پیشرفت های حسابداری

تخلف های حسابداری و گزارشگری مالی از ابعاد گوناگون فردی و سازمانی آسیب رسان و چالش برانگیز هستند. برای روبرو شدن با آنها، افشای تخلف های مالی می تواند یک راهکار مؤثر در این زمینه باشد. افشای تخلف ها را می توان نمونه ای از راستگویی، درستکاری، آشکارسازی و پاسخگویی اخلاقی، قانونی و حرفه ای در برابر گونه های تخلف پنهان و پیدا برای پشتیبانی از منافع سازمانی و همگانی نام برد. در این راستا، هدف پژوهش شناسایی اثر دیدگاه مبادله اجتماعی در افشای تخلف های حسابداری در سایه صفات پنهان شخصیت نظارت کنندکان مالی است. در این پژوهش جامعه آماری گروه های گوناگون حسابرسان مستقل، داخلی و سایر اشخاصی بود که به نحوی در نظارت، کنترل و بازرسی مشارکت داشتند، نمونه آماری به صورت تصادفی و به تعداد 249 نفر در دوره زمانی 1400 انتخاب شده است. تحلیل متغیرهای مورد بررسی در مدل سازی معادلات ساختاری نشان می دهد که صفات پنهان شخصیت(ماکیاولیسم، خودشیفتگی، جامعه ستیزی، دگرآزاری و کینه توزی) و مبادله اجتماعی تأثیر مثبت معنا-دار در افشای تخلف های مالی دارند. یافته دیگر پژوهش حاکی از آن است که صفات پنهان بر مبادله اجتماعی اثر مثبت معنادار ندارد. در نتیجه، مبادله اجتماعی نقش میانجیگری بین صفات تاریک و افشای تخلفات را نشان نمی-دهد.

حسابرسی محیط زیست یک ابزار مهم برای دستیابی به استانداردهای کنترل آلودگی محیط زیست می باشد و نبود الگویی برای حسابرسی مالی زیست محیطی جهت نظارت دیوان محاسبات کشور بر شرکت های دولتی یکی از چالش های اجرایی نشدن آن می باشد؛ از این رو در این پژوهش شاخص های اولیه براساس مطالعه ادبیات تحقیق و روش آماری تحلیل محتوای کیفی شناسایی گردید. سپس در پاییز 1400 با مصاحبه از 35 نفر حسابرسان دیوان محاسبات کشور به عنوان خبره و با استفاده از روش دلفی شاخص های اولیه، نهایی گردیدند. سپس با استفاده از پرسشنامه و متدولوژی مدل سازی ساختاری- تفسیری و با نرم افزارهای متلب و اکسل روابط بین شاخص ها تعیین، به صورت یکپارچه تحلیل و گراف مدل سازی ساختاری- تفسیری رسم گردید. در نهایت با استفاده از تحلیل میک مک قدرت نفوذ و وابستگی شاخص های شناسایی شده مورد ارزیابی قرار گرفته و الگوی نهایی ترسیم گردید.روایی به صورت محتوایی و پایایی با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده است. بر اساس نتایج؛ حسابرسی مالی زیست محیطی دارای چهار شاخص استانداردهای حسابداری زیست محیطی، استانداردها و رهنمودهای زیست محیطی منتشره از سوی اینتوسای و آسوسای، رهنمودها و استانداردهای حسابرسی زیست محیطی دیوان محاسبات کشور و اصول پذیرفته شده حسابداری می باشد. که شاخص های استانداردهای حسابداری زیست محیطی و اصول پذیرفته شده حسابداری شاخص تاثیر گذار در الگو بوده و شاخص های استانداردها و رهنمودهای زیست محیطی منتشره از سوی اینتوسای و آسوسای و رهنمودها و استانداردهای حسابرسی زیست محیطی دیوان محاسبات کشور کمترین تاثیر را بر الگو دارند.

