پژوهش های روانشناسی اسلامی

پژوهش حاضر با هدف تدوین و ارائه الگوی مفهومی شخصیت ضداجتماعی در منابع اسلامی انجام شد. روش پژوهش، تحلیل کیفی محتوای متون دینی بود که این روش برای فهم و استنباط آموزه های روان شناختی از منابع اسلامی کاربرد دارد؛ بدین منظور نخست واژه ها و گزاره هایی که با شخصیت ضداجتماعی ارتباط داشتند، از منابع اسلامی گردآوری شد که نتایج این مرحله حدود 450 مفهوم و گزاره بود که به نظر می رسید با شخصیت ضد اجتماعی ارتباط دارند. در مرحله بعد، مفاهیم و گزاره هایی که کمتر با شخصیت ضداجتماعی ارتباط داشتند، کنار گذاشته شدند و واژه ها و گزاره های باقیمانده با استفاده از اصول پیش پردازش متن مانند هم معنایی، چندمعنایی، تقابل معنایی و حوزه واژگانی به منظور دستیابی به مؤلفه های شخصیت ضد اجتماعی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. یافته ها در این مرحله، نُه مؤلفه خودبزرگ بینی، بی احترامی به دیگران، بدبینی نسبت به دیگران، هوسرانی و شهوت گرایی، زیرپاگذاشتن حقوق دیگران، توطئه گری اجتماعی، سرکشی و طغیانگری، آسیب رسانی اجتماعی، بی پروایی و وقاحت را برای شخصیت ضداجتماعی به دست داد. هر یک از این مؤلفه ها، خود دارای چند زیرمؤلفه بودند که به طور کلی 58 زیرمؤلفه استخراج و به تأیید کارشناسان رسید. سپس علت ها و پیامدهای مربوط به هر مؤلفه شخصیت ضداجتماعی در منابع اسلامی به دست آمد و الگوی مفهومی آن با توجه به روبط بین مولفه ها ترسیم شد. 

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین خوش بینی و کارآمدی خانواده با نقش میانجی گری خودمهارگری انجام شد. روش پژوهش، توصیفی و از نوع همبستگی و جامعه آماری شامل تمام افراد متأهل ساکن استان قم بود که به صورت نمونه گیری تصادفی 156 نفر انتخاب شدند. برای گردآوری داده های پژوهش از پرسشنامه های خوش بینی  نوری (1388)؛ سنجش کارآمدی خانواده صفورائی (۱۳۸۸) و خودمهارگری رفیعی هنر (1390) استفاده شد. برای تحلیل داده ها، روش چهار مرحله ای بارون و کنی به کار رفت که یافته های پژوهش نشان داد: الف) بین متغیر پیش بین (خوش بینی) و متغیر ملاک (کارآمدی خانواده) رابطه مثبت معنا داری وجود دارد؛ ب) بین متغیر میانجی (خودمهارگری) و متغیر پیش بین (خوش بینی) رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد؛ ج) بین متغیر ملاک (کارآمدی خانواده) و متغیر میانجی (خودمهارگری) رابطه مثبت معنا داری وجود دارد؛ ﻫ) متغیر خودمهارگری به صورت کامل در رابطه بین دو متغیر خوش بینی و کارآمدی خانواده نقش میانجی را ایفا می کند.

هدف این پژوهش تحلیل محتوای کتاب های «هدیه های آسمان دوره ابتدایی» (سال تحصیلی1401-1400) و میزان انطباق آنها با ویژگی های متقین در خطبه همام بود. روش این پژوهش تحلیل محتوا و برای گردآوری داده ها از روش سندکاوی (کتاب های درسی) استفاده شد. برای محاسبه فراوانی، بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت روش آنتروپی شانون به کار رفت. با بررسی  1409 جمله به عنوان واحد تحلیل، این نتایج حاصل شد که مؤلفه های نماز شبانه، انفاق در راه خدا، راستگویی، صبر و شکیبایی، ایمان و یقین و خضوع و فروتنی به ترتیب 276، 245، 244، 234 ، 212 و 198 فراوانی را داشتند. در این کتاب ها به ترتیب بیشترین و کمترین ضریب  اهمیت در پایه دوم،  مؤلفه راستگویی 331/0 و خضوع و فروتنی 108/0؛ پایه سوم، ایمان و یقین 446/0 و صبر و شکیبایی231/0؛ پایه چهارم، انفاق در راه خدا 498/0 و صبر و شکیبایی 331/0؛ پایه پنجم، ایمان و یقین 498/0 و خضوع و فروتنی 398/0 و پایه ششم، انفاق در راه خدا 702/0 و صبر و شکیبایی 403/0 به دست آمد. این پژوهش نشان داد که توزیع بعضی ویژگی های متقین در محتوای کتاب ها و واحدهای تحلیل، تعادل و انطباق کمی دارند.

