مطالعات رفتار سازمانی

امروزه یکی از مهم ترین چالش های پیش روی رفتار سازمانی، قلدری افراد در محیط کار است. براین اساس، هدف پژوهش حاضر، شناسایی پیشایندها و پسایندهای قلدری محل کار ازطریق فراتحلیل پژوهش های موجود در این زمینه است. این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی، ازنظر نوع، توصیفی و ازمنظر ماهیت داده ها، کمی است. جامعه آماری پژوهش شامل 146 مقاله معتبر داخلی و خارجی بوده که 18 مورد آن با استفاده از روش قضاوتی وارد فراتحلیل شد. معیار انتخاب مقالات شامل استفاده از روش تحقیق معتبر، بررسی پیشایندها و پسایندهای قلدری، و تجربی بودن پژوهش است که برای تحلیل آنها از نرم افزار CMA2 استفاده شد. همچنین پایایی شناسایی ازطریق توافق داوران در انتخاب پژوهش ها و طبقه بندی آنها، پایایی کدگذاری ازطریق توافق داورها درباره استفاده از مفاهیم خاص برای کدگذاری متغیرها و پایایی سطح معنی داری و اندازه اثر ازطریق توافق در محاسبات اندازه اثر بین دو فراتحلیل گر به دست آمد. نتایج تحلیل نشان داد که بیشترین اندازه اثر میان پیشایندهای قلدری مربوط به استرس (56/0)، سکوت سازمانی (36/0)، مدیریت منابع انسانی (33/0)، ماکیاولیسم (31/0) و الزامات شغلی (3/0)، و بیشترین اندازه اثر پیامدهای قلدری مربوط به استرس (77/0)، تمایل به ترک خدمت (61/0)، عاطفه منفی (41/0) و فرسودگی شغلی (38/0) است.

یکی از چالش های مهم مدیران سازمانی، توانمندی در زمینه پرهیز از رفتارهای مخرب است؛ رفتارهایی همانند تملق سازمانی که می تواند بر نگرش و ادراک نیروی انسانی تأثیر منفی داشته باشند. پژوهش حاضر، به منظور فهم پدیده تملق سازمانی انجام شده است. روش تحقیق به صورت کیفی و مبتنی بر نظریه پردازی داده بنیاد است. نمونه گیری به روش نمونه گیری نظری و با بهره مندی از تکنیک های هدف مند و گلوله برفی انجام شد و برمبنای آن 20 مصاحبه با خبرگان سازمان های دولتی صورت گرفت. تحلیل داده های به دست آمده از مصاحبه ها طی فرایند کدگذاری باز، محوری و انتخابی، به الگوی تملق سازمانی برمبنای نظریه پردازی داده بنیاد در شش وجه منتهی شده است: 1. شرایط علی (منفعت طلبی و سطح پایین مهارت و توانمندی نیروی انسانی)، 2. پدیده اصلی (تملق سازمانی)، 3. شرایط مداخله گر (سبک رهبری و ویژگی های شخصیتی)، 4. شرایط زمینه ای (فرهنگ سازمانی و ساختار سازمانی)، 5. راهبردهای اصلی (عدم شفافیت در فرایندهای سازمانی و ضعف الگوهای شایسته سالارانه) و 6. پیامد اصلی (افت سرمایه اجتماعی و افزایش رفتارهای منفی در سازمان).

تصمیم گیری، از مهم ترین کارکردهای کارآفرینان برای رسیدن به اهداف کسب وکار و رسیدگی به امور است. به دلیل برخی ویژگی های خاص شناختی از یک سو و نیز عواملی مانند پیچیدگی، سرریز اطلاعات، فشار زمانی و عدم قطعیت ازسوی دیگر، کارآفرینان در بسیاری از تصمیمات خود در برابر سوگیری های تصمیم گیری آسیب پذیرند. یکی از مهم ترین سوگیری های تصمیم گیری کارآفرینان، توهم کنترل است که اثرات زیادی بر کسب وکارهای کارآفرینانه دارد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی مهم ترین عوامل اثرگذار بر شکل گیری و نیز پیامدهای سوگیری توهم کنترل در تصمیمات کارآفرینان انجام شد. روش تحقیق پژوهش حاضر، کیفی اکتشافی است. براساس یافته های این پژوهش که داده هایش از راه مصاحبه نیمه ساختاریافته با کارآفرینانِ تثبیت شدهِ دانش بنیانِ شهرِ تهران گردآوری و به روش تحلیل محتوای کیفی تجزیه وتحلیل شدند، سه عامل تجربه، خوش بینی زیاد و اعتمادبه نفس بیش ازاندازه از عوامل اثرگذار بر شکل گیری توهم کنترل و سه عامل دست کم گرفتن ریسک، عدم تحقیقات کافی و دست کم گرفتن رقبا از پیامدهای سوگیری توهم کنترل در تصمیمات کارآفرینان هستند.

انسجام سازمانی، به عنوان فرایند برقراری وحدت، یکپارچگی و هماهنگی در سازمان و عاملی مهم و راهبردی جهت تحقق اهداف سازمان ، مطرح می باشد. پژوهش حاضر به منظور تبیین و طبقه بندی مؤلفه های انسجام سازمانی انجام شده است. روش تحقیق این پژوهش، ترکیبی آمیخته- اکتشافی است. جامعه آماری پژوهش، شامل کارکنان ارشد بخش ستاد مرکزی سازمان اتوبوسرانی مشهد و مناطق چهارگانه این سازمان، در سه رده معاونین، مدیران و مسئولین می باشد. نمونه آماری در بخش کیفی با21 نفر به اشباع رسید. جهت جمع آوری اطلاعات از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسشنامه محقق ساخته بهره گرفته شد. برای تحلیل مصاحبه ها نیز از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شد و سرانجام، مدل انسجام سازمانی استخراج شد. همچنین، جهت سنجش و برازش مدل، از روش تحلیل عاملی تأییدی و نرم افزار آموس استفاده شد. درنهایت، پس از انجام تحلیل های لازم، انسجام سازمانی با 6 مؤلفه: ارزش های بنیادین، سبک مدیریت، هماهنگی، نظارت، توافق پذیری و جبران خدمات انگیزشی و همچنین 22 زیر مؤلفه مرتبط با آن شناسایی شد.

نادانی تکثرگرا، نوعی خطای شناختی است که در آن فرد از ایده یا نظری برخوردار است، اما به اشتباه تصور می کند که اکثریت همکاران او، نظری مخالف آن را دارند. باتوجه به تأثیر قابل توجه این خطا بر متغیرهای رفتاری فردی، گروهی و سازمانی و عدم پرداختن به آن در متون علمی مدیریت در ایران، هدف این مقاله، معرفی این وضعیت، پیشایندهای مؤثر در بروز آن و پسایندهای متأثر از آن در حوزه رفتار سازمانی است. بدین منظور، 104 مقاله معتبر بین المللی بررسی اولیه شد که باتوجه به نامناسب بودن عنوان، چکیده و محتوای 65 مقاله، تعداد 39 مورد برای بررسی نهایی درنظر گرفته شد. مرور این موارد به بررسی علل و پیامدهای نادانی تکثرگرا می پردازد و سعی در فهم این متغیر و چگونگی نفوذ آن بر رفتار کارکنان دارد. یافته های پژوهش نشان می دهد نادانی تکثرگرا، پدیده ای پیچیده است که عواملی همچون نفوذ اقلیت و حفظ هویت درون گروهی (با تأثیر از جمعیت شناسی رابطه ای)، اجماع کاذب، یکتایی کاذب و مارپیچ سکوت در بروز آن نقش دارند. همچنین این پدیده، نتایج مهمی مرتبط با رفتار کارکنان در سطح فردی (به صورت مستقیم و غیرمستقیم)، گروهی و سازمانی همراه دارد. فرضیه های منتج از مرور ادبیات این مقاله راهگشای مدیران و پژوهشگران به منظور شناخت بهتر نادانی تکثرگرا و چگونگی پیشگیری از آن در حوزه تصمیم گیری سازمانی است.

هدف پژوهش حاضر، شناسایی پیامدهای انعطاف پذیری فرایندهای مدیریت منابع انسانی در بخش دولتی است. روش تحقیق مورداستفاده در پژوهش حاضر، روشی کیفی با ماهیت اکتشافی است که با استفاده از روش نظریه پردازی داده بنیاد انجام می شود. برای این منظور، 14 مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته انجام شد و با بهره گیری از رویکرد ساخت گرا مورد تحلیل قرار گرفت. نمونه های این مطالعه متشکل از خبرگان و اساتید مدیریت منابع انسانی بود که با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند. داده های کیفی حاصل از مطالعات میدانی که ازطریق مصاحبه ها حاصل شده بود، با استفاده از روش داده بنیاد کدگذاری شد. این فرایند شامل چهار مرحله بود که عبارتند از: کدگذاری اولیه، متمرکز، محوری و انتخابی. در این مراحل به ترتیب، 178 کد اولیه، 13 کد متمرکز، سه مقوله فرعی و یک مقوله اصلی (پیامدهای انعطاف پذیری فرایندهای مدیریت منابع انسانی) احصا شد. تحلیل یافته ها نشان می دهد پیامدهای انعطاف پذیری فرایندهای مدیریت منابع انسانی در بخش دولتی شامل سه دسته از متغیرها شامل پیامدهای فردی، سازمانی و فراسازمانی است و با ایجاد انعطاف در این حوزه می توان انتظار بروز این پیامدها را داشت.

هدف این مقاله، شناسایی پیشایندها و پیامدهای خودشیفتگی مدیران است. پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی و ازنظر زمانی، مقطعی است. جامعه آماری این پژوهش شامل 96 سند و تحقیق مرتبط با حوزه خودشیفتگی است. ابزار گردآوری اطلاعات، فهرست بازبینی اسناد موجود در زمینه خودشیفتگی و مصاحبه با خبرگان است. پایایی پرسشنامه با استفاده از شاخص کاپای کوهن 89/0 و روایی محتوای آن با استفاده از روش والتز و باسل 75/0 محاسبه شد. ضریب اهمیت پیشایندها و پیامدها به روش آنتروپی شانون نشان می دهند که از بین پیشایندهای سازمانی خود شیفتگی، کاهش بهزیستی اجتماعی و خطرپذیری به ترتیب بیشترین ضریب اهمیت را دارند. مهم ترین پیامدهای سازمانی خود شیفتگی مدیران، کاهش عملکرد، رواج تملق گویی و مدیریت بحران است. از بین پیامد های فردی خودشیفتگی، تکبر و خودبینی و رفتارهای انحرافی در محیط کار، ناسازگاری اجتماعی و عاطفی و استثمار دیگران بیشترین ضریب اهمیت را دارند. از بین پیشایندهای فردی خودشیفتگی، حساسیت نسبت به انتقاد بیشترین ضریب اهمیت را دارد. از بین پیامدهای مدیریتی خودشیفتگی، افزایش انتظارات مدیران، تصمیم گیری خودکامه، امپراتورسازی مدیران بیشترین ضریب اهمیت و کم ترین ضریب اهمیت مربوط به رهبری اخلاقی و جابه جایی و ترک خدمت مدیران است. از بین پیشایندهای مدیریتی خودشیفتگی مدیران، ریاست طلبی و رهبری کاریزماتیک به یک میزان به خودشیفتگی منجر می شوند

سازمان ها در بافت جوامع اسلامی توجه خود را به اخلاق و ارزش های اخلاقی معطوف نموده اند؛ چراکه کارکنان با روحیه بالا و رفتارهای مثبت کاری، یک دارایی کلیدی برای سازمان محسوب می شوند و جذب و نگهداری چنین کارکنانی یک تصویر قوی از سازمان ایجاد می کند. هدف از این مطالعه، واکاوی نقش اخلاق کار اسلامی بر تمایل به ترک خدمت کارکنان باتأکیدبر میانجی گری درگیری شغلی است. این مطالعه ازلحاظ هدف، کاربردی و از نوع تحقیقات توصیفی و با روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری مطالعه حاضر شامل همه کارکنان اداره برق و مخابرات شهر سمنان است که از میان آنها 150 نفر به عنوان انتخاب شدند و داده ها ازطریق پرسشنامه گردآوری شد و به کمک مدل یابی معادلات ساختاری در نرم افزار Pls Smart- مورد بررسی قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان می دهد که اخلاق کار اسلامی بر تمایل به ترک خدمت کارکنان تأثیر منفی و بر درگیری شغلی تأثیر مثبت و معنی داری دارد. همچنین بین درگیری شغلی و تمایل به ترک خدمت کارکنان تأثیر منفی و معنی داری یافت شد. سرانجام، درگیری شغلی رابطه بین اخلاق کار اسلامی و تمایل به ترک خدمت کارکنان را میانجی گری می کند.