ترتیب بر اساس: جدیدترینمرتبط ترین
فیلتر های جستجو: نهج-البلاغه حذف فیلتر ها
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۱٬۳۰۵ مورد.
۱.

بررسی ارتباط بین ادراک شفافیت در دین داری مسئولان طبق آموزه های نهج البلاغه و اعتماد اجتماعی شهروندان(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷ تعداد دانلود : ۳۷
سابقه و هدف: اعتماد اجتماعی ازجمله پدیده های اجتماعی است که در تعاملات شهروندان نقش حیاتی ایفا می کند و با ایجاد پیوندهای مستحکم اجتماعی، انسجام و یکپارچگی جامعه را فراهم می آورد. در این میان، شفافیت در ارکان مختلف حکومت نیز می تواند سازوکار مؤثر حامی حقوق شهروندان باشد. در اسلام تأکید ویژه ای بر نفاق و دورویی به عنوان یک جریان ضداجتماعی می شود. با توجه به اهمیت موضوع و خلأ مطالعات پیشین در این حوزه، هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین ادراک شفافیت در دین داری مسئولان طبق آموزه های نهج البلاغه و اعتماد اجتماعی شهروندان بوده است. روش کار: روش انجام این پژوهش از حیث هدف، کاربردی و از حیث نحوه گردآوری داده ها توصیفی و از شاخه میدانی است. به منظور بررسی ارتباط بین متغیّرهای پژوهش، 428 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد، دکتری و اعضای هیئت علمی دانشگاه های تهران، مازندران، قم و سمنان به روش نمونه گیری دردسترس جامعه آماری در نظر گرفته شدند. جهت جمع آوری داده ها از پرسش نامه های استاندارد و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های تحلیل عاملی تأییدی و الگوی معادلات ساختاری در نرم افزارLISREL و آزمون میانگین در نرم افزار SPSS نسخه 16 استفاده شد. در این پژوهش همه موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: نتایج آزمون های آماری حاکی از این است که ادراک شفافیت در دین داری مسئولان تأثیر مثبت و معناداری بر اعتماد اجتماعی شهروندان داشت (53/8T= و 59/0P=). به این معنی که هرچه شفافیت بیشتری در دین داری مسئولان مشاهده شود، اعتماد اجتماعی در میان شهروندان نیز بیشتر می شود. علاوه براین، تجزیه و تحلیل پاسخ های جامعه آماری نشان می دهد که میزان شفافیت در دین داری مسئولان و میزان اعتماد اجتماعی آنان بیشتر از مقدار متوسط ارزیابی شده است. نتیجه گیری: یافته ها گویای این است که با توجه به بارهای عاملی به دست آمده، تقویت هر یک از شاخص های شفافیت در دین داری مسئولان منجر به بهبود سطح اعتماد اجتماعی شهروندان می گردد. بنابراین، با توجه به وضعیت فعلی هر یک از مؤلفه ها، لازم است مسئولان جامعه به منظور بهبود وضعیت اعتماد اجتماعی شهروندان در بهبود شفافیت هر یک از مؤلفه های دین داری کوشا باشند.
۲.

ظرفیت متن مقدس در مبناسازی برای حقوق با تاکید بر برداشت از خطبه 216 نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فلسفه حقوق مبنای حقوق قانون طبیعی حق عدالت قدرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰ تعداد دانلود : ۵
جوشش بسیاری از معارف و علوم در حوزه های مختلف از حدبث، به معنای ظرفیت بی نظیر آن در هدایت بشر به علوم و معارف الهی و بشری است. به نظر می رسد عرضه حوزه های معرفتی جدید بر حدیث، به دریافت رهنمود های کلان و مبنایی و راه گشا در معرکه آراء متعارض و گیجه کننده ، منجر خواهد شد. در این نوشتار بحثی از حوزه معرفتی فلسفه حقوق یعنی « مبنای الزام در حقوق» که معرکه آراء و کشمکش بین فلاسفه و همینطور حقوقدانان است بر حدیث عرضه شده است. از گذشته، گروهی، عدالت و گروهی قدرت حکومتها را، مبنای الزام قواعد حقوقی می دانستند. در این میان، متنی از خطبه 216 نهج البلاغه در دسترس ماست که می تواند در مبناسازی برای حقوق، نگرش تازه ای ایجاد کند؛«... لِقُدْرَتِهِ عَلَى عِبَادِهِ وَ لِعَدْلِهِ فِی کُلِّ مَا جَرَتْ عَلَیْهِ صُرُوفُ قَضَائِهِ ».. ایشان ، بر خلاف حقوقدانان، هم عدالت و هم قدرت را، توآم با هم، مبنای حقوق دانسته است. نویسنده با بررسی این عبارت، تأکید دارد که بر اساس این متن، دو امر عدالت و قدرت مکمل و در طول یکدیگرند و رقابت و تضادی با هم ندارند.
۳.