کمینه گرایی گزینش شیوه ای از س بک زیست در برداشت ساده زیستی دردنیای نوین است که به انواع امکان های موجود در گستره مصرف کالا اشاره دارد. این مفهوم در معنای جامع و کلی، الگویی از کنش آدمیان بر پایه مجموعه ای از برداشت ها، ارزش ها، شیوه های رفتاری، سلیقه ها و باورهای نظام مند افراد در زیست اجتماعی بر پایه مصرف و لذت است. شیوه های زیسته به دلیل وقوع مکانی و زمانی در دنیای کهن و مدرن از جهت مؤلفه های ساختاری، کاربستی، سلسله ارزش ها و قواعد دارای تنوع هستند. بازشناخت تفاوت برداشت ها از این مفهوم در دنیای نوین و دین اسلام در قالب مفاهیم زهد و قناعت که کنشی برای رفع نیاز طبیعی است، حاجت به بازخوانی در دایره گفتمانی همبسته به آن است. شیوه پژوهش به صورت توصیفی و تحلیلی در پی مفهوم شناسی واژگان کاربستی کمینه گرایی در دو نظام گفتمانی، قرآن کریم و دنیای مدرن و بازخوانی برداشت های ناهمسان از آن در سبک زیسته است. براساس یافته این جستار، کمینه گرایی نوعی سبک زیسته در دنیای پساسنت و همبسته به تحولات دانشی در گستره علوم طبیعی و انسانی می باشد که به گونه ساختاری، روشی و هدف در حیات انسانی اثربخش است.

پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه گرایش و رغبت به ازدواج با تمایزیافتگی و مسئولیت پذیری در دانشجویان دانشگاه آزاد قم انجام شد. این پژوهش از لحاظ روش تحقیق توصیفی همبستگی و جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم در سال تحصیلی 1402-1401 بود. تعداد نمونه شامل250 نفر بود که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه های استاندارد گرایش و رغبت به ازدواج حیدری،  مظاهری و پوراعتماد (1383)، تمایزیافتگی اسکورون و فریدلندر (1998) و مسئولیت پذیری احمدی آخورمه و همکاران (1392) بود. یافته های پژوهش نشان داد: الف) بین گرایش و رغبت به ازدواج با تمایزیافتگی رابطه معناداری وجود دارد؛ ب) بین گرایش و رغبت به ازدواج با مسئولیت پذیری رابطه معناداری وجود دارد. یافته ها بدین معناست که تمایزیافتگی و توان تمایز میان عقل و احساس و نیز مسئولیت پذیری با گرایش و رغبت به ازدواج رابطه دارند و می توان با افزایش و بهبود این دو متغیر، گرایش و رغبت به ازدواج را افزایش داد؛ بنابراین پیشنهاد می شود برای گرایش و رغبت به ازدواج و کاهش سن ازدواج، خانواده، مسئولان و متولیان فرهنگی و آموزشی نسبت به بهبود وضعیت تمایزیافتگی و مسئولیت پذیری دانشجویان اهتمام ورزند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان با ویژگی های شخصیتی مادر و خودمهارگری دانش آموز انجام شد. جامعه آماری این پژوهش را دانش آموزان دختر و پسر دبیرستانی استان قم تشکیل دادند. تعداد 156 نفر از جامعه یادشده به صورت نمونه گیری خوشه ای از دبیرستان های دخترانه و پسرانه ناحیه دو استان قم برای انجام این پژوهش انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از سه پرسشنامه خودکارآمدی دانش آموز جینک، خودمهارگری رفیعی هنر و فرم کوتاه پرسشنامه پنج عاملی نئو استفاده شد. داده ها با ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد: الف) بین خودکارآمدی تحصیلی با خودمهارگری دانش آموز و ویژگی های شخصیتی مادر همبستگی مثبت معنادار وجود دارد؛ ب) پیش بینی خودکارآمدی تحصیلی براساس ویژگی های شخصیتی و خودمهارگری معنادار است و ج) خودمهارگری و چهار عامل شخصیت (به جز عامل با وجدان بودن) جمعاً 53 درصد از خودکارآمدی تحصیلی پاسخگویان را پیش بینی می کنند. بنابر یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که برای افزایش خودکارآمدی تحصیلی در نوجوانان، بیش از هر چیز باید به تقویت خودمهارگری آنان توجه کرد و در مرتبه بعد توجه به ویژگی های شخصیتی مادران از اهمیت زیادی برخوردار است.