گردشگری فرهنگ

گرد  شگری شهری، امروزه یکی از د  سته های مهم صنعت گرد  شگری است. گونه ای از گرد  شگری که بر مبنای مفاهیم فرهنگی، تفرّجی، اقتصاد  ی د  ر شهر برنامه ریزی و مد  یریت می شود  . به تعبیر منابع، گرد  شگری شهری از بزرگترین و مهمترین اشکال گرد  شگری است و یکی از پیچید  ه ترین انواع آن از نظر مد  یریتی محسوب می شود . و هر روز بر شمار شهر هایی که خواستار جذب گرد  شگر هستند  ، افزود  ه می شود  . د  ر این حوزه، مرکز شهر یکی از مقاصد   متنوع گرد  شگری شهری است. اما آنچه از مفهوم مرکز د  ر این حوزه فعالیتی شناخته شد  ه است، یکی از مراکز چند  گانه شهر بود  ه که مفهومی صرفاً خاطره ای و تاریخی د  ارد  . مکانی که گرد  شگران را برای بازد  ید   از گزید  ه آثار آن راهنمایی می کنند  . اما نوع مد  یریت و برنامه ریزی گرد  شگرانی به نام گرد  شگران شهری د  ر مکان مرکز، نشان از عد  م شناخت د  رست و حقیقی از این اند  ام مهم شهری د  ارد  . مرکز شهر کجاست و گرد  شگران شهری چه کسانی هستند  ؟ مرکز شهر، خوانشی از تمامیت شهر و نمود   منظرین شهر از حیث فرهنگ، اجتماع، روید  اد  ها و هویت بخشی به شهر است. د  ر راستای سیاست های گرد  شگری شهری، عد  م شناخت مفهوم و اهمیت مرکز شهر، شکافی محتوایی د  ر مد  یریت گرد  شگری شهری است. از این حیث بازخوانی مفهوم مرکز شهر و ارزش های آن د  ر جهت مد  یریت آگاهانه صنعت گرد  شگری شهری و برنامه ریزی زیرساخت های گرد  شگری برای شناخت گرد  شگران واقعی آن امری ضروری د  ر این حیطه فعالیتی است.

در ﺑﺴیﺎری از کﺸﻮرﻫﺎ، گردشگری ﺑﻬﺘﺮیﻦ وﺳیﻠﻪ ﺑﺮای اﻋﺘﻼی ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣی رود و ﻣی ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻓﺮﻫﻨﮕی ﺗﻐییﺮاﺗی را در جامعه ﻣیﺰﺑﺎن ایجاد کند. درواﻗﻊ ﮔﺮدﺷﮕﺮی از نظر ماهوی پیش از اینکه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان یک ﭘﺪیﺪه اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﻄﺮح ﺑﺎﺷﺪ، پدیده ای ﻓﺮﻫﻨﮕی اﺳﺖ. ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ایی کﻪ ﭘیﺮاﻣﻮن آن آﺛﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕی ﺑﺴیﺎری ﺷکﻞ میﮔیﺮد. تحقیق حاضر با هدف تحلیل اثرات منفی فرهنگی گردشگری بر جامعه میزبان در شهر بجنورد در تابستان ۱۳۹8 صورت پذیرفته است. جامعه آماری این تحقیق خانوارهای ساکن شهر بجنورد هستند و حجم نمونه آماری ۳۸۴ نفر است که به شیوه نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده اند. تحقیق حاضر، از نظر هدف، کاربردی و براساس روش گردآوری داده ها، توصیفی و از نوع پیمایشی است. همچنین از روش معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار «SmartPls» به منظور تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که اثرات فرهنگی منفی و هریک از ابعاد آن (کالایی شدن فرهنگ، اقتباس فرهنگی، اثر نمایشی و تغییر فرهنگی) تأثیر مثبت و معناداری بر تغییر در نگرش جامعه میزان دارند. همچنین نشان داده شد که متغیر تغییر فرهنگی دارای بزرگ ترین مقدار ضریب مسیر است و تأثیر آن نسبت به سایر متغیرها بر تغییر در نگرش جامعه میزبان بیشتر است.

کاهش فقر یکی از موضوعات اصلی استراتژی های توسعه در سرتاسر جهان است. فقر برآیند تعامل فرآیندهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است و تنها با رشد اقتصادی و توزیع مجدد درآمد، این مشکل مرتفع نمی شود. بنابر نظر برخی صاحب نظران، از دهه 1970 گردشگری ابزاری برای توسعه بوده و نقش آن در کاهش فقر و به ویژه فقر قابلیتی از اواخر دهه 1990 مورد توجه قرار گرفته است و از آن زمان گردشگری حامی فقرا به سرعت به روشی شناخته شده و ارزشمند در جهت کاهش فقر تبدیل شد. بنابراین هدف گردشگری حامی فقرا بهبود دسترسی فقرا به بخش گردشگری و فراهم کردن یک منبع درآمد برای آن هاست. اما گردشگری حامی فقرا منتقدین خاص خود را نیز دارد و آنان بر این عقیده هستند که در گردشگری حامی فقرا، اولویت با کاهش فقر است و محافظت دارای اهمیت ثانویه است که این خود صدماتی بر محیط زیست، اقتصاد و فرهنگ وارد می کند و به همین دلیل نمی توان ادعا کرد که این نوع از گردشگری می تواند منجر به کاهش فقر (فقر قابلیتی) در تمام ابعاد شود. به همین منظور پژوهش حاضر، در پی تلفیق دو مقوله فقر و توسعه گردشگری بوده و بر آن است تا از طریق روش تحلیلی- توصیفی و مطالعات اسنادی و با تحلیل آرای صاحب نظران این حوزه چالش های گردشگری حامی فقرا را در 9 گروه با رویکردی انتقادی دسته بندی کرده و مورد بررسی و مداقه قرار دهد.

کوه د ر گذشته برای بشر د ارای کارکرد ها و معانی بسیار بود ه و عنصر طبیعی مقد س به شمار محسوب می رفته است. این مسئله د ر ایران هم صاد ق بود ه و به د لیل جغرافیای خاصش و قرارگیری د ر مد ار رأس السرطان، اگر کوه وجود ند اشت ایران فقط یک صحرای بزرگ می بود . لذا کوه د ر ایران منبع آب و آباد انی و برای مرد م د ارای اهمیت ویژه ای بود ه است. به علاوه کوه برای ایرانیان، د ارای کارکرد های بسیار د یگری بود ه که سبب شد ه تا این عنصر طبیعی برای ایرانیان د ارای معانی ذهنی بسیار باشد . اما به مرور زمان و با ورود تکنولوژی برآمد ه از مد رنیته، نیاز مرد م ایران به کوه کاهش یافته و سبب شد ه تا معانی آن د ر ذهن مرد م کمرنگ شود . چنانکه د ر زمان حاضر صرفاً یک محیط زیست تلقی می شود . از سویی گرد شگری یک حضور و تجربه د ر محیط است و شناخت محیط، تأثیر بسیاری د ر اد راک و تجربه حضور خواهد د اشت. هرچه شناخت از محیط بیشتر باشد ، اد راک کامل تر و تجربه بهتری پد ید خواهد آمد . لذا د رخصوص گرد شگری کوه با این همه کارکرد و معنا برای ایرانیان، شناختی کل نگر نیاز است. کوه برای ایرانیان یک عنصر فرهنگی بود ه و شناخت ابعاد فرهنگی آن د ر اد راک و تجربه گرد شگران بسیار موثر خواهد بود . به علاوه شناخت ابعاد فرهنگی کوه به احساس تعلق به آن محیط کمک خواهد کرد تا گرد شگران د ر حفظ طبیعت با د قت بیشتری عمل کنند . د ر د هه های اخیر د یسیپلین جد ید ی با عنوان رویکرد منظرین د رمواجه با طبیعت پد ید آمد ه که براساس آن، طبیعت یک منظره یا یک محیط زیست صرف نیست و د ارای ابعاد معنایی هم است. این رویکرد همان رابطه ایرانیان با طبیعت است که طبیعت را مقد س و مورد احترام و د ارای معانی متعد د می پند اشتند . لذا با چارچوب مفهومی رویکرد منظرین و با روش پژوهش توصیفی- تحلیلی، یافته های پژوهش را با تأکید بر مطالعات کوه های البرز مورد بررسی قرار د اد ه ایم.

روستا، محصول امتزاج عناصر طبیعی و مصنوع بر پایه معیشت است و از فرهنگی یکپارچه تبعیت می کند. شکل گیری ارگانیک خانه های روستایی با مصالح بوم آورد، در هر پهنه از جغرافیای ایران منجر به شکل گیری گستره وسیعی از مناظر روستایی از جنوب تا شمال و شرق تا غرب شده است، به گونه ای که می توان برای هریک ویژگی های متمایزی برشمرد که منجر به شناخت و ادراکی متفاوت از دیگری می شود. فرهنگ به عنوان مؤلفه ای غیرفیزیکی، با ایجاد تأثیرات فیزیکی در روستا، منجر به تنوع گسترده منظر روستا می شود. همچنین جغرافیای متنوع مانند پوشش گیاهی، جانوری و آب وهوا، تأثیر مستقیم بر شیوه زندگی روستاییان و سرزمین داشته و شکل منحصربه فردی از «منظر روستایی» را به وجود می آورند. اقتصاد گردشگری به عنوان مفهومی نوین در پایداری و گسترش روستاها، امروزه به یکی از مهم ترین مباحث مرتبط با مفهوم روستا بدل شده است. گردشگری روستایی با خوانش و تعمیق در فرایندهای منظر روستایی، به انتقال و گسترش تجربیات ادراکی ساکنین روستا به گردشگران، کمک می کند. این نوشتار درصدد است با معرفی وجوه متفاوت مفهوم روستا، به تبیین منظر روستایی -به عنوان نقطه اتصال طبیعت و زندگی اجتماعی- از نگاه گردشگری پرداخته و با ارائه الگویی شناختی، مهم ترین مؤلفه ها در شناخت گردشگری روستایی جهت آشنایی گردشگران را تعیین نماید.   جهت شناخت گردشگران معین سازد.

گردشگری قومی باعث می شود تا نقش اجتماعی حضور زنان در جوامع قومی سنتی مورد توجه قرار گیرد. در بسیاری از جوامع سنتی قومی مانند بلوچستان ایران، گردشگری قومی، نقش یک پنجره را برای آشنایی با فرهنگ های دیگر ایفا می کند. در این نوع جوامع، زنان اغلب حضور کمرنگی در جامعه دارند، زیرا مسئولیت های آنها، معمولاً در مدیریت خانواده متمرکز است. در حالی که مردان مسئولیت امور بیرون از خانه مانند تجارت و مسافرت را بر عهده دارند و این موضوع در متون اسلامی نیز اشاره شده است. این مقاله به بررسی چگونگی تأثیر گردشگری قومی بر برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان می پردازد. تحقیقات نشان می دهد، گردشگری قومی می تواند نسبت به برقراری تساوی جنسیتی در جوامع قومی تأثیرات مثبتی در پی داشته باشد. نتایج این پژوهش از طریق بررسی میدانی گردآوری شده است. داده های تجربی، از طریق مشاهده مستقیم ارتباط جامعه محلی، گردشگران و مصاحبه با تعدادی از زنان شاغل در مشاغل مرتبط با گردشگری حاصل شده و داده های مصاحبه ها با استفاده از تئوری گراندد، تجزیه و تحلیل شده است.