پژوهش های راهبردی سیاست

 این پژوهش با روشی کیفی و انجام تحلیل تماتیک (مضمونی) به دنبال تحلیل رفتار سیاسی افراد یک واحد اجتماعی در واکنش به رفتار اقتصادی دولت است. دولت ها بعنوان نهادهایی تأثیرگذار با افراد، خانواده ها و جامعه ارتباط برقرار می کنند. هر راهبردی از سوی این واحدهای سیاسی، متضمن پاسخ از طرف دیگر حوزه های بیرونی است. افراد جامعه معمولاً به رفتار دولت ها بخصوص در حوزه اقتصادی واکنش نشان می دهند. بویژه اگر این دخالت دولت، واجد دلالت های هنجارین مانند عدالت باشد. اساساً فعالیت های اقتصادی دولت ها با هدف بسط عدالت است. دولت نهم فعالیت گسترش بنگاه های زودبازده را به منظور گسترش عدالت انجام داد. طبق یافته ها ضریب جینی در مناطقی که منابع مالی هدایت شده اند، کاهش پیدا می کند. دولت نهم در شروع کار خود سعی در توجه بیشتر به مناطق روستایی داشت. با توجه به کاهش ضریب جینی و افزایش احساس برابری در این مناطق، نوعی کنش سیاسی در قالب اجتماع سازی و بسیج سیاسی رخ داد که بعنوان سرمای ه ای اجتماعی برای دولت نمایان شد. این بازنمایی بویژه در انتخابات ریاست جمهوری دولت دهم بعنوان ماحصل این اجتماع سازی و ارتقای سرمایه اجتماعی بعنوان پیامد سیاسی گسترش بنگاه های کوچک در مناطق روستایی شناسایی شده است.

چگونگی خوانش و فهم متون تاریخی بویژه در حوزه فلسفه و اندیشه سیاسی همواره یکی از دغدغه های اساسی پژوهشگران این حوزه بوده است. چه اینکه ترس از آزار حکومت ها و نیز ترس از عواقب آشنایی عوام با حقایق فلسفی معمولاً دو دلیل عمده برای فیلسوفان در روی آوردن به پوشیده نویسی بوده است. تاکنون روش های مختلفی در قالب نحله های مختلف هرمنوتیک برای فهم غایت و غرض نویسندگان و فیلسوفان سیاسی ارائه شده است که هر یک به نسبت نقطه قوت و ضعف خاص خود را داشته اند. یکی از این روش های کمتر شناخته شده در ایران روشی است که توسط لئو اشتراوس فیلسوف سیاسی معاصر تحت عنوان پوشیده نویسی عرضه شده است. در این پژوهش تلاش شده تا کلیات این روش شناسی که بتدریج در ذهن اشتراوس شکل گرفته و در مجموعه آثار او تجلی یافته، استخراج شده و به تشریح ظرفیت هایی در خوانش و فهم متون سیاسی کلاسیک اشاره گردد. به این منظور با اتخاذ روش گردآوری داده ها به صورت کتابخانه ای تلاش شد مبانی فلسفی و مبادی بازیافت این نوع خوانش توسط اشتراوس توضیح داده و همچنین برخی از "اصول" این روش خوانش متن تشریح شود.

مسائل پژوهش در علوم سیاسی همواره در حال پیچیده تر شدن هستند. دوران معاصر که از سویی ملهم از پست مدرنیسم و از سویی نشات گرفته از تنیدگی و پیچیدگی دانش می باشد، شرایط ویژه ای را در روش ها، مسائل و رویکردهای پژوهش بوجود آورده است. گذار از فیزیک نیوتنی به فیزیک کوانتومی باعث تغییرات معتنابهی در فیزیک اجتماعی و علوم مربوط به آن از جمله علوم سیاسی شده است. اینکه چارچوب علوم سیاسی مبتنی بر رویکرد کوانتومی چگونه است؟ بعنوان پرسش اصلی این تحقیق مد نظر قرار دارد. هدف اصلی این تحقیق این است که بتواند با نقد بر چارچوب نیوتنی علوم سیاسی به تبیین چارچوب علوم سیاسی مبتنی بر رویکرد کوانتومی بپردازد. در این اثر برای گردآوری داده ها از روش اسنادی و برای تحلیل داده ها ضمن بهره گیری از چارچوب شبکه و فیزیک کوانتوم از تکنیک کیفی با رویکرد توصیفی و تحلیلی استفاده شده است. یافته های تحقیق بر این اشاره دارد که علوم سیاسی مبتنی بر رویکرد کوانتومی با برون آمدن از ساختارهای پیشینی و خطی نیوتنی در حوزه مسائل دانش سیاست، روش شناسی سیاسی و ابزارهای سیاسی دچار تغییرات مهمی شده و به قدرت به مثابه یک بازی کوانتومی و روایت گونه می نگرد که از پویایی زمانی و شبکه ای برخوردار است.

چند دهه پس از فروپاشی شوروی، پویش های جدیدی در نظم منطقه ای آسیای مرکزی و قفقاز در حال شکل گیری است که می توان آن را در ذیل بازی قدرت جدید تحلیل کرد. در این بازی قدرت برخلاف بازی بزرگ سنتی، نه قدرت های جهانی بلکه ترکیبی از قدرت های جهانی و منطقه ای حضور دارند. حضور فزاینده ترکیه و شکل گیری اتحادهای پنهان منطقه ای، سرمایه گذاری عظیم برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس و رژیم صهیونیستی در حوزه های مختلف سیاسی، امنیتی و فرهنگی و نیز ابهام در مورد آینده شکل گیری محور ایران-روسیه – چین پیکربندی جدیدی از بازی قدرت میان کشورهای منطقه و فرا منطقه ای بوجود آورده است. این مقاله که با روش تحلیل روند انجام شده است، تلاش دارد ضمن شناسایی کلان روندهای حاکم بر ژئوپلیتیک منطقه آسیای مرکزی و قفقاز، پیامدهای آن را برای جمهوری اسلامی تحلیل کند. از این رو پرسش پژوهش این است که با توجه به شکل گیری پویش های قدرت در سال های اخیر، جمهوری اسلامی ایران چه جایگاهی در آینده معادلات ژئوپلیتیک منطقه آسیای مرکزی و قفقاز خواهد داشت؟ فرضیه این است که چنانچه پویش های نظم امنیتی منطقه کنونی تداوم یابد، موقعیت منطقه ای ایران تنزل خواهد یافت. یافته های مقاله نشان می دهد، مهمترین چالش جمهوری اسلامی ایران در آینده نظم منطقه ای آسیای مرکزی و قفقاز به احتمال زیاد نه حضور قدرت های غربی بلکه نفوذ گسترده ژئوپلیتیکی ترکیه، آذربایجان، عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی خواهد بود.

بررسی آرا و اندیشه های بزرگانی چون بوردیو، فوکو و هابرماس حاکی از این است که ما در عصر زبانی زندگی می کنیم. از این رو پرسش های مربوط به زبان و قدرت بیش از پیش در سیاست و حوزه عمومی مطرح می شود اما کمتر مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به این مسئله هدف این پژوهش تحلیل انتقادی استعاره سیاست گذاری و اجرای سیاست و ارائه استعاره های بدیل برای آن ها است. برای رسیدن به این هدف از روش تحلیل انتقادی استعاره استفاده شد. در این روش استعاره در سه گام مورد تشخیص، تفسیر و تبیین قرار گرفت. یافته ها نشان می دهد استعاره سیاست گذاری و اجرای سیاست، استعاره ای متعارف و زایا است. از این رو مفاهیم «مصوبه»، «ابلاغ»، «دستور»، «اجرا»، «مأموریت»، «گزارش» و... نشأت گرفته از استعاره زایایی «سیاست گذاری و اجرای سیاست» است که نظام شناختی کنشگران را تحت تاثیر قرار داده و آنها را از کنشگری باز می دارد. نتایج نشان می دهد استعاره سیاست گذاری و اجرای سیاست بصورت غیرمستقیم و پنهانی برای کنشگران ارزشگذاری و آنها را  اقناع و ترغیب به بازیگری می کند. از این رو استعاره بدیل توسعه و وضع سیاست ارائه شد. وضع سیاست نظریه ای است که در سال 2012 توسط بال و همکارانش به تایید رسیده است.

با توجه به اهمیت نقش آفرینی انقلاب اسلامی در عرصه جهانی و اهمیت روزافزون نقش جنبش های نوین اجتماعی در عرصه جهانی، این مقاله به دنبال بررسی این پرسش اساسی است که جنبش  محیط زیست بعنوان یک جنبش اجتماعی جهانی چه نسبتی با انقلاب اسلامی در عرصه جهانی دارد؟ در این راستا این مقاله بر اساس مبانی نظری «آلن تورن» پیرامون جنبش های نوین اجتماعی و جنبش محیط زیست با روشی کیفی به مطالعه تطبیقی مولفه هویت انقلاب اسلامی و جنبش های محیط زیستی پرداخته است. بدین منظور با تکنیک مقوله بندی و کدگذاری، هویت انقلاب اسلامی استخراج شده و سپس آن را با هویت جنبش های محیط زیستی مقایسه و نسبت سنجی کرده است. با توجه به یافته های این تحقیق می توان گفت که هرچند هویت انقلاب اسلامی فراتر از جنبش های محیط زیستی است اما تضادی میان آنها وجود ندارد لذا علاوه بر اینکه امکان شکل گیری جنبش های محیط زیستی مبتنی بر هویت انقلاب اسلامی وجود دارد زمینه همسویی و هم افزایی میان انقلاب اسلامی و جنبش های محیط زیستی فعال در عرصه جهانی نیز وجود دارد.