تاریخ گذاری روایت «النساء نواقص العقول» در خطبه 80 نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تاریخ گذاری نقصان عقل زنان نهج البلاغه عایشه المسترشد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵ تعداد دانلود : ۱۱
روایت نقصان عقل زنان در نهج البلاغه یکی موضوعات چالش برانگیز در روایات زنان است که شایسته است ازطریق روش های نوین حدیث پژوهی آن را بازخوانی نمود. این مقاله با روش تحلیلی توصیفی و براساس تاریخ گذاری اسناد و متن و تعیین حلقه مشترک و ترسیم شبکه اسناد انجام شده است. بنابر یافته های پژوهش، این روایت پیش از ورود در نهج البلاغه در منابع روایی اهل سنت به گستردگی وجود داشته و از نیمه اول قرن دوم در مدینه توسط یزید بن عبدالله بن الهاد از راویان اهل سنت مطرح گردیده و تا قرن سوم در مناطق کوفه، بغداد و مصر با متون متفاوت و بسط متن، بازتاب یافته است. همین مضمون بدون سند با دو تحریر متفاوت به منابع روایی شیعه راه یافته است. در تحریر اول، متنِ اهل سنت را تداعی می کند و تحریر دوم متن نهج البلاغه است که با نام عایشه جمع گردیده است. پیش تر از نهج البلاغه این متن در قرن سوم در المسترشد طبری شیعی با عنوان «بعد از جنگ نهروان» به شکل ادراج آمده است. به نظر می رسد متن نهج البلاغه تقطیع سید رضی از متن المسترشد است که با اضافاتی در حکم یک خطبه مستقل در مذمت عایشه بعد از جنگ جمل عنوان یافته است. با این توصیف، پیش تر در کتاب هایی که در تاریخ جنگ جمل نیز نگارش شده و مربوط به قرن اول تا سوم بوده اند، به این روایت هیچ اشاره ای نشده است و لذا این روایت در متون شیعه تاریخ ظهور متأخری را در قرن سوم هجری نشان می دهد.
۴.

واکاوی مضامین پنهان در تصاویر نسخه خاوران نامه ابن حسام و متن نهج البلاغه و گفتمان های مؤثر در شکل گیری این نسخه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خاوران نامه ابن حسام تصویرسازی دوره تیموریان نگارگری فرهاد نقاش تحلیل گفتمان فوکو سیمای حضرت علی در نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶ تعداد دانلود : ۴
در این تحقیق، خاوران نامه ابن حسام خوسفی، اثری معتبر از دوره تیموریان و ترکمانان که تحت تأثیر مکتب نگارگری شیراز بوده، مورد بررسی قرار گرفته است. تمرکز اصلی تحقیق بر تفاوت های نمایش سیمای حضرت علی (ع) در نهج البلاغه و تصاویر خاوران نامه است.   در این مطالعه به منظور جواب به این پرسش ها که چرا و چگونه این تفاوت ها ایجاد شده و چه تأثیری از دین و سیاست در این تصویرسازی ها مشاهده می شود، از تحلیل کتابخانه ای، اسنادی، و تحلیل گفتمان انتقادی استفاده شده است.با استفاده از رویکرد تحلیل گفتمان و تحلیل های میشل فوکو، تحقیق به بررسی تأثیرات گفتمان های دینی، سیاسی و نگارگری قرن نهم هجری بر شکل گیری این نسخه پرداخته است. یافته ها نشان می دهد که چگونه تصاویر خاوران نامه به برساخت مفهوم یک قهرمان جنگ طلب منجر شده که با چهره تیمور و جانشینانش همخوانی دارد. این پژوهش نه تنها به فهم عمیق تری از تأثیرات متقابل هنر، دین و سیاست در دوره تیموریان کمک می کند، بلکه به بررسی نقش نگارگری در شکل گیری مفاهیم تاریخی و مذهبی می پردازد. این تحقیق علل مغایرت تصاویر و ابیات با سیمای آن حضرت در نهج البلاغه را از نظر گذرانده و علل و نحوه غیاب حلقه ی مفقوده (صلح، عدالت و مهربانی) در چهره ایشان را بررسی کرده است.
۵.

بررسی مفاهیم آزادی وعدالت اجتماعی در نهج البلاغه و لیبرالیسم در رهیافت تحلیل گفتمان انتقادی

نویسنده:

کلید واژه ها: آزادی تحلیل گفتمان انتقادی عدالت اجتماعی لیبرالیسم نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰ تعداد دانلود : ۴
رویدادها به مثابه گفتمان، نظام اندیشه ای و دستگاهزبانی را تولید می کنند که مفاهیم در درون آن سامانه زبانی معنادار می شوند. براین اساس نظام زبانی بازنمونی ازپیوند عناصرزبانی بامؤلفه های غیرزبانی وانعکاس دهنده بافتار است. مفاهیم آزادی و عدالت اجتماعی درگستره زیست اجتماعی درتوالی زمانی ازاهمیت ویژه ای برخوردار بوده ونوع روایت یا برداشت ازآنها نیز همبسته به قرارداشتن درنظام گفتمانی خاص است که درآن سامانه تکون یافتند. البته هرنظام گفتمانی دردستگاه زبانی ویژه دارای دال مرکزی است و مقوله بندی ها نیز برپایه آن صورت می گیرد. پژوهش حاضر باشیوه توصیفی وتحلیل گفتمان انتقادی به عنوان نظریه میان رشته ای در زبان شناسی به دنبال صورت بندی برداشت ها ازاین مفاهیم و چگونگی ارتباط میان آنها درگفتمان نهج البلاغه و لیبرالیسم است. ناهمسانی مواجهه بااین مفاهیم به دلیل دال مرکزی، روایتگرها و موقعیت ها درگفتمان ها از یافته های این پژوهش است. براین اساس گفتمان لیبرالیسم به مثابه متن ازجهت تقدمی، رأی به اولویت آزادی داده اما نهج البلاغه همکنشی، باهم آیی این مفاهیم درعرصه اجتماعی را روا دانسته است.
۶.