سرعت تعدیل اهرم مالی نشان دهنده حرکت شرکت ها به سمت ساختار بهینه سرمایه است. اهمیت بهینه بودن اهرم مالی به حدی است که رشد و بقای شرکت ها به این عامل وابسته و بر ریسک و بازده مورد انتظار شرکت ها تأثیرگذار است. هدف مطالعه حاضر بررسی تأثیر مدیریت ریسک بر سرعت تعدیل اهرم مالی در مراحل چرخه عمر شرکت ها است. جامعه آماری پژوهش، شرکت های پذیرفته شده در بورس تهران در دوره زمانی سال های 1390 الی 1399 است و با استفاده از روش نمونه گیری حذف نظام مند تعداد 128 شرکت به عنوان نمونه نهایی پژوهش در نظر گرفته شده است. نتایج حاصل از آزمون رگرسیون نشان داد که مدیریت ریسک تأثیر مستقیم بر سرعت تعدیل اهرم مالی دارد. همچنین مدیریت ریسک در دوره رشد شرکت ها با ضریب افزایشی تأثیر مستقیم بر سرعت تعدیل اهرم مالی دارد؛ اما در دوره بلوغ مدیریت ریسک تأثیری بر سرعت تعدیل اهرم مالی ندارد. همچنین مدیریت ریسک در دوره افول شرکت ها با ضریب کاهشی و منفی تأثیر معکوس بر سرعت تعدیل اهرم مالی دارد؛ بنابراین با توجه به نتایج حاصل شده، به طورکلی شرکت ها با مدیریت ریسک های پیش روی شرکت قادرند سریع تر به سمت اهرم مالی بهینه حرکت کنند و در مراحل گذار از چرخه عمر شرکت ها این تأثیر کاهش می یابد. بنابراین شرکت ها می بایست برنامه های جامع مدیریت ریسک را در هر مرحله از چرخه عمر به جهت دستیابی به بالاترین ارزش را در دستور کار مدیران قرار دهند.

هدف: مدیران واحدهای تجاری ممکن است در زمان تامین مالی پروژه های سرمایه گذاری و در شرایطی که تامین مالی برون سازمانی پرهزینه باشد، تمایل به فروش دارایی داشته باشند. در این پژوهش، هدف بررسی واگذاری دارایی ثابت به عنوان روشی برای مدیریت سود واقعی است. روش: به همین منظور، داده های مربوط به 120 شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی ۱۳۸5 تا ۱۳۹۸ استخراج و از مدل رگرسیونی داده های ترکیبی برای آزمون فرضیه های پژوهش استفاده شده است. نتایج: براساس نتایج به دست آمده، فرضیه اول و دوم پژوهش تایید نشده اما فرضیه سوم و چهارم تایید شده است. نتایج فرضیه اول پژوهش مبنی بر اینکه اگر فروش دارایی های شرکت باعث دستیابی به سود پیش بینی شده شود، شرکت ها اقدام به فروش دارایی ها به منظور کسب سود می کنند، تایید نشده است. همچنین فرضیه دوم مبنی بر اینکه اگر فروش دارایی های شرکت باعث دستیابی به سود پیش بینی شده نگردد، شرکت ها اقدام به فروش دارایی ها به منظور افزایش زیان می کنند نیز تایید نشده است. اما رابطه بین واگذاری دارایی ها برای کسب سود غیرعملیاتی و عدم دستیابی به معیار سود برای شرکت هایی که دارای اقلام تعهدی گسترده ای در ترازنامه شان هستند، تایید شده است. در نهایت فرضیه چهارم، رابطه بین واگذاری دارایی ها برای کسب زیان غیرعملیاتی و عدم دستیابی به معیار سود برای شرکت هایی که دارای اقلام تعهدی گسترده ای در ترازنامه شان هستند، را تایید کرده است.

صورتهای مالی شرکتها یکی از اصلی ترین منابع اطلاعاتی تصمیم گیری برای سرمایه گذاران و سایر ذینفعان شرکتها می باشد؛ به همین دلیل شناسایی عوامل اثرگذار بر کیفیت صورتهای مالی شرکتها همواره مورد توجه پژوهشگران بوده است. هدف این پژوهش بررسی رابطه تنوع سبد سهامداران عمده با کیفیت سود و کیفیت افشا و همچنین بررسی نقش تعدیل گری همبستگی درون صنعتی بر این روابط است. برای محاسبه همبستگی درون صنعتی از مجموع کواریانس فروش جفتی تمام شرکتهای موجود در صنعت و برای محاسبه تنوع سبد سهامدار عمده از شاخص هرفیندال هیرشمن استفاده شده است. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و نمونه آن شامل 153 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد که به روش حذف سیستماتیک انتخاب شده اند. دوره زمانی پژوهش نیز شامل سالهای 1392 تا 1399 می باشد. نتایج نشان دهنده رابطه مثبت بین تنوع سبد سهامداران عمده شرکت و کیفیت سود و کیفیت افشا می باشد. اثر تعدیل گری همبستگی درون صنعتی بر رابطه بین تنوع سبد سهامداران عمده شرکت و کیفیت افشا منفی و معنادار بود، اما اثر آن بر رابطه بین تنوع سبد سهامداران عمده شرکت و کیفیت سود تایید نگردید. بنابراین همانطور که بر اساس مبانی نظری و ادبیات تحقیق انتظار می رفت، تنوع سبد سهامداران عمده و همبستگی درون صنعتی دو عامل اثرگذار بر کیفیت سود و کیفیت افشا در صورتهای مالی می باشند.

