پژوهش های روانشناسی اسلامی

پژوهش های روانشناسی اسلامی

پژوهش های روانشناسی اسلامی سال اول پاییز و زمستان 1397 شماره 1

مقالات

۱.

مقایسه جهت گیری مذهبی، عوامل شخصیتی و رضایت از زندگی در میان دانشجویان و طلاب شهر قم

تعداد بازدید : ۱۱۹ تعداد دانلود : ۱۲۱
پژوهش حاضر با هدف مقایسه ی جهت گیری مذهبی، عوامل شخصیتی و رضایت از زندگی در میان دانشجویان و طلاب به روش پس رویدادی انجام شد. جامعه آماری این پژوهش دانشجویان و طلاب ساکن شهر قم است. بدین منظور 911 نفر از آنان به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شد و پرسشنامه های جهت گیری دینی (هیل، 1999)، شخصیت (گلدبرگ، 1999) و رضایت از زندگی (دینر، 1985) را تکمیل کردند. داده ها توسط شاخص های مرکزی، پراکندگی و آزمون تحلیل واریانس یک و چند متغیر و با کمک نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد: در جهت گیری مذهبی کل، و در زیرمقیاس های درونی و فردی، نمره پاسخگویان حوزوی بیشتر از نمره پاسخ گویان دانشگاهی است. در زیرمقیاس جهت گیری برونی اجتماعی، نمره دو گروه پاسخگویان دانشگاهی و حوزوی با هم برابر و نمره پاسخگویان حوزوی-دانشگاهی از آن دو گروه بیش تر است. در عوامل شخصیت نمره زیرمقیاس برون گرایی در سه گروه پاسخگویان تفاوت معنی داری ندارد. نمره زیرمقیاس توافق در پاسخگویان حوزوی بیشتراز پاسخگویان دانشگاهی است. نمره سه زیرمقیاس وظیفه شناسی، ثبات هیجانی و گشودگی به تجربه در گروه های حوزوی و حوزوی-دانشگاهی از گروه دانشگاهی بیشتراست. گرچه نمره پاسخگویان حوزوی در رضایت از زندگی بیشتنراز دو گروه دیگر است اما تفاوت ها معنادار نیست.
۲.

تحلیل روان شناختی ایمان دینی

تعداد بازدید : ۱۴۲ تعداد دانلود : ۹۸
پیوند ایمان و آرامش در متن برخی آیات و روایات، اهمیت بررسی روان شناختی ایمان را نشان می دهد. ایمان به عنوان یکی از مفاهیم بنیادین در علوم اسلامی و علوم انسانی، مورد توجه محققان قرار گرفته است، اما این پژوهش، ضمن نقد برخی یافته های روان شناختی از ایمان و بررسی مفهوم ایمان دینی و تفاوت آن با تحلیل های رایج از ایمان، در صدد تبیین روان شناختی ایمان دینی و برخی مفاهیم هم خانواده ی آن است. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر فهم قرآن و حدیث در مکتب اهل بیت علیهم السلام است. بر اساس نتایج به دست آمده، ایمان دینی علاوه بر شرط تمامیت یافتگی، که نقش محوری در شکل گیری این سازه دارد، واجد جنبه های شناختی، عاطفی و روانی- حرکتی است که در ضمن روابط فرد، تحقق می یابد. بنابراین تعریف ایمان دینی در نگاه روان شناختی مبتنی بر پژوهش حاضر عبارت است از «ارتباط تمامیت یافته ی شناختی، عاطفی و روانی- حرکتی انسان با خود، دیگران، هستی محسوس و نامحسوسات (معنویات)».    
۳.

بررسی اثر بخشی آموزش مهارت های زندگی و معنوی بر شادکامی و هوش معنوی دانش آموزان مقطع پیش دانشگاهی

تعداد بازدید : ۹۰ تعداد دانلود : ۱۳۵
پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر بخشی آموزش مهارت های زندگی و معنوی  بر شادکامی و هوش معنوی دانش آموزان دختر مقطع پیش دانشگاهی، در قالب یک طرح شبه آزمایشی پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل اجرا شد . جامعه آماری پژوهش 25 نفر از دانش آموزان دختر مقطع پیش دانشگاهی ناحیه 3 آموزش و پرورش شهرستان قم بودند . که با روش نمونه گیری انتخاب ، و در دوگروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. برای گروه آزمایش به مدت 12 جلسه آموزش مهارت های زندگی و معنوی اجرا شد و گروه کنترل در آن زمان به فعالیت های عادی تحصیلی خود مشغول بودند. داده های پیش آزمون و پس آزمون با استفاده از پرسش نامه های شادکامی آکسفورد و هوش معنوی جمع آوری شدند. جهت تجزیه و تحلیل آماری داده ها از روش تحلیل کو واریانس استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد آموزش مهارت های زندگی و معنوی، شادکامی را به طور معنادار افزایش می دهد اما در جهت افزایش هوش معنوی و مؤلفه های آن تاثیر معناداری ندارد.
۴.

بررسی رابطه تنظیم شناختی هیجان با کارآمدی خانواده و رضایت از زندگی و تبیین آن براساس منابع اسلامی

تعداد بازدید : ۱۵۲ تعداد دانلود : ۹۲
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه تنظیم شناختی هیجان با کارآمدی خانواده و رضایت از زندگی و تبیین آن بر اساس منابع اسلامی صورت گرفته است.جامعه آماری آن،دانشجویان متأهل کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه های شهر قم بوده که تعداد 133 نفر از آنان بر اساس فرمول تاپاچنیک به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شده اند. برای انجام این پژوهش از سه پرسشنامه: «تنظیم شناختی هیجان» (گارنفسکی)، «کارآمدی خانواده» (صفورایی) و «رضایت از زندگی» (داینر) استفاده شد. داده ها توسط شاخص های مرکزی، شاخص های پراکندگی و ضریب همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آمده از پژوهش حاضر نشان داد: بین تنظیم شناختی هیجان با کارآمدی خانواده (338/0=r) و تنظیم شناختی هیجان با رضایت از زندگی (604/0=r) همبستگی مثبت معنا دار وجود دارد.
۵.

تبیین حکم فقهی وسواس از نگاه امام خمینی(ره) با توجه به روان شناسی وسواس

تعداد بازدید : ۴۸۱ تعداد دانلود : ۱۶۱
این پژوهش با هدف تبیین حکم فقهی وسواس با کمک گرفتن از علم روانشناسی بر اساس دیدگاه امام خمینی رحمه الله علیه تدوین شده است. روش تحقیق در این پژوهش  توصیفی-تحلیلی است. به منظور بیان و توصیف وسواس در روانشناسی و فقه از روش توصیفی، و برای ارزیابی ادّله و نظریات فقها از روش تحلیلی استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که هر چند ، وسواس از نظر منشاء ایجاد و تبیین، ظاهرا تفاوت هایی با وسواس در لسان دین دارد ولی نکته مهم این است که هر دو در موضوع مشترک هستند. رفتار وسواسی از نظر امام خمینی(ره) حرمت دارد و ادّله ایشان را از دو جهت می توان تبیین کرد یکی به خاطر نصوصی که بصورت صریح از رفتار وسواسی نهی کرده اند و آن را گناه، تبعیت از شیطان و مخالفت با عقل دانسته اند و دیگر به خاطر اینکه رفتار وسواسی مصداق عناوین متعددی مثل قطع و تاخیر در نماز، اسراف، بدعت، تهمت هستند که این عناوین حرام می باشند. با توجه به رویکرد شناخت درمانگری در روانشناسی، تبیین فقهی اخلاقی و عرفانی وسواس توسط امام خمینی(ره) می تواند کمک قابل توجهی در درمان مبتلایان به وسواس در جنبه های مذهبی باشد.
۶.

مقایسه کارآمدی خانواده در گروه های متفاوت از نظر پای بندی مذهبی و سبک های هویتی

تعداد بازدید : ۱۶۰ تعداد دانلود : ۱۲۴
هدف از پژوهش حاضر مقایسه کارآمدی خانواده در گروه هایی با پای بندی مذهبی و سبک های هویت مختلف است. در این پژوهش از روش توصیفی از نوع علی مقایسه ای استفاده شد. جامعه آماری این تحقیق، کلیه طلاب مرد و زن و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی شهر قم می باشند. از این جامعه نمونه ای متشکل از 388 نفر به صورت در دسترس انتخاب شد. شرکت کنندگان در این پژوهش به پرسش نامه های کارآمدی خانواده صفورایی پاریزی (SFEQI)، پای بندی مذهبی جان بزرگی(JRAQ) و مقیاس سبک های هویت (ISI-6G) پاسخ دادند. داده ها با استفاده از روش تحلیل واریانس عاملی و آزمون تعقیبی توکی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد که بین گروه های دارای پای بندی مذهبی، دوسوگرایی و ناپای بندی از نظر کارآمدی خانواده تفاوت معنادار وجود دارد و همچنین افراد با سبک های هویت اطلاعاتی، هنجاری و اجتنابی از نظر کارآمدی خانواده تفاوت معنادار وجود دارد. تأثیر تعاملی پای بندی مذهبی و سبک های هویت بر کارآمدی خانواده معنادار نیست. آزمون تعقیبی توکی نشان داد گروه «پای بند مذهبی» با دو گروه «دوسوگرا» و «ناپای بند» تفاوت معنادار دارد اما دوسوگرا و ناپای بند از نظر کارآمدی خانواده با یکدیگر تفاوت معنادار نشان نداد. همچنین افراد دارای «سبک هویت اطلاعاتی» با دو سبک «هنجاری» و «اجتنابی» تفاوت معنادار دارند. اما سبک های هنجاری و اجتنابی تفاوت معنادار ندارند. بنابراین افرادی که پای بندی مذهبی بالا و سبک هویتی اطلاعاتی دارند، از لحاظ کارآمدی خانواده در سطح بالاتر قرار دارند.