واکاوی برخی بایسته های مدیریت و حکمرانی اسلامی درسیمای نامه ۵۳ نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بایسته های اخلاق محور بایسته های سیاسی بایسته های تعالی گرا بایسته های عدالت محور بایسته های مردم محور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳ تعداد دانلود : ۴
هدف: با توجه به وضعیت جوامع مدرن و اهمیت باورها و اعتقادات دینی و بایسته های اخلاقی به خصوص در قشر مدیران سطوح حاکمیتی، این تحقیق به واکاوی بایسته های مدیریت و حکمرانی اسلامی درسیمای  نامه ۵۳ نهج البلاغه پرداخته است. روش پژوهش: تحقیق حاضر «پژوهشی  کیفی و کاربردی» است که از روش «تحلیل محتوا» با بهره گیری از نرم افزار مکس کیو دی ای انجام شده است. یافته ها: نتایج تحقیق استخراج ۱۱۱ کد از بایسته های مدیریت و حکمرانی اسلامی در سیمای  نامه 53 نهج البلاغه بود که در ۶ مضمون کلی طبقه بندی شدند. از این تعداد ۹ کد بایسته های اقتصاد محور؛ ۱۹کد بایسته های سیاسی؛ ۱۹ کد بایسته های مردم محور؛ ۲۰کد بایسته های عدالت محور؛ ۲۶ کد بایسته ها تعالی گرا و ۱۸ کد بایسته های اخلاق محور بودند. نتیجه گیری: مدیر و حکمران اسلامی با در نظر گرفتن مختصات حکومت علوی بایسته های مدیریت و حکمرانی اسلامی را مد نظر قرار می دهد که؛ در بایسته های تعالی گرا ارزش های معنوی بر مصالح مادی مقدّم بوده و در بایسته های رفتار درست و اخلاق محور بر میانه روی و عجول نبودن یا سستی نورزیدن  در امور و با شیوه درست، کنترل خشم و غرور و خودپسندی تاکید است و رفتار یکسان با مردم و عدم خویشاوند گرایی از مصادیق  بایسته های عدالت محور در فرمایشات و سیره آن حضرت است و همیشه بایسته های مردم محور و در نظر گرفتن خیرخواهی و مهرورزی نسبت به مردم و اصلاح کار مردم موکدا تاکید فرموده اند، در بایسته های اقتصاد محور مدیر اسلامی باید به طبقات پایین و شرایط اقتصادی طبقات پایین توجه ویژه داشته باشد و مدیر اسلامی به عنوان سیاست گذار در بایسته های سیاسی، با مشاور سیاسی معتقد و صالح در انجام امور حیاتی به مشورت بپردازد.
۷.

تأثیر تمایزات فرهنگی در فهم تشبیه انسان به أَتَانٍ دَبِرَهٍ (الاغ زخم پشت ) در نامه 45 نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تشبیه انسان به حیوان نامه 45 نهج البلاغه أَتَانٍ دَبِرَهٍ مشکل الحدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷ تعداد دانلود : ۹
یکی از نکات ضروری در مواجهه با متون کهن بویژه متون دینی، توجه به واژگانی است که در معنای لغوی به کار نرفته اند؛ بلکه متکلم متناسب با فرهنگ گفتاری رایج در عصر خود، مفهومی مجازی، اراده کرده است. تشبیه رخدادیست که گاه کاربست آن در متون کهن مانند نهج البلاغه موجب پیچیدگی معنا گشته. معادل گزینی صحیح برخی از این گزاره های تشبیهی بویژه آن دسته که از معنای مستعمل کهن خود فاصله گرفته اند، دقتی دوچندان می طلبد و عدم توجه به مجاز بودن، برداشت ناصواب از کلام را به همراه دارد. نامه 45 نهج البلاغه که امیر مؤمنان% در آن خود را به «ماده الاغی پشت زخم» تشبیه کرده اند، از این سنخ گزاره ها به شمار می رودکه در وهله اول معنای ظاهری آن کژتاب است و در ادبیات معاصر، نامتعارف جلوه می کند. موضوعی که چرایی کاربست آن، مسئله نوشتار حاضر است که به شیوه کتابخانه ای و با روش توصیفی استنتاجی، با مراجعه به کاربست در متون اصیل، توجه به فضای صدور، سیاق و بهره گیری از شاخصه های گفتاری فرهنگ عرب متقدم، به نفی پندار رایج بر انحصار این تعبیر در معنای منفی می پردازد. اثبات چند کاربردی بودن این تعبیر و کاربست توأم مثبت و منفی، در سده نخستین، از مهم ترین ثمرات این پژوهش به شمار می رود.
۸.

