یعقوب زارع

هدف این پژوهش شناسایی الگوی آسیب شناسی روش تربیتی تحمیل به نفس از منظر آیات و احادیث بود. این تحقیق از نوع پژوهش های کیفی است که با استفاده از نظریه داده بنیاد انجام شده است. نمونه گیری به صورت نظری انجام شد. داده ها در طی سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری وکدگذاری انتخابی تحلیل گردید. مواد و محتوای این پژوهش آیات و احادیثی بوده که از حیث سند معتبر است. در این مقاله با مبنا قرار دادن دیدگاه اسلام، الگوی آسیب شناسی روش تربیتی تحمیل به نفس با استفاده از روش داده بنیاد استخراج شد. یافته های پژوهش نشان داد که الگوی آسیب شناسی روش تربیتی تحمیل به نفس از دیدگاه اسلام از دو جنبه آسیب زا و مطلوب قابل پیگیری است، که جنبه آسیب زای بر تجری و اقدام تلافی جویانه، یادگیری و همانندسازی، تضعیف عزت نفس، وابستگی، واماندگی، تظاهر به آداب اجتماعی، تنفر و مخالفت، نفاق و دورویی، احساس حقارت و خود کم بینی تأکید دارد و همچنین جنبه مطلوب؛ زدودن صفات ناپسند اخلاقی ،حفظ حیات و امنیت، تربیت طبایع ناسازگار با فطرت، قوام زندگی اجتماعی، فراهم آوردن زمینه مناسب برای تلاش همگانی، ابتلاء و آزمایش، مسؤلیت پذیری، آرامش و خود اتکائی و احترام به انضباط اجتماعی مدنظر قرار گرفته است.

زمینه و هدف : عوامل متعددی می تواند بر پیشرفت و عدم پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تاثیرگذار باشد . که از آن جمله می توان به عوامل آموزشی ، خانوادگی و روانشناختی اشاره کرد. از میان ویژ گی های روانشناختی دانش آموزان می تواند به مواردی همچون خودتعیین گری ، خودکارآمدی و خودپنداره تحصیلی اشاره کرد. در این پژوهش به دنبال بررسی تاثیر خودتعیین گری بر خودپنداره تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی هستیم . روش پژوهش : پژوهش حاضر از لحاظ روش اجرا از نوع نیمه تجربی و از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل و از نظر هدف کاربردی می باشد. جامعه آماری این تحقیق کلیه دانش آموزان پسر مقطع پنجم ابتدایی شهر یاسوج بود. حجم نمونه در این تحقیق 30 نفر (15 نفر گروه ازمایش و 15 نفر گروه کنترل) انتخاب شد. در این پژوهش از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای همراه با تصادفی ساده استفاده شد. آموزش مهارت های خودتعیین گری، طبق بسته آموزشی مبتنی بر اصول و عناصر مدل (فیلد و هافمن، 1994) و تطبیق آن با نمونه دانش آموزی نرمال اجرا شد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه های خودکارآمدی تحصیلی جینکز و مورگان (1999) پرسشنامه خودپنداره تحصیلی ( ASCQ ) لیو و وانگ (2005) استفاده گردید .یافته ها: این پژوهش نشان داد که آموزش مهارت های خودتعیین گری بر خود پنداره تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان پسر مقطع پنجم ابتدایی شهر یاسوج تاثیر دارد . بر این اساس بین میانگین های تعدیل شده نمرات متغیر خودپنداره تحصیلی ( تلاش تحصیلی، اعتماد تحصیلی ) بر حسب عضویت در گروه های آزمایش و کنترل در مرحله پس آزمون تفاوت معناداری وجود دارد، که تاثیرات آموزش مهارت های خودتعیین گری به بیش 692/0 می رسد. یافته های این پژوهش نشان داد که بین گروه های آزمایش و کنترل در مرحله پس آزمون متغیر تلاش تحصیلی تفاوت معناداری وجود دارد. نتیجه گیری : در هر سطح آموزشی، دانش آموزانی که نیازهایشان بهتر ارضا شود، بهتر می توانند خودشان را با کلاس درس و مدرسه تنظیم کرده و تنظیم درونی سازیِ مطلوبتری در رابطه با مدرسه نشان دهند. همچنین انگیزش درونی بیشتری درمقایسه با دانش آموزانی خواهند داشت که نیازهایشان در مدرسه برآورد نشده است ؛ بنابراین می توان گفت ادراکی که دانش آموزان از توانمندی و شایستگی خود دارند روی انگیزش و خودکارآمدی تحصیلی آنها تأثیر می گذارد.

هدف این پژوهش تحلیل محتوای کتاب های «هدیه های آسمان دوره ابتدایی» (سال تحصیلی1401-1400) و میزان انطباق آنها با ویژگی های متقین در خطبه همام بود. روش این پژوهش تحلیل محتوا و برای گردآوری داده ها از روش سندکاوی (کتاب های درسی) استفاده شد. برای محاسبه فراوانی، بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت روش آنتروپی شانون به کار رفت. با بررسی  1409 جمله به عنوان واحد تحلیل، این نتایج حاصل شد که مؤلفه های نماز شبانه، انفاق در راه خدا، راستگویی، صبر و شکیبایی، ایمان و یقین و خضوع و فروتنی به ترتیب 276، 245، 244، 234 ، 212 و 198 فراوانی را داشتند. در این کتاب ها به ترتیب بیشترین و کمترین ضریب  اهمیت در پایه دوم،  مؤلفه راستگویی 331/0 و خضوع و فروتنی 108/0؛ پایه سوم، ایمان و یقین 446/0 و صبر و شکیبایی231/0؛ پایه چهارم، انفاق در راه خدا 498/0 و صبر و شکیبایی 331/0؛ پایه پنجم، ایمان و یقین 498/0 و خضوع و فروتنی 398/0 و پایه ششم، انفاق در راه خدا 702/0 و صبر و شکیبایی 403/0 به دست آمد. این پژوهش نشان داد که توزیع بعضی ویژگی های متقین در محتوای کتاب ها و واحدهای تحلیل، تعادل و انطباق کمی دارند.

هدف این پژوهش طراحی الگوی مفهومی روش تربیتی تلقین از منظر اسلام است. روش پژوهش تحلیل محتوای کیفی است و از روش استراتژی داده بنیاد استفاده شده است. آیات و احادیث مرتبط گردآوری و کدگذاری شد. با تعیین مفاهیم و ارتباط بین آنها، از مفاهیم استخراج شده به عنوان یک کد در بخش طراحی الگو استفاده شد. یافته های پژوهش نشان می دهد در فرایند تربیت، چنان که این روش بدون پشتوانه فکری، استدلالی و نا آگاهانه مورد استفاده قرار گیرد، آسیب زا خواهد بود و از سوی دیگر، چنان چه در استفاده از این روش استدلال ها و نکات جدید به صورت آگاهانه بیان شود، باورساز و مطلوب است. بدین ترتیب این روش می تواند از دو جنبه آسیب زا و مطلوب مورد توجه قرار گیرد و هر یک از این جنبه ها تأثیر ات تربیتی ویژه دارد که متناسب با شرایط و مراحل تربیت می توان برای نیل به اهداف غایی تربیت بهره جست.

به دلیل این که کارکردروایت در آثار تعلیمی - عرفانی مقدم بر شکل و ساختار آن است، در آغاز ادبیات روایی عرفانی و تعلیمی فارسی نیز توجه زیادی به ساختار و عناصر روایت نشده، اما با گذشت زمان توجه به این عناصر بیشتر شده است. در آثار تعلیمی روایی، لحن، مهم ترین عنصر محسوب می شود؛ چون از سویی یکی از عناصر مهم روایت به شمار می رود و از دیگر سو، با توجه به لزوم ایجاد جذابیت در آثار تعلیمی برای جذب حداکثری مخاطب، عنصر لحن بیشترین کارکرد را دارد. به کارگیری عناصر روایت با نگاه امروزی، در مثنوی معنوی به عنوان مهم ترین اثر تعلیمی عرفانی روایی فارسی، نسبت به کتاب های روایی سنایی و عطار، منسجم تر و جدّی تر است. تنها نمونۀ استثنا در این زمینه، داستان شیخ صنعان در منطق الطیر است که از نظر شکل روایت، خاصه در مباحثی مثل شخصیت پردازی، زبان، لحن و فضاسازی شباهت زیادی به مثنوی دارد و با توجه به شواهد، الگوی مولوی در پردازش حکایاتِ بلند مثنوی بوده است. لحن مناسب راوی و شخصیت ها در حکایت شیخ صنعان که حاصل برایند سایر عناصر روایت محسوب می شود، الگوی لحنی مناسبی برای حکایات بلند مثنوی است. از مهم ترین دلایل استحکام و شباهت لحن در این حکایت و حکایات بلند مثنوی می توان به وزن مناسب و مشترک، تنوّع شخصیت ها، گفت وگوهای زیاد و طولانی، توجّه راوی به پرداخت شخصیت ها، تعداد زیاد شخصیت های خاکستری، عدم جبهه گیری و دخالت راوی در شخصیت پردازی، کلمات و اصطلاحات خاص، تنوّع و تقابل لحنی مناسب و تحکیم لحن قاطعانه به صورت مستقیم توسط راوی اشاره کرد.