بازنمایی دین در رسانه

نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۵۰ مورد.

۲۱.

ابعاد فرهنگ در جامعة آرمانی قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی سروری مجد

منبع: مطالعات فرهنگ - ارتباطات (نامه پژوهش فرهنگی سابق) سال سیزدهم تابستان ۱۳۹۱ شماره ۱۸

کلید واژه ها: قرآن امامت فرهنگ جامعة آرمانی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات دین و ارتباطات بازنمایی دین در رسانه

تعداد بازدید : 928 تعداد دانلود : 679

جامعة آرمانی یکی از آرزوهای بشر بوده و هست. یکی از شاخص های تحقق چنین جامعه ای ارتقاء فرهنگ در تمام شئون آن است. در این مقاله به طور اختصار به این سوال پاسخ داده می شود که فرهنگ چگونه در تحقق جامعة آرمانی قرآنی نقش آفرینی می کند؟ لذا به چند بعد از ابعاد فرهنگ در جامعة آرمانی مانند شکوفایی عقل، گسترش دانش، برادری و محبت، سلامت و بهداشت و توجه به محیط زیست اشاره شده است. اما از همه مهم تر آن است که ارتقاء فرهنگ بدون تحقق حکومت الهی و حضور امام شکل نخواهد گرفت. بنابراین در این مقاله به اختصار به موضوع امامت در قرآن و ویژگی های امام برای اعتلای فرهنگ در جامعة آرمانی قرآنی اشاره خواهد شد. بدیهی است امامی که خود مظهر عدل، علم و حکمت مطلق خداوند است و علمش وابسته به علم الهی و مبسوط الید برای تحقق تعالیم و دستورهای عادلانة الهی باشد و مردم هم عاقلانه و آگاهانه در خدمت این حاکمیت باشند خواهد توانست جامعة آرمانی را محقق سازد.

۲۲.

فضاهای فرهنگی جدید و بازنمایی: شناخت و تحلیل انتقادی کلیشه های شرق شناسی مسلمانان در وبلاگ های برگزیدة خبری آمریکا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علیرضا دهقان علی حاجی محمدی

منبع: دین و ارتباطات سال بیستم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۴۳)

کلید واژه ها: بازنمایی شرق شناسی مسلمانان فضاهای فرهنگی جدید وبلاگهای خبری

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات دین و ارتباطات بازنمایی دین در رسانه

تعداد بازدید : 199 تعداد دانلود : 341

فضای مجازی، فضاهای فرهنگی جدیدی برای گفتمان های عمومی از طریق زبان به وجود آورده است. وبلاگ های خبری به عنوان یکی از فضاهای فرهنگی جدید علاوه بر رسانه های خبری قدیمی، کنشگران جدیدی در فرایند خبری هستند و در بسیاری از موارد، تبدیل به منبع مهم خبری برای بیشتر افراد جامعه شده اند. این وبلاگ ها به عنوان شکلی از ارتباطات عمومی و فضای جدید بازنمایی در غرب و به ویژه در ایالات متحده، نقش مهمی در بازنمایی از دیگری و شکل گیری دیدگاه های بسیاری از مردم آمریکا در باب اسلام و بیشتر دربارة مسلمانان دارند. هدف این مطالعه، شناخت و تحلیل کلیشه های شرق شناسی مسلمانان در زبان وبلاگ های خبری آمریکایی با رویکرد انتقادی، با استفاده از روش تحلیل خوشه است. تحلیل، نشان داد که نمایش آن ها از مسلمانان و اسلام به عموم خوانندگان، تصویر منفی بوده و هنگام اشاره به مسلمانان به طور مکرر از کلیشه های شرق شناسی پنهان و آشکار در متن وبلاگ های خبری استفاده می کنند که برگرفته از ارزش های مسلط و حاکم آمریکایی است و با توجه به ویژگی های فضای مجازی و وبلاگ ها، تغییرات خاصی در بازنمایی صورت نگرفته است. از این رو، کلیشه های شرق شناسی تاریخی مسلمانان در رسانه های ارتباط جمعی غرب، در وبلاگ های خبری آمریکایی احیاء و تقویت شده و این امر، بیانگر ادامة سلطه و غلبة غرب بر شرق به شکل نوین است.

۲۳.

بازنمایی «ارتباط شیطان و انسان» در سریال های ماورائی (تحلیل روایت سریال اغما)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: مصطفی همدانی

منبع: اسلام و علوم اجتماعی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱۵

کلید واژه ها: شیطان تحلیل روایت سریال اغما ارتباط انسان و شیطان

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 594 تعداد دانلود : 11

دهه 1380ش، تلویزیون ایران، میزبان مولودی مبارک بود؛ استعلای هنر هفتم در رهسپاری به جهان غیب در قالب ژانر نوپدید «سینمای ماورا» افسوس که این بشارت به بالندگی خود نرسید و رو به پژمردگی، بلکه افول نهاد. از چالش های این گونه فاخر، انطباق کامل داستان با آموزه های اسلامی است. بر این اساس تحقیق حاضر به بررسی بازنمایی «ارتباط شیطان با انسان» به عنوان یکی از محورهای مهم در ارتباط انسان با عالم ماورا در مطالعه موردی سریال «اغما» همت گماشته است و در پی پاسخ به این پرسش اساسی است که منطق روایی این سریال تا چه اندازه با مبانی اسلامی این ارتباط منطبق است؟ این پژوهش از نوع توصیفی−تحلیلی است که با روش اسنادی و تحلیل روایت بر اساس الگوهای پروپ و گرماس−لاری وای و بر اساس موردپژوهی انجام گرفته است. نوشتار حاضر، ابتدا مبانی نظری «ارتباط شیطان با انسان» را با روش اسنادی از فرهنگ اسلامی جمع آوری و در مرحله دوم، پی رنگ داستانی این ارتباط در سریال را با روش تحلیل روایت بررسی کرده است و در نهایت با عزیمت از این دو رهیافت توصیفی−تحلیلی، یافته های تحلیل روایت را به روش تطبیقی−انتقادی و در مقایسه با مبانی اسلامی پیش گفته مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و توانسته است به نوعی الگوی عام در اجزای فرایند و منطق روایی ارتباط انسان و شیطان دست یابد.

۲۴.

مطالعة انتقادی سیاست ها و رویکردهای تولید برنامه های دینی در تلویزیون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدی منتظرقائم بشیر معتمدی

منبع: جامعه پژوهی فرهنگی سال چهارم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳ (پیاپی ۹)

کلید واژه ها: تلویزیون برنامه های دینی سازمان رسانه سیطره

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات دین و ارتباطات بازنمایی دین در رسانه

تعداد بازدید : 331 تعداد دانلود : 169

در این مقاله از میان سه منظر مخاطبان، محتوای برنامه، و نظام تولید در بررسی تلویزیون به منظر سوم تأکید می شود و، با بررسی نظام تولید برنامه های دینی تلویزیون، تلاش می شود که سیاست ها و رویکردهای برنامه های دینی، به منزلة بخشی از نظام تولید، تبیین شوند. بستر یا چهارچوب نظری این بررسی تئوری های مرتبط با اقتصاد سیاسی رسانه است که مفاهیمی همچون مالکیت، اقتصاد سیاسی، و سیطره (hegemonie) را در نظام تولید و تعیین سیاست ها و رویکردها مؤثر می داند. روش دستیابی به این مقصود مطالعة کیفی بوده است که در آن از سویی، اسناد سازمان صداوسیما بررسی شده و از سوی دیگر، با دست اندرکاران تولید برنامه های دینی در سطوح مختلف مصاحبة عمیقی صورت گرفته است تا از مجموع آن بتوان به چشم اندازی در این زمینه دست یافت. از مجموع مباحث می توان نتیجه گرفت که در برنامه های دینی تلویزیون ایران می توان حداقل به چهار سیاست و رویکرد عمده اشاره کرد: مناسبت گرایی، تأکید بر احساسات دینی، نگاه کارکردی به دین، و حمایت از حکومت دینی. علت این رویکردها را می توان تثبیت سیطرة مورد نظر دانست که نتیجة آن ها شکل گیری فرایندهای عرفی در برنامه های دینی تلویزیون است

۲۵.

بازنمایی اختیار انسان در مجموعه های مذهبی تلویزیون؛ مطالعه موردی، مجموعه کلید اسرار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدی منتظرقائم زهره علیخانی

منبع: دین و ارتباطات سال بیستم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۴۴)

کلید واژه ها: اختیار گفتمان جبر روایت مجموعه تلویزیونی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات دین و ارتباطات بازنمایی دین در رسانه

تعداد بازدید : 647 تعداد دانلود : 86

با توجه به ارتباط همیشگی زندگی توده مردم با مفاهیم جبر و اختیار، و نیز اهمیت ذاتی این مفهوم در حیطه دین، و با عطف نظر به توانایی رسانه ها در برساخت روایت توده مردم از نظام اسباب هستی این تحقیق در پی پاسخگویی به این سؤال برآمده است که در مجموعه تلویزیونی نمونه تحقیق از مفهوم اختیار چه برساخت معنایی ای به مخاطب ارائه می شود. لذا ابتدا یک معرفی اجمالی از مفهوم اختیار در اندیشه اسلامی و دال های آن که امکان بازشناسی فضای تخاصم میان جبر مطلق و اختیار مطلق در بخش عملی تحقیق را فراهم می آورد، ارائه شده است. با اتخاذ رویکرد نظری بازنمایی برساختی، ترکیبی از رویکردهای تحلیل گفتمان برای تحلیل گفتگوهای مجموعه درباره اختیار انسان و نیز الگوی تحلیل کنشگر گریماس برای تحلیل ساختار اساسی کنشگری در مجموعه استفاده شده است. با ترسیم نمودار شماتیک کنشگران پی رفت های آغازین و پایانی نشان داده شده است که مجموعه (تلویزیونی) به لحاظ روایی و گفتمانی متمایل به گفتمانی جبرگراست. مجموعه (تلویزیونی) با در مرکز قرار دادن قدرت الهی در ساختار داستانی و نیز گفتگو های شخصیت ها به گفتمان کلی جبر نزدیک می شود و این دال تمامی دال های دیگر را در جاذبه معنایی خود معین و بامعنا می گرداند. دال های خواب، کیفرانگاری سختی ها و پاداش انگاری خوشی ها، تقدیرگرایی، جامعیت نصّ دینی، نظم جهان و سنت اجتماعی در مجموعه (تلویزیونی) تأیید و دال های پرسشگری، روش تعقلی و فلسفی و نیز اثرگذاری ساختارهای اجتماعی طرد شده و به طور کلی گفتمان فلسفی و نیز گزاره های اختیار نفی می شود. به ارتباط هرکدام از این دال ها با گزاره های گفتمانی اختیار در بخش تحلیل داده ها پرداخته شده است.

۲۶.

نحوه بازنمایی شخصیت های سریال ستایش مبتنی بر گفتمان توحیدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سعیدرضا عاملی طوبی کریمی

منبع: دین و ارتباطات سال بیست و چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۵۱)

کلید واژه ها: توحید عملی تحلیل گفتمان بازنمایی مجموعه تلویزیونی ستایش شخصیت های داستانی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 738 تعداد دانلود : 747

از یک سو قرار گرفتن تلویزیون جمهوری اسلامی ایران در بطن گفتمان اسلام با محوریت اصلی این گفتمان یعنی توحید و طبق قانون اساسی، این رسانه رسالتی خطیر در تعمیق این گفتمان دارد. از دیگرسو سریال ها باتوجه به ژرف ساخت و با خصوصیت ممتاز لایه بندی ها و شخصیت های داستانی، همجواری با زندگی مردم و همذات پنداری مخاطب توانایی خاصی در گفتمان سازی دارند. باگره زدن گفتمان توحیدی و تمرکز بر شخصیت های سریال، این تحقیق در پی پاسخگویی به این سؤال است که شخصیت های داستانی سریال ستایش مطابق گفتمان توحیدی به چه نحو ی چینش شده اند؟ برای پاسخگویی به این سؤال از نظریه برساخت گرایی بازنمایی و به طور اخص نظریه گفتمانی فوکو و با استفاده از روش ترکیبی تحلیل گفتمان فرکلاف، بشیر و سلطانی استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که شخصیت ها در یک طیف از شخصیت های نسبتاً توحیدی تا شخصیت های کاملاً مشرک چینش شده اند؛ که در این طیف شخصیت های کمتر توحیدی برخلاف شخصیت های توحیدی به گونه ای کاملاً سیاه بازنمایی شده اند.

۲۷.

مؤلفه های فیلم نامه دینی در سریال های تلویزیونی (با نگاهی به سریال های مختارنامه و بازی تاج وتخت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی عباسی جواد حبیب پور

منبع: مطالعات فرهنگ - ارتباطات سال هفدهم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۳۶

کلید واژه ها: قهرمان فیلم نامه دینی و غیردینی ضدقهرمان الگوی کنشگران الگوی سفر قهرمان

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 846 تعداد دانلود : 403

نمی توان سینمای دینی را بدون فرم و تنها بر اساس محتوا تعریف کرد؛ بنابراین، فرم فیلم نامه عنصری تأثیرگذار در طراحی یک فیلم نامه دینی است تا جایی که برخی از آثار در سینمای دینی به دلیل ضعف در فرم به آثاری ضد دین تبدیل شده اند. فیلم نامه ای که نتواند به فرم صحیحی برسد در انتقال محتوا نیز الکن و ناقص خواهد بود. فیلم نامه در ابتدا باید فرم و ساختار صحیحی داشته باشد. بررسی نمونه هایی برای دستیابی به یک فرم صحیح در زمینة فیلم نامه دینی و غیردینی راهگشای طراحی ساختاری صحیح برای یک فیلم نامه دینی است. شاکله اصلی موردبررسی در این پژوهش و رویکرد آن به بررسی مؤلفه های فیلم نامه دینی و غیردینی در چارچوب مدل گنشگران و الگوی سفر قهرمان است. ساختاری نظام مند از طریق طراحی قهرمان و ضدقهرمان و تضاد آنها در روند پیشرفت پیرنگ در فیلم نامه دینی و چگونگی طراحی آن در سریال های مختارنامه و بازی تاج وتخت موردبررسی قرارگرفته و نتایج آن ارائه شده است.

۲۸.

تصویرپردازی از سیمای پیامبران در سینمای هالیوود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سیده راضیه یاسینی

منبع: مطالعات فرهنگ - ارتباطات سال پانزدهم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲۶

کلید واژه ها: دین هنر پیامبران سینما تصویرپردازی هالیوود شخصیت های مقدس

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 995 تعداد دانلود : 40

امروزه شخصیت های مقدس در آثار هالیوود به نحوی ظاهر می شوند که گاهی فاقد تقدس پیشین خود هستند. هدف این مقاله بررسی چگونگی تصویرپردازی از پیامبران در سینمای هالیوود به عنوان مهم ترین نظام تولید و توزیع فیلم در جهان از منظر تنزیه گرایی و تشبیه گرایی است. این مقاله به تحلیل نشانه شناختی چهار اثر سینمایی هالیوودی می پردازد که زندگی پیامبران را دستمایه خود قرار داده اند و عبارت اند از: ده فرمان، ملک داوود، آخرین وسوسه مسیح و مصائب مسیح. در این مقاله، ضمن تحلیل صحنه هایی منتخب از فیلم های یادشده، نحوه و کیفیت تصویرپردازی از شخصیت های مقدسی که در این آثار به نمایش درآمده اند، تحلیل شده است.

۲۹.

بررسی تأثیر پخش برنامه های دینی از تلویزیون بر میزان دینداری مخاطبان (با تأکید بر مناسک دینی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: هادی خانیکی الهه فرزعلیان

منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره سوم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۱)

کلید واژه ها: دین تلویزیون انگیزه تماشای برنامه های دینی برنامه های دینی تلویزیونی فقدان انگیزه تماشای برنامه های دینی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 575 تعداد دانلود : 70

با ظهور رسانه های جدید و نظریه های ارتباطی خاص آنها و البته به تبع شرایط اجتماعی هر دوره، نگاه های تازه ای در خصوص تعامل دین و رسانه شکل گرفته است. تعامل دین و رسانه ، چه در نقش دو نهاد اجتماعی و چه پیام و ابزار انتقال، با توجه به وظایف رسانه ای و وجوه مختلف دینی موجود در سراسر دنیا نسبت به هریک از ادیان بزرگ، هنوز موافقان و مخالفان بسیاری در سراسر دنیا دارد. تلویزیون مهمترین رسانه در ایران است و ظرفیت های ویژه ای در راستای تبلیغ دینی دارد. در این پژوهش انگیزه های مخاطبان از دیدن برنامه های دینی تلویزیون به ویژه مناسک دینی و تأثیر آن بر دینداری افراد را بررسی کرده ایم. در این راستا از روش پرسشنامه و جامعه آماری دانش آموزان دبیرستانی به تعداد 382 نفر استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که به طور متوسط تمایل بسیار کمی به دیدن این گونه برنامه ها از تلویزیون وجود دارد اما ارتباط بین تماشای این گونه برنامه ها و سطح دینداری افراد مثبت است و شدت متوسطی دارد. همچنین مهمترین علت تماشانکردن این برنامه ها، کسل کننده بودن و یکنواختی آنهاست.

۳۰.

تحلیل ساختاری برنامه های تبلیغی اوانجلیستها در شبکه های تلویزیونی ماهواره ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ویدا همراز

منبع: مطالعات میان رشته ای در رسانه و فرهنگ سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۳)

کلید واژه ها: تبلیغ مسیحیت رسانه دینی اوانجلیست ها کلیسای مجازی شبکه های ماهواره ای

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 897 تعداد دانلود : 597

تبلیغ دینی از طریق رسانه ها در دو حوزه درونی و بیرونی همواره مورد توجه فرقه های مسیحی بوده است.در چند دهه اخیر و هم زمان با پدیدار شدن ارتباطات رسانه ای نوین مانند ماهواره و اینترنت مسیحیت باچالشی جدید در تبلیغ پیامهای دینی روبرو شد. تحولی اساسی به شکل رسانه ای شدن دین و فاصله گرفتن از نمادها و مفاهیم مسیحیت سنتی در ساحتی که رسانه ها برایش به ارمغان اوردند موجب شد برخی فرقه های مسیحی ماننداوانجلیستها در ارزیابی شرایط جدید خود و پیش بینی فرصتها و تهدیدهایی که وجودداشت [1]شکل جدیدی از مراسم دینی و تبلیغی را ارئه کردندکه با استقبال مخاطبانشان مواجه شد. در این تحقیق انواع برنامه های تبلیغی مسیحی از نظر ساختار و شکل ارائه پیام با تحلیل محتوای نمونه برنامه های پخش شده مشهورترین مبلغان مسیحی در شبکه های تلویزیونی و ماهواره ای مورد بررسی قرار گرفته است.

۳۱.

تعامل اجتماعی و هم گرایی فرهنگی مردم و روحانی خوانشی بینامتنی از سه فیلم دینی (زیر نور ماه، مارمولک، طلا و مس)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مسعود کوثری عباس عموری

منبع: دین و ارتباطات سال بیستم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۴۳)

کلید واژه ها: مدرنیته دینداری تحلیل گفتمان وضعیت فرهنگی روحانیت فیلم های سینمایی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات دین و ارتباطات بازنمایی دین در رسانه

تعداد بازدید : 347 تعداد دانلود : 194

طی دهة گذشته، فیلم های متعددی دربارة رابطة فرد روحانی و مردم در سینمای ایران ساخته شده که «زیر نور ماه، مارمولک و طلا و مس»، از نمونه های این قبیل فیلم ها به شمار می روند. گرچه، این فیلم ها تفاوت هایی با یکدیگر دارند، اما به نظر می رسد که به گفتمان مشترکی تعلق دارند. این گفتمان در پی مفصل بندی جدیدی از دال روحانی در شبکه ای از مفاهیم/دال ها (مردم، عبادت، اخلاق، راه خدا، خدمت به مردم و مردمداری و غیره) است که همچنان به سیاست می اندیشد؛ اما مسیر آن را از طریق تودة مردم جستجو می کند. بنابراین، به جای رابطة دوگانة روحانی-سیاست مدار، به رابطة روحانی-مردم-سیاست مدار می اندیشد که البته بعد سوم آن عمداً پنهان شده است. از این رو، می توان گفت که گفتمان حاکم بر فیلم های یادشده حاکی از نوعی تعامل اجتماعی و هم گرایی روحانی با تودة مردم است. در این فیلم ها، روحانی تلاش می کند که نقش سنتی خود را در جامعة مدنی (مدرنیته) بازسازی کند، ضمن آن که هرگز به صورت مستقیم این پرسش را مطرح نمی سازد که چرا از جامعة مدنی (سنتی/مذهبی) دور افتاده است؟ به عبارت دیگر، در این دسته از فیلم ها عنصر سیاست (قدرت) مطرح نمی شود و سیاست هم چنان به صورت یک دال حاضر «غایب» است که هدایت گری را بر عهده دارد. در مقالة حاضر، نخست با خوانشی بینامتنی، عناصر گفتمانی «احیاء ارزش های دینی در جامعه مدرن» استخراج و نوع مفصل بندی آن مطرح می گردد. سپس، این مسئله که این گفتمان برای پاسخ گویی به چه دشواری هایی از روحانی در مواجهه با جامعة ایران در دهه اخیر است، مطرح خواهد شد

۳۲.

طراحی مدل سازگارسازی رسانه گری آیین زیارت در شبکه های اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: طاهر روشندل اربطانی حسن بشیر علی اصغر پورعزت سید جمال الدین حسینی

منبع: دین و ارتباطات سال بیست و دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۴۸)

کلید واژه ها: شبکه های اجتماعی آیین زیارت سازگارسازی تعامل دین و رسانه نظریه برخاسته از داده

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 729 تعداد دانلود : 12

بر اساس نظریه رسانه و دیدگاه های انتقادی در حوزه رسانه و ارتباطات، رسانه این قدرت را دارد که محتوای خود را تحت تأثیر خواستگاه های فرهنگی و هویتی به ویژه ماهیت سکولاری خود قرار دهد و محتواهای دینی را تغییر داده و نتیجه ای دور از روح و اندیشه محتوای رسانه ای شده ایجاد نماید. عمده این نظریات تلاش نموده اند تا قدرت تسلط فناوری بر فرهنگ را اثبات و تشریح نمایند و از همین رو، برخی در نگاهی ناامیدکننده، بین مفاهیم دین و فناوری های رسانه ای مرزی هویتی کشیده اند. ظهور شبکه های اجتماعی مجازی و در پی آن رشد استفاده از آن ها برای محتواهای دینی و آیین های مذهبی، چالشی نظری ایجاد نموده است که آیا این رسانه ها نیز قابلیت تسلط فرهنگی در بازتاب موضوعات دینی را دارند و اگر این چنین است، چگونه می توان از عدم تطابق و ناسازگاری هویتی آیین های دینی رسانه ای شده با موجودیت اصلی خود جلوگیری نمود؟ برای پاسخ به این سؤالات، آیین زیارت در دین اسلام به عنوان یکی از این موضوعات دینی انتخاب شد و تلاش نمودیم تا رسانه گری این آیین در فضای شبکه های اجتماعی سازگار با هویت اسلامی در قالب مدلی ارائه شود. بدین منظور، بر اساس مدل پارادایمی نظریه برخواسته از داده، تعداد 14 مصاحبه با مطّلعان این حوزه شامل صاحب نظران و اساتید دانشگاهی، رسانه گران برتر در حوزه رسانه های دیجیتال به ویژه افراد باتجربه در رسانه گری دینی در فضای مجازی و همچنین، استفاده کنندگان از رسانه های دیجیتال به ویژه شبکه های اجتماعی با موضوع زیارت انجام شد. در نهایت بر اساس تعداد 31 مقوله استخراج شده، مدل پارادایمی ارائه شد. محور اصلی این مدل مبتنی بر فطری گرایی رسانه گری زیارت قرار دارد که بر چرخش معنایی از مفهوم کاربر و مخاطب به سمت معنای زائر و از معنای رسانه گری به معنای خادمیت تأکید دارد. برای تحقق این موضوع چهار راهبرد ارائه شد.

۳۳.

اینترنت، برنامه های ماهواره ای و هویت دینی (مطالعه موردی دانش آموزان متوسطه شهر مرودشت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: آرمان حیدری عباس رمضانی باصری

منبع: جامعه شناسی آموزش و پرورش بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۴

کلید واژه ها: اینترنت ماهواره هویت دینی مرودشت دانش آموزان متوسطه

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 752 تعداد دانلود : 317

دین، هویت دینی و رسانه ها نقشی مهم و اساسی در تعریف و جهت دهیِ زندگی نوجوانان و جوانان هر جامعه ای، به ویژه جوامعی اسلامی مانند ایران دارد. اما در خصوص پیوند دین و رسانه ها، به ویژه رسانه های نوین خارجی، افراد زیادی معتقدند این رسانه ها با انتشار و پخش آراء، تصاویر، اندیشه های گوناگون، متفاوت و معارض با ارزش های دینی زمینه تضعیفِ هویت دینی افراد را فراهم می کنند. بنابراین، امروزه به نظر می رسد اظهار نظر پیرامون تغییر و تحولات هویت دینی جوانان و نوجوانان بدون توجه به نقش رسانه ها ناقص و ناکافی باشد. از این رو، مقاله حاضر به بررسی رابطه استفاده از ماهواره و اینترنت با هویت دینی دانش آموزان متوسطه شهر مرودشت پرداخته است. روش بررسیِ مطالعه، پیمایشی بوده و از ابزار پرسشنامه و روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای برای جمع آوری داده ها استفاده شده است. براساس نتایج تحقیق، همبستگی هر دو متغیر استفاده از اینترنت و ماهواره با هر سه بعد هویت دینی دانش آموزان منفی و معنی دار بوده است. بالاترین همبستگی استفاده از اینترنت با ابعاد هویت دینی، به ترتیب، در ابعاد عملی (53/.-)، احساسی (52/.-) و اعتقادی (49/.-) بوده است. بالاترین همبستگی متغیر استفاده از ماهواره با هویت دینی، به ترتیب، در ابعاد عملی (53/.-)، احساسی (44/.-) و اعتقادی (39/.-) بوده است. بدین ترتیب، می توان گفت استفاده بیشتر از رسانه های ماهواره و اینترنت در راستای کاهش هویت دینی دانش آموزان متوسطه مورد بررسی در ابعاد سه گانه عملی، احساسی و اعتقادی بوده است.

۳۴.

آسیب شناسی تصویرپردازی سینمای ایران از ازدواج؛ با تأکید بر دیدگاه اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی جعفری عبدالله بیچرانلو

منبع: دین و ارتباطات سال بیست و یکم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۴۵)

کلید واژه ها: اسلام ازدواج فیلم سینمای ایران هنجار

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 650 تعداد دانلود : 755

در این مقاله، ضمن تبیین رویکرد هنجاری اسلام به موضوع ازدواج در حوزه هایی مثل «لزوم کمک به فرزندان در جهت تشکیل خانواده»، «سنّ مناسب ازدواج»، «فاصله سنّی همسران»، «همسان همسری»، «فرایند همسرگزینی تا ازدواج»، «مؤلفه های انتخاب آگاهانه همسر» و... تلاش شده است تا روند عمومی بازنمایی ازدواج در سینمای ایران در نسبت با آن مطالعه شود. سؤال اصلی این تحقیق این است که برساخته ازدواج در سینمای ایران چقدر با دیدگاه اسلام درباره ازدواج منطبق است؟ این مطالعه با روش تحلیل محتوای کمّی انجام شده است و جامعه آماری تحقیق، عبارت است از کل فیلم های سینمای ایران از سال 1376 تا 1390 که در آن ها یکی از نقش های اصلی فیلم به نحوی با مسئله ازدواج خود درگیر می شود. از میان حدود 150 فیلم که از این ویژگی برخوردار بوده اند، 116 فیلم در دسترس، جامعه آماری تحقیق را تشکیل داده است. تحلیل محتوای فیلم ها حاکی از بروز شش روند نامطلوب در بازنمایی ازدواج در سینمای ایران است. آسیب های عمده بازنمایی ازدواج در سینمای ایران عبارت است از: برساخته کمرنگ شدن ازدواج به مثابه مقوله ای غیرجدی، کمرنگ شدن مرزهای معنایی روابط پیش و پس از ازدواج (تقلیل معنای شرعی ازدواج)، هم نشینی ازدواج با تنش، تضعیف وجوه آیینی ازدواج و بازنمایی غیرواقعی از ازدواج.

۳۵.

بررسی نظم آهنگ هجده سوره از قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ابوالفضل خوش منش

منبع: مطالعات فرهنگ - ارتباطات سال شانزدهم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۳۰

کلید واژه ها: زبان قرآن زبان نظم آهنگ ائتلاف لفظ و معنا آوامعنایی قرآن

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 625 تعداد دانلود : 489

امروز با گذشت نزدیک به چهل سال از انقلاب اسلامی، اختلاف دو تهیه کننده اصلی سینمای ایران؛ یعنی حوزة هنری و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ را باید «پاشنه آشیل سینمای ایران» دانست. حوزة هنری در وضعیت متضادی که داعیه دار سینمای فاخر و ارزشی است، تولیدات و مجوزهای صادره وزارت ارشاد را رد می کند. به نظر بسیاری آثار تولیدی این ارگان با تعریف اثر فاخر همسانی ندارد. جداکردن صفت ابدی از ناهنجاری مذکور، قبل از آنکه قهر مسئول با سینما به قهر تماشاگر از سینما دامن بزند و جذابیت های سینمای بیگانه، ابتکار عمل را به طورکل از ما بگیرد؛ الزامی است. در این مقاله با گزینش درون سازمانی ارکان مقاله (شامل آثار، کارگردانان و مبانی نظری) از بطن حوزة هنری، به دنبال تبیین وضعیتی هستیم که در آن نتایج صریح و الزاماً مورد قبول امروز قطب منتقد قرار گیرد. دفاع مقدس تنها بستر مقبولی است که می تواند در این تنگنا راه گشا باشد. آثار حاتمی کیا و ملاقلی پور به مثابه اسطوره های فیلم ساز دفاع مقدس، شهریار بحرانی به منظور طلایه دار سینمای فاخر، ردپایی بر شن و چشم شیشه ای هم به منزلة آثار صاحب سبک در دهه شصت از تولیدات حوزه گزینش شده اند. آوینی دراصل از زمان شروع به کارش در اداره تلویزیون و سپس با تأسیس مجله سوره در حوزة هنری شروع به تدوین جدی آرای خود کرد. اگر در بحث تطبیقی مقاله تردیدی وجود نداشته باشد، این مقاله باید نقطه پایانی بر شکست های قبلی و آغاز نگاه جدید به تعریف اخلاق و ارزش در سینما شود. نتایج مقاله نشان می دهد که آثار تولیدی حوزة هنری با آرای آوینی هماهنگی غیرقابل ملاحظه ای دارد. مهاجر، ردپایی برشن و چشم شیشه ای به طور قابل ملاحظه ای با آرای آوینی تطبیق دارد و در مقابل سه اثر هراس، گذرگاه و بلمی به سوی ساحل؛ دیدگاه های شهید آوینی ناهماهنگ هستند. بنابراین، بررسی تطبیقی حاضر نشان می دهد که تضاد درون سازمانی مذکور اثبات شده است.

۳۶.

ضعف های برنامه های گفت وگو محور دینی سیمای جمهوری اسلامی ایران بر مبنای خوانش مخاطبان جوان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: زهرا ترکاشوند سیاوش صلواتیان

منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره ششم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۲۳)

کلید واژه ها: جوانان جذابیت سیمای جمهوری اسلامی ایران کاستی ها برنامه های گفت وگومحور دینی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 483 تعداد دانلود : 475

در میان انواع برنامه های دینی تولیدشده در گروه معارف سیمای جمهوری اسلامی ایران، برنامه های گفت وگومحور دینی با بیشترین فراوانی از جمله برنامه های شاخص رسانة ملی محسوب می شوند. با این حال، نتایج نظرسنجی های اخیر چه داخل سازمان صداوسیما و چه در مؤسسه های پژوهشی فعال در خارج از صداوسیما نشان می دهد این برنامه ها منتخب بخش وسیعی از مخاطبان گروه سنی جوانان نیستند. براین اساس، در پژوهش حاضر با انتخاب روش تحقیق کیفی از میان دانشجویان سنین 18 تا 28 سال که بینندة این برنامه ها بوده اند، به روش نمونه گیری هدفمند و گلولة برفی 35 نفر انتخاب شد و از طریق مصاحبه های عمیق بررسی آسیب شناسانة برنامه های گفت وگومحور دینی از نگاه آن ها صورت گرفت. طبق نتایج این پژوهش، برنامه های گفت وگومحور دینی سیما با ضعف های جدی مانند نبود مؤلفة جذابیت، اصرار بر ارائة محتوا در قالبی یکنواخت و کلیشه ای، عدم انتخاب موضوعات کاربردی برای جوانان و نادیده گرفتن انتظارات و علایق نسل جوان در فرایند تهیه و تولید مواجه اند. بدیهی است آگاهی از کاستی های موجود و سعی بر رفع موانع جذب مخاطبان جوان، به آشنایی بیشتر جوانان با معارف عمیق دینی و درنهایت به کارگیری آموزه های دین در بطن زندگی فردی و اجتماعی آن ها منجر می شود.

۳۷.

چالش های فرارو در شخصیت پردازی شخصیت های معصومین در فیلمنامه با الگوی ارسطویی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: اصغر فهیمی فر

منبع: مطالعات میان رشته ای در رسانه و فرهنگ سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۷)

کلید واژه ها: شخصیت پردازی شخصیت های قدسی الگوی ارسطویی فیلمنامه چالش های فرارو

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 180 تعداد دانلود : 26

این مطالعه پیرامون این پرسش محوری انجام شده است که اگر قرار باشد فیلمنامه ای با محوریت «شخصیت های مقدس معصومین مانند پیامبر و امامان» نگارش شود، آن فیلمنامه باید از چه الگوی تکنیکی و فرمی تبعیت کند. الگوهای طراحی فیلمنامه های سینمای کلاسیک عموماً بر الگوی ارسطویی استوار است که با توجه به مبانی فلسفی و خاستگاه های فرهنگیِ چنین الگوهایی، نمی تواند قالب ایده آلی برای طرح شخصیت های قدسی مانند معصومین قرارگیرد، زیرا اولاً، شخصیت های معصوم را نمی توان نشان داد؛ دوم این که شخصیت آنان ایستا و پایدار است که در تعارض با شخصیت پردازی در فیلمنامه نویسی است که شخصیت ها عموماً ناپایدار و دایم در حال تحوّل اند. با توجه به ابعاد عدیده ساختار در فیلمنامه (مانند پیرنگ، ماجرا، شخصیت پردازی ، دیالوگ نویسی و...)، این مطالعه فقط بر بُعد «شخصیت پردازی» در فیلمنامه متمرکز شده که از طریق احصای مختصات تکنیکی و مقتضیات شخصیت پردازی در فیلمنامه، کارآمدی آن ها را در طرح شخصیت حضرات معصومین مورد ارزیابی قرارمی دهد. فرضیه این مقاله این است که قابلیت های تکنیکی فیلمنامه ها با الگوهای ارسطویی، عموماً، مناسب طرح شخصیت های زمینی اند و باید در ویژگی های ساختاری این الگوها از جمله اصل «شخصیت پردازی» تصرف کرد و قابلیت های نوینی را در ساختار فیلمنامه تعریف کرد، والّا شخصیت آنان از مراتب قدسیت به مراتب زمینی فروکاهیده خواهد شد.

۳۸.

بایسته های مبلّغین برای تبلیغ دین در اینترنت

نویسنده: محمدجواد غفوری

منبع: فرهنگ پژوهش بهار ۱۳۹۳ شماره ۱۷ ویژه علوم اجتماعی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات دین و ارتباطات بازنمایی دین در رسانه

تعداد بازدید : 614 تعداد دانلود : 375

۳۹.

بررسی خوانش مخاطبان از برنامه های گفتگو محور مذهبی تلویزیون (مطالعه موردی: دبیرستان های دخترانه شهرستان قم)

نویسنده: سمانه قربانی

منبع: فرهنگ پژوهش بهار ۱۳۹۳ شماره ۱۷ ویژه علوم اجتماعی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات دین و ارتباطات بازنمایی دین در رسانه

تعداد بازدید : 215 تعداد دانلود : 141

۴۰.

بازنمایی فرشته در رسانه براساس آموزه های اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: اسدالله غلامعلی اصغر فهیمی فر

منبع: مطالعات فرهنگ - ارتباطات سال شانزدهم بهار ۱۳۹۴ شماره ۲۹

کلید واژه ها: سینما تلویزیون فرشتگان رسانه ملی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 266 تعداد دانلود : 782

در همه اعصار، فرشتگان و ماهیت آنها برای انسان، جذاب و پرسش برانگیز بوده است. این جذابیت صرفاً به این دلیل نیست که ملائک همچون دیگر ارکان عالم غیب توسط بشر قابل رؤیت نیستند، بلکه دلایلی دیگر را نیز در خود دارد. از مهم ترین این دلایل نقش فرشتگان در جهان هستی و ارتباط آنها با زندگی دنیوی و اُخروی آدمی است. بازنماییِ فرشتگان در رسانه های غربی، با حقیقت و آموزه های اسلامی مغایرت دارد، ولی متأسفانه به دلیل قدر جادویی رسانه، تأثیرات فراوانی بر اذهان عمومی گذاشته است. این پژوهش تلاش دارد براساس آموزه های اسلامی سیمایِ فرشتگان را در رسانه ملّی مورد تحلیل قرار دهد و همچنین راهکارهای عملی و کاربردی را در چگونگی بازنمایی فرشتگان در رسانه را پیشنهاد کند. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می دهد که اهالی رسانه همانطورکه به امور فنی رسانه باید تسلط داشته باشند به مفاهیم و آموزه های اسلامی نیز باید واقف باشند.

درخت حوزه‌های تخصصی