مدیریت شهری

نظریه بیوفیلیا، برای اولین بار توسط «ادوارد او. ویلسن» از اساتید زیست شناسی دانشگاه هاروارد در کتاب او به نام بیوفیلیا در سال 1984 چاپ شد. ازجنبه واژه شناسی اصطلاح «بیوفیلیا» به معنی «دوست داشتنِ حیات یا سیستم های واجدِ حیات» می باشد و برای نخستین بار توسط «اریک فروم» برای تبیین یک گرایشِ روان شناختی در خصوصِ«جذابیت هر آنچه زنده است»، مورد استفاده قرار گرفت. در واقع او برای اولین بار به وابستگی درونی انسان به ارگانیسم های زنده اشاره کرد. از سویی دیگر، به نظر می رسد که بهترین تحلیل نظام ادراکی انسان در محیط، را می توان با یافته های علوم اداراک و شناخت محیط در دانش روان شناسی محیطی را مرتبط دانست و نوعی کالبدشکافی و جستجوی پیوند و این همانی انسان و طبیعت (محیط) را در آن مشاهده کرد. در هرحال، ارزیابی های شناختی از عناصر معماری بیوفیلی مبتنی بر زمینه های نگرش اکولوژیک می تواند در ارتقا برنامه ریزی و طراحی مسکن تاثیرگذار باشد. این تحقیق بنا به ماهیت بنیادی و بنا به ماهیت، تحقیقی شناختی است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و روش انجام آن توصیفی- تحلیلی و پیمایشی می باشد. از آنجاکه تحقیق حاضر در زمره تحقیقات کمی محسوب می شود لذا، از ابزار پرسشنامه جهت جمع آوری داده ها و از نرم افزار آماری SPSS جهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است. لازم به ذکر است از آزمون های آماری همبستگی جهت بررسی روابط متغیرها، تی تک نمونه ای جهت مقایسه جامعه اماری با میانه نظری و رگرسیون چند متغیره جهت بررسی تاثیرگذاری مولفه های طراحی بیوفیلی بر زیست پذیری استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که ارتباط معناداری بین معیارهای بیوفیلی در معماری و زیست پذیری وجود دارد چنانچه که مولفه طبیعت گرایی بیشترین تاثیر را بر حصول زیست پذیری معماری دارد و معیارهای طبیعت دوستی، اقلیم و احساس (ادراک) بیشترین تاثیر را در این میان دارد.

تشکیل کمیته های نما در مناطق بیست و دو گانه شهر تهران، تلنگری بر روند پیوسته ی شکل گیری پوسته ی ظاهری شهر زده و بحث هایی را در خصوص نمای خوب میان مدیران شهری، طراحان، سازندگان و متخصصان ایجاد کرده است. در همین راستا مصوبه ی «طراحی، پایش و اجرای نماهای شهر تهران» با هدف ارتقاء هویت سیما و منظر شهری در سال 1397 تصویب شد. پژوهش حاضر با بهره گیری از روش تحلیل محتوا و از طریق بررسی اسناد و مطالعات موجود و پیمایش کمّی در مناطق 22گانه در پنج گام: 1) تحلیل محتوای جلسات کمیته های نما، 2)یافتن شاخص های رویه ای و محتوایی، 3) مصاحبه های عمیق، 4) استخراج پرسشنامه های کمّی مجزا، 5) بحث و بررسی در جلسات کانونی متمرکز، به ارزیابی محتوایی و شکلی مصوبه می پردازد. شاخص های مرتبط با کیفیت بصری منظر شهری، هویت زمینه ای، ارزیابی و پایش، تحقق پذیری و فرجام خواهی مولفه های چارچوب نظری پژوهش را تشکیل می دهند. پس از به اشباع نظری رسیدن، شاخص های به دست آمده به پرسشنامه های کمّی تبدیل شدند. میزان روایی از موارد ارتباط با موضوع در نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفت و برای سنجش پایایی پرسشنامه نیز از روش برآورد ثبات درونی استفاده شده است. در نهایت، پیشنهادات در قالب طرح های کوتاه مدت (تدوین ضوابط پایه و پشتیبان)، میان مدت (اصلاح فرایند صدور پروانه، فرجام خواهی، نظارت و پایش) و بلندمدت (ادغام کمیته های نما در بدنه ی شهرداری) ارائه شدند.

