مطالعه خط کانجی بر روی سفالینه های چینی به دست آمده از حفاری های باستان شناسی قلعه الموت قزوین(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
نگره زمستان ۱۴۰۱ شماره ۶۴
63 - 71
قلعه های اسماعیلی در ارتفاعات البرز به دو گروه اصلی تقسیم می شوند؛ دژهایی که احداث آن ها به زمان اسماعیلیان باز می گردد و دیگری قلعه هایی که به دست فدائیان تسخیر و الحاقاتی به آن ها افزوده شد همچون قلعه الموت. بعد از تسخیر قلعه الموت در دوره دومین ایلغار مغول، این قلعه توسط اسماعیلی (نو دولت)، سادات کیایی مورداستفاده قرار گرفت و در دوره صفوی از این قلعه به عنوان محلی برای نگهداری مطرودان فراموشخانه استفاده می شود. از آثار با ارزشی که در قرون 14 -16 میلادی و به ویژه دوره مینگ از چین به مناطق دیگر صادر می شد، چینی آبی و سفید است. در ایران دوره صفوی سفالگران موفق به تولید چینی هایی مشابه چینی های دوره مینگ شدند. ازاین رو با به دست آمده آمدن 4 قطعه چینی آبی و سفید با واژگان چینی از کاوش های قلعه الموت این پژوهش ضرورت یافت. هدف این پژوهش بازخوانی متن کانجی روی سفال ها و استفاده از آن ها جهت شناخت وضعیت باستان شناسی قلعه الموت بود تا به کمک آن بتوان دوره ای که این آثار به آن تعلق دارد را شناسایی کرد. سؤال اصلی پژوهش این است که چینی های الموت به چه دوره ای تعلق دارند و تحلیل این یافته ها بر اساس بافت باستان شناسی و تاریخی قلعه الموت گویای چه اطلاعاتی است؟ روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و شیوه جمع آوری اطلاعات بر پایه مطالعات میدانی و کتابخانه ای است. نتایج نشان داد این قطعات به ترتیب با اوزون حسن آق قویونلو و دو پادشاه صفوی شاه طهماسب اول و شاه عباس هم دوره است. دریکی از قطعات نام فغفور چنگ خوا دیده می شود و دو قطعه دیگر متعلق به جیاجینگ و نواده اش وانلی است و عبارت Chang ming fu gui به معنای طول عمر زیاد توأم با شادی، ثروت و تندرستی و Yong bao chang chun به مفهوم همیشه جوان بودن روی این قطعات نوشته شده است. کشف این آثار نشان داد که حیات سیاسی و اجتماعی در قلعه الموت با حمله مغول پایان نیافته و این مکان تا دوره صفوی همچنان مورداستفاده قرار داشت و برخلاف آنچه که در منابع آمده در دوره صفوی از الموت صرفاً به عنوان زندان استفاده نمی شد و تداوم حیات سیاسی و اجتماعی در قلعه الموت خاصه در دوره ترکمانان آق قویونلو و صفویه وجود داشته است.