نظریه الفت؛ صورت بندی سرمایه اجتماعی بر اساس آموزه های نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امام علی (ع) اندیشه سیاسی اسلام حکومت علوی سرمایه اجتماعی مطالعات اسلامی نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳ تعداد دانلود : ۴۲
سرمایه اجتماعی ازجمله مفاهیمی است که برای بهبود و کارآمدی نظام سیاسی بسیار مؤثر است. وجود سرمایه اجتماعی باعث تسهیل برنامه های نظام سیاسی می شود. در این نوشتار تلاش شده است سرمایه اجتماعی در نهج البلاغه بررسی شود. سؤال اصلی مقاله این است که چه محتواهایی در نهج البلاغه وجود دارد که به بهبود و ارتقای سرمایه اجتماعی دلالت دارد؟». برای پاسخ به این سؤال ابتدا مفهوم مرکزی سرمایه اجتماعی بررسی شده و سپس با مراجعه به نهج البلاغه، مفاهیم و گزاره هایی که به این مفهوم مرکزی (همدلی) اشاره دارند، استخراج می شوند. هدف این نوشتار این است که ضمن بررسی مفهوم سرمایه اجتماعی، صورت بندی ای از محتواهای مرتبط با سرمایه اجتماعی در اندیشه امام علی (علیه السلام) ارائه کند. در این مقاله از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شده است. یافته های مقاله نشان می دهد که محتواهای مرتبط با سرمایه اجتماعی که به مفهوم همدلی میان مردم و حکومت اشاره دارد، در چهار دسته محتواهای مرتبط با همنشینی، سازگاری، پیوند دادن و ایجاد محبت قابل صورت بندی است.
۹.

جایگاه پدر در خانواده در آموزه های نهج البلاغه

کلید واژه ها: پدر خانواده تربیت نهج البلاغه نرم افزار ATLAS.ti

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۶ تعداد دانلود : ۱۷۴
مقدمه: آموزشگاه آغازین هر فردی، خانه و خانواده است. سال های نخست تربیت به خاطر نقشی که در ساختار جسمانی، عاطفی، اخلاقی و عقلانی دار بسیار حائز اهمیت است و از این جهت نقش خانواده در آن روشن می گردد. و پدر به عنوان یکی از ارکان خانواده امری فاقد جایگزین است. و کودک نخستین درس محبت و دوستی، و بغض و دشمنی را در خانه فرا می گیرد. در خانواده نقش پدر بسیار برجسته است، او مسئول اصلی تربیت شایسته فرزندان است . هدف از این تحقیق بررسی نقش تربیتی پدر در آموزه های نهج البلاغه است.   روش: پژوهش حاضر به شیوه توصیفی- تحلیلی و با گردآوری داده های کتابخانه ای انجام شده است. جامعه آماری پژوهش، کتاب نهج البلاغه و بیانات حضرت علی (علیه السلام) در حوزه نقش پدر در تربیت فرزند است. در این راستا به منظور تحلیل نهج البلاغه، از روش تحلیل محتوای کیفی به وسیله ی ابزار پژوهش نرم افزار ATLAS.ti  استفاده شده است . کد گذاری، طبقه بندی و مقوله بندی متون انتخابی به وسیله ی نرم افزار صورت گرفته و در مجموع بعداز جمع آوری گزاره های نهج البلاغه مرتبط با موضوع پژوهش،  کد گذاری آن ها به روش کدگذاری باز انجام شده است. در مجموع تعداد 571 کد با موضوع تربیت و پدر استخراج شد که 53 عدد آن ها مربوط به کدهای تربیت و پدر است. برای کدبندی کتاب نهج البلاغه از ترجمه ی مرحوم دشتی استفاده شده است. یافته ها :  یافته های این پژوهش  نشان می دهد که. پدر در تربیت کودک و نوجوان بنا بر علاقه ای که به او دارد باید کودک را نصیحت و توصیه کند و آداب اخلاق، خودسازی، تربیت نفس، سیر و سلوک الی الله را آموزش دهد که کودک از هوا و هوس بپرهیزد، سرگرمی های غافل کننده را از خود دور کند و به دور از تعصب و سهل انگاری به سفر آخرت فکر کند. پدر با مواظبت از فرزندان باید آن ها را به تقوای الهی دعوت کند، روح شان را با پند و نصیحت صیقل دهد؛ چون بدون ذکر نام خداوند و بدون اتکا به تربیت الهی، خانه ی قلب ویران و انسان در قعر چاه گرفتار می شود. نتیجه گیری: بنابراین پدر باید فرزندان را به راه راست هدایت کرده  و در این مسیر  راهنمایانی را که مورد اعتماد و آگاه هستند معرفی نماید.  چون انسان در هر حالتی نیاز به راهنمای دلسوز و مدبر دارد.
۱۰.

