گردشگری فرهنگ

جامعه ایرانی در دهه های گذشته تغییرات عمیقی را تجربه کرده است. برخی از این تغییرات از الگوی حاکم بر تغییرات در جامعه پیروی می کند، در حالی که بدنه اصلی تغییرات نتیجه حکمروایی مدرنیزاسیون و پیامدهای آن است. در این میان، بازاریابی فرهنگی با ابزار قدرتمندی نظیر فرهنگ به دنبال یافتن مشتریان در عصر مدرن است. این مقاله به دنبال آن است تا تغییرات پدیدآمده در سبک سفر جامعه معاصر ایران و میزان تأثیرات بازاریابی فرهنگی بر آن را با دیدگاهی کیفی بیابد. به همین منظور، ابتدا با توسل به ادبیات پیشین چارچوب مفهومی پژوهش ترسیم شد. سپس با توجه به ماهیت مکاشفه ای پژوهش، روش گراندد تئوری برای آن انتخاب شد. داده های پژوهش از خلال مصاحبه های عمیق با 47 نفر از کارشناسان و کسانی که تجربه بیش از 10 سفر به خارج از کشور داشتند، انجام شد. تجزیه وتحلیل پژوهش با استفاده از کدگذاری سه گانه انجام شد و در نهایت با استخراج 14 مقوله عمده تحت عناوین شرایطی، تعاملی و پیامدی مدل مفهومی پژوهش ترسیم شد. نتایج حاکی از آن است که جامعه معاصر ایران، تحت تأثیر فرهنگ جهانی، برای بازتعریف نقش های اجتماعی و فرهنگی خود و ایجاد هویت جدید، در هویت های پیشین خود تجدیدنظر و آن را مجدداً سازماندهی کرده است. در این میان بازاریابی فرهنگی در بسیاری موارد نتوانسته موجب پایبندی افراد به ریشه های خود شود که در بسیاری از موارد با فرهنگ سنتی و رایج مغایرت اساسی دارد و تغییر ارزش ها، تعارض هویت و عدم تعادل مادیات و معنویات را به دنبال داشته است.

 گردشگری روایی را می توان به نوعی از گردشگری یا راهبردی در اختیار آن اطلاق کرد که در آن داستان ها، افسانه ها، اسطوره ها و آیین های یک مکان و یا داستان ها، خاطرات و تجربیات یک گردشگر از مقصد به عنوان یک ابزار کارآمد سبب ایجاد و افزایش جذابیت یک مکان یا مقصد می گردد. گردشگری روایی پایدار نه تنها سبب افزایش جذب گردشگر، افزایش درآمدهای دولت و جوامع محلی و بالا بردن کیفیت زندگی مردم محلی منطقه می شود، بلکه می تواند سبب شود گردشگران در کنار لذت بردن از سفر خود، به شرایط، سنت ها و فرهنگ جامعه میزبان نیز بیشتر احترام بگذارند. منابع گردشگری روایی را می توان در دو دسته طبقه بندی کرد که دسته اول شامل تاریخ، داستان ها، اسطوره ها و افسانه های مقصد و دسته دوم شامل تجربیات، خاطرات، داستان ها و یادگاری های گردشگر هستند. در ادامه ارتباط گردشگری روایی با گردشگری تاریخی و فرهنگی، گردشگری بر پایه طبیعت، گردشگران ماجراجو، کیفیت زندگی مردم محلی و عصر دیجیتال بررسی می شود. با کمک تکنولوژی های جدید در عصر دیجیتال، گسترش و بهره برداری از گردشگری روایی به مراتب آسان تر از گذشته است. در نهایت، گردشگری روایی استراتژی ای ساده برای استفاده از پتانسیل جاذبه ها در داستان سازی، داستان گویی و داستان شنیدن است که قصد دارد با ایجاد داستان های متنوع، علاوه بر ایجاد جاذبه های جدید و احیای جاذبه های قدیمی، تنوع داستان ها، روایات و فرهنگ ها را نیز حفظ نماید. با این حال گردشگری روایی مفهومی جدید است که نیاز به پژوهش های آماری بیشتر برای درک توانایی ها، اثرات و عواقب در زمینه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی دارد.

در اکثر صنایع امروزی از قبیل صنایع غذایی، آرایشی، حمل ونقل و ... می توان رد پایی از مسئله حلال پیدا نمود. گردشگران مسلمان بیش از هر زمان دیگر توجه بازارهای گردشگری را به خود معطوف کردهاند. از آنجا که ایران کشوری اسلامی و قوانین آن مطابق با موازین اسلام است، می توان با توجه به پیشینه فرهنگ اسلامی گردشگری حلال را در این کشور رونق بیشتری داد. از این رو ضروری است که به سیاست های فرهنگی و دینی کشور ایران در جهت توسعه گردشگری حلال توجه شود. هدف این مقاله، شناسایی و رتبه بندی سیاست های فرهنگی و دینی کشور ایران در رابطه با بهبود و پیشرفت و توسعه گردشگری حلال با بررسی رابطه شاخص های دینی و فرهنگی مؤثر بر توسعه اینگونه گردشگری با استفاده از تکنیک مدل سازی ساختاری تفسیری (ISM) است. این روش جزو روش های تجزیه و تحلیل سیستم است که به بررسی تعاملات میان عناصر آن پرداخته و مبتنی بر نظر خبرگان است. گروه خبرگان در این تحقیق متشکل از خبرگان حوزه گردشگری مذهبی و دست اندرکاران میراث فرهنگی و گردشگری و مدیران مراکز اقامتی پذیرنده گردشگران مسلمان خارجی بوده است. یافته های تحقیق نشان داد که شاخص های برندسازی اسلامی با تأکید بر فرهنگ کشور ایران، بازاریابی و تبلیغات جهت شناساندن فرهنگ دینی-اسلامی ایران به گردشگران مسلمان و ایجاد تصویر مناسب از اوضاع فرهنگی کشور به منظور جذب گردشگران مسلمان اساسی ترین شاخص های دینی و فرهنگی مؤثر بر توسعه گردشگری حلال است که باید در وهله اول در سیاست های اجرایی کشور بر آنها تأکید شود.

در دنیای امروز گردشگری سهم مهمی از فعالیت ها و درآمدهای جوامع را به خود اختصاص داده و نقش آن روزبه روز پررنگ تر می شود. در همین راستا، گونه های جدیدی متناسب با زندگی انسان مدرن ظهور پیدا می کنند و انسان مدرن را به سمت آهستگی می کشاند. گردشگری کم شتاب به این منظور ظهور پیدا کرد تا دور تند زندگی انسان های مدرن را آهسته کند تا بتوانند هم به فرهنگ های بومی که در این سرعت تکنولوژی در معرض فراموشی قرار گرفته اند نزدیک شوند و هم با توجه به تمام عناصر سفر، زندگی خود را کیفی تر کنند. هدف از این پژوهش، بررسی نقش فرهنگ جامعه محلی منطقه ترکمن صحرا در جذب گردشگران کم شتاب است. برای سنجش این تأثیرگذاری، تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی-تحلیلی است. اطلاعات پژوهش با استفاده از دو روش کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده اند. همچنین جهت جمع آوری اطلاعات میدانی از دو ابزار مصاحبه با خبرگان و پرسش نامه، استفاده شده است. پس از طراحی پرسش نامه و انجام روایی و پایایی و تأیید روایی آن توسط کارشناسان و پایایی آن با آزمون کرونباخ، با توجه به محدود بودن تعداد گردشگران کم شتاب منطبق با استانداردهای اشاره شده در پژوهش از طریق نمونه گیری گلوله برفی غیراحتمالی، 103 پرسش نامه از میان گردشگران کم شتاب منطقه ترکمن صحرا جمع آوری شد و سپس با استفاده از رگرسیون و آزمون F، داده ها در نرم افزار SPSS تحلیل شد.پس از تحلیل کیفی مصاحبه ها، چنین نتیجه گیری شد که فرهنگ جامعه محلی از نظر موسیقی، خوراک، پوشاک، آداب و رسوم و زبان، تأثیر مستقیمی بر جذب گردشگران کم شتاب منطقه ترکمن صحرا دارد.

توسعه فرهنگی رشد توسعه پایدار در صنعت گردشگری را به همراه خواهد داشت.نقش اصلی توسعه گردشگری، کمک به توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است و همچنین توسعه فرهنگی پایدار را می توان با دستیابی به توسعه گردشگری کسب کرد. یعنی نه تنها خود گردشگری باید پایدار باشد، بلکه به طور گسترده باید توسعه فرهنگی پایدار در دستور کار قرار گیرد. از آنجایی که کشورمان ایران جزو ده کشور برتر در حوزه گردشگری است و پتانسیل های فراوانی در این حوزه دارد، می تواند با شناخت ظرفیت ها و تدوین استراتژِی های دقیق و درست و همچنین شناخت چالش ها و موانع آن به کشوری با رتبه برتر در صنعت گردشگری مبدل شود. بنابراین بررسی راهبردها عملکرد و پیامدهای آن در صنعت گردشگری ضروری به نظر می رسد.گردشگری فرهنگی در صورت برنامه ریزی و مدیریت پیامدهای مثبتی خواهد داشت. این مقاله با هدف شناخت استراتژی ها علل و چالش های توسعه فرهنگی بر گردشگری و با رویکرد کیفی و با روش داده بنیاد و تکنیک مصاحبه باز و عمیق و مطالعه مقالات و اسناد مرتبط انجام شده و طی سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی و با استفاده نرم افزار MAXQDA داده ها را تحلیل کرده است.

شهر اسلامی موجودی زنده است و هر عضوش دارای وظایفی که سلامت و تعامل آن عضو با دیگر اعضا، متضمن انجام آن وظایف است. بناهای شهر اسلامی علاوه بر عملکرد اصلی خود دارای کاربری های فرعی، نامحسوس و مؤید حیات مادی و معنوی شهر هستند. بازمانده این بناها، امروز علاوه بر ارزش های فرهنگی و تاریخی خود، راوی چگونگی زیستِ دوره تسلطِ سنت های اصیل بر حیات انسان اند. بر همین اساس مطالعه هرگونه خاص معماری، شناخت تأثیر عملکرد جاری در آن بنا، بر حیات شهر را در پی دارد. از طرفی روند شتاب زدگی در گذر زمان، طمأنینه را از انسان امروز سلب و نیاز او به پناه بردن به آثار روزگاری که انسان آرام تر زندگی می کرده است را بیشتر کرده است. از آنجا که سؤال اصلی این پژوهش شناخت نقش روایتگری مدارس از حیات علمی شهر اسلامی و همچنین چگونگی بازترسیم آن برای گردشگر امروز است؛ روش انجام تحقیق، روشی تاریخی است که با تفسیر وقایع مربوط به گذشته، نحوه زیست آن زمان را تجزیه و تحلیل می کند. همچنین روش توصیفی در تحلیل و نتیجه گیری از داده ها و مدارک فنی در راستای تبیین روش مواجهه صحیح با مدارس مورد استفاده قرار گرفت. هدف این مقاله فراتر رفتن از پر کردن اوقات فراغت، تفریح و بازدید گذرا در مواجهه با بناها و شهرهای تاریخی است. وقتی بپذیریم که بنا دارای وجوه غیرمادی است که با استمرار زندگی انسان ها در طول زمان در بنا شکل گرفته اند، می توانیم کالبد موجود را راوی آن وجوه بدانیم. به همین دلیل نیز حضور در مدرسه و تعامل با آن، انسان حاضر را به سفری در عمق زمان می برد. بنابراین حضور گردشگر در بنای مدرسه را باید به مثابه نشستن انسان در محضر راوی دانست. روایتی که در آن، مدرسه نظرگاهی است که چشم گردشگر را به حیات سنتی باز می کند.