانشگاه اسلامی سال ۱۲ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 245 - 284

کلید واژه ها: اصول و فنون مذاکره عدالت محوری پاسخگویی نهج البلاغه تحلیل مضمون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳ تعداد دانلود : ۲۴
هدف: مذاکره ابزاری مدیریتی است که برای موفقیت در محیط کسب وکار امروزی اهمیت زیادی دارد. هدف از مذاکره در آموزه های دینی، برون رفت از منازعات و کناره کیری از فضای اختلافات است؛ البته اگر حداکثر منافع طرفین تأمین شود و از مقاصد اصلی، در فضایی که سخن از عالم اسلام و منافع جامعه اسلامی است، غفلت نشود. در جمهوری اسلامی ایران نیاز است که برای تعیین اصول و فنون مذاکره، از منابع اسلامی استفاده شود؛ بنابر این، هدف پژوهش حاضر، شناساسی مؤلفه های اصول و فنون مذاکره، مبتنی بر بیانات امام علی(ع) در نهج البلاغه بود. روش: در این پژوهش با استفاده از رویکرد تحلیل مضمون، متن شریف نهج البلاغه با استدلال و منطق، بررسی شد و اصول و فنون مذاکره، تعیین و برای اجرا شناسه گذاری شد. یافته ها: در مجموع، 142 شناسه در قالب 31 مضمون پایه و هفت مضمون سازمان دهنده (برنامه ریزی، تصمیم گیری عقلایی، فرهنگ سازمانی، مسئولیت پذیری، پاسخگویی، ارتباطات سازمانی و عدالت محوری) به دست آمد و در نهایت، همه مضامین ذیل مضمون فراگیر اصول و فنون مذاکره مبتنی بر بیانات امام علی(ع) در نهج البلاغه قرار گرفتند. نتیجه گیری: تقریباً تمامی تعاملات سازمانی نیازمند سطحی از اصول و فنون مذاکره است و مذاکره کنندگان ماهر در کسب وکار، دارایی هایی ارزشمند تلقی می شوند که قادرند عملکرد مالی، ارتباط با مشتریان و رضایت و رفاه کارکنان را بهبود بخشند.
۱۷.

بازکاوی استعاره های مفهومی «لباس» در قرآن و نهج البلاغه بر مبنای مدل لیکاف و جانسون(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: ذهن بهار ۱۴۰۲ شماره ۹۳ 197 - 241
تعداد بازدید : ۱۳۷ تعداد دانلود : ۱۰۱
پژوهش پیش رو با روش توصیفی-تحلیلی و بر پایه نظریه شناختی استعاره که توسط جورج لیکاف و مارک جانسون(1980)، مطرح گردید؛ در نظر دارد، مفاهیم استعاری را که در قرآن کریم و نهج البلاغه به وسیله حوزه ملموسِ لباس و پوشش برای مخاطبین عینی سازی و فهم آنها تسهیل شده، استخراج و روابط موجود میان دو حوزه را تحلیل نماید. یافته های پژوهش حاضر حاکی از آن است که به ترتیب در قرآن کریم مفاهیمِ: تقوا، گرسنگی و ترس، شب و ارتباط زناشویی و در نهج البلاغه مفاهیمِ: میانه روی، عزت، جهاد، کرامت، عافیت، تغییر احکام صحیح اسلامی و تواضع به عنوان حوزه های مقصدِ انتزاعی، توسط مفهومِ ملموسِ لباس و پوشش به عنوان حوزه مبدأِ محسوس که بشر تمام زوایا و ساختار آنها را می شناسد؛ برای مخاطبان عینی سازی و درک آنها تسهیل شده است . از آنجایی که متون دینی مفاهیم انتزاعی دارای بیشترین فراوانی است فلذا کاربردِ عملی پژوهش مذکور این است که امکان هنر دینی را اثبات می کند به گونه ای که با طرح واره های تصویری گوناگون می توان مفاهیم معنوی و انتزاعی عمیق را متناسب با ظرفیت مخاطبان ارائه داد.
۱۸.