هدف اصلی سیستم حسابداری فراهم نمودن اطلاعاتی است که در تصمصم گیری های اقتصادی افراد مفید واقع شود. اطلاعات حسابداری، شامل اطلاعات مندرج در صورت های مالی می شود که نحوه و میزان کیفیت محتوا و ارائه آن ها بر تصمیم گیری سهامداران تاثیر دارد. ازاین رو، هدف اصلی این پژوهش، بررسی تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری بر بازده غیرعادی انباشته با در نظر گرفتن متغیرهای ماکلیت نهادی و حجم سهام است. جامعه آماری پژوهش متشکل از کلیه ی شرکت هایی است که در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده اند و برای نیل به هدف پژوهش با اعمال غربال گری، داده های 160 شرکت بورسی و در بازه زمانی 1391-1399 با استفاده از رگرسیون خطی چند متغیره بررسی و تجزیه وتحلیل شد. همچنین، برای آزمون فرضیه دوم، از روش انتقال هموار تابلویی (PSTR) استفاده شد. یافته های این پژوهش حاکی از تاثیر مثبت کیفیت اطلاعات حسابداری بر بازده غیرعادی انباشته است. اما سهامداران نهادی تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری بر بازده غیرعادی انباشته را به صورت نامتقارنی تعدیل می کنند. بدین معنا که سهامداران نهادی تا سطح مالکیت 41 درصد باعث تقویت تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری بر بازده غیرعادی انباشته و در سطوح مالکیت نهادی بیشتر از 41 درصد، باعث تضعیف تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری بر بازده غیرعادی انباشته می شود. همچنین، حجم معاملات نیز تأثیرکیفیت اطلاعات حسابداری بر بازده غیرعادی انباشته را به صورت معناداری تضعیف می کند.

بر اساس نظریه توازی پویا، شرکت ها همواره به دنبال این هستند که نسبت اهرمی واقعی خود را به نسبت بهینه، نزدیک کنند. سرعتی که نسبت اهرمی واقعی یک شرکت به یک نسبت اهرمی هدف نزدیک می شود به عوامل مختلف درون سازمانی و برون سازمانی وابسته است. گزارش های مالی قابلیت اتکا و بهنگامی ارائه گزارش های مالی از جمله عواملی است که با کاهش عدم تقارن اطلاعات و افزایش شفافیت اطلاعات می تواند بر سرعت تعدیل نسبت اهرمی مؤثر باشد. لذا ،با استفاده از روش داده های ترکیبی پویا تأثیر قابلیت اتّکا و بهنگامی گزارش های مالی بر سرعت تعدیل نسبت اهرمی بررسی شد. برای این منظور 167 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، در بازه زمانی 1384 تا 1396 بررسی شده است. و نسبت های اهرم دفتری و بازاری به عنوان معیارهای سنجش نسبت اهرمی، به کاررفته اند. نتایج نشان می دهد که با افزایش در قابلیت اتّکا و بهنگامی گزارش های مالی، سرعت تعدیل نسبت اهرمی نیز به صورت معناداری افزایش می یابد.

