۱.
کلید واژه ها:
صرع پرسشنامه عبارات استعاری آزمون درک و کاربرد عبارات استعاری روان شناسی شناختی کودک فارسی زبان
بیماری صرع اختلالی عصب شناختی محسوب می شود، بررسی های شناختی در این زمینه می تواند روشن گر چگونگی این اختلال باشد. با بررسی های شناختی می توان چگونگی آسیب مغزی و تأثیر این آسیب ها در کنش های رفتاری بیماران را تشخیص داد. پژوهش حاضر به بررسی مقایسه ای بیست کودک سالم (3 تا 5 ساله) و بیست کودک دارای صرع (در همان سن) پرداخته است تا در این بررسی مقایسه ای، شناخت بهتری از این بیماری و دانش شناختی هر دو گروه در درک و کاربرد عبارات استعاری بدن مند حاصل شود. روش پژوهش حاضر توصیفی-آزمایشی است و بدون هیچ گونه دخل و تصرفی در متغیرها، صورت گرفته است. شیوه پژوهش حاضر برگرفته ازشیوه ی بیالکا- پیکال (2003) و شجاع رضوی (1395) است. یافته ها نشان داد که کودکان سالم در آزمون عبارات استعاری جاخالی بسیار خوب عمل کرده و با کسب امتیازات بالا و پاسخ های صحیح در تکمیل عبارات استعاری همکاری لازم را داشتند. در آزمون کارت های دوتایی نیز کودکان طبیعی با بالاترین امتیاز درک و کاربرد کامل عبارات استعاری بدن مند را در تمامی حواس کسب کرده اند. کودکان دارای صرع در پرکردن عبارات جاخالی با تفاوت اندکی از کودکان سالم به پرسش ها پاسخ گفتند. در مرحله آزمون کارت های دوتایی کودکان دارای صرع بیشترین پاسخ صحیح را در حواس بویایی و چشایی داشته اند و کمترین پاسخ صحیح را در حواس بینایی و لامسه به دست آوردند. همچنین، نتایج نشان داد که بیماری صرع در درک و کاربرد عبارات استعاری بدن مند کودکان تاثیر منفی داشته است. صرع می تواند دانش شناختی کودکان را تحت تاثیر قرار دهد.
۲.
کلید واژه ها:
استعاره دستوری اسم سازی بازنمایی ایدئولوژیک برجسته سازی گفتمان شناسی انتقادی برجام
پژوهش حاضر با هدف تبیین چگونگی برجسته سازی و حاشیه رانی کنش ها و واکنش ها در بازنمایی ایدئولوژیک متن، به دنبال یافتن پاسخی به این پرسش است که یک گفتمان سیاسی، چگونه از فرایند اسم سازی برای توصیف وقایع و رخدادها بهره می برد و این کاربرد در خدمت چه اهدافی است. بدین منظور متون سخنرانی رؤسای جمهور وقت جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا پس از امضای توافق هسته ای برجام در سال 2015 از نگاه گفتمان شناسی انتقادی انتخاب شده است. در بخش اول تحلیل داده ها تعداد 508 بند شناسایی و تحلیل شده است، که شامل متن کامل سخنرانی طرفین مذاکره است. در بخش دوم تحلیل ها، کاربرد استعاره دستوری اسم سازی در پوشش اخبار تحولات پیرامون توافق هسته ای، در بازه زمانی پس از خروج آمریکا از توافق لغایت گام پنجم ایران در کاهش تعهدات برجامی، در دو رسانه داخلی و دو رسانه خارجی مورد بررسی قرار گرفته و تلاش شده است نقش اسم سازی در بازنمایی های متفاوت از رویدادی واحد در رسانه های گفتمان های رقیب، نمایان شود. داده های این بخش نیز شامل 8 عنوان خبری از رسانه های چهارگانه فوق در پنج مقطع زمانی خاص است، که در آن ها تحولی عمده پیرامون توافق برجام صورت گرفته است. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد هم در تنظیم متن سخنرانی دو رئیس جمهور و هم در پوشش تحولات سیاسی پیرامون توافق هسته ای توسط رسانه ها، استعاره های دستوری اسم سازی بیش از آنکه به دنبال حذف کنش گر از کانون توجه مخاطب باشد، به دنبال برجسته سازی خود کنش است و گفتمان های رقیب با این برجسته سازی ها به دنبال القای معنای موردنظر خود به مخاطب هستند.
۳.
