درخت حوزه‌های تخصصی

این مقاله به شرح ایجاد مدلی برای کتابخانه های دانشگاهی میپردازد که بینش مفصلی دربارة ساختار مالی جاری کتابخانه به دست میدهد و تأثیر انتقال به یک محیط دیجیتال را اندازه میگیرد. در حرکت به سوی دیجیتالیشدن، هزینة بعضی از خدمات و فعالیت های مشخص کتابخانه کاهش، و هزینه های دیگر افزایش خواهند یافت. تأثیر این مسئله بر بودجة کتابخانه چگونه خواهد بود؟ این طرح، تصویر دقیقی از هزینه های کتابخانه، قبل و بعد از انتقال به محیط دیجیتال به همة شرکتکنندگان ارائه کرد و نشان داد که ارزش افزودة خدمات کتابخانه بالا میرود. این مدل با همکاری سه کتابخانة دانشگاهی (آتریچ در هلند، لولا در سوئد و برمن در آلمان) ساخته شد.

تحقیق حاضر بر آن است تا میزان همگونی فهرست نویسی منابم ایران شناسی کتابخانه های دانشگاس و مراکز پژوهش تهران را با کتابخانة ملی- به عنوان شاخص- مورد ارزیابی ترار دهد. به همین منظور؟ با استفاده از روش پیمایشی و تحلیل محتوا، برگه های فهرست نویسی 12 کتابخانه (از سال 362 ا-1376)، که با موضوع نحت بررسی نزدیکی بیشتری داشتنده از نظر سرشناسه مؤلف. موضوع و رده بندی مورد بررس قرارگرفت و با استفاده از جداول آماری و نیز فرمول هوپر تجزیه و تحلیل گردید. یافته های تحقیق حاضر نشان می دهد که 66/6 درصد کتابخانه ها کمتر از 50% درصد ناهمگونی در سرشناسهء مولف دارند و نیز 3/33 درصد آنها دارای 5/65 – 5/87 درصد ناهمگرنی هستند. به بیان دیگر، بیش از 75 درصد کتابخانه ها دارای همگونی بالاتر از 50 درصد در شناساه مؤلف هستند. اما از لحاظ موضوع در 75 درصدکتابخافه ها بین 60-85 درصد ناهمگونی مشاهده شده است. 5/91 درصد کتابخانه ها دارای بیش از 50 درصد ناهمگونی در شمارهء رده بندی بوده اند. در این میان، بیشترین ناهمگونی در سرشناسهء اسامی به کتابخانهء استاد دانش پژوه وکمترین ناهمگونی به پژوهشگاه علوم انسانی تعلق یافته است. بیشترین ناهمگونی در موضوع به کتابخانهء دانشکده هنرهای زیبا و کمترین أن به پژوهشگاه علوم انسانی اختصاص دارد. بیشترین ناهمگونی در رده بندی به کتابخانهء مرکز مطالعات عالی و بین المللی اختصاص دارد و کمترین آن درکتابخانه مجلس یافت شد. است. همچنین با بررسی هر یک از فهرست برگه ها در رده های ده گانه مشخص گردید که بیشترین ناهمگونی اسامی به ردهء ادبیات؟ بیشترین ناهمگونی موضرع و نیز بیشترین ناهمگونی رده بندی به ردهء فلسفه تعلق یافته است. در مجموع یافته ها نشان دادکه ناهمگونی در شمارهء رده بندی (3/72 درصد) بیش از موضوع (71 درصد)، و ناهمگونی در موضوع بیش از ناهمگرنی در سرشناسهء مژلف (8/50 درصد) بوده است.

مقاله حاضر به معرفی جنبه های مختلف بخش نابینایان کتابخانه مرکزی ومرکز اسناد دانشگاه تهران از جمله مباحثی چون نحوه ایجاد بخش نابینایان، امکانات و تجهیزات و چگونگی ارائه خدمات به دانشجویان نابینا می پردازد، در ادامه جهت رشد و ارتقاء بهتر و بیشتر ارائه خدمات به این عزیزان ، راهکارهایی پیشنهاد گردیده است.

هدف از این پژوهش مطالعه رفثار اطلاع یابی اینترنتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهید بهشتی است. روش تحقیق از نوع پیمایشی یافته ها نشان می دهد که اختلاف قابل ملاحظه ای میان استفاده دانشجویان مورد مطالعه از انواع- اطلاعات در اینترنت وجود دارد. به طوری که مقالات بیشترین سهم را به خود اختصاص داده بود و بیشترین هدت آنان ازگردآوری این اطلاعات، برآوردن نیازمای پژوهشی بوده است. دانشجویان مورد بررسی مهم ترین دلیل عدم استفاده از اینترنت را عدم دسترسی عنوان کردند. دانشجویان مورد بررسی بیشتر از موتورهای کاوش راهنما و نمایه ای استفاده میکنند. بیشترین مشکل دانشجویان، نداشتن حساب بانکی در اینترنت بوده است. بیشتر دانشجریان مورد بررسی (4/44 درصد) میزان رضایت خرد را از نحرهء ارائه خدمات اینترنت دانشگاه متوسط ارزیابی کردند. و دلیل عدم رضایت آنها عمدتأ عدم دسترسی یا اشتراک دانشگاه با پایگاه های اطلاعاتی موضوعی مناسب بوده است.

ارزیابی درونی رهیافتی وابسته به الگوی ارزیابی اعتبارسنجی است که مرحلة آغازین کاربرد الگوی اعتبار سنجی تلقی می شود جامعه آماری در این ارزیابی شامل چهار زیر مجموعة گروه کتابداری و اطلاح رسانی دانشگاه اصفهان است که اعضای هیأت علمی دانشجویان، دانش آموختگان و مسئولأن دانش آموختگان را در برمیگیرد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه های متفاوتی بوده که بین این کروه ها وزیع شده است. تجزیه و تحلیل داده ها برحسب 9 عامل ثعیین شده مورد سنجش قرارگرنت. یافته ها نشان می دهد که سطح مطلوبیت ها نازل است، به نحوی که میزان عامل هیأت علمی و فرایند تدریس و یادگیری با کسب 21/3 بالاترین داده میزان مطلوبیت، و فقدان رسالت ها و اهداف گروه و نداشتن تعریف دقیق و مشخص از این اهداف به منزلهء پایین ترین سطح عوامل در میزان مطلوبیت با 9/1 از سوی جامعهء أماری تلقی شده است. در نهایت، پژوهش دارای پیشنهاداتی به منطور دگرگونی در وضعیت آمرزشی، پژوهشی، و عرضهء خدمات تخصصی است.

کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران به عنوان یکی از بزرگ ترین و غنی ترین کتابخانه ذانشگاهی کشور است، در این مقاله سعی شده است در حد امکان ناریخچه، ساختار و نحوه ارانه خدمات بخش فهرست نویسی کنابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران ارائه کردد. در نهایت مروری بر روند فعالبت های فعلی بخش و نحوهء خدمات آن ببان گردبده است.

پژوهش حاضر به منظور آگاهی از نظر دانشجویان دربارة خواندن به قصد یادگیری، خواندن به قصد تصمیم گیری، خواندن به قصد لذت، و همچنین دربارة دو اصل «معقول اندیشی» و «کمترین کوشش»، در دانشکدة علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. جامعة آماری این پژوهش پیمایشی، دانشجویان سال سوم و چهارم مقطع کارشناسی بودند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه بود که 253 نفر به آن پاسخ دادند. نتایج به دست آمده از آزمون هشت فرضیه نشان داد که: 1) دانشجویان بر «خواندن به قصد یادگیری» بیشتر از «خواندن به قصد تصمیم گیری» تأکید دارند؛ 2) دانشجویان مؤنث رشته های روانشناسی و علوم تربیتی بیشتر از دانشجویان مذکر همین رشته ها بر «خواندن به قصد لذت» تأکید دارند؛ 3) دانشجویان مؤنث رشته علوم تربیتی و روانشناسی بیشتر از دانشجویان مذکر همین رشته ها بر «خواندن به قصد تصمیم گیری»تأکید دارند، ولی بین دانشجویان مؤنث و مذکر رشتة کتابداری در این مورد تفاوت معناداری وجود ندارد؛ 4) بین میزان تأکید بر «خواندن به قصد یادگیری» دانشجویان مؤنث و مذکر رشته های علوم تربیتی و روانشناسی تفاوت معناداری وجود دارد. اما بین دانشجویان مؤنث و مذکر رشتة کتابداری در این مورد تفاوتی مشاهده نمیشود؛ 5) تفاوت معناداری بین رشتة تحصیلی دانشجویان و مقاصد خواندن آن ها وجود ندارد؛ 6) اصل «کمترین کوشش»برای هر نوع خواندنی، مورد تأکید دانشجویان میباشد؛ 7) تفاوت معناداری بین رشتة تحصیلی دانشجویان و اصل کمترین کوشش وجود ندارد؛ 8) «معقول اندیشی» شکل دهندة رفتارهای مطالعاتی دانشجویان است.

ایجاد کتابخانه های دیجیتالی به نظر اجتناب ناپذیر می رسد، به ویژه اگر فن آوری قادر باشد هزینهء فرایند انتقال ازکتابخانه های سنتی به کتابخانه های دیجیتالی را روز به روز کاهش دهد در این جریان بخش مرجع از جمله بخش هایی است که برای ارائهء خدمات از راه دور به استفاده کنندگان، فن آوری های نوین را به خدمت گرفته و این خود منجر به ایجاد خدمات دیجیتالی و خدمات مرجع هوشمند شده است. مقالة حاضر پس از مروری بر خدمات مرجع و فرایند مرجع، خدمات مرجع از راه دور را درکتابخانه های دانشگاهی مورد بررسی قرار می دهد و پس از پرداختن به هوش مصنوعی، نظام های هوشمند و رویکردهای به کارگیری أنها اشاره ای نیز به خدمات مرجع هوشمند خواهد داشت.

هدف این تحقیق بررسی وضعیت کتابخانه های واحدهای دانشگاهی منطقه شش دانشگاه أزاد اسلامی (آبادان، خرمشهر، امیدیه اهو از،ایذه، بهبهان دزفول، رامهرمز، شوشتر، ماهشهر، مرکز علوم و تحقیقات، و مسجد سلیمان) و مقایسه نتایج حاصل از این بررسی با پیش نویس استانداردهای کتابخانه های دانشگاهی ایران "" بوده است. این تحقیق به روش پیمایشی از نوع توصیفی و با استفاده از پرسشنامه انجام شده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که وضعیت کتابخانه های مورد بررسی به ویژه از نظر کمی (نیروی انسانی مجموعه، ساختمان و تجهیزات، و بودجه) در مقایسه با""استانداردهای کتابخانه های دانشگاهی "" اختلاف چشمگیر دارد اگر چه وضعیت کیفی (اهداف و وظایف، سازمان و مدیریت، سازماندهی منابع و خدمات) آنها به استانداردهای کتابخانه های دانشگاهی نزدیک است.

مطالعه از عوامل عمده در پیشرفت پژوهش و نظام های آموزشی است، به همین جهت تلاش در جهت بهبود وضع مطالعه و افزایش مهارت های خواندن و درک مطلب یکی از اقدامات مهم آموزشی به حساب میآید. در این تحقیق میزان آگاهی دانشجویان از شیوه های خواندن اجمالی تندخوانی، عبارت خوانی دقیق خواندن، تجسسی و انتقادی بررسی شده است و این میزان اکاهی بر حسب جنسیت معدل و رشتهء تحصیلی دانشجویان ارزیابی شده است. جامعه آماری این تحقیق دانشجویان مجتمع علوم انسانی دانشگاه یزد است. نتایج کلی تحقیق حاضر نشان می دهد که میزان آگاهی دانشجویان نسبت به روش های مطالعه اندک است.

پیشرفت هایی که در فن اوری ارتباطی صررت گرفته کتابخانه ها را از حالت خودمداری خارج کرده و به سمت شبکه های کتابخانه ای و اطلاعاتی سوق داده است. در این محیط دسترسی بی واسطه کاربران به اطلاعات راحت تر شده است و ممکن است نقش کتابداران متخصص را با چالش روبه رو کند؟ اما کتابداران متخصص می توانند با آموزش کاربران در دستیابی به اطلاعات، نقش موثرتری در عصر اطلاعات داشته باشند. این مقاله علاوه بر تاکید بر آموزش رسمی کاربران، راهبردهایی را برای محیط در حال تغییر کتابخانه های دانشگاهی از حالت خودمداری به سمت شبکه های کتابخانه ای و أینده ای دیجیتالی ترسیم میکند.

ایجاد نظام های بازیابی تمام متن، به ویژه مجلات الکترونیکی مزایای بسیاری برای جوامع علمی داشته است. با این حال، عوامل مختلفی از جمله ضعف در زیرساخت ها، خطوط انتقال داده، و شبکه سازی می توانند استفاده بهینه از این نظام ها را متأثر سازند. تحقیق حاضر که به بررسی میزان دسترس پذیری مقالات الکترونیکی الزویر در دانشگاه تهران می پردازد، سعی دارد تا با مطالعة رابطه میان درخواست ها و بارگذاری ها میزان موفقیت کاربران در دسترسی به این مقالات را بررسی کند و تأثیر عوامل بازدارنده بر استفاده بهینه را به تصویر بکشد.

این پژوهش به بررسی الگوهای رفتار علمی فارغ التحصیلان رشتهء مهندس معدن در چهارگرایش دانشگاه تهران در مورد چگونگی استفاده از منابع اطلاعاتی پرداخته است.روش انجام پژوهش تحلیل استتادی است. در این بررسی کوشش شده است تا با تجزیه و تحلیل اطلاعات بدسث، أمده تعداد متوسط استنادها منابع مورد استفاده زبان پوشش زمانی مجلات هسته (با استفاده از قانون بردفورد) و نیز پریسامدترین عناوین، مورد استفاده دانشجویان تعیین گردد. از بررسی 116 پایان نامه با 2515 استناد مشص، می کردد که استناد به کتاب ها با33/59 در صد بیشترین استناد را به خود اختصاص داده است. میزان استفاد، از منابع انگلیسی با7/57 درصد بیشتر از متون و منابع زبان فارسی است. پر بسامدترین منابع مورد استفاده در هر گرایش و در کل پایان نامه ها در دو زبان "" فارسی و انگلیسی مشخص گردید. مجموعه مقالات با 7 سال و 9 ماه ""بالاترین و سایر"" منابع اطلاعانی با 6 سال و 2 ماه پایین ترین مبانگین نیم عر را دارند.

استفاده از مجلاث الکنرونیکی الزویر در دانشگاه تهران به روش تحلبل گزارش وب مورر مطالعه قرار گرفت. یافته های نحقبق نشان داد که ابن پایگاه در روزهای سه شنبه بیش از سایر روزهای هفته مورد استفاده قرار گرفته است. ساعات 12 تا 6 بعدازظهر پر اسنفاده ترین و ساعاث اولیه بامداد کم استفاده ترین بخش شبانه روز را تشکیل می دهند. طی مدت زمان مورد مطالعه درخواست های زپادی برای درپافت مقالات پی دی اف به این پابگاه ارسال شد"" است که از ابن میان بیشتر از نیمی از أنها به طور مرففیت آمیز بارگذاری شد و مابقی با پیام های خطا پاسخ گفته شده اند. این امر نشانگر آن است که دسترسی کاربردان به مقالات مورد نیاز چندان رضایت بخش نیست

در این پژوهش وضعیت استناد در نشرپات معنبر فارسی دانشگاه نهران که نا یایان گردآوری داده های پژوهش (پایان فروردین 82) حداقل یک شماره های مربوط به سال 1380 آنها انشار یافته، مورد مطالعه قرارگرفته است. یافته ها بیانگر آن است که 90، درصد نشربات مورد بررسی پیروی ازشیوه استناد شناخته شده ای را توصیه کرده اند یا در راهنمای نگارش خود حداقل. یک قاعده در زمینهء استناد در متن،- ساختار مآخذ، با نظم منابع در فهرست مآخد ارائه کرد. اند. نزدیک په 39 درصد دستورالعمل های استناد تدوینی نشریات مورد بررسی مبتنی بر شیوه های استناد معیار برون متنی هستند که درصد 33 در صد متعلق به شبوه های معیار ان. ال. ام. و ونکوور است. شیوه های معیار 61 درصد از دستورالعمل های استناد تدوینی نشریات نیز، درگروه شیوه هایء معیار درونی متنی (شیوه های هاروارد! و ای. پی ای) قرار دارند. بررسی میزاق پیروی مقالات از دستورالعمل های استناد تدوینی نشریات نیز بپانگر وضعیت رضایت بخشی است. بررسی مقالات از : دستور العمل- استناد نیز نشان می دهد که شیوه های استناد معیار در نظام استناد مقالاث بر دو نشربه مبننی بر شبوه های استناد درون متنی بوده است.

در این پژوهش نشریات هستة لاتین جاری (سال 2002) دانشکدة ادبیات و علوم انسانی و دانشکدة علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شیراز در کتابخانة میرزای شیرازی، با استفاده از قانون پراکندگی برادفورد تعیین شده اند. جامعة مورد مطالعه 268 عنوان نشریة جاری لاتین در رشته های مربوط به دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، و 120 عنوان نشریة جاری لاتین در رشته های تحصیلی دانشکدة علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شیراز در کتابخانة میرزای شیرازی است. در نتیجه در دانشکدة ادبیات و علوم انسانی 59 عنوان و در دانشکدة علوم تربیتی و روانشناسی 23 عنوان مجله به عنوان نشریات هسته معرفی شدند. از جمله پیشنهادهای عمدة تحقیق، ارائة خدمات آگاهیرسانی جاری در زمینه نشریات برای آگاهی مراجعهکنندگان و گروه های آموزشی دو دانشکده، توسعة بخش اطلاع رسانی و اشتراک پایگاه های اطلاعاتی ضروری، فعالکردن کمیتة تخصصی انتخاب نشریات لاتین، و انجام مطالعات علمی در فواصل منظم دربارة وضعیت استفاده از نشریات میباشد.

به منظور آشنایی با چگونگی روند ارائه خدمات در بخش مرجع دبجیتال کتابخانه ها و ویژگی های خدمات ارائه شد. توسط آنها، بازدیدی از 150 سایت ""وب مستقر درکتابخانه های دانشگاهی صورت گرفت، تقریبا 45 درصد ازکتابخانه های مورد بررسی، خدمات مرجع دیجیتال را ارائه. داد. و با بخش ها و مؤسسات بزرگ تر و جامع تر ودر ارتباط بودند. علاوه بر این ارتباط مسنقیم توسط صفحهء خانگی کتابخانه ها راه هایی که از طریق آن استفاده کنندگان پرسش های خود را ارائه می دهند، سؤالات تکراری و همیشگی (FAQ) سیاست هاموانع فنی و نقش کنترل- سازمانی نیز بررسی گردید.