برداشت ها از کیفیت اطلاعات حسابداری بخش عمومی در میان ذینفعان متفاوت است و پژوهش های پیشین در حوزه حسابداری بخش عمومی نیز صرفا شاخص های زنجیره تامین گزارشگری مالی را از دیدگاه افراد درون حرفه حسابداری شناسایی کرده اند و در خصوص درک سایر ذینفعان از کیفیت اطلاعات حسابداری بخش عمومی و قضاوت آنها در این خصوص بینش محدودی ارائه گردیده است؛ بنابراین هدف اصلی این پژوهش بررسی سطح کیفی اطلاعات پس از پیاده سازی استانداردها و استقرار حسابداری تعهدی در بخش عمومی بر اساس چرخه تأمین گزارشگری مالی است. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی، اعضای هیئت علمی دانشگاه ها و مدیران اجرایی و کارمندان بخش عمومی و در بخش کمی 146 نفر از ذینفعان حوزه های تامین زنجیره گزارشگری مالی است. نتایج پژوهش حاضر نشان دهنده استخراج بالغ بر 92 مفهوم، همراه با احصاء بالغ بر 25 مقوله و 13 عامل فرهنگی، افزایش بهره وری سازمانی، مسئولیت پاسخگویی، عوامل قانونی، آموزش نیروی انسانی متخصص، عوامل سیاسی، شرایط محیطی، عوامل اقتصادی، ذینفعان، اطلاعات حسابداری، عوامل سازمانی و مدیریت است. در ادامه با توجه به اهمیت موضوع، شاخص های شناسایی شده در قالب دو پرسشنامه قرار داده شده و با استفاده از تکنیک تحلیل اهمیت-عملکرد به تعیین میزان اهمیت و عملکرد هر یک از عوامل پرداخته شده است. نتایج تحلیل ماتریس اهمیت-عملکرد نشان داد کلیه متغیرها تحلیلی در ناحیه اول ماتریس اهمیت-عملکرد قرار گرفته اند و هیچگونه عاملی در نواحی حفظ عملکرد، اولویت کم و حذف در حد ممکن قرار نگرفته است.

هدف پژوهش حاضر ارائه چهارچوبی نظری و آزمون های تجربی مرتبط برای تشخیص این واقعیت است که معیارهای اجتناب مالیاتی مختلف شامل چه نوع اجتناب مالیاتی هستند و بر این اساس چه زمانی اجتناب از مالیات مرتبط یا نامرتبط با مدیریت سود را منعکس می نمایند. در این پژوهش از تحلیل استاتیک مقایسه ای برای ارائه چهارچوبی نظری در خصوص شناسائی اثر مدیریت سود بر معیارهای اجتناب مالیاتی استفاده می شود. سپس جهت انجام آزمون های تجربی از آزمون یو من ویتنی برای مقایسه تاثیر مدیریت سود بر معیارهای اجتناب مالیاتی استفاده می گردد. به منظور انجام آزمون-های تجربی، داده های سالانه 153 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، طی دوره زمانی 1391 تا 1399 بررسی شده است. با توجه به استفاده از سود حسابداری پیش از مالیات به عنوان مبنای محاسبه اکثر معیارهای اجتناب مالیاتی انتظار می رود مدیریت سود با این معیارها مرتبط باشد. نتایج بیانگر آن است که معیار اجتناب مالیاتی مبتنی بر جریان های نقد عملیاتی که در تحقیقات پیشین استفاده شده، شامل "اثر صورت" بوده و با احتمال کمتری تحت تاثیر مدیریت سود (اثر مخرج) قرار دارد. این پژوهش بیان میدارد استفاده از یک معیار اجتناب مالیاتی بر پایه جریان های نقدی یا بر پایه سود حسابداری، می تواند منجر به انحراف نتایج مطالعات تجربی در این حوزه گردد. لذا پیشنهاد می دهد استفاده همزمان از معیار مبتنی بر جریان های نقد عملیاتی و معیار سنتی مبتنی بر سود حسابداری جهت تفکیک اجتناب مالیاتی مرتبط و نامرتبط با مدیریت سود در نمونه مورد مطالعه، می تواند به عدم نسبت دادن نتایج مدیریت سود به اجتناب مالیاتی کمک نماید.

این پژوهش به بررسی تاثیر ادغام موسسات حسابرسی بر تاخیر در گزارش حسابرسی می پردازد. نمونه این پژوهش شامل 946 سال-شرکت پذیرفته شده در بورس و فرابورس تهران برای دوره زمانی 1390 تا 1399 می باشد که با استفاده از روش تفاوت در تفاوت (DID) آزمون شده اند. نتایج نشان می دهد که ادغام مؤسسات حسابرسی رابطه معناداری با تأخیر در گزارش حسابرسی این مؤسسات ندارد. این نتایج با انجام آزمون های حساسیت و اضافی مورد تأیید قرار گرفته است. چنین یافته ای بیانگر آن است که برخلاف انتظار قانون گذاران، در نبود ادغام واقعی، تصور هم افزایی ناشی از صرفه به مقیاس و نمود آن در افزایش کارایی حسابرسی و کاهش تأخیر در گزارش حسابرسی، ممکن نیست. به عبارت دقیق تر، ادغام شکلی میان مؤسسات حسابرسی نه تنها با هدف سوداگرایی و افزایش سهم بازار صورت گرفته، بلکه تنها منتفع این رخداد مؤسسات حسابرسی درگیر ادغام بوده اند و صاحب کاران و سهامداران از بابت دریافت گزارش حسابرسی به موقع منتفع نگردیده اند. یافته های این پژوهش برای قانونگذاران درباره برخورد با پدیده ادغام موسسات حسابرسی و درک انگیزه های ادغام موسسات می تواند راهگشا باشد.

حسابداران مدیریت در سازمان ها دارای دو نقش کنترلی و مشاوره ای هستند. برخی ویژگی های این دو نقش با یکدیگر در تضاد هستند. حسابداران مدیریت برای اینکه در نقش های خود تأثیرگذار و کارآمد باشند نیاز به مهارت های متنوعی دارند. پژوهش حاضر به دنبال شناسایی روابط میان مهارت های فنی، مفهومی و بین فردی حسابداران مدیریت با کارآمدی و تأثیرگذاری ایشان است. در راستای دستیابی به این هدف از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. برای این منظور 257 نفر از حسابداران مدیریت و مدیران مالی و حسابرسان داخلی شرکت های پذیرفته شده در بورس تهران که دارای واحد حسابداری مدیریت در سال 1400 بودند مورد پیمایش قرار گرفتند. به منظور تحلیل داده های پژوهش از مدل یابی معادلات ساختاری مبتنی بر حداقل مربعات جزئی و نرم افزار پی ال اس استفاده گردیده است. نتایج پژوهش نشان می دهد مهارت های فنی و مفهومی به عنوان توانایی های شناختی با کارآمدی حسابداران مدیریت و مهارت های بین فردی با تأثیرگذاری ایشان رابطه مثبت دارد. همچنین نتایج پژوهش بیانگر آن است ترکیب هر یک از مهارت فنی و مفهومی با مهارت های بین فردی موجب کارآمدی و تأثیرگذاری حسابداران مدیریت در ایفای وظایفشان در سازمان می شود.

در پژوهش حاضر به تبیین مدل هشداردهی حسابرسان مستقل ایران پرداخته ایم. پژوهش به صورت ترکیبی (کیفی-کمّی) است، در بخش کیفی از روش نظریه داده بنیاد استفاده شده است. ابزار گردآوری داده ها در این بخش مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته است. جامعه آماری پژوهش اعضای سازمان حسابرسی تا مرحله اشباع نظری (19 مصاحبه) تشکیل شده است و از نمونه گیری هدفمند استفاده شده است. داده های جمع آوری شده ب ا اس تفاده از کدگذاری باز، محوری و انتخابی، تجزیه وتحلیل شدند و الگ وی نه ایی اس تخراج گردی د. در بخ ش کمّ ی از م دل س ازی معادلات ساختاری به کمک نرم افزارSmartPLS استفاده شده است. جامعه آماری در فاز کمّی پژوهش از شرکای مؤسسات حسابرسی، مدیران و سرپرستان جامعه حسابداران رسمی ایران و سازمان حسابرسی تش کیل ش ده اس ت. اب زار اندازه-گیری در بخش کمّی پرسشنامه است و مقیاس اندازه گیری طیف 5 گزینه ای بوده است. در ابتدا مدل های اندازه گیری بررسی شده و روایی و پایایی ابزار اندازه گیری مورد تأیید قرار گرفت. سپس در قسمت مدل ساختاری می زان ق درت پ یش بینی مدل مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد الگوی هشداردهی حسابرسی از قدرت پیش بینی بالایی برخوردار است. بر این اساس می توان نتیجه گرفت که با حمایت قانونی، ایجاد ساختارهای مناسب سیاسی، سازمانی و تشویق هشداردهندگان موجب تمایل حسابرسان به هشداردهی و افزایش اعتبارحرفه خواهد شد.