دولت پژوهی ایران معاصر (دولت پژوهی انقلاب اسلامی سابق)

هویت به مثابه پدیده ای سیال و تعین پذیر، همواره از برخوردهای اجتماعی، فرهنگی و تمدنی در معرض تغییر و تحول تأثیرپذیر است. در این رابطه، یکی از تأثیرگذارترین برخوردهای اجتماعی جنگ است که با برانگیختگی مای ملی، هویت را در سطوح مختلف خود دستخوش واسازی و تحول می کند. در این مورد می توان به جنگ تحمیلی و آثار هویتی آن در تثبیت مؤلفه های دینی و تقویت عناصر ملی هویت انسان ایرانی بویژه جوانان اشاره کرد؛ اما در وضعیت حاضر و در سطحی بالاتر، رویارویی تمدنی ایران اسلامی با غرب تجددی، انسان ایرانی خاصه جوانان را در معرض تشتت و پراکندگی منابع هویتی قرار داده است. در پاسخ به این مسئله، کارگزاران نظام و در رأس آنها، مقام معظم رهبری (مدظله) کوشش دارند با تکیه بر منابع هویتی دفاع مقدس الگو و مؤلفه های هویتی مناسب نسل جوان را برساخت نمایند. پیرو دغدغه فوق، هدف اصلی این نوشتار نیز این است که با استفاده از نظریه مبنایی، مؤلفه های هویت جوانان از دید ایشان بر حسب تجربه دفاع مقدس شناسایی و الگوی هویتی مطمح نظر ایشان با روش تحلیلی و بررسی سخنرانیها و آثار مکتوب معظم له معرفی و تبیین گردد. در ادامه یافته های پژوهش نشان داد که بر حسب تحلیل صورت گرفته مقولات معنویت گرایی، تکلیف گرایی، شهادت طلبی، بیگانه ستیزی، موقعیت شناسی، ولایت مداری، از بیانات رهبری با موضوع جنگ استخراج شده است و مؤلفه های فوق در قالب مقومات، استلزامات و اهداف هویتی قابل توزیع هستند؛ با این توضیح که در الگوی هویتی مقام معظم رهبری ایمان و معنویت به مثابه مقومات هویت جوان ایرانی معرفی شده است. جوانی که هدفش پیشرفت است و برای رسیدن به آن باید موقعیت شناس، وظیفه شناس، دشمن شناس و روحیه انقلابی داشته باشد.

یکی از مفاهیم با اهمیت، پیچیده و جدید در دنیای امروز در بسیاری از مباحث سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و... موضوع و مفهوم امنیت است. هدف مقاله، بررسی وضعیت مسائل امنیتی و دفاعی در سه دهه رهبریت مقام معظم رهبری است و از این دیدگاه این نوشتار در مقام پاسخگویی به این سؤال است که نقش رهبری در پیشرفتها و حل چالشهای نظام جمهوری اسلامی ایران در حوزه مسائل امنیتی و دفاعی در سه دهه اخیر چه بوده است؛ ایشان به عنوان فرمانده کل قوا چه اقداماتی درباره پیشرفت نیروهای مسلح انجام داده اند؟ نوشتار به روش توصیفی و تحلیلی است و ابزار گردآوری اطلاعات به صورت مطالعات کتابخانه ای و اسنادی شامل کتابها، مقالات تخصصی و اینترنت صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد، که مقام معظم رهبری در طول دوران رهبری پربرکت خویش، جنگ و صلح را با ترازوی حکمت، عزت و مصلحت مدیریت کردند و بارها جمهوری اسلامی را از خطر جنگهایی که ایران را تهدید می کرد نجات داده است. ایشان توجه زیادی به تقویت نیروهای نظامی و امنیتی داشته و با مدیریت و پیگیری خویش به بهترین وجه رهبری کرده و در خطرناکترین رویدادها که ایران با آن روبه رو شده با درایت و هوشیاری بر چالشها غلبه کرده و امنیت را به کشور باز گردانده است.

هدف این نوشتار بررسی مسئولیت حقوقی بین المللی دولتهای منطقه ای و فرامنطقه ای در جنگ ایران و عراق است. در این نوشته تلاش می شود تا ابعاد حقوقی و بین المللی دولتهای منطقه ای و فرامنطقه ای در خلال جنگ تحمیلی با تأکید بر منصوصات بین المللی تحلیل و تبیین شود. یافته های این پژوهش، که با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای و اسنادی به دست آمده، نشان می دهد جنگ علیه حقوق انسانها، نقض تعهد حقوق بشر توسط دولتهای منطقه ای و فرامنطقه ای در جنگ ایران و عراق از ابعاد حقوقی و بین المللی به بهانه های گوناگون سیاسی و غیر سیاسی بوده است. باتوجه به اینکه در شکل گیری جنگ تحمیلی در سطح تحلیل بین الملل، که ناقض حقوق بشر است، این اقدامات جنایت جنگی محسوب، و موجب مسئولیت کیفری و مسئولیت بین المللی دولت بر اساس حقوق بین الملل می شود و رافع مسئولیت نیست و این رفتار، غیرانسانی و مغایر رفتار بشردوستانه و حقوق بین الملل و اسناد بین المللی است.

وضعیت اقتصادی و میزان رشد و توسعه ایران در دوران پرفراز و نشیب حکومت پهلوی، سؤالی است که همواره ذهن پژوهشگران حوزه انقلاب اسلامی را به خود مشغول کرده و با وجود مسائل گوناگونی که پیرامون آن مطرح شده است، تحقیقات مستند قابل توجهی در این زمینه اجرا نشده است. این تحقیق تلاش می کند با استفاده از روش تحلیل مضمون در مستندات منتشرشده توسط نزدیکان و کارگزاران حکومت پهلوی و با استناد به آمار و خاطرات رسمی و شفاهی ازجمله تاریخ شفاهی هاروارد شامل مصاحبه با کارگزاران پهلوی، خاطرات اسدالله علم، تاریخ کمبریج، اسناد لانه جاسوسی امریکا در ایران و... ضمن بررسی وضعیت اقتصادی و معیشتی به تحلیل سیاسی و اجتماعی برخی موارد مهم چون عوامل گسترش فقر و محرومیت و افزایش فاصله طبقاتی بپردازد و مضمونهای اصلی ذیل را در ایجاد زمینه های افول اقتصاد ایران و کیفیت معیشت جامعه به دست آورد: 1. مشکل ساختاری اصلاحات ارضی که با هدف کاستن نقش فئودالها صورت گرفت به طبقه رعیت کمکی نکرد و عملاً محرومیت با شکلهای جدید ادامه پیدا کرد. 2. عدم توزیع منابع مختلف مادی به دلیل نبود نهادهای میانجی میان دولت و حکومت. 3. عمل نکردن مناسب به قانون اساسی و زیرپاگذاشتن مفاد مدنی مربوط به اجرای عدالت اجتماعی به دلیل ساختار اقتدارگرای حکومت.

این پژوهش با هدف شناخت جایگاه مساجد در دوران پیروزی انقلاب اسلامی بر اساس چارچوب نظری نظریه بسیج چارلز تیلی و با روش توصیفی و تحلیلی به دنبال بررسی و تحلیل نقش مساجد در پیروزی انقلاب اسلامی است. براساس فرضیه این پژوهش، مساجد سازمانهایی بود که مهمترین نقش را در بسیج سیاسی مردم در دوران مبارزات انقلابی و مقاومت هشت ساله ایرانیان در دفاع از حریم کشورشان در جنگ با جبهه استبداد و استکبار ایفا  کرد. براساس یافته های این پژوهش، مساجد سراسر کشور در دوران مبارزات انقلابی و هشت سال جنگ تحمیلی، همواره سازماندهی نیروها را از لحاظ تامین نیرو و تدارکات پشتیبانی می کردند و مسجد سنگر پاسداری و تبلیغ ارزشهای جهادی و محل امر به معروف و نهی از منکر و جایگاه تعامل دین با دولت جمهوری اسلامی بوده که این مهم نشاندهنده نقش مؤثر مساجد در پیروزی انقلاب اسلامی و حفظ آن بوده است. بنابراین در تمامی جنبشها و حرکتهای اسلامی دوران معاصر بویژه در دوران مبارزات مردم با رژیم پهلوی و دوران دفاع مقدس، مساجد به نقش آفرینی پرداخت و به عنوان نهاد مدنی بومی با ارائه کارکردهای گوناگون توانست در مقایسه با سازمانها و نهادهای مدنی مدرن مانند باشگاه و احزاب سیاسی و تشکل های کارگری و... در بسیج همگانی در پیروزی و دفاع از انقلاب اسلامی نقش بسیار مهمی ایفا کند.

بررسى عوامل عدالت گستر در اندیشه حضرت امام خمینى(ره) و مبانى آن، مسئله این مقاله توصیفی تبیینى است تا براساس آن مبانى، رمز پویایى سیره عملى حضرت امام(ره) مشخص شود. حضرت امام به عنوان رهبر با توجه به آموزه های دینى خود، مواردى چون انقلاب فرهنگى علیه ظلم، ابتنای فرهنگ به توحید و اسلام ناب محمدی(ص) و برخورد تهاجمى با فرهنگ بیگانه را از محدثات عدالت فرهنگی و تقدم اصلاح خود بر دیگران، خودباوری و اتکا به نفس در مقابل فرهنگ ظالمان و احیاى فرهنگ امر به معروف و نهى از منکر را نیز موجب گسنرش و توسعه عدالت فرهنگی شمرده اند. ایشان خطاب به خبرگان اول قانون اساسى فرمودند: قانون اساسى و دیگر قوانین در این جمهورى باید صددرصد اسلامى باشد و به عنوان الگو براى نهضتهاى رهایی بخش درآید که در این راستا مبانى این عوامل همچون دیگر ویژگیهاى سیره عملى ایشان تماماً برخاسته از وحى الهى و کلام معصومین علیهم السلام است.