کلید واژه ها:
ماریسون سوبژکتیویته تحلیل گفتمان زبانشناسی نقش گرای
مطالعه حاضر در پی آنست که رابطه بین گفتمان، زبان، سوبژکتیویته را بررسی کند. بدین منظور، رمان آبی ترین چشم (1970) اثر تونی ماریسون، نویسنده آفریقایی-آمریکایی معاصر،انتخاب شد. برای حصول این هدف، تحلیل گفتمان انتقادی و زبان شناسی نظامند نقش گرای مایکل هالیدی به عنوان چارچوب نظری و عملی پژوهش اتخاذ شد. روش تحلیل شامل انتخاب بخشهای کلیدی رمان و تحلیل آنها به کمک مقولات دستور نظامند نقش گرای مانند تحلیل فرآیندهای گذاریی، وجه ، عنصرخود ایستای فعل،وجه نما، مبتداسازی بود. سپس داده های در جداولی خلاصه و یافته های کلیدی تفسیر شدند. پراکتیس اجتماعی رمان نیز مورد بحث قرار گرفته و ارتباط آن با یافته ای بدست آمده از تحلیل های قبلی بررسی شد. آنگاه ساخت رمان براساس بینامتنیت، بیناگفتمان و بافت گذاری مجدد نیز مورد توجه قرار گرفت. پژوهشهای پیشین بر هویت مبتنی بر پارادایم فرهنگی و نژادی تمرکز کرده اند. این پژوهش با اتخاذ رویکرد گفتمانی نشان داد سوبژکتیویته امری پیچیده و چند لایه است. ساخت رمان متشکل از پراکتیس های اجتماعی گوناگون، پراکتیس های گفتمانی و شگردهای متنی است. رمان در چارچوب افق تحولات تاریخی-اجتماعی-فرهنگی جامعه سیاهپوستان و جامعه آمریکا قابل فهم است و برهمین اساس هویتی نوینی را مطرح نکرده است.
۴.
کلید واژه ها:
ریشه شناسی وام واژه زبان فارسی زبان ایتالیایی دگرگونی معنایی
بررسی دامنه نفوذ و گسترش وام واژه های فارسی در زبان های مختلف و از آن جمله زبان های اروپایی با انتشار آثاری چند در دهه های اخیر همراه بوده که خود بیانگر اهمیت و البته جذابیت موضوع است. بررسی آثار موجود نشان می دهد که شناسایی و معرفی وام واژه های فارسی در زبان های انگلیسی، آلمانی، فرانسوی، سوئدی، آلبانیایی و اسپانیایی با پژوهش هایی داخلی و خارجی همراه بوده که خلأ چنین بررسی هایی درباره زبان ایتالیایی به عنوان یکی از زبان های مهم اروپایی کاملا مشهود است. در حالی که تعداد وام واژه های ایتالیایی در زبان فارسی انگشت شمار است، نتایج پژوهش حاضر مبین وجود حداقل پنجاه وام واژه فارسی در زبان ایتالیایی است که در این مقاله شماری از آنها در قالب بیست مدخل معرفی، به روش کتابخانه ای توصیف و تحلیل شده اند. علاوه بر معرفی واژه در زبان مبدا و مقصد بر پایه منابع و فرهنگ های معتبر، به سیر انتقال، زبان های واسط و دگرگونی های معنایی و آوایی آنها نیز اشاره شده است.
۵.
کلید واژه ها:
حالت دهی مطابقه برنامه کمینه گرا رویکرد نحوی رویکرد ساختواژی فاز
چکیده تبیین فرایند حالت دهی گروه های اسمی همواره یکی از چالش های برجسته صورت های مختلف دستور زایشی بوده و به همین دلیل تا کنون رویکردهای نظری گوناگونی برای تحلیل صوری این پدیده در چارچوب این سنت زبان شناختی ارائه شده است. در این میان رویکرد ساختاری، برگرفته شده از آرای چامسکی و رویکرد ساختواژی، ارائه شده از سوی مارانتز، بیکر از مهم ترین آن ها محسوب می شوند. مقاله حاضر درصدد است تا روند اشتقاق نحوی و به تبع آن فرایند حالت دهیِ موضوعات فعلی را در ساخت های متعدیِ مفعولی در زبانی هورامی در چارچوب دو رویکرد کمینه گرای پیش گفته بررسی نماید و از این رهگذر نقاط ضعف و قوت هر یک از دو رویکرد مذکور را در ارائه تبیینی منطقی و نظریه بنیاد از داده های هورامی برجسته کند. تحلیل داده های برگرفته شده از هورامی در نهایت نشان می دهد که هیچ یک از دو رویکرد نحوی و ساختواژی به تنهایی نمی تواند خصوصیات ساخت های مفعولی را در این زبان به شکلی کامل و موجه تبیین کنند و به همین دلیل اتخاذ دیدگاهی ترکیبی و متشکل از هر دو رویکرد برای بررسی خصوصیات متنوع این ساخت ها منطقی تر به نظر می رسد. نتایج این جستار در مقیاسی کلان تر کفایت تبیینی رویکردهای نظری ترکیبی را برای تحلیل الگوهای حالت دهی در چارچوب دستور جهانی تأیید می نماید. واژگان کلیدی: حالت دهی، مطابقه، برنامه کمینه گرا، رویکرد نحوی، رویکرد ساختواژی، فاز.