آسیب شناسی سیستم مدیریت عملکرد کارکنان شهرداری اصفهان بر اساس آموزه های نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مشاوره شغلی و سازمانی دوره ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۴) 29 - 52

کلید واژه ها: تعیین هدف آموزش و توسعه ارزیابی عملکرد انضباط مدیریت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱ تعداد دانلود : ۱۲۸
مدیریت عملکرد کارکنان، عملکرد کارکنان و متعاقباً عملکرد سازمان را تحت تأثیر قرار دهد، بنابراین باید به عنوان یک فرایند مهم در سیستم مدیریت منابع انسانی سازمان ها مدنظر قرار گیرد. هدف این پژوهش استخراج شاخص های مدیریت عملکرد کارکنان از نهج البلاغه و سپس آسیب شناسی سیستم مدیریت عملکرد کنونی شهرداری اصفهان بر این اساس می باشد. پژوهش از نوع ترکیبی است. به این صورت که ابتدا پیشینه ی پژوهش مطالعه گردیده و در ادامه با مطالعه ی نهج البلاغه، با استفاده از روش تحلیل مضمون، شاخص های مرتبط با مدیریت عملکرد کارکنان استخراج گردیدند. پس از آن از طریق مصاحبه و پرسش نامه نظرات متخصصان مدیریت اسلامی جمع آوری و تغییرات لازم اعمال گردید. در بخش کمّی پژوهش نیز پرسشنامه ای جهت سنجش میزان حاکمیت شاخص های استخراج شده در پنج بعد تعیین هدف، آموزش و توسعه، ارزیابی عملکرد، جبران خدمت و انضباط طراحی گردیده و در نمونه ی مستخرج از جامعه آماری یعنی مناطق 15 گانه ی شهرداری اصفهان توزیع گردید. روش نمونه گیری در بخش کمی، نمونه گیری تصادفی طبقاتی بوده است. بدین منظور 400 پرسشنامه در نمونه ی آماری مدنظر توزیع گردید که درنهایت 262 پرسشنامه تکمیل و جمع آوری شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون پارامتری t- تک نمونه ای استفاده گردید. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها حاکی از این است که در بعد آموزش و توسعه وضعیت کنونی شهرداری از دیدگاه کارکنان بالا تر از ایده آل، در بعد هدف گذاری ایده آل و در ابعاد انضباط، ارزشیابی عملکرد و سیستم جبران خدمت پایین تر از ایده آل قرار دارد.
۱۹.

جغرافیای فرهنگی کوفه در نهج البلاغه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال ۱۰ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۸ 309 - 330

کلید واژه ها: جغرافیای فرهنگی کوفه امام علی (ع) نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸ تعداد دانلود : ۶۲
جغرافیای فرهنگی یکی از شاخه های جغرافیای انسانی است که علل تفاوت فرهنگ ها و ارزش های انسانی را در نواحی فرهنگی مورد بررسی قرار می دهد. در این نوشتار، به بررسی ماهیت، مبانی نظری و روش شناختی جغرافیای فرهنگی شهر کوفه در عصر امام علی(ع)پرداخته شده است. این پژوهش، با هدف تحلیل و بررسی کوفه زمان امام علی(ع)و نقش کلیدی آن در حوادث سال های بعد تهیه شده است. شهر کوفه به عنوان تأثیرگذارترین شهرها چه از نظر موقعیت جغرافیایی و چه از نظر جمعیت و مردم شناسی می باشد. خطبه ها و نامه های امام علی(ع)درباره این شهر مدعای فوق را ثابت می کند و نشان می دهد این شهر از ابتدا با هدف مرکزیت حکومت و فرمانروایی تأسیس شده و به جهت اختلاف فرهنگی با دیگر شهرهای مجاور دارای خرده فرهنگ ها ی زیادی بوده و از نظر روانشناختی، مردمی متزلزل و بی ثبات داشته است؛ اما در عین حال از نظر مدل شهری جزء شهرهای مذهبی محسوب شده و هم اکنون نیز نقش محوری دارد. روش این پژوهش، تحلیلی- توصیفی و ابزارش کتابخانه و نرم افزارهای گوناگون می باشد.
۲۰.

اعتبارسنجی «النساء نواقص العقول» در نهج البلاغه: چگونه نقلی از صحابه به امام علی (ع) منتسب شد؟

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۴ آذر و دی ۱۴۰۲ شماره ۵ (پیاپی ۲۰۳) 391 - 441
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴ تعداد دانلود : ۵۹
این نوشتار، گام به گام با سیر تدوین نهج البلاغه همراه می شود و با روش «نقد منبع» نشان می دهد که چگونه این خطبه، حاصل ادغام دو سخن کوتاه تر است که اولی آنها، شامل عبارت «النساء نواقص العقول» برگرفته از تحریری ساختگی از نامه های منسوب به امام علی (ع) است.

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان