اسلام و پژوهش های تربیتی

همزمان با تهیه مقدمات چاپ اولین شمارة مجله «اسلام و پژوهش های تربیتی»، مورد لطف و تشویق استاد دکتر علی شریعتمداری قرار گرفتیم و مقاله ای کوتاه از ایشان دریافت کردیم. آنچه درپی میآید مقدمه ای در زمینه تولید نظریه است که ضمن تشکر از لطف ایشان، به احترام مقام استادی و پیشکسوتی تقدیم علاقمندان میکنیم.

مقالة حاضر به بررسی ویژگیهای انسان از دیدگاه اسلام، اهداف تعلیم و تربیت و ویژگیهای تربیت کودک بر اساس سیرة نبوی پرداخته است. به این منظور، ابتدا اصول جهان بینی اسلامی توضیح داده شده است؛ چرا که ناگزیریم برای تعریف و شناخت انسان، تفسیر و تحلیلی از جهان داشته باشیم. این اصول عبارتند از: اصل توحید، اصل آفریده بودن جهان، اصل غیب و شهادت، اصل تکامل هستی، اصل جهت تکاملی پدیده ها و اصل معاد؛ سپس از ویژگیهای انسان از نظر اسلام، چون خصوصیت تکاملی، عقل، آزادی، خودآگاهی و هدف زندگیاش بحث، و با ارائة تعریفی از تعلیم و تربیت و اشاره به ضرورت آن، اهداف تعلیم و تربیت اسلامی به اختصار عنوان شده است. در پایان، ویژگیهای تربیت کودک از منظر سیرة رسول اعظم(ص) را به ایجاز بررسی کرده ایم.

این تحقیق به منظور تبیین وضعیت روش های تدریس و ارزشیابی معلمان دروس دینی دبیرستان های ناحیة2 شهر کرمان و نگرش و رفتار دینی دانش آموزان دبیرستان های مذکور انجام گردیده است. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسش نامه بوده است که 34 سؤل آن مرتبط با سنجش روش های تدریس، 26 سؤل مرتبط با سنجش روش های ارزشیابی معلمان، 32 سؤل مرتبط با سنجش نگرشی دینی و 7 سؤل مرتبط با سنجش رفتار دینی دانش آموزان طراحی وتنظیم گردید. جامعة آماری تحقیق، کلیه معلمان دروس دینی و دانش آموزان مقطع متوسطه ناحیة 2 شهر کرمان و حجم نمونه شامل کلیه معلمان دروس دینی و 307 دانش آموز بوده است که به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب گردیدند. نتایج تحقیق بیانگر آن است که نمرة روش تدریس و ارزشیابی معلمان خوب (یا مطابق با ضوابط و موازین روش های تدریس و ارزشیابی یعنی 4 از 5) میباشد. همچنین میانة متغیر نگرش دینی دانش آموزان دبیرستان ها بین 4 و 5 (خوب و عالی) قرار دارد. در حالیکه، میانه متغیر رفتار دینی برابر3 (متوسط) میباشد.

پژوهش حاضر به بررسی رابطة احساس پوشیدگی با متغیرهایی نظیر سلامت روان و هوش هیجانی در سه گروه از خانم های چادری، مانتویی معمولی و مانتویی مُددار پرداخته است. نمونه مورد مطالعه شامل 300 نفر از خانم های 15 تا 45 ساله شهر تهران میباشد که به روش تصادفی انتخاب و از طریق پرسش نامه سلامت عمومی،آزمون هوش هیجانی بار ـ اُن[107] و پرسش نامه محقق ساخته مورد سنجش قرار گرفته اند. اطلاعات با استفاده از روش آماری تحلیل واریانس یکراهه و همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفتند. نتایج این پژوهش،به قرار زیر است: ـ بین افراد با پوشش چادر، مانتویی معمولی و مانتویی مددار از لحاظ احساس پوشیدگی تفاوت وجود دارد که در این بین، گروه با پوشش چادر بالاترین احساس پوشیدگی و مانتویی معمولی کمترین احساس پوشیدگی را دارا هستند. ـ بین احساس پوشیدگی، سلامت روان و متغیرهای آن رابطه وجود دارد. ـ بین احساس پوشیدگی، هوش هیجانی و متغیرهایش رابطه وجود دارد. ـ بین هوش هیجانی و سلامت روان رابطه وجود دارد.

«انگیزش» عاملی است که رفتار مشخصی را تحریک و هدایت میکند و پاسخی است به این سؤال که اساس یادگیری علم چیست؟ روان شناسان برای انگیزش اهمیت بیشتری نسبت به هوش قائل میشوند. آنان انگیزش را حاصل عواملی مانند مشوّق ها، نیازهای درونی،کنجکاوی، برانگیختگی و علت هایی میدانند که فرد برای رویدادها و نتایج اعمال میکند. در این مقاله، به عوامل بنیادین مؤثر بر انگیزه از قبیل فرهنگ، خانواده، معلم، ویژگیهای یادگیرنده، جوّ کلاس و متغیّرهای آموزشی اشاره و به دنبال آن، به اصل انگیزش در سیرة معصومان(ع)، پرداخته میشود. در پایان، برخی راهکارهای ایجاد انگیزش در دانش آموزان بیان میگردد.

مثلث سیاست، پژوهش، و عملکرد حرفه ای، تقریباً در اکثر حوزه های فعالیت بشری وجود دارد. هرچه تعامل بین این سه ضلع بیشتر باشد، حوزة مورد نظر، رشد و تکامل بیشتری خواهد داشت و برعکس. تعامل بین این سه ضلع در حوزه هایی چون صنعت و اقتصاد، و بهداشت و درمان به طور نسبی بالا است. اما این سه ضلع مثلث در حوزه های علوم انسانی، به ویژه در تعلیم و تربیت، استحکام لازم را ندارد. نظام آموزش و پرورش برای ارتقاء کمی و کیفی ارتباط و تعامل سه ضلع مذکور باید پژوهش را محور کار خود قرار دهد. اقدام پژوهی، پژوهش هایی است که به وسیله معلمان یا مدیران سطوح پایین تر انجام میشود که هدف حل مشکلات و مسائل واقعی مربوط به فرایند یاددهی ـ یادگیری است. پژوهش سنجی به معنای سنجش کیفیت پژوهش هایی است که در یک زمینه خاص انجام گرفته اند و فراپژوهش به معنای تفسیر، نتیجه گیری و یافته های پژوهش هایی است که موضوع مشترکی را دنبال کرده اند. در نتیجة پژوهش سنجی و فراپژوهش، اطلاعات و داده هایی گردآوری میشود که باید بعد از خلاصه و سازماندهیشدن در اختیار کسانی قرار گیرد که میتواند برای آنها مفید و حتی حیاتی باشد.

هدف کلی این پژوهش شناسایی عوامل مؤثر در انحرافات جنسی زنان از دیدگاه مردان و زنان میباشد. پژوهش، کاربردی است و در آن از روش توصیفی ـ پیمایشی استفاده شده است. همچنین به منظور گردآوری داده ها از پرسش نامة محقق ساخته استفاده گردیده است. گفتنی است ضریب پایایی پرسش نامه 35/94% برآورد شد. نمونة آماری مشتمل بر 132 نفر از میان دانشجویان، مدیران، استادان و کارکنان واحد اردستان در سال 86 ـ 85 است که از طریق نمونه گیری تصادفی ـ طبقه ای انتخاب شده اند و تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی و از طریق نرم افزار spss انجام پذیرفت. در نهایت، نتایج نشان داد که عوامل خانوادگی و فرهنگی در انحراف های جنسی زنان مؤثر بوده و تأثیر عوامل اقتصادی کمتر است.