۶.
کلید واژه ها:
معناشناسی دعاء قرآن همنشین جانشین
جایگاه دعا در ادیان مختلف به خصوص در دین مبین اسلام بر کسی پوشیده نیست، کلمه دعا و مشتقاتش 182 بار در آیات قرآن کریم بکار رفته است. آثار گوناگون دعا با رویکردهای مختلف در این زمینه نشان دهنده اهمیت این مسئله نزد دانشمندان مسلمان است. با این وجود هنوز ادراک دقیق و جامعی از دعا به عنوان یک مفهوم که در فرایند عملی آن نیز اثرگذار است، تبیین نشده است؛ این به این دلیل است که تاکنون واژه دعاء و مشتقاتش در قرآن با رویکرد معناشناسی بررسی نشده است. این نوشتار قصد دارد با دانش معناشناسی به روش تحلیلی توصیفی به تبیین واژه دعاء در قرآن بپردازد و مؤلفه های معنایی آن را به کمک همنشین ها و جانشین ها و اضدادش در قرآن استخراج کند. نتیجه بررسی همنشین های این واژه در قرآن به این صورت است: همنشین های اشتدادی، مثل آتی، سمع، اجابَ و استجابَ، اَمنَ، هَدَی، جعل، سَلمَ و قَوَمَ؛ همنشین های تقابلی: شرک، کفر، ضلال و ضرر و همنشین های مکملی: الله، رب، رسول و انسان. با بررسی همنشین های این واژگان ، جانشین های واژه دعاء بدست آمد: قول، امنیت، علم، تبعیت، هدایت، اتیان، کفر و مشیت. همچنین، یافته ها نشان داد که از بررسی همنشین ها و جانشین ها، مؤلفه های معنایی که برای واژه دعاء به دست داده شد عبارتند از «قول، امنیت، علم، هدایت، کفر، فضلیت، تبعیت، صدق، حکمت و کتابت». از این رو، با تحول در معنا بر اساس تبیین روابط همنشینی و جانشینی، معنای دقیقی از دعا ارائه می شود که به بسیاری از ابهامات نظری و عملی در حوزه دعا پاسخ می دهد.
۷.
کلید واژه ها:
تعارفات ایرانی کنش گفتار ارتباطات اجتماعی ایرانی زبان فارسی گویشوران غیرایرانی
تعارف از مهم ترین مؤلفه های هویت فرهنگی ایرانیان و عنصر اصلی ادب آیینی فارسی است و نقش مهمی را در ارتباطات ایرانیان و ارتباطات بین فرهنگی میان ایرانیان و غیرایرانیان ایفا می کند. شناسایی تعارف یکی از امکان ها و شرایط عمده در شناسایی وضعیت فرهنگ و زندگی روزمره ایرانی است. این مقاله با بهره گیری از جامعه شناسی صوری زیمل و نظریه کنش گفتار آستین در زبان شناسی به بررسی جایگاه «تعارف ایرانی» در آموزش زبان فارسی و پیچیدگی های کلامی آن می پردازد. تعارف، علی رغم در هم تنیدگی با زبان و فرهنگ ایرانی، در پژوهش های زبان و فرهنگ ایرانی به عنوان زبان دوم چندان مورد توجه نیست. تعارف ایرانی جنبه های مختلف و متعددی دارد و به نسبت موقعیت، سن، تحصیلات و سطح اجتماعی افراد متغیر است. هدف از پژوهش حاضر بررسی میزان آگاهی و دیدگاه فارسی آموزان خارجی از یادگیری تعارفات ایرانی هنگام قرارگیری آن ها در شرایط مختلف است و نیز روش تحقیق به صورت مصاحبه غیر حضوری با فارسی آموزان خارجی انجام شد. نتایج پژوهش نشان می دهد. میزان آگاهی بسیاری از فارسی آموزان خارجی برای یادگیری تعارفات ایرانی زیاد بود و آموزش تعارفات ایرانی را برای ارتقاء کیفیت یادگیری زبان فارسی الزامی دانستند. به دلیل ناآشنایی زبان آموزان غیرفارسی زبان با تعداد محدودی از ساختارهای اجتماعی تعارف و کنش های گفتاری با مشکل مواجهه می شدند. هم چنین یافته ها نشان می دهد که آشنایی با سازوکار فرهنگی تعارف، موجب دریافت بهتر پیام های تعارف توسط فارسی آموزان می شود به طوری که در تقویت ارتباطات اجتماعی می توانند آگاهانه از آن استفاده کنند.
۸.
کلید واژه ها:
نشانه معناشناسی نظام کنشی نظام شوشی نظام تنشی نظام ارزشی
ارزش و نظام تبادل آن در کنار نظامهای گفتمانی از مباحث با اهمیت در نشانه معناشناسی به شمار می روند. این مفاهیم در تعریف نوع روابط افراد و حل بحران های ارزشی در تحلیل های نشانه معناشناختی نقشی بسزا ایفا می کنند. این پژوهش حکایت اول از باب نخست گلستان را به عنوان موضوع بررسی برگزیده و به دنبال شناسایی الگوی نظام ارزشی، چگونگی تغییر ارزش ها و سپس آشکارسازی نقش تغییر ارزش ها در حل بحران های ارزشی موجود در حکایت است. مسئله پژوهش پیش رو این است که آیا تغییر ارزش ها در گلستان به عنوان منبعی تأثیرگذار برای فارسی زبانان منجر به شکل گیری سبک تازه ای از زندگی میان آنان شده است یا خیر. یافته های پژوهش نشان گر آن است که سعدی در آفرینش این حکایت از ساز و کار دگرگونی ارزش ها بهره جسته است و درنهایت دگرگونی ارزش ها موجب تغییر معنا و نیز حل بحران موجود در حکایت شده اند. این پژوهش با بهره گیری از رویکرد مطرح در نشانه معناشناسی مکتب پاریس، به صورت کتابخانه ای و توصیفی تحلیلی انجام شده است.
۹.
کلید واژه ها:
زبان شناسی شناختی استعاره مفهومی استعاره هستی شناختی داستان سه تار
استعاره در ادب فارسی، قدمت و جایگاه والایی داشته است. ادبیات ذاتاً پدیده ای اجتماعی است و پیوند ادبیات و جامعه پیوندی متقابل، دیرینه وانکارناشدنی است. نویسندگان و شاعران از دیرباز اندیشه ها ی اجتماعی خود را با عناصر هنری آمیخته اند و درقالب شعر و نثر بیان کرده اند. هدف این پژوهش، بررسی انواع استعاره های هستی شناختی در داستان سه تار است. نگارندگان در صددند تا نشان دهند که استعاره های هستی شناختی در داستان سه تار چگونه به کار رفته است و چه مفاهیمی از طریق این استعاره ملموس شده اند. ماهیت روش شناختی این پژوهشِ کیفی، توصیفی-تحلیلی بوده و داده ها از داستان سه تار اثر جلال آل احمد گردآوری شده اند. یافته ها حاکی از آن است که راوی به منظور انتقال مفاهیم موردنظر از استعاره به خوبی بهره گرفته است. همچنین، نتایج نشان داد که کاربرد استعاره های هستی شناختی در این داستان از فراوانی بالایی برخوردار بوده، به گونه ای که تعداد 15 مورد از استعاره ها شامل 3 استعاره هستومند و ماده، 9 مورد استعاره مکان و ظرف و 3 مورد استعاره شخصیت بخشی بوده اند.
۱۰.
کلید واژه ها:
استعاره ادبیات امید یأس لیکاف
ادبیات در هر دوره ای نشان دهنده و بازتاب شرایط جامعه از پیشرفت و افول، یأس و امید مردمان بوده است. شادی و غم دو عنصر مهم در زندگی است که تبلور آن در زبان و ادبیات نیز نمود پیدا کرده است. پژوهش حاضر سعی داشته به بررسی استعاره های یأس و امید در نمونه هایی از ادبیات چهار دهه اخیر و تأثیر جامعه بر آن از میان پرمخاطب ترین رمان های چهار دهه اخیر بر اساس چارچوب لیکاف (۱۹۸۰) بپردازد. بدین منظور چهار رمان پرمخاطب، از دهه ۶۰ «نخل های بی سر»، ۷۰ «روی ماه خدا را ببوس»، ۸۰ «چراغ ها را من خاموش می کنم» و رمان دهه ۹۰ «پاییز فصل آخر است» به شیوه توصیفی - تحلیلی مورد بررسی قرار گرفت. پیکره پژوهش جملاتی از هر چهار رمان است که جداگانه بررسی و استعاره های بالا و پایین که حاکی از امید و یأس است استخراج و جداگانه تحلیل گردید. یافته ها نشان دادکه در ادبیات هر چهار دهه استعاره های پایین بیشتر استفاده شده و بیشترین فراوانی آن در دهه ۹۰ پدیدار گشته و شرایط و فضای جامعه در فرازوفرود این استعاره ها مؤثر بوده است.
۱۱.
کلید واژه ها:
پسازبانی زبان شناسی کاربردی پسا انسان گرا پنی کوک درون کنشی هم پیوندی درهم تنیدگی
انسان صنعتی سعی دارد با ورود به عصر دیجیتال و آگاهی ازیک سونگری اومانیسم، نگاه خود را نسبت به جهان گسترش دهد و در این راه نیاز به تغییر زبان دارد. آلستر پنی کوک در کتاب زبان شناسی کاربردی پسا انسان گرا (2016) تعریف تازه ای از مفهوم زبان ارائه داده است که در ایران تازگی دارد و متأثّر از نگرش پسااومانیستی و ریشه های پدیدارشناسانه و مباحث شناختی به ویژه بدن مندی است. در این نگاه، زبان تنها ابزار ارتباطی و خاصّ انسان نیست، بلکه انسان با دخالت تمام حواسّ پنجگانه در تعامل با انسان های دیگر و حیوان و گیاه و اشیا به سر می برد و همه آنها در درک و دریافت و شناخت او اثر می گذارند. پژوهش حاضر که با هدف تغییر زبان به منزله تغییر نگرش به روشی توصیفی-تحلیلی انجام شده در پی پاسخ به این دو پرسش اساسی است که پسازبان چه تغییری در مفهوم سوسوری زبان ایجاد کرده است و این تغییرات چه تأثیری بر ساختارهای اجتماعی و فرهنگی دارد. نتایج حاصله مبتنی بر آن است که پسازبان در زبان شناسی کاربردی پساانسان گرا، تعریف جدیدی از زبان ارائه می دهد که مانند زبان شناسی سوسور مبتنی بر رابطه بین الاذهانی اشخاص و اتّکا به زبان معیار نیست، بلکه سعی دارد ارتباط زبانی بین انسان و اشیا و غیرانسان را به گونه ای برقرار کند که منجر به درک و تعامل عمیق تر و نوعی هم پیوندی بین همه موجودات کره زمین شود تا از این راه به جبران خسارت های زیست محیطی ناشی از عصر صنعتی سرمایه داری اومانیستی و برقراری عدالت بین گونه های انسانی، زبانی و غیر انسانی بپردازد.
۱۲.
کلید واژه ها:
زمان نمود گویش بختیاری زبان فارسی
پژوهش حاضر مطالعه ای توصیفی تحلیلی است که به بررسی انواع زمان افعال و همچنین انواع نمود در گویش بختیاری می پردازد. داده های این پژوهش از طریق مطالعه میدانی و ضبط 10 ساعت مصاحبه با گویشوران بختیاری بر اساس اصول واژه شناسی کاتامبا و استنهام (2007) مورد تجزیه و تحلیل توصیفی قرار گرفته اند. در گویش بختیاری برخلاف زبان فارسی شناسه ها به فعل اصلی می چسبند و فعل معین (بودن) بدون تغییر می ماند. ساختار اصیل ماضی بعید همچون دیگر ارکان گویش بختیاری از نفوذ زبان فارسی مصون نمانده و می رود که فرو ریزد و فراموش شود. ماضی بعید نیز در گویش بختیاری مثل فارسی است، فقط به جای «بود» از «بید» یا «بی» یا «وی» استفاده می شود. برای بیان زمان آینده در این گویش معمولاً همان مضارع اخباری به کار می رود. در گویش بختیاری قرار دادن تکواژ تصریفی /e/ در آغاز فعل، قبل از ستاک فعلی بیانگر نمود ناقص است. برای نشان دادن رخداد فعلی که کاملاً به پایان رسیده است می توان از گذشته ساده یا ماضی بعید استفاده کرد. در این گویش ساخت هایی به صورت گذشته کامل و دارای نمود کامل هستند. نتایج این پژوهش می تواند در دستیابی به ساخت دستوری این گویش کمک کند.