کاهش پسماند یک فاکتور کلیدی و زیرساختی اساسی در ایجاد جامعه پایدار است. اگرچه در سال های اخیر شهرداری تهران اقدامات خوبی در زمینه های مختلف مدیریت پسماند مانند جداسازی از مبدا، جمع آوری مکانیزه و احداث کارخانه های کمپوست انجام داده است، ولی میزان تولید پسماند در شهر تهران نه تنها روند کاهشی نداشته است بلکه افزایش نیز یافته است. هدف از این پژوهش بررسی وضعیت میزان تولید پسماند و تفکیک پسماند از مبدأ در مناطق 22گانه شهرداری تهران می باشد. پژوهش حاضر به لحاظ روش تحقیق با تبعیت از ماهیت مسئله، روشی تحلیلی- توصیفی است، و برای انجام آزمون و تحلیل ها از مدل (AHP) و از طریق نرم افزار Expert choice به صورت زوجی نسبت به سطوح نسبت به هم مقایسه شده و لایه های اطلاعاتی در محیط نرم افزاری Arc GIS مدل سازی فضایی شده و داد ه های پایه مورد نیاز برای تحلیل ارایه شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که ایجاد مدیریت یکپارچه ی پسماند، واگذاری تدریجی اجرای برخی از عناصر موظف مدیریت پسماند از جمله بازیافت پسماند، جمع آوری، حمل و نقل به بخش خصوصی ، جلب مشارکت مردم در اجرای برنامه های مدیریت پسماند خصوصاً امر تفکیک در مبدأ و بازیافت، ارتباط سازمان ها و دستگاه های اجرایی مرتبط با آموزش عمومی و ارائه ی آموزش های مختلف و فرهنگ سازی توسط شهرداری ها برای ساماندهی مدیریت پسماندهای شهری الزامی و جزو راهکارهای اساسی است. مقایسه میزان سرانه تولید پسماند شهری در مناطق مختلف شهر تهران با حداکثر ظرفیت قابل قبول تولید پسماند، بیانگر فاصله تولید پسماند همه مناطق شهر تهران از حداکثر مقدار مجاز است. بنابراین علاوه بر اینکه برنامه ریزی و انجام اقدامات راهبردی جهت کاهش پسماند شهری تهران ضروری است، این برنامه ها و اقدامات باید با توجه به خصوصیات هر منطقه و کیفیت و کمیت پسماند آن منطقه طرح شوند.

طراحی فضاهای زیست شهری برای کودکان، به منظور ایجاد تعاملات اجتماعی با محیط و ایده پردازی کودکان حائز اهمیت است. این پژوهش در پی دست یابی به مؤلفه هایی در فضای شهری است که آموزش و پرورش کودک را همراه داشته باشد. روش تحقیق در این پژوهش، تحلیلی توصیفی بر پایه تحلیل محتواست و برای دست یابی به یافته های پژوهش از روش پیمایشی(زمینه ای) استفاده گردیده است و با مقایسه تطبیقی بین ویژگی های نمونه ها و تحلیل محتوا تلاش گردید که مؤلفه های کلیدی برای طراحی فضاهای شهری متناسب با آفرینشگری کودکان به دست آید. این پژوهش که بر پایه تلفیق نظریات مرتبط با موضوع و با در نظر گرفتن فضایی مناسب و دارای مؤلفه های کالبدی مورد نظر و تهیه چک لیست هایی هدف مند جهت سنجش رفتار کودکان انجام شد و سپس اطلاعات به دست آمده با استفاده از نرم افزارSpss22 و آزمون های آماری تحلیل شد. سپس با استفاده از روش کای دو مدل پژوهش بر اساس روابط میان متغیرها تدوین گردید. نتایج تحقیق نشان دهنده آن است که مهم ترین مؤلفه های تأثیرگذار بر افزایش خلاقیت کودکان، ایجاد فرصت برای تعاملات مثبت اجتماعی کودکان، امکان تحریک حواس کودک در محیط، ایجاد فضایی برای نمایش شایستگی های فردی در تعامل با محیط، ایجاد حس تعلق به محیط، آموزش مراقبت از محیط زیست، ایجاد مسیرهایی برای ایده پردازی، مشارکت پذیری در فضای بازی به عنوان ابزار آموزشی هستند که در طراحی فضاهای شهری کودکان باعث نجات آنان از فضاهای ماشینی موجود در پارک ها می گردد.

پروژه های ساخت به طور عام و پروژه های ساخت شهری به طور خاص، عموماً با مشکل ضعف عملکرد زمانی مواجه اند. از این رو، هدف از انجام پژوهش حاضر، شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر بروز تأخیر در پروژه های ساخت شهری و مقایسه دیدگاه های ارکان اصلی پروژه های مذکور در این ارتباط است. جامعه هدف این تحقیق را 15 نفر از خبرگان پروژه های ساخت شهری شیراز تشکیل می دهند. عوامل موثر بر بروز تأخیر بر پایه مرور ادبیات پژوهش و پالایش حاصل از نظرسنجی خبرگان شناسایی شدند و با هدف رتبه بندی و تحلیل مقایسه ای عوامل مذکور از دریچه نگاه ارکان اصلی پروژه (کارفرما، مشاور و پیمانکار)، روش بهترین و بدترین برگزیده شد. نتایج نشان داد از میان 59 عامل موثر بر بروز تأخیر شناسایی شده در پروژه های ساخت شهری شیراز، همکاری ضعیف دستگاه های شهری و اعمال تغییرات بر پایه پیدایش معارض در حین اجرای کار، دو عامل مشترک در فهرست سه گانه عوامل برتر از دیدگاه ارکان اصلی پروژه بودند. همچنین دشواری های پیمانکار در تأمین منابع مالی پروژه، از دیدگاه کارفرمایان، مدت کوتاه و غیر واقعی قرارداد اولیه، از دیدگاه پیمانکاران و ضعف ساختاری پیمانکار شامل نیرو و تجهیزات از دیدگاه مشاوران، عوامل منحصر به فرد فهرست مذکور بودند. در ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻧﯿﺰ ضمن معرفی ده عامل مهم تأثیرگذار بر بروز تأخیر بر پایه تجمیع نظرات خبرگان، ریشه ها و پاسخ های موثر پیشنهاد شده است.

مدیریت روستایی در ایران پس از فراز و فرودهای بسیار، با شکل گیری شوراهای اسلامی و استقرار نهاد دهیاری، تجربه جدیدی را آغاز نمود. اکنون که حدود دو دهه از آغاز فعالیت الگوی نوین مدیریت روستایی می گذرد، با توجه به تعدد و پراکندگی روستاها از یک سو و مسایل و مشکلات مرتبط با تجهیز، توانمندسازی، صرفه اقتصادی ارایه خدمات و . . . از سوی دیگر، بازآرایی الگوی جاری ضروری بوده و در این فرآیند نیز سنجش رضایت روستاییان به عنوان ذی نفعان اصلی حائز اهمیت است. پژوهش حاضر از لحاظ ماهیّت کاربردی و از نظر روش توصیفی- تحلیلی می باشد. داده ها به دو روش میدانی و کتابخانه ای جمع آوری شده اند. جامعه آماری آن مشتمل بر تمامی شهرستان های استان قزوین می باشد. از هر شهرستان یک یا دو بخش با مد نظر قرار دادن شاخص های گستردگی فضایی و تعداد روستاهای دارای دهیاری انتخاب،در سطح هر بخش نیز، یک دهستان انتخاب و در هر دهستان نیز متناسب با تعداد روستاهای دارای دهیاری، روستاهای هدف براساس شاخص های موصوف انتخاب شده اند. در مجموع تعداد 427 پرسشنامه از اهالی 40 روستا تکمیل شده است. رضایت روستاییان از عملکرد دهیاری ها در سه بعد؛ الزامات عملکردی، الزامات اساسی و الزامات انگیزشی و در هشت مولفه مرتبط با این ابعاد، با استفاده از مدل کانو، ارزیابی شکاف کیفیت خدمات و نرم افزار Spss مورد تجزیّه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحقیق گویای آن است که، بیشترین میزان رضایت در ابعاد سه گانه موصوف، مربوط به بعد عملکردی بوده است. همچنین در بین 9 بخش مورد مطالعه از شش شهرستان استان قزوین، بالاترین میزان رضایت از عملکرد دهیاری ها، به ترتیب مربوط به بخش دشتیابی شهرستان بویین زهرا و بخش طارم سفلی شهرستان قزوین و کمترین میزان رضایت نیز به ترتیب مربوط به بخش بشاریات شهرستان آبیک و بخش رامند شهرستان بوئین زهرا بوده است.

رشد جمعیت و تغییر الگوی مصرف، موجب تولید روزافزون پسماندها و بروز آلودگی های زیست محیطی شده است. این موضوع به ویژه در جزیره کیش، با توجه به ویژگی های خاص جغرافیایی و گردشگری و دفن 60 درصدی پسماند های عادی، از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و مدیریت اجرایی پسماند را با چالش جدی مواجه نموده است. در این راستا در این پژوهش با هدف ارایه سناریوی مناسب دفع پسماندها با رویکرد حداکثر تفکیک از مبداء و کاهش حداکثری دفن پسماندها، با استفاده از روش مدل پویای سیستمی، کلیه متغیرهای تاثیر گذار بر مدیریت پسماند شناسایی و روابط علی و معلولی بین آنها ترسیم، مدل سازی شده است. سپس با بهره گیری از نظرات خبرگان، کارشناسان و مدیران، 6 سناریو برای مدیریت اصولی پسماندها، با در نظر گرفتن شرایط واقعی و با افق 10ساله بر روی مدل پیاده سازی و با استفاده از نرم افزار ونسیم شبیه سازی و مقایسه شد. بر اساس پیش بینی های مدل، سناریو تلفیقی: ایجاد تاسیسات بازیابی مواد، هاضم،ریجکت سوز، واحد جداسازی پسماند خشک تفکیک از مبداء و پسماند حجیم و دفن حداقلی به عنوان سناریو برتر با رویکرد کاهش حداکثری دفن پسماند و امکان استفاده از محل دفن فعلی تا سال 1413 معرفی گردید.

شرایط محیطی ویژه کناره دریای خزر، هویت معماری متفاوت با سایر اقلیم های ایران پدید آورده که نشان از برهمکنش عوامل محیطی و اقلیمی و آموخته های تکنیکی و فرهنگی دارد. ساختار خانه های بومی گیلان نتیجه برآیند سامانه های مختلف محیطی، فرهنگی، اجتماعی و اقلیمی است که هر یک از سامانه ها اگرچه جداگانه قابل تحلیل است اما به صورت یک مجموعه هماهنگ مشاهده می شود. این پژوهش در پی تحلیل رابطه سامانه های محیطی و فرهنگی در ساختار معماری روستایی جلگه شرقی گیلان است. برای این منظور نمونه موردی خانه پرمهر واقع در جلگه شرقی گیلان انتخاب و داده های مربوط به ساختار خانه به صورت میدانی در محل برداشت و با نرم افزارهای سه بعدی سازی، شبیه سازی و سپس با روش توصیفی و به کمک نمودارهای کیفی تحلیل شده است. نتیجه آنکه سامانه مولد محیطی با توجه به ابزارها و امکانات محیطی عامل اصلی ایجاد ساختارها به شمار رفته و ویژگی خطی مصالح گیاهی در خانه های روستایی موجب شده فرم اصلی به صورت شبکه های بافته گسترده مشاهده شود. همچنین هر کدام از ساختارها جداگانه و متناسب با کارکرد محیطی خود ساخته شده و جهت ایجاد پایداری، به صورت هماهنگ رفتار می نمایند؛ به همین جهت است که ارتباط میان هر یک از اجزاء به صورت شبکه های خطی لایه لایه است.