تبیین استعاره های مفهومی نهج البلاغه در حوزه خداشناسی(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: نهج البلاغه خداشناسی استعاره مفهومی معناشناسی شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰
در زبان شناسیِ شناختی، «استعاره» صرفاً یک آرایه ادبی برای زینت کلام نیست. بلکه به مفهوم سازی یک حوزه معنایی در قالب حوزه معنایی دیگر اطلاق می شود و بر این اساس در تبیین مفاهیم انتزاعی، به ویژه در حوزه متون دینی نقش بسزایی دارد. این پژوهش سعی دارد تا با اتخاذ رویکرد کیفی و روش توصیفی- تحلیلی، با جستجو در متن نهج البلاغه و از لابه لای خطبه های آن دریابد که صاحب سخن چگونه مبحث «خداشناسی» را برای مخاطب قابل درک ساخته است؟ یافته های این پژوهش نشان از آن دارد که امیرمؤمنان(ع) برای اینکه تصویر روشنی از موضوع مورد اشاره در ذهن مخاطب ایجاد کند، در بیشتر موارد با استفاده از استعاره های هستی شناختیِ تشخیصی، خداوند را به مثابه یک انسان تصوّر کرده و سپس صفات انسان گونه را از ساحت ربوبی نفی کرده است. به عبارتی در حوزه مبدأشناسی نهج البلاغه، انسان بیشترین بسامد را به خود اختصاص داده است. به عنوان مثال در خطبه ای، ابداع و نوآوری که از ویژگی های انسانی است را به خداوند نسبت می دهد و در جایی دیگر خداوند را دارای قوه بینایی فرض کرده است، گاهی نیز به ماده انگاری روی آورده و برای تبیین مفهوم انتزاعی خداوند از حوزه معنایی دریا استفاده کرده است.  
۱۱.

دراسه درجه تشابه أسلوب رسائل نهج البلاغه من حیث الثروه اللفظیه على ضوء نظریّه جونسون، ومعادله هونور(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۷۲ تعداد دانلود : ۶۵
استحالت البلاغه إلى علم جافّ منذ القرن السادس عشر. بعد الحرب العالمیّه الثانیه، حاول البلاغیون لتجدید البلاغه، وإعاده الاعتبار إلیها. البلاغه الجدیده قد تعاملت مع الخطابات النصّیّه المختلفه ضمن مجموعه من الاتّجاهات؛ نحو: اللسانیه، الأسلوبیه، التداولیه، والسیمیائیه. الأسلوبیه الإحصائیه هی من أهمّ الاتّجاهات الحدیثه التی تدرس خصائص أسلوب الکتابه. ینشئ کلّ مؤلّف أسلوباً فریداً لنفسه من خلال الوضع الخاص للکلمات. الطرق الإحصائیه عن طریق تحویل الکمّ إلى الکیف، تؤدّی إلى الحکم العلمی على النصوص المدروسه، وتمنع التعبیر عن الذوق. من أبرز الخواص الأسلوبیه هی الثروه اللفظیه التی یمکن استخدامها لتحلیل الأسالیب الأدبیه. أحد المنظّرین فی هذا المجال هو "جونسون"، الذی أقرّ أنّه من خلال حساب نسبه الکلمات المختلفه، ومجموع الکلمات فی النصّ، یمکن حساب تنوّع المفردات. هناک أیضاً طریقه أخرى لحساب الثروه اللفظیه، والتی یسمّى "معادله هونور". فی هذه الدراسه طبّقنا نظریّه جونسون، ومعادله هونور على الرسائل السیاسیه من نهج البلاغه للحصول على درجه تشابه الثروه اللفظیه فیها، وکذلک کیفیه مراعاه مقتضى الحال فی اختیار المفردات من قبل الإمام (ع)، خلال المنهج الوصفی-التحلیلی، والإحصائی. من أهمّ النتائج التی توصّلنا إلیها هی أنّ اختلاف أعلى الثروه اللفظیه، وأدناها للرسائل المختاره، وفقاً لنظریّه جونسون هو 11%، ووفقاً لمعادله هونور هو 15% فقط، وهذا الأمر دالّ على مشابهه أسلوب کتابه الرسائل السیاسیه من نهج البلاغه. إنّما الاختلاف الضئیل بین الثروه اللفظیه للعیّنات المختاره مرتبط بتأثیر ظروف، وأسباب کتابه کلّ من هذه الرسائل، نحو: نوع المرسل إلیه، کیفیّه سلوکه، وضروره التعامل معه، التشجیع أو التحریض على أمر مهمّ، ولیس هذه الاختلافات إلى حدّ لأن تسبّب فروقاً کبیره فی أسلوبها.
۱۲.

جلوه های بیانی در خطبه شقشقیه نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: خطبه شقشقیه علم بیان تشبیه استعاره کنایه و مَجاز مُرسَل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۴ تعداد دانلود : ۲۱۶
سید رضی (406 ق) نهج البلاغه را از خطبه ها، نامه ها و حکمت های کلام امام علی؟ع؟ بیشتر با رویکردی ادبی و بلاغی گرد آورد و از همین رو، «نهج البلاغه» (راه روش سخن گفتن بلیغ) نام نهاد؛ گرچه وی وجوه بلاغت آن را چندان نشان نداد ولی رویکرد و نام گذاری اش، درست و به جا بود. این امر زمانی روشن می شود که با مورد پژوهی یک خطبه کوتاه و ناتمام (خطبه شقشقیه و سوم نهج البلاغه) ده ها جلوه و نکته بیانی بلاغی به دست آید. از دیگر سو، پندار اندک افرادی که صدور این خطبه را از امیرالمومنین؟ع؟ با دیده تردید دیده اند، تا اندازه ای پاسخگو باشد.
۱۳.

