فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۴۰۴ مورد.
۴۱.

بازخوانی شخصیت عبدالله ابن سلام و جایگاه وی در زمان حیات پیامبر و دوره خلفا بر اساس روایت ها و گزارش های تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حضرت علی (ع) خلفا ابن سلام مرجع دینی دانشمند یهودی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ سیاسی مسلمین
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه شخصیت ها
تعداد بازدید : 15 تعداد دانلود : 902
بازخوانی گزارش های تاریخی حاکی از آن است که ابن سلام در سال نخست هجری مسلمان شد؛ اما در غزوات و رویدادهای شاخص عصر پیامبر(ص)، نقش درخور توجهی ایفا نکرد. در حالی که پس از رحلت پیامبر(ص)، با نزدیکی به دستگاه حکومت، به عنصری مؤثر تبدیل شد. چنان که در دوران ممنوعیت گسترش حدیث، جواز نقل روایت یافت و آشکارا از عملکرد خلفا، به ویژه در شورش علیه عثمان، دفاع می کرد. در مقابل، خلفا و بنی امیه نیز با انگیزه جایگزینی مراجع دینی ساختگی به جای اهل بیت پیامبر(ص)، به ویژه حضرت علی(ع)، با ادعای نزول فقرات متعدد وحی در وصف ایمان ابن سلام و جعل روایات مدح بی نظیر در شأن او، برای ارتقای جایگاه دینی سیاسی او در جامعه تلاش کردند. هدف بنی امیه آن بود که از حمایت دینی وی، در راستای جلب افکار عمومی استفاده کنند و پایه های مشروعیت خویش را تحکیم بخشند. این سیاست باعث شد که تاکنون نیز، این امر بر بسیاری از محدثان و مفسران اهل سنت و تشیع مشتبه باشد و آنان ضمن نقل روایات وی، آیات بسیاری را در شأن او بپندارند.
۴۳.

تحقیقی درباره تاسیس و وظایف نخستین دیوان در تشکیلات اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: دیوان دیوان عطا خلفای راشدین تشکیلات اسلامی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی حقوق کلیات سایر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ سیاسی مسلمین
تعداد بازدید : 233 تعداد دانلود : 683
در این مقاله که به روش تاریخی و مطالعة کتابخانه ای تدوین شده، موضوع بنیانگذاری نخستین سازمان اداری (دیوان) در تشکیلات اسلامی تحقیق و بررسی شده است. محورهای اصلی این تحقیق عبارتند از: وظایف اصلی دیوان عطا، نحوة تعیین مقدار عطای مسلمانان، طبقات عطابگیران، و شکل اداری دیوان عطا در پایان مقاله نیز باختصار نتایج حاصل از تأسیس این دیوان بیان شده است.
۴۵.

تأثیر نفاق و منافقین بر موضع گیری صحابه نسبت به غدیرخم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: منافقین امامت صحابه غدیرخم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 212 تعداد دانلود : 960
با توجه به آموزه های جدیدی که اسلام با خود به ارمغان آورد، از نظر دینی به تقسیم بندی اجتماعی پرداخت که در دو دوره مکّی (مسلمان، کافر و مشرک) و مدنی (کافر، مشرک، منافق، مسلمان و مؤمن) خود را نشان داد. هجرت پیامبر| به مدینه سرآغاز عصر جدیدی در تاریخ اسلام شد که به تأسیس دولت شهر نوپای مدینه انجامید و به همراه آن مسئله جانشینی آن حضرت نیز از دغدغه های این نظام سیاسی جدید بود تا جایی که، جانشینی آن حضرت مسئله ای شد که با درگذشت ایشان سبب انشقاق جامعه گردید. از حوادث مرتبط با این مسئله، غدیرخم و نقش منافقین، به عنوان یکی از ارکان ساختار اجتماعی جدید، در تحول معنایی غدیر بود. این پژوهش تلاش دارد با به روش توصیفی تحلیلی به بررسی نقش منافقین در خصوص مسئله غدیرخم به ویژه امر جانشینی پیامبر| بپردازد.
۴۶.

زمینه های سیاسی- اجتماعی قتل عثمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: فتوحات بدویان و حضریان عطاء عطایا صوافی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 803 تعداد دانلود : 342
در 18 ذیحجه 35 هجری (17 ژوئن 656 م)، سومین خلیفه راشدین به دست مسلمانان بدوی کشته شد و مسلمانان حضری از او حمایت نکردند. در این رویداد، چند نکته از تاریخ آن روزگار در خور بررسی است که تاکنون چنانکه باید مورد مداقه قرار نگرفته اند و می توان آنها را در سه حوزه بخش بندی نمود: بدویان مسلمان و پیشینه آنان، برتری امویان در دوره خلافت عثمان، و سیاست های اقتصادی آن خلیفه- که این نوشتار به بررسی آنها می پردازد.
۴۸.

بررسی نقش و کارکرد طریقت های صوفی در امپراتوری عثمانی با تأکید بر طریقت بکتاشیه(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: تصوف امپراتوری عثمانی آناطولی آسیای صغیر حاجی بکتاش ولی بکتاشیه ینی چری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 686 تعداد دانلود : 11
امیرنشین عثمانی برای تثبیت و حفظ قدرت خود، تحولات مهمی را پشت سر گذاشت. در این پروسة حفظ قدرت، عواملی چند نقش داشتند که توجه به دراویش و طریقت های صوفی و بهره گیری از نفوذ و قدرت آنان، به ویژه طریقت بکتاشیه، از عوامل مهم بود. طریقت بکتاشیه منسوب به حاج بکتاش ولی، از فرقه های مهم و تأثیر گذار در تاریخ امپراتوری عثمانی است که زمینه های پیدایش آن به قرن هفتم هجری در آسیای صغیر برمی گردد. این طریقت که بر اساس نهضت باباییه در آسیای صغیر پایه گذاری شد، توانست از طریق پیوند با سازمان نظامی ینی چری، نفوذ خود را در سلاطین عثمانی گسترش داده و چندین قرن در تحولات سیاسی ـ مذهبی امپراتوری عثمانی نقش داشته باشد. در این مقاله سعی شده است تا علل توجه سلاطین عثمانی به طریقت های صوفی، به ویژه بکتاشیه، زمینه های پیدایش بکتاشیه و چگونگی ورود و نقش آنان در مناسبات سیاسی- مذهبی امپراتوری عثمانی بررسی شود.
۴۹.

بررسی مقایسه ای تأثیر روابط سیاسی نظامی امویان آندلس و نورمن ها با کشورهای فرانسه و انگلیس(مقاله پژوهشی حوزه)

۵۱.

غزوه ی تبوک، حرکتی نظامی یا تدبیری اجتماعی - سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل محتوا سخنرانی پیامبر (ص) غزوه ی تبوک سریه ی مؤته

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ سیاسی مسلمین
تعداد بازدید : 863 تعداد دانلود : 698
غزوه ی تبوک در نهمین سال از هجرت پیامبر (ص) و مصادف با زمانی رخ داد که اسلام سراسر جزیره العرب را در برگرفته بود و شبه جزیره در حال کسب بزرگ ترین تجربه ی سیاسی خود بود. در این دوره، مردمی که فهم سیاسی شان درحد پذیرش نظام های پدرسالارانه بود، در پرتو اسلام به سمت تشکیل امت اسلامی و حکومت متمرکز پیش می رفتند و به لحاظ اجتماعی دوره ای متفاوت را تجربه می کردند. در چنین شرایطی و در برخورد با اوضاع جدید، سه جهت گیری کلی در جامعه ایجاد شد؛ برخی به پاسداری از سنن گذشته پرداختند، بعضی موافقان منفعت طلب و فرصت جو درپی تثبیت قدرت و تحکیم جایگاه فردی و قبیله ای خود بر آمدند و گروهی نیز با علاقه مندی به دفاع از آموزه های دینی، با سنن پیشین مقابله کردند. در این شرایط، یکی از وظایف مهم پیامبر (ص) به عنوان رهبر سیاسی اجتماعی جامعه، شناسایی و اصلاح این وضعیت بود. ایشان برای این کار به آوردگاه هایی برای محک زدن یاران خود نیاز داشتند. در روایات و اخبار غزوه ی تبوک، نشانه هایی دیده می شود که اصالت نظامی این حرکت را به چالش می کشد. آیا هدف پیامبر (ص) از تدارک این غزوه، مقابله با تحرکات نظامی امپراتوری روم بود یا این غزوه را به دنبال اهداف خاص سیاسی اجتماعی برنامه ریزی کرد و هدف از سازماندهی آن، ایجاد فضایی برای شناسایی و شناساندن جریان های سیاسی اجتماعی درون جامعه بود؟ برای پاسخگویی به این سؤالات می توانیم حوادث این غزوه را به روش های مختلف مورد بررسی قرار دهیم. در این مقاله این موضوع را در سخنان پیامبر و خطبه های قطعی الصدور از جانب ایشان بررسی کردیم. برای این کار به تحلیل محتوای متن سخنرانی پیامبر (ص) در تبوک پرداختیم و برای اطمینان از درستی استنباطات، این متن را با متن خطبه ی ایشان در اعزام نیروی نظامی به مؤته مقایسه کردیم؛ زیرا به لحاظ زمان، مکان و هدف حرکت با هم شباهت های زیاد دارند. این مقایسه نشان داد که هدف اصلی پیامبر (ص) از لشگرکشی به تبوک، نظامی نبود؛ بلکه ایشان در این غزوه هدفی کاملاً سیاسی اجتماعی را دنبال می کردند.
۵۲.

تفویض تشریع احکام در سیرة پیامبر اکرم (ص) از نگاه عالمان اهل سنت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حکم تشریع تفویض

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره پیامبران
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ سیاسی مسلمین
تعداد بازدید : 969 تعداد دانلود : 102
یکی از مباحث پر چالش بین مورخان وسیره نگاران، عبارت است از: حوزة اختیارات پیامبر اکرم(ص) در تشریع احکام الهی، که یکی از مسئله های آن تحت عنوان ""نظریة تفویض امر دین به پیامبر اکرم(ص)"" در بین علمای شیعه و سنّی با چالش فراوان روبه روست، که در این مقاله نظریة مزبور با تأکید بر آرای عالمان اهل سنت مورد بحث قرار گرفته است. در این نگاه، تفویض عبارت است از «واگذاری و محول نمودن تمام و کمال کار، اختیار و اعتبار و جایگاه خود به کسی که در کفایت، علم، قدرت و تدبیر او تردیدی وجود ندارد». پرسش اصلی بدین ترتیب است: در حوزة تشریع احکام الهی به ویژه مواردی که نصّ خاصی وجود ندارد، آیا امر دین و شریعت به پیامبر اکرم(ص) تفویض شده است یا نه؟ در راستای این پرسش، دیدگاه های عالمان و اندیشمندان اهل سنّت را مورد بحث قرار داده و اجمالاً دریافته ایم که علی رغم وجود اختلاف ها و تفاوت ها، فی الجمله تفویض مشروط و مقید، مورد پذیرش اکثریت مطلق علمای اهل سنّت است؛ امّا به دلیل ابهام ها و مرزهای خطرناک، به عنوان نظری جامع و شایان اعتماد به رسمیت شناخته نشده است. با وجود این، به نظر می رسد اگر برخی شرایط فراهم گردد، این نظریه می تواند تا حدودی جایگاه خود را در حوزة تشریع احکام الهی و حوزة اختیارات پیامبر اکرم(ص) در تشریع احکام الهی تثبیت کند. لازم به ذکر است که جایگاه این نظریه با شرایط خاص خود در بین عالمان شیعه به رسمیت شناخته شده است.
۵۳.

خاستگاه سیاسی و اجتماعی خوارج

نویسنده:

کلید واژه ها: تاریخ خلفای راشدین تاریخ سیاسی اسلام

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ سیاسی مسلمین
تعداد بازدید : 259 تعداد دانلود : 792
پس از اینکه با حیله عمرو بن عاص و به فرمان معاویه، قرآن ها در جنگ صفین بر سر نیزه ها رفت و سپاه عراق به حکمیت قرآن فرا خوانده شدند، اختلاف میان سپاه علی(ع) آشکار گردید. کسانی که با طرح شعار «لا حکم الالله» به مخالفت با طرح حکمیت برخاستند به سرعت به جریانی سیاسی ـ فکری به نام خوارج تبدیل شدند. هر چند در جنگ نهروان قریب به اتفاق آنان کشته شدند اما اصل جریان از میان نرفت و پس از شهادت علی(ع) رشد و گسترش بیشتری یافت و موجد رخدادهای بیشتری طی سه قرن نخست هجری گردید. در این مقاله زمینه های شکل گیری و بر آمدن خوارج از سپاه عراق و نه شام و نیز درون مایه های سیاسی، فکری و نیز ماهیت اجتماعی آن مورد بررسی قرار می گیرد.
۵۴.

نقش خوارج ازارقه در تحولات سیاسی اجتماعی کرمان در سده نخست قمری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کرمان امویان خوارج ازارقه نافع بن ازرق خاندان مهلب

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و عرب تاریخ خلفای نخستین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ سیاسی مسلمین
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی اندیشه سیاسی اسلام تاریخ سیاسی
تعداد بازدید : 593 تعداد دانلود : 370
هدف اصلی این مقاله، بررسی و تحلیل نقش خوارج ازارقه در تحولات سیاسی کرمان در سده نخست قمری است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که ضعف مقطعی در حکومت اموی پس از مرگ معاویه و همچنین فاصله طولانی منطقه کرمان با مرکز خلافت، سبب نفوذ و قدرت گیری خوارج ازارقه در این منطقه شد. همچنین در دوره عبدالملک بن مروان (65-85ق) بود که وی از حضور خوارج ازارقه در کرمان احساس خطر کرد و با فرستادن فرمانده برگزیده خود، مُهلب بن ابی صفره، در پی سرکوبی آنها برآمد. در این پژوهش ضمن بررسی دگرگونیهای اعتقادی جامعه کرمان در آستانه ورود خوارج ازارقه، تلاش شده است، تا دلایل حضور این دسته از خوارج و نقش آنها در تحولات سیاسی اجتماعی سده نخست مورد تبیین قرار گیرد. همچنین بررسی پیامدهای حضور خوارج ازارقه در کرمان بخش پایانی پژوهش را دربر می گیرد. در این نوشتار با روش توصیفی تبیینی براساس منابع کتابخانه ای به موضوع پرداخته می شود.
۵۵.

هم گرایی و واگرایی در اندیشه سیاسی امامیه و حنابله در بغداد دوره آل بویه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: امامیه تعامل هم گرایی واگرایی حنابله آل بویه و بغداد

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام فرق و مذاهب
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ سیاسی مسلمین
تعداد بازدید : 966 تعداد دانلود : 393
از محورهای مهم تعامل در مفهوم هم گرایی و واگرایی فرقه ها در بغداد، تعامل فکری سیاسی است. دو فرقه عمده ای که در بغداد در دوران آل بویه در سده های چهارم و پنجم در تعامل با یکدیگر بودند، امامیه و حنابله هستند. مسائل قابل طرح در تعامل فکری سیاسی امامیه و حنابله بسیار است. مهم ترین مسائل مطرح شده در این زمینه، همکاری با سلطان جائر، تقیه، خروج علیه حاکم مسلمانان و جهاد می باشد. در موفقیت حنابله در این تعامل، عواملی همچون همراهی با محدثان، توجه به سلف، اهمیت به کتاب و سنت، مبارزه با افراط عقلگرایان، تندروی رقیبان، همراهی رقیبان با اندیشه های غیرمسلمانان، پیروان بسیار، همراهی خلافت عباسی و عرب گرایی حنابله نقش داشته است. واگرایی حنابله و امامیه در بغداد نسبت به هم گرایی بیشتر بوده است از جمله زمینه ها و عوامل اثربخش در فرایند شکل گیری و گسترش این واگرایی، می توان به: عوامل رفتاری و برخاسته از عملکرد پیروان و رفتارهای فردی و گروهی و رفتارهای اندیشه ای شامل اندیشه های سیاسی و اجتماعی و دینی و مذهبی اشاره کرد. پیامدهای تقابل و واگرایی این دو فرقه، تشدید بحران مذهبی، تضعیف حکومت آل بویه، تضعیف موقعیت عالمان دینی، قدرت گیری اشاعره و برهم خوردن انسجام اسلامی است
۵۶.

نگرشی بر اندیشة کلامی- سیاسی آل نوبخت(با تکیه بر نظریة امامت)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امامت کلام سیاسی خاندان نوبختی اندیشة کلامی - سیاسی بحران غیبت گفتمان اعتدالی و ترکیبی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ سیاسی مسلمین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام امام شناسی مهدویت
تعداد بازدید : 512 تعداد دانلود : 881
لزوم تحول و بازنگری اندیشة کلامی - سیاسی شیعه در ارتباط با بحران غیبت امری مهم است که پایه های آن توسط امامان شیعه ریخته شد، اما در دوران غیبت، نوبختیان نقش اصلی را در این تحول ایفا کردند. اندیشمندان نوبختی در فضای بحرانی غیبت در عرصة کلام سیاسی به بررسی مسائل اساسی و مشکلات واقعی مکتب امامیه پرداختند. تلاش این بزرگان برای پاسخ به مسائل مبتلا به جامعه تأکید بر گفتمانی اعتدالی و ترکیبی بود که مرکب از عقل گرایی و روش حکمی معتدل و هماهنگ با نص(کتاب و سنت) می باشد. این نگرش در واقع ترکیب منطقی عقل و وحی متناسب با شرایط زمانه و سازگار با مکتب امامیه بود. در سطح سیاسی این خاندان علاوه برتمرکز بر پاسخ به شبهات دینی به ویژه در عرصة سیاست، توسعة فضا برای دفاع از اعتقادات دینی امامیه را مدنظر داشتند. در اسـاس، شکل گیری اندیشة کلامی - سیاسی خاندان نوبختی نمونه ای بارز از پاسخ به بحران های معرفتی و سیاسی جامعه قلمداد می شود.
۵۷.

بررسی تطبیقی غدیریه بولس سلامه و عبدالمسیح انطاکی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امام علی (ع) ادب عربی غدیر خُم بولس سلامه عبدالمسیح انطاکی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب شعر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ سیاسی مسلمین
تعداد بازدید : 263 تعداد دانلود : 419
بی شک واقعه غدیر یکی از مهم ترین رویدادهای تاریخ اسلام به شمار می رود؛ چراکه در آن، یکی از مهم ترین مسائل جامعه اسلامی، یعنی خلافت و جانشینی پیامبر(ص)، مشخص می شود. درباره غدیر و اتفاقات این واقعه بسیار سخن گفته اند. این حادثه را بسیاری از مورخان در کتاب های تاریخی خود ثبت کرده اند؛ همچنین، در احادیث نقل شده از ائمه (ع) اشاراتی به این واقعه شده است. بسیاری از شاعران نیز این واقعه را درقالب شعر ثبت کرده اند که درمیان آنها، شاعران مسیحی هم وجود دارد. در این مقاله، این مسئله با تحلیل دو قصیده غدیریه از دو شاعر مسیحی(بولس سلامه و عبدالمسیح انطاکی) بیان می شود. هر دو شاعر در قصاید خود: 1. تاریخ و حقایق تاریخی را مدنظر قرار داده و تاریخ را بیشتر از تخیل در اشعار خود وارد کرده اند، 2. جزئیات این واقعه (مواردی مانند میزان گرما، انبوه جمعیت، وجود نگرانی در چهره پیامبر(ص)) را نیز توصیف کرده اند، 3. به آیات قرآن، احادیث، و حوادث تاریخی اشاره کرده اند، 4. عاطفه شعری را صادقانه در اشعار خود به کار برده و در بیان احساسات خود موفق بوده اند.
۵۸.

رمان تاریخی عذراء قریش اثر جرجی زیدان، الگوی حقانیت امام علی (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حقانیت امام علی (ع) اسماء جرجی زیدان عذراء قریش

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و عرب تاریخ خلفای نخستین
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ سیاسی مسلمین
تعداد بازدید : 270 تعداد دانلود : 877
نگارنده در نوشتار پیش رو بر آن است که قضایای دورة خلیفة سوم و بعد از آن خلافت امام علی (ع) و مسائل مربوط به آن را از منظر رمان تاریخی برجستة عذراء قریش نوشتة جرجی زیدان، نویسندة معاصر مسیحی لبنانی، بررسی کند. آن چه از تورّق و جست وجوی این داستان به دست می آید این است که امام علی (ع) شخصیت منحصر به فردی است که علاوه بر جای گاه ویژه اش در بین مذاهب مختلف اسلامی، در بین پیروان ادیان دیگر نیز جای گاه والایی دارد. نویسندة داستان مذکور با سه رویکرد عمومی نقش مروان بن حکم در حوادث دورة خلیفة سوم، ماجرای قتل عثمان و خلافت امام علی (ع)، و حوادث بعد از آن این رمان را نوشته است. بنابراین، در گفتار حاضر با محور قرار دادن این سه رویکرد حوادث از زبان شخصیت اصلی آن (اسماء) بررسی شده است.
۵۹.

بررسی مناسبات علویان و زبیریان در عصر حسنین (ع)

نویسنده:

کلید واژه ها: امویان عبدالله بن زبیر علویان امام حسین (ع) امام حسن (ع) آل زبیر

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و عرب تاریخ بنی امیه
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ سیاسی مسلمین
تعداد بازدید : 473 تعداد دانلود : 373
خاندان بنی هاشم و آل زبیر از مهم ترین و تأثیرگذارترین خاندان های عرب در تحولات سیاسی- اجتماعی تاریخ صدر اسلام بودند. از بزرگان این دو خاندان، حضرت علی (ع) و زبیر بن عوام دو صحابه برجسته پیامبر (ص) بودند که دوشادوش رسول الله (ص) در حوادث و غزوات عصر نبوی حضور فعالانه و همراه با جانبازی در راه اسلام داشتند. هرچند که بعد از رحلت پیامبر (ص) و بویژه در زمان خلافت حضرت علی (ع)، دو خاندان دچار اختلاف شدند؛ ولیکن از تأثیرگذاری آنها در تحولات سده نخست هجری نکاست. فرزندان حضرت علی (ع) و زبیر بن عوام نیز با یکدیگر رابطه دو سویه ای داشتند. در دوره حسن بن علی (ع)، رویارویی ایشان با عبدالله بن زبیر بیشتر به درگیری های لفظی منجر شد و رویکرد خصمانه داشت. در دوره حسین بن علی (ع)، هرچند ایشان و عبدالله بن زبیر دشمن دارای مشترک یعنی امویان بودند؛ ولیکن ابن زبیر ضمن نزدیکی به خاندان بنی هاشم، در پی تصاحب قدرت بود. این پژوهش بر آن است با تکیه روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای به زوایای مناسبات حسن بن علی (ع) و حسین بن علی (ع) با عبدالله بن زبیر پرداخته و تعاملات و تقابلات آن ها را با حاکمیت وقت یعنی امویان روشن نماید.
۶۰.

وجوه افتراق و اشتراک قیام های خوارج در سیستان و عراق در دورة اموی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایران سیستان بنی امیه قیام های خوارج عراق عرب

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و عرب تاریخ بنی امیه
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ سیاسی مسلمین
تعداد بازدید : 571 تعداد دانلود : 754
خوارج به عنوان یکی از گروه های مؤثر در حوادث قرون اولیه هجری، برای خوارج به عنوان یکی از گروه های مؤثر در حوادث قرون اولیه هجری، برای نخستین بار در دوره خلافت حضرت علی(ع) و در جریان جنگ صفّین به عنوان یک فرقه مستقل پدیدار گشتند و به مخالفت با جریان حکمیّت برخاستند. با انتقال خلافت به امویان، خوارج از همان آغاز رو در روی آنان ایستادند و قیام های متعددی را علیه بنی امیه ایجاد کردند. به همین سبب تحت تعقیب حکام اموی قرار گرفتند و عده ای از این گروه ناگزیر به سرزمین های اطراف و از جمله ایران گریختند. سیستان از مهمترین مناطق نفوذ خوارج در ایران دوره اموی محسوب می شد. در این مقاله، ضمن بررسی عوامل زمینه ساز قیام های خوارج در دو