شاهد اندیشه

سرمایه اجتماعی منبعی است که مردم جامعه، منافع شخصی خود را فدای منافع جمعی می کنند، سرمایه اجتماعی ثروتی بی انتهاست که حفظ و تولید آن نیاز به تحقق شرایطی دارد. یکی از این شرایط، ایثارگری اجتماعی است که نمادِ دیگردوستی و همنوع دوستی است. هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر ایثارگری اجتماعی بر سرمایه اجتماعی در بین شهروندان 64-16 ساله شهر یزد بود. در این پژوهش، به روش پیمایش و با نمونه گیری خوشه ای، 384 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده شد که آلفای کرونباخ برای متغیر ایثارگری اجتماعی برابر 79/0 و برای سرمایه اجتماعی برابر 84/0 به دست آمد. یافته ها بیانگر آن بود که ایثارگری اجتماعی بر سرمایه اجتماعی تأثیر مستقیم و معنی داری داشت و ایثارگری اجتماعی 35 درصد از واریانس متغیر وابسته (سرمایه اجتماعی) را تبیین می کند. همچنین نتایج نشان داد که بین سن و وضعیت تأهل با ایثارگری اجتماعی رابطه معنی داری وجود داشت اما بین ایثارگری اجتماعی برحسب جنس افراد تفاوت معنی داری وجود نداشت.

در تمام جوامع بشری، ارزش هایی وجود دارد که بنیان اصلی فرهنگ آن جامعه را شکل می دهند. اهمیت و جایگاه این ارزش ها به گونه ای است که هر ملتی هویت و حیات اجتماعی و سیاسی خود را در پایبندی و احترام به آن ها انتقال کامل آن به نسل های آینده می داند. در رهیافت علمی و از منظر تئوری های علوم اجتماعی ایثار و شهادت نه یک امر صرفاً احساسی- عاطفی، بلکه رفتاری عقلانی و جزء کنش های عقلانی معطوف به ارزش تعریف می شود؛ به گونه ای که به مثابه یک نظام رفتاری و الگوی ارزشی عقلانی عملکردی، «همه جایی» و «هرزمانی» مطرح است که می تواند در خرده نظام های یک جامعه (خانواده، آموزشی و پرورشی، اقتصاد، حقوق، سیاست و...) پایه رفتار قرار گیرد و اساس انسجام وجدان جمعی جدید و ساخته ای اجتماعی جامعه جدید را تشکیل دهد؛ هدف از این مقاله تبیین جامعه شناختی فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه ایرانی و شناسایی عوامل و مؤلفه های تأثیرگذار بر فرهنگ ایثار و شهادت است. این تحقیق ازنظر هدف، بنیادی و بر مبنای روش توصیفی انجام گرفته است. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه متأثر از عوامل فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و تمدن است.

این تحقیق، ترسیم سیمای واقع بینانه از ارزش های انقلاب اسلامی ایران را در برنامه های رادیو انقلاب تعقیب می کند و بر مطالعه و تحلیل برنامه صبحگاهی طلوع فجر در این ایستگاه مناسبتی صدای جمهوری اسلامی تمرکز دارد و از دیدگاه محققان، مسأله اصلی را آن می داند که برنامه مورد مطالعه در مقطع زمانی 12 تا 22 بهمن 1399- موسوم به دهه فجر 99 - به عنوان نمونه هدفمند تحقیق چه ارزش های مشخص را مبتنی بر آنچه در قانون اساسی آمده، منعکس کرده و نوع و شدت ارزش های منعکس شده چگونه است؟ استفاده از روش تحلیل محتوا و تحلیل یافته های تحقیق نشان می دهد که مجموعه پیام آفرینان در ارزش گذاری های خود، بیشتر به این سؤال که چه چیز تا چه حد خوب و مطلوب است، جواب داده و از «ملّیت آمیخته به اسلام» گفته و ارزش های مثبت انقلاب اسلامی را با استوار ساختن بر محور آن منعکس کرده اند و در چهل و دومین سالگرد پیروزی انقلاب، برداشت خاص خود از اسلام را طوری اشاعه داده و خواسته یا ناخواسته از ارزش های مثبت انقلاب 57 یاد کرده اند که گویی بین اسلام، استقلال و پیشرفت از یک طرف و جمهور، آزادی و عدالت از طرف دیگر، تضاد و خوش بینانه، تفاوت چشمگیر وجود دارد؛ حال آنکه با مطالعه قانون اساسی و حتی مرور برخی موضع گیری های رهبران انقلاب اسلامی درمی یابیم که نه تنها تضاد و حتی تفاوت وجود ندارد که اینها همه از یکدیگر تفکیک ناپذیرند.

هدف اصلی از انجام پژوهش پیش رو بررسی رابطه مؤلفه های مدیریت جهادی بیانات مقام معظم رهبری در محبوبیت سردار سلیمانی و اولویت بندی آن ها است. جامعه آماری، کلیه دبیران و اولیای مدارس خاص (تیزهوشان، شاهد و نمونه) دخترانه مقطع متوسطه اول شهر بوشهر در سال تحصیلی 99-98 است؛ که بنا بر آمار رسمی، 80 نفر است. روش پژوهش، توصیفی از نوع دلفی و همبستگی است. ابزار پژوهش، دو پرسشنامه محقق ساخته است. از روش های آمار توصیفی مانند درصد فراوانی، میانگین، انحراف استاندارد و روش آمار استنباطی ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند عاملِ مدل اینتر مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها نشان داد که 5 مؤلفه از مؤلفه های مدیریت جهادی منتخب خبرگان پژوهش با محبوبیت سردار سلیمانی رابطه دارند و از میان مؤلفه های متعدد مدیریت جهادی از دیدگاه رهبر معظم انقلاب در محبوبیت سردار سلیمانی با توجه به مقادیر تی و بتا به ترتیب ابعاد خدمت با نیت الهی، تخصص، علم و درایت، شوق خدمت و روحیه خدمت گزاری بی منت، بصیرت و عدم غفلت از وجود دشمن، تداوم و استقامت در کار دارای اولویت های اول تا پنجم می باشند.  

فرهنگ ایثار اجتماعی یکی از جنبه های ایثار است که می تواند باعث ایجاد همبستگی در سطح جامعه گردد، طوری که این همبستگی باعث ایجاد سرمایه اجتماعی شود. هدف مقاله حاضر شناخت میزان تأثیر فرهنگ ایثار اجتماعی بر تقویت سرمایه اجتماعی در بین کارکنان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که با روش نمونه گیری تصادفی ساده و جدول کوکران تعداد 196 نفر از کارکنان  انتخاب شدند. روش پژوهش براساس هدف؛ کاربردی و از لحاظ ماهیت؛ توصیفی پیمایشی است و ابزار گردآوری اطلاعات پرسش نامه محقق ساخته به تعداد 22 سؤال است که مربوط به ابعاد فرهنگ ایثار اجتماعی (روحیه فداکاری، نوع دوستی، داشتن روحیه همبستگی و خدمت گزاری به خلق) و ابعاد سرمایه اجتماعی (اعتماد اجتماعی، اعتماد نهادی، هنجارهای اجتماعی، شبکه های اجتماعی و مشارکت اجتماعی) است. یافته های پژوهش با استفاده از آزمون رگرسیون نشان داد که فرهنگ ایثار اجتماعی و ابعاد آن بر تقویت سرمایه اجتماعی در بین کارکنان  تأثیر معنادار دارد.

این پژوهش کاربردی و باهدف بررسی تحلیل و اعتباریابی ساختار پرسشنامه فرهنگ ایثار و شهادت همراه با گزارش روایی عاملی و پایایی آن در پرستاران اجرا شد. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری شامل پرستاران بیمارستان های اصفهان که برابر 700 نفر است که از میان آن ها، تعداد 248 نفر بر اساس جدول کرجسی و مورگان (1970) به روش نمونه گیری تصادفی متناسب به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته است. روش تحلیل داده ها، تحلیل عاملی اکتشافی، تأییدی و همسانی درونی با استفاده از نرم افزار SPSSنسخه 23 و Amos نسخه 24 بود. یافته های تحلیل عاملی اکتشافی، شش عامل برای ساختار این آزمون را نشان داد که روی هم رفته 35/74 درصد از واریانس کل داده ها داشت. بر اساس نتایج حاصل از مرحله اول و دوم، پرسشنامه اولیه در اختیار 30 نفر از اعضای گروه پانل قرار گرفت و روایی صوری و محتوایی به صورت کمی و کیفی بررسی شد که مقادیر CVR و CVI، 62/0 و 91/0 به دست آمد و بعد از کنار گذاشتن گویه های غیرمرتبط این مقادیر به 69/0 و 95/0 افزایش یافت. نتایج تحلیل عاملی تأییدی، نشان دهنده این بود که الگوی شش عاملی برازش قابل قبولی با داده ها داشت. همچنین ضرایب آلفای کرونباخ در زیرمقیاس ها بین 74/0 تا 92/0 به دست آمد که نشان دهنده همسانی درونی قابل قبول پرسشنامه بود. نتایج، حاکی از آن است که بر اساس مدل ارائه شده این پرسشنامه با شش عامل و 28 گویه می تواند ابزار مناسبی برای سنجش عوامل یا مؤلفه های فرهنگ ایثار و شهادت در میان جامعه پرستاری و بر اساس آزمون فریدمن مؤلفه تقویت روحیه شهادت طلبی و ازخودگذشتگی از رتبه بالاتر و مسئولیت پذیری و خودکارآمدی می تواند از رتبه پایین تر در میان پرستاران برخوردار باشد.

 جنگ تحمیلی به عنوان یکی از نقاط عطف تاریخ معاصر ایران، از مناظر مختلف موضوعی قابل پژوهش و مطالعه است. در این مقاله سؤال پیش رو، نظام گفتمانی رهبران انقلاب اسلامی ایران در موضوع دفاع مقدس است. در شرایطی که روایت های متنوع و بعضاً متعارضی از جنگ تحمیلی در رسانه های مختلف به مخاطبان گوناگون ازجمله مخاطبان جوان که جنگ را تجربه نکردند، عرضه می شود، شناسایی نظام گفتمانی امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب اهمیت می یابد. این نظام های گفتمانی می تواند راهنمایی برای چگونگی فهم جنگ تحمیلی و ابعاد مختلف آن باشد. برای رسیدن به این مقصود، بیانات امام خمینی(ره) و حضرت آیت الله خامنه ای اعم از سخنرانی و پیام های شفاهی و مکتوب استخراج و پس از احصا مضامین اولیه، دال های اصلی شناسایی و نحوه مفصل بندی آن تشریح شد. در گفتمان امام خمینی(ره)، دال های «رویارویی حق علیه باطل»، «ایستادگی در برابر استکبار»، «پرهیز از صلح خائنانه و تحمیلی»، «پیشرفت مادی و معنوی» و «شهادت سعادت ابدی» حول دال مرکزی «معنویت سیاسی» مفصل بندی شده است و در گفتمان رهبر معظم انقلاب نیز دال های «جنگ افروزی برای نابودی انقلاب»، «شکوفایی استعدادها و رشد معنوی»، «ایران در برابر دنیا»، «ایمان و ایثار»، «قدرت بازدارنده» و «روایت زیبایی ها» حول دال مرکزی «منبع الهام بخش» مفصل بندی شده است.

فرهنگ ایثار یکی از ارزش هایی است که در تمام جوامع بشری دارای جایگاه خاصی است و به عنوان فرهنگی است که انسان از طریق آن می تواند به ملاک های انسانی و اخلاقی الهی دست یابد؛ بنابراین مفهوم، هدف این مقاله شناخت عوامل مؤثر بر ایجاد فرهنگ ایثار اجتماعی در دانشگاه آزاد اسلامی است. روش پژوهش پیش رو بر مبنای هدف؛ کاربردی و بر مبنای استراتژی؛ توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل اساتید دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال به تعداد 156 نفر است. روش مطالعه کتابخانه ای  میدانی است که با استفاده از ابزار پرسشنامه به تعداد 29 سؤال است که این سؤالات بر اساس مطالعه مبانی نظری موضوع و نظر خبرگان تنظیم گردید و در اختیار پاسخ گویان قرار گرفت. یافته های پژوهش با استفاده از آزمون رگرسیون نشان داد ابعاد نگرشی، رفتاری و اجتماعی همراه با شاخص های آن به عنوان عوامل مهم مؤثر بر فرهنگ ایثار اجتماعی در بین اساتید دانشگاه مورد تأیید است.

ایده فعالیت فرهنگی از درون و ذهن انسان آغاز می شود و باهدف روشنگری و پرورش روح پیام و معنایی را به طور هدفمند به مخاطب ارائه می کند. تعالی بخش بودن این پیام ها برای ارتقاء جامعه از دغدغه های همیشگی بشر بوده است. موضوعی که در گفتمان انقلاب اسلامی همواره مدنظر بوده و در آموزه های اسلامی از آن به عنوان «حیات طیبه» یاد می شود. عدالت اجتماعی موجب توسعه همه جانبه جامعه می شود؛ اما در مقابل این اشاعه تبعیض و احساس محرومیت است که صلح، حمایت از کار، رشد آزاد، هویت و دانش، مشروعیت، وحدت ملی و غیره را به مخاطره می اندازد و حیات طیبه تحقق پیدا نمی کند. از طرفی با توسعه و گسترش ابعاد مختلف زندگی بشر، دایره شمول مفهوم عدالت افزایش یافته است و دیگر ظلم و بی عدالتی به عمل مستقیم فرد محدود نمی شود، بلکه نادیده گرفته شدن خیرعمومی در اقدامات اجتماعی، می تواند از مصادیق ظلم باشد. بر همین اساس، مقاله پیش رو، باهدف تحریک اذهان و توجه مراکز علمی و سیاست گذاری کشور به موضوع فعالیت های فرهنگی هدفمند و مسئله عدالت، سعی دارد در حد توان به چگونگی فعالیت های فرهنگی عدالت محور پس از انقلاب اسلامی پاسخ دهد؟ نوع تحقیق کاربردی _ توسعه ایی بوده و روش آن اسنادی و کتابخانه ای می باشد. یافته های این پژوهش نشان می دهد؛ باوجود آرمان های عدالت خواهانه انقلاب اسلامی خیرعمومی به طور منسجم و سازمان یافته بهبود نیافته است و همچنان نیازمند توسعه و گسترش فعالیت های فرهنگی عدالت محور برای ارتقاء جامعه هستیم.

پژوهش حاضر باهدف بررسی رابطه میان اضطراب امتحان دانش آموزان دوره متوسطه شهر تهران با جنسیت، تعداد فرزندان خانواده و پایه تحصیلی آنان در میان فرزندان خانواده های ایثارگران انجام شده است. روش پژوهش پیمایشی و ابزار اندازه گیری پرسشنامه است. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دوره متوسطه شهر تهران (فرزندان جانبازان و ایثارگران) است و تعیین حجم نمونه بر اساس معیار کفایت نمونه، 240 نفر در نظر گرفته شده و شیوه نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای است. نتایج نشان داد بین جنسیت دانش آموزان با میزان و سطوح اضطراب امتحان دانش آموزان تفاوت معنی داری وجود ندارد. همچنین یافته ها نشان داد، بین تعداد فرزندان خانواده با میزان اضطراب امتحان رابطه معنی داری دیده نمی شود. ولی بین پایه تحصیلی دانش آموزان متوسطه با میزان اضطراب امتحان معنی دار مشاهده می شود، یعنی دانش آموزان پایه های تحصیلی بالاتر، اضطراب امتحان بیشتری دارند. توجه به ایجاد آرامش و کاهش اضطراب امتحان دانش آموزان در خانواده ایثارگران امری مهم و ضروری است.

هدف اصلی مقاله حاضر ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی احداث سوله ورزشی شهید بهشتی مخصوص جانبازان و معلولان در منطقه هشت شهرداری تهران است. روش انجام این پژوهش روش ترکیبی کمی و کیفی است که در بخش کمی از 200 نفر از ساکنین اطراف پروژه از طریق ابزار پرسشنامه اطلاعاتی جمع آوری شده است و در بخش کیفی هم مصاحبه هایی با مدیران شهرداری منطقه، عوامل اجرایی و جانبازان انجام شده است. در مورد شیوه نمونه گیری نیز با توجه به اینکه جامعه آماری این تحقیق ساکنین محله فدک (اعم از ساکنین محله، افراد شاغل در محله و کسبه محله) هستند، انتخاب نمونه از طریق ترکیبی از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای (برای انتخاب خیابان ها و کوچه های محله) و نمونه گیری سیستماتیک (برای انتخاب خانه ها) انجام شده است. همچنین برای تعیین اعتبار پرسشنامه از اعتبار صوری و به منظور تعیین پایایی از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است؛ و در پایان ازآنجاکه پروژه، در حال اجرا است، تأثیرات مثبتی و منفی به صورت احتمالی در چهار بخش اجتماعی (افزایش زیبایی و منظر شهری، افزایش سلامت روحی و روانی معلولان/جانبازان، بهینه سازی اوقات فراغت معلولان/جانبازان، شناسایی و پرورش استعدادهای ورزشی جانبازان، کاهش آسیب های جسمی جانبازان/ معلولان، افزایش سطح رضایتمندی جانبازان /معلولان) فرهنگی (افزایش حس و تعلق محلی، ترویج فرهنگ ورزش در میان معلولان/جانبازان، تحقق برنامه ها و طرح های فرادستی، ایجاد ترافیک در محدوده و آلودگی هوا، ایجاد آلودگی صوتی و مزاحمت برای ساکنین)، اقتصادی (ایجاد درآمد برای مرکز افزایش احتمالی قیمت، اشتغال زایی، افزایش احتمالی قیمت املاک مجاور) برای آن شناسایی شده است که در متن اصلی به صورت دقیق به آن پرداخته شده است. ست.

امروزه با توجه به گسترش حجم زیاد جنگ نرم در قالب شبیخون فرهنگی و از سوی دیگر گسترش موج بیداری اسلامی، مقاومت، ایثار و شهادت، ضرورت و اهمیت تعمیق، ترویج و حفظ فرهنگ ایثار و شهادت به عنوان یک فرهنگ غنی و ارزشمند اسلامی حساس تر شده است و دراین بین نقش آموزش وپرورش به عنوان بزرگ ترین نهاد تربیتی، اجتماعی، فرهنگی تأثیرگذار بعد از خانواده، در نهادینه نمودن فرهنگ ایثار و شهادت، پررنگ است. هدف پژوهش، بررسی راهکارهای نهادینه سازی در قالب (تعمیق، ترویج و تحفیظ) فرهنگ ایثار و شهادت در نظام آموزش وپرورش است. این پژوهش از نوع تحقیقات مروری و به شیوه توصیفی است و برای جمع آوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای استفاده شده است. در ادامه به ضرورت، شناخت و اهمیت عوامل محیطی در نهادینه نمودن فرهنگ ایثار و شهادت اشاره و به مهم ترین راهکارهای نهادینه نمودن فرهنگ ایثار و شهادت در نظام آموزش وپرورش در حیطه های تربیتی و اجتماعی نظیر وجود برنامه های مدون، غنی و سازمان دهی شده ایثار و شهادت، آگاهی بخشی و تعریف نقش سازنده معلمان و مربیان پرورشی، برپایی یادواره ها، همایش ها و اردوهای زیارتی شهدا، معرفی چهره های برتر ایثارگر و شهدای شاخص در کتب درسی، تخصیص واحدهای درسی مستقل در زمینه ایثار و شهادت، ایجاد یک سازمان مختص به ایثار و شهادت در مدارس، اطلاع رسانی و تقویت تبلیغات لازم و کافی محیطی، انجام کارهای پژوهشی و تحقیقاتی در مورد ایثار و شهادت، استفاده از قدرت وسایل رسانه ای و ارتباطی، تأمین اعتبار و تخصیص یک بودجه مشخص سالانه برای ایثار و شهادت به مدارس، دیدار با خانواده های معظم ایثارگر و شهدا و هم افزایی و هماهنگی با دیگر نهادها و ارگان ها در مورد نهادینه سازی فرهنگ ایثار و شهادت اشاره شده است.