بررسی میزان بهره گیری از جهت گیری های تربیتی و اخلاقی نهج البلاغه درساحت تربیت اعتقادی عبادی و اخلاقی سند تحول بنیادین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جهت گیری های تربیتی جهت گیری های اخلاقی نهج البلاغه سند تحول بنیادین ساحت تربیت اعتقادی عبادی و اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۴ تعداد دانلود : ۲۳۲
نهج البلاغه به عنوان بهترین و گویاترین زبان قرآن و تبیین کننده مباحث تربیتی و اخلاقی اسلامی می باشد. آشنایی و بررسی جهت گیری های کلان تربیتی و اخلاقی امام علی(ع) در نهج البلاغه، و تطبیق آن با ساحت تربیت اعتقادی و عبادی و اخلاقی سند تحول بنیادین به عنوان یک سند مادر در حوزه تعلیم و تربیت و فراگیرکردن این جهت گیری ها در جامعه می تواند گره گشای بسیاری از مشکلات و آسیب های تربیتی و اخلاقی در جامعه باشد. در این تحقیق که به بررسی تطبیقی جهت گیری های تربیتی و اخلاقی نهج البلاغه و ساحت تربیت اخلاقی اعتقادی و عبادی سند تحول بنیادین پرداخته شده است با استفاده از روش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا متن کامل کتاب ارزشمند نهج البلاغه و همچنین سند تحول بنیادین آموزش و پرورش مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. بررسی تطبیقی اصول و رویکردهای حاکم بر این ساحت تربیتی در سند تحول بنیادین با جهت گیری های تربیتی و اخلاقی نهج البلاغه حاکی از ارتباط معنادار و استفاده موثر از متون و آموزه های نهج البلاغه در تدوین این ساحت تربیتی می باشد و نشانگر استفاده کامل مولفین سند از جهت گیری های تربیتی و اخلاقی نهج البلاغه و نیز آموزه های ارزشمند این کتاب شریف می باشد.
۱۴.

تبیین مبانی «امنیت اجتماعی» در نهج البلاغه و تحقق آن در جامعه با رویکرد غفلت زدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امنیت اجتماعی نهج البلاغه رویکرد اخلاقی غفلت زدایی جامعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۴ تعداد دانلود : ۱۹۸
امنیت از جمله مهم ترین نیازها و انگیزه های انسانی است. برای یک کشور، تأمین امنیت جامعه و افراد آن نقش اساسی و مهمی دارد. در جوامع پیشرفته و امروزی مسئولیت تعقیب و تأمین آن بر عهده حکومت ها و دولت ها است. امروزه حکومت ها به صورت مهم ترین واحد سیاسی در صحنه روابط داخلی و خارجی در آمده اند و مهم ترین هدف آن ها تلاش برای تأمین امنیت همه جانبه و گسترش دامنه آن می باشد. از طرفی مردم نیز بیشترین انتظار را از نهادهای سیاسی جامعه در رابطه با تأمین امنیت فیزیکی همراه با رفاه اقتصادی و هویت اجتماعی دارند. امنیت اجتماعی در عصر حاضر با توجه به آموزه های اسلامی و مبتنی بر مفاهیم اخلاقی در جامعه اسلامی یکی از ضروریات زندگی اجتماعی محسوب می شود. مقاله پیش رو به بررسی مبانی امنیت اجتماعی در نهج البلاغه می پردازد و سپس راهکارهای تحقق این مقوله در جامعه را با رویکردی «غفلت زدایی» را مطرح خواهد کرد. این مقاله به روش کتابخانه ای و با شیوه توصیفی - تحلیلی انجام شده است.
۱۵.

بررسی نقش و جایگاه علم در احیای تمدن اسلامی از منظر نهج البلاغه

نویسنده:

کلید واژه ها: علم احیای تمدن اسلامی نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰ تعداد دانلود : ۱۶۴
مقدمه: هدف از انجام این مقاله بررسی نقش و جایگاه علم در احیای تمدن اسلامی از منظر نهج البلاغه بود.روش کار: پژوهش حاضر با استفاده از منابع کتابخانه ای و به روش توصیفی و تحلیلی به نگارش در آمده است.نتایج: نتایج نشان می دهد که علم از مسائلی است که بشر به اقتضای حکمت خداوندی و برحسب فطرت حقیقت جو و کمال طلب خویش، همواره به آن توجه داشته است و دین هدایتگر حیات مادی و معنوی انسان است که به آدمی عزت و شرافت می بخشد و زیباترین جلوه ی رحمانیت حق برای هدایت نوع بشر می باشد. در این میان، عالمان دین که متولیان اصلی امور دینی در جوامع هستند، نقش بسیار موثری در تعالی دین و هدایت افراد جامعه دارند، چرا که آنان مروجان فرهنگ دینی هستند و افراد جامعه آنان را به عنوان الگوی عملی خود در رفتار فردی و اجتماعی قرار می دهند. از این رو، در این پژوهش تلاش شده است با مطالعه ی کتاب شریف نهج البلاغه، یه این سوال محوری پاسخ داده شود که: علم در سخنان امام علی (ع) از چه جایگاهی برخوردار است؟ بر اساس یافته های این پژوهش بحث علم در نهج البلاغه از جایگاهی ارزشی برخوردار می باشد و گزاره ها و مفاهیم نهج البلاغه به روشنی جایگاه علم و عالم در نهج البلاغه را تصریح می کند. نتیجه گیری: نتیجه گیری کلی پژوهش نشان داد که با بکارگیری آموزه های نهج البلاغه می توان به احیای تمدن اسلامی کمک فراوانی نمود.واژگان کلیدی: علم، احیای تمدن اسلامی، نهج البلاغه.
۱۶.

طراحی الگوی سیرت نیکوی مدیران با استفاده از آموزه های نهج البلاغه (مورد مطالعه: دانشگاه فرهنگیان استان تهران)

کلید واژه ها: سیرت نیکو مدیران نهج البلاغه دانشگاه فرهنگیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳ تعداد دانلود : ۶۹
این پژوهش با هدف طراحی الگوی سیرت نیکوی مدیران دانشگاه فرهنگیان استان تهران با استفاده از آموزه های نهج البلاغه انجام شده است. روش پژوهش کیفی و با استفاده از تحلیل مضمون بوده است. ابتدا متن نهج البلاغه در ارتباط با مضمون هایی که معرف سیرت نیکوی مدیران باشد، بررسی و 525 مضمون اولیه استخراج شد. سپس، با تلخیص و مقوله بندی به روش کدگذاری بر پایه مفاهیم مشترک 79 مضمون پایه با عنوان شاخص شناسایی شد؛ در ادامه با افزایش محدوده دسته بندی، تقسیم بندی مؤلفه ها و ابعاد، به روش دلفی، طی دو مرحله و با تکنیک نمونه گیری گلوله برفی انجام و 10 مضمون سازمان دهنده با عنوان مؤلفه از شاخص ها استخراج و با تکرار آن 3 مضمون فراگیر به عنوان ابعاد سیرت نیکوی مدیران شناسایی و تبیین شد. حاصل کار به صورت الگوی سیرت نیکوی مدیران بر مبنای آموزه های نهج البلاغه ارائه شد که شامل سه بعد اعتقادی، اخلاقی و رفتاری است. 
۱۷.

بررسی تطبیقی کُدهای اخلاقی حریم خصوصی در نهج البلاغه و فضای مجازی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: امام علی (ع) نهج البلاغه حریم خصوصی فضای مجازی اخلاق فضای مجازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱ تعداد دانلود : ۲۴
حق بهره مندی از حریم خصوصی، از مهم ترین مصادیق حقوق بشر به حساب آمده و با بررسی منابع دینی و نیز سیره رسول اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع)، در می یابیم که اسلام فراتر از دیگر نظام های حقوقی، حافظ و مدافع این حق بوده است. پوشیده نیست که با ظهور فضای مجازی و به دلیل ابعاد و ماهیت خاص آن، لزوم حفظ و حراست از این حق شکلی جدّی تر و مهم تر به خود گرفته است. حضرت علی (ع) نیز حق حریم  خصوصی افراد را ارج می نهاده و نسبت به حفاظت از آن اهتمام ویژه داشتند. این پژوهش با روش توصیفی۔تحلیلی و با تکیه و استناد به منابع کتابخانه ای، سعی در تطبیق کدهای اخلاقی حریم  خصوصی در نهج البلاغه و فضای مجازی دارد تا نشان دهد که ضرورت حمایت اخلاقی از این حق با ظهور و بروز فضای مجازی و توسعه روز افزون آن، بیش از پیش احساس می شود.
۱۸.

بررسی ویژگی های نظام تربیتی اسلام مبتنی بر حکمت های نهج البلاغه با رویکرد تحلیل مضمون

کلید واژه ها: تربیت اسلامی تعلیم و تربیت نهج البلاغه آموزش و پرورش فن تحلیل مضمون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۱ تعداد دانلود : ۱۰۶
هدف پژوهش حاضر بررسی ویژگی های نظام تربیتی اسلام مبتنی بر حکمت های نهج البلاغه بود. بدین منظور از روش کیفی با رویکرد استقرایی استفاده شد. به منظور استخراج مطلب، فن تحلیل مضمون مورد استفاده قرار گرفت. وجه افتراق مهم این پژوهش با پژوهش های پیشین در این است که ویژگی های تربیت اسلامی با نگاه ویژه به نهج البلاغه بوده و از سخنان حضرت علی(ع) استخراج و مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان داد که رابطه بین مضامین چهار گانه به این شکل مطرح است: تعلیم و تربیت باید بدنبال تربیت انسان ها در حوزه مسائل شخصی، اجتماعی و دینی باشد. در واقع در ویژگی اول انسان برای زندگی اجتماعی و شخصی و مهارت های فردی، در ویژگی های دوم و سوم پیرامون مسائل دینی و در ویژگی چهارم برای کسب علم و دانش تربیت می شود. در نتیجه باید نظام تعلیم و تربیتی طراحی گردد که شامل این چهار ویژگی در تمام بخش ها باشد تا شاهد تحقق تربیتی اسلامی بود.
۱۹.

نقش آمیختگی مفهومی در ساخت معنی ضرب المثل های حوزه حیوانات نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آمیختگی مفهومی فوکونیه و ترنر انگاره شناختی ضرب المَثل آندرسون نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۲ تعداد دانلود : ۱۹۴
نظریه آمیختگی مفهومی فوکونیه و ترنر (2002) یکی از نظریات مطرح در معناشناسی شناختی است که به نقش تلفیق فضاهای ذهنی در پیوستگی و ساخت معنا معتقد است. به اعتقاد آندرسون (2013)، این نظریه می تواند مبنایی برای شناخت ابعاد فرهنگی، شناختی و بافتی ساخت معنا در ضرب المثل ها باشد. نهج البلاغه یکی از مهم ترین کتب دینی است که در آن ضرب المثل های زیادی از زبان امام علی (ع) بیان شده است. پژوهش حاضر به بررسی نحوه معنی سازی پنج ضرب المثل حوزه حیوانات از کتاب نهج البلاغه می پردازد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و براساس انگاره معنایی آندرسون (2013) است. سؤالات عبارتند از: چگونه می توان نظریه آمیختگی مفهومی را بر ضرب المثل های حوزه حیوانات نهج البلاغه تطبیق داد؟و، معانی موقعیتی چگونه قادرند در موقعیت های جدید سیاسی-تاریخی- فرهنگی مشابه تکثیر و اجرا شوند؟ نتایج تحقیق نشانگر معانی کنشیِ هشدار، تحذیر، تقبیح، توصیف و سرزنش برآمده از آمیختگی مفهومی دو حوزه حیوان و انسان است که با پیام های اخلاقی – اجتماعی- سیاسی نهج البلاغه مطابقت دارد؛ ابتدا حوزه انسان و حیوان از طریق رابطه قیاس در فضای عام به هم مرتبط می شوند و به واسطه استعاره [انسان حیوان است] فضای آمیخته و معنای پایه شکل می گیرد. سپس معنای پایه با معنای ارجاعی تلفیق و معنای موقعیتی را می سازد. نهایتاً، معنای ضرب المثل به صورت یک کنش در موقعیت های کاربردی شکل می گیرد و معنای کنشی ظاهر می شود. معانی موقعیتی این ضرب المثل ها در موارد مشابه تاریخی قابل تکرار است و باعث می شود خوانش های متن بر بی نهایت موقعیت اجتماعی-فرهنگی -سیاسیِ بالقوه کاربرد داشته باشد. این امر می تواند دلیلی بر پویایی معانی نهج البلاغه باشد که در موقعیت های آنی شکل می گیرند.
۲۰.

نهج البلاغه و کنش ارتباطی زمینه ساز در مشارکت سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نهج البلاغه کنش ارتباطی مشارکت سیاسی گفتگو ارتباط گفتاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴ تعداد دانلود : ۴۶
هدف این پژوهش تبیین و تشریح نقش و جایگاه گفتگو و کنش ارتباطی زمینه ساز در مشارکت سیاسی است. ازآنجایی که نهج البلاغه در جوامع اسلامی غالباً به عنوان یک منبع و مرجع برای کنش ها و رفتار های طرفینی مردم و مسؤولین به شمار می رود به همین منظور در این مقاله کنش های ارتباطی زمینه ساز مشارکت سیاسی در مضامین نهج البلاغه مطالعه شدند. ازاین رو مسئله اصلی تحقیق واکاوی نقش نهج البلاغه در کنش ارتباطی زمینه ساز مشارکت سیاسی می باشد. برای پاسخ به این سؤال از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شده است. با توجه به اینکه کنش ارتباطی می تواند در ایجاد یک منظر صحیح پیرامون تعامل و مشارکت در جوامع نقش مهمی را ایفا نماید، فرضیه نگارندگان این است که نهج البلاغه با توجّه به جامعیت محتوایی که دارد در مشارکت سیاسی، کنش ارتباطی سازنده ای دارد. درنهایت نتایج بررسی ها نشان می دهد نهج البلاغه با اشاره به پذیرش دو طرف یا چند طرف؛ اصل آگاهی و علم، لزوم پذیرش اختلاف اقوام و ملل و زبان ها، امکان حصول تفاهم و وحدت و آزادی فکر و اندیشه، رعایت معیار حق و باطل، انتخاب راه به عنوان شرایط گفت وگوی مطلوب و نیز در نظر گرفتن اعتمادآفرینی و شایستگی سخن به عنوان مهم ترین عناصر و عوامل برقراری ارتباط، ظرفیت بسیار مناسبی را برای تحقق مشارکت سیاسی مطلوب فراهم می آورد.

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان