درخت حوزه‌های تخصصی

دوره‌ی صفوی، دوره شگفتی قالی ایران و گسترش بازرگانی و نیز تولید قالی‌های نفیس و با ارزش به شمار می رود و اکثر قالی‌هایی که امروزه زینت بخش موزه‌های معتبر جهان هستند، متعلق به این دوره می‌باشند.در این دوره نبوغ فکری و هنری عد‌ه‌ای از هنرمندان طرح قالی را چنان بارور کرد که امروز پس از چند صد سال هنوز طرح قالی تقلید ناقصی از کار آنهاست. به همین دلیل قدرت فرمانروایان صفوی در تاریخ فرش‌های ایرانی از اهمیت زیادی برخوردار است. این مقاله ضمن بررسی وضعیت سیاسی، ‌مذهبی و هنری دوره صفوی و همچنین هنر قالی‌بافی این دوران، به بررسی نقش‌مایه ها و طرح‌ قالی‌های دوره‌ی صفوی با تاکید بر نقوش اقتباسی از دوره‌ی پیشین و نقوش ابداعی این دوره پرداخته و نقوش ترنجی، باغی، جانمازی، جانوری و شکارگاه و همچنین نقوش هراتی و گلدانی را مورد مطالعه قرار می دهد که شرح و توصیف نمونه‌هایی از موزه‌های سراسر جهان نیز در پی آن آمده است.در این مقاله اهداف زیر پیگیری شده است: بررسی نقش‌مایه‌ها و طرح‌های قالی‌های دوره‌ی صفوی. بررسی نقوش اقتباسی و ابداعی قالی‌های این دوره.سوالاتی که این مقاله در پی یافتن پاسخ آنهاست،موارد ذیل را در بر می گیرد: آیا حمایت صفویان از هنر در پیشرفت هنر قالی بافی این دوران تاثیر داشته است؟نقوش و طرح‌های قالی‌بافی در دوره‌ی صفوی کدام است؟روش گرد آوری مطالب، اسنادی و کتابخانه ای و شیوه‌ تنظیم این مقاله تحلیلی و توصیفی است.

در بررسی جلوه های هنر این مرز و بوم، نقش پارچه کمتر در کانون توجه قرار داشته و با ورود روزافزون نقوش پارچه های خارجی، نقوش زیبا و اصیل نیاکان ما که مورد توجه کشورهای دیگر بوده فراموش شده و ریشه این امر را می توان در عدم شناخت و توجه به محتوا و معنای ارزشهای واقعی این نقوش بدانیم....

مطالعه در زمینه ی پوشاک زنان در ایران پیش از اسلام از منابع تاریخی به تفکیک دوره های مختلف حکومتی به منظور نمایاندن نوع پوشش، هدف این مقاله است که با روش تحقیق کتابخانه ای به اسناد و مدارک تاریخی که به توصیف و تحلیل پوشش زنان در ایران قدیم پرداخته اند، مراجعه شده است . آنچه از این پژوهش دریافت می شود، اینکه پوشش زنان ایرانی از پشتوانه و زمینه های اخلاقی ، دینی و اجتماعی برخوردار بوده است. با وجود تفاوت های اقلیمی در طی زمان ها و تحولات اجتماعی و حکومتی تقریباٌ از وضعیت یکسانی برخوردار بوده است و عموماٌ این پوشش فراگیر و نسبتاً کامل و گشاد و یکنواخت بوده است و نشانه هایی وجود دارد که نوعی پوشش که بی شباهت به چادر امروزی نیست، در میان زنان ایرانی رایج بوده است و حجاب در طبقه ی زنان اشراف و حکومتی شدیدتر از حجاب در زنان معمولی بوده است.

هدف اصلی این پژوهش، بررسی و مطالعة نقوش به کاررفته در منسوجات قرون اولیة اسلام از قرن اول تا اواخر دوران سلجوقی است. ضمن اینکه نگارندگان به تأثیرپذیری نقش مایه های بافته شده روی پارچه ها از آیین نوین اسلام و ایران قبل از اسلام در دورة مهمی از تاریخ، یعنی زمان تداخل آیین اسلام با فرهنگ باستانی این سرزمین توجه کرده اند. در این دوران، هنرمندان ایرانی اصالت خویش را در به کارگیری نقش مایه های باستانی ایران بر مصنوعات حفظ کردند و به گرمی پذیرای اسلام و فرهنگ اسلامی شدند. ازاین رو، در منسوجات این دوران نیز شاهد روند پیشرفت و تکامل پارچه بافی ساسانی با مضامین مشابه و استفاده از نقوش ظریف تر با جزئیات بیشتر هستیم که به دیدگاه هنر اسلامی در باب پرکردن فضاهای خالی جامة عمل می پوشاند. بنابراین، در این مقاله سعی شده است انواع نقش مایه های بافته شده روی پارچه ها تقسیم بندی و بررسی شود و میزان تأثیر و تأثر نقش مایه های قبل و پس از اسلام به دقت مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. روش این تحقیق، اسنادی است. نتایج نشان می دهد نقش مایه های حیوانی و گیاهی روی پارچه های مورد بحث اغلب، متأثر از هنر و باورهای ساسانیان است و وجه تمایز آن ها با منسوجات ساسانی، پرداختن به برخی ریزه کاریها و نقوش جزئی و پرکننده، ضمن القای مفاهیم عمیق عرفانی- اسلامی با به کارگیری خط نگاره هاست.

جهان هنر در قرن بیستم بیش از همه قرون پیشین در شوق نوآوری بود. در این دوره تکاپو و تلاش در خلق یک سبک هنری به حدی بود که بیشترین تغییرات و تحولات در گرایش های هنری به وجود آمد. از مهم ترین پدیده های هنری شکل گرفته در این برهه زمانی هنر مفهومی بود که توسط هنرمندان انگلیسی پاپ آرت نامیده شد. هنرمندان این سبک هنری همچون اندی وارهول و روزنبرگ با جست وجوگری در روند زندگی مردم و با اقتباس از اتفاقات عامیانه و با تأکید بر شیوه ارتباطی در بیان واقعیت ها و توسعه کاربردی هنر به خلق اثر هنری خویش می پرداختند. هنر طراحی لباس نیز از چنین قاعده ای مستثنا نبود بلکه با بهره گیری از اجزاء پوشش و اندام انسان همچون وسیله ای برای انتقال اندیشه او عمل می کرد. در این پژوهش با استفاده از روش های تحقیق توصیفی و تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای و تصویری تأثیرپذیری هنر کاربردی طراحی پارچه و لباس از هنر پاپ آرت بررسی می شود. مقاله حاضر می کوشد ضمن شناسایی و بررسی طراحی های انجام شده در زمینه هنر پاپ موضوعات به کار رفته در طراحی ها را بررسی کرده و از عناصر گوناگونی در جهت توضیح و ترویج عقاید عامه مردم استفاده نماید. طراحی های انجام شده در سبک پاپ آرت تنوع و گستردگی های بسیاری در زمینه های متعدد یافت که در این پژوهش نمونه هایی از آن به اختصار بیان شده است.

صنعت - هنر پارچه بافی در ایران از هزاره های قبل از میلاد با بافت حصیر آغاز و در طول تاریخ با روندی تکاملی تا پایان دوره صفویه ادامه یافت ، که دوره ی سوم شکوفایی فرهنگ پس از اسلام ، دوران ایلخانی بود که هنر پارچه بافی نیز در کنار سایر هنرها روند رو به رشد خود را آغاز کرد . در این دوره کارگاه های معتبری در شهرهایی چون تبریز ، کاشان ، یزد ، کرمان و خراسان دایر شدند ؛ ابریشم بافی ، حریر بافی ، تولید پارچه های زربفت و کمخا از جمله هنرهای رایج در حوزه ی پارچه بافی در عصر ایلخانی میباشند ...

منسوجات بافته شده در دوران ساسانیان (225-630م.)-که آخرین مرحله هنر کهن شرقی است- به لحاظ زیبایی بصری، نقوش نمادین و تزیینی، کاربرد رنگ و فن بافت، از شاخصه های هنر ایران زمین به شمار می روند. آوازه این منسوجات در جهان کهن، بسیاری از تمدن ها از جمله تمدن های مجاور مانند بیزانس را به سمت وام گرفتن از نقوش این پارچه ها سوق داده بود. در این مقاله سعی شده تا پس از ترسیم پیش زمینه های تاریخی، سیاسی و هنری و ارتباط امپراتوری ساسانی و روم شرقی با روش تاریخی، تحلیلی و مقایسه ای، به بررسی چگونگی تأثیر بافته های ساسانی بر منسوجات بیزانس پرداخته شود. تمرکز بررسی حاضر بر نقش مایه ها، مضامین به کار رفته در طراحی بافته ها و ترکیب بندی منسوجات ایران ساسانی و امپراتوری بیزانس بوده، ضمن این که توجه به تقابل نقش و معنا نیز از نظر دور نمانده است. با وجود قلت نمونه های باقی مانده از منسوجات ادوار مورد بررسی- به ویژه دوره ساسانی- مقایسه آنها، نشان از تأثیر ژرف نقوش نمادین و تزیینی منسوجات ایران ساسانی بر منسوجات روم شرقی دارد. این که با وجود اقتدار آیین مسیحیت به عنوان دین رسمی این امپراتوری، مفاهیم نمادین و نقوش مذهبی ایران باستان همچنان جلوه بخش هنر ایشان است، خود نکته ای در خور تأمل است.

هنر دوران ساسانی به عنوان چکیده ای از هنر تمامی اعصار ایران به شمار می رود. بیشترین مشخصه هنر ساسانی، نقوش تزئینی آن است و یکی از تجلیات این نقوش در منسوجات ساسانی است که تأثیر عمیقی بر هنر ادوار و ملل مختلف تاریخ گذاشت. در دوره صفویه نیز به علت حمایت حاکمان وقت، صنعت نساجی به ویژه قالی بافی از پیشرفت چشمگیری برخوردار بوده است. قالی های سده دهم هجری در زمره باشکوه ترین نمونه های باقیمانده آن دوره است. بیشتر شهرهای صفوی پیشرفت قابل توجهی در پارچه بافی داشته اند. شماری از مستشرقان، بهترین منسوجات را متعلق به کاشان دانسته اند. در تحقیق حاضر، به رمز و ماهیت نمادشناسانه نقوش پرداخته شد. رمز یا نماد، بیانی ادراکی و مشهود است که باید جایگزین چیزی مخفی و مکتوم شود و این ماهیت در نقوش هر دو دوره کاملاً قابل مشاهده است. در این مقاله، با استفاده از روش های تاریخی، توصیفی و تطبیقی، عناصر نقوش منسوجات ساسانی با توجه به کیفیات فرمی و محتوایی آنها، در منسوجات دوره صفوی به عنوان دوران درخشان فرهنگ و هنر ایران و دوره اوج درخشش هنر پارچه بافی ، ردیابی شده است. در انتها این پژوهش به بررسی علمی و نمادشناسانه و تطبیقی نقوش منسوجات در دوره پرداخته و با ذکر مقایسه عناصر با یکدیگر، به تاثیر پذیری عصر صفوی از این نقوش اشاره کرده است. نتیجه ای که در این نوشته حاصل شده آن است که بیشتر نقوشی که به عنوان نقوش تزیینی در پارچه های صفوی مورداستفاده قرار گرفته اند همان اشکال ساسانی اند که با کیفیت فرمی و محتوایی متفاوتی به کار رفته اند.

بررسی تکنیک های پارچه بافی در ایران به نمونه های منسوجات به دست آمده بستگی دارد . تداوم شویه های بافت پارچه های ساسانی در دوره ی اسلامی و تنوع پارچه در عصر سلجوقی حاکی از آن است که این صنعت در آن دوره پیشرفت فراوانی کرده بود و بافندگان پارچه ، مهارت های بسیاری در زمینه ی طراحی بافت پارچه و بهبود مکانیزم های دستگاه های بافندگی کسب کرده بودند . در اوایل دوره ی اسلامی در تولید پارچه همان شیوه های ساسانی توسط صنعتگران به کار برده می شد ...

صنایع دستی ایران، جلوه ای بی مانند از هنر، صنعت، فرهنگ و تمدن کهن این سرزمین است که در زندگی مردم آن در طول سال ها و سده ها، جاری، زنده و پویا بوده و در تمامی زوایای زندگی آن ها رخنه کرده است. صنایع دستی ایران، هنری کاربردی و در عین حال محل بروز باورها و خرده فرهنگ ها و اندیشه های خلاق مردم و اقوام مختلف است. یکی از دلایل مهم ماندگاری و ادامه حیات صنایع دستی در دوره های مختلف تاریخی، همین کاربردی بودن آن است. ویژگی تزیینی و کاربردی بودن صنایع دستی و استفاده آن در زندگی روزمره مردم به خوبی توانسته در معیشت و اقتصاد تاثیر گذارده و خود عامل تقویت اقتصادی گردد. به علاوه، پیام های اجتماعی و قومی جوامع را با استفاده از طرح ها، نقش ها و رنگ های محصولات کاربردی خود متجلی سازد. یکی از این هنرها، رودوزی های سنتی زنان ایرانی است که با اتکا به قوه تخیل و طبع ظریف اقوام مختلف، با جلوه گری زیبایش در گذشته و حال با در نظر گرفتن ابعاد اقتصادی و اجتماعی گسترده اش هم چنان کاربردی نمایان دارد. از جمله این رودوزی ها، سوزن دوزی دو قوم کهن ایران، بلوچ و ترکمن است. امروزه این هنر توانسته با همان هویت و اصالت کهن خود، در نمونه های کاربردی جدید و هماهنگ با خواست جامعه نوین، تولیداتی زیبا را به بازار صنایع دستی ایران ارائه دهد. این مقاله به گوشه ای از تحولات ایجاد شده در کاربرد تزیین و کارکردهای اجتماعی محصولات سوزن دوزی این اقوام در گذشته و حال می پردازد. سئوالات: 1- ویژگی و شاخصه هر سوزن دوزی دو قوم بلوچ و ترکمن کدام است؟2- نوع تزیین و کاربرد سوزن دوزی اقوام بلوچ و ترکمن چه تفاوت ها و شباهت هایی دارند؟اهداف: 1- شناخت نوع تزیینات به کار رفته در سوزن دوزی های اقوام ترکمن و بلوچ دستیابی به تفاوت و شباهت های کاربرد تزیین سوزن دوزی اقوام ترکمن و بلوچ، تزیین سنتی و نوین، کاربرد و کارکرد اجتماعی. کلیدواژگان: صنایع دستی ، سوزن دوزی ترکمن ، سوزن دوزی بلوچ ، کاربرد تزیین ، کارکرد سنتی و نوین

یکی از نمودهای ظاهری برای کودکان در دوران تحصیل، لباس مدرسه است که در آن فهم زیبایی شناختی رنگ و عناصر بصری حائز اهمیت است. طراحی این لباس باید به گونه ای باشد که کودک در آن علاوه بر احساس راحتی، بتواند شور و هیجاناتش را بروز داده و خلاقیتش شکوفا گردد. خطوط به کار رفته در آن به عنوان برش(مدل لباس) نیز باید چنان با رنگ ها تلفیق شوند که ذهن کودک را آماده یادگیری مطالب جدید کرده و در کنار این ویژگی، آرامش و امنیت خاطر را حاصل آورند. وزارت آموزش و پرورش، اهدافی که در طول دوره ابتدایی برای دانش آموزان در نظر گرفته شده است را در هشت گروه تحت عناوین اهداف اعتقادی، اخلاقی، علمی و آموزشی، فرهنگی و هنری، اجتماعی، زیستی، سیاسی و اقتصادی تقسیم بندی می نماید. بر این مبنا، پژوهش حاضر قصد دارد ضمن تفکیک اهداف آموزش و پرورش برای پایه های مختلف، با استفاده مناسب و اصولی از رنگ و عناصر بصری روند نیل به این اهداف را سرعت بخشد. چنانکه در نتیجه کاربرد نتایج حاصل از این پژوهش در طراحی لباس، دانش آموزانی خلاق، مستقل و پایبند به اهداف وزارت آموزش و پرورش، رشد خواهند یافت. اینجاست که مقوله لباس، نقشی مهم و حساس در رشد و شکوفایی هر فرد داشته و این مقوله برای دانش آموزانی که ملزم به پوشیدن فرم یکسان در مدرسه طی یک سال تحصیلی هستند، نقش ویژه ای ایفا می نماید.

نظر به نقش کاربردی گبه به عنوان یک قالی با قالیچه عشایری ایران و وجود دنیایی از طرح و رنگ در یک بافته سنتی قدیمی که در دنیای مدرن امروز هنوز لطافت و هنر خود را حفظ کرده است و هنوز در میان بسیاری از مردم ناشناخته باقی مانده، بدین منظور هدف از ادامه مقاله ای که در پیش روی شماست، شناساندن گبه و نقش مایه های گبه از دیرباز تاکنون که به وسیله زنان هنرمند ایل، بخصوص ایل بختیاری بر تاروپود این دست بافته نقش بسته، مورد بررسی قرار گرفته است. ضمنا در این مقاله، با توجه به اهمیت نقش، رنگ، بافت، فرهنگ، آداب و رسوم و شرایط اقلیمی، بختیاری ها به عنوان یکی از شاخص ترین افرادی که تاکنون به بافت گبه پرداخته اند مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. در این نگاه که با استفاده از روش تحقیق میدانی و کتابخانه ای صورت گرفته، امید است آنگونه که شایسته این دست یافته سنتی ایران بوده توانسته باشیم تلاش مردمان هر چند بی آلایش و ساده را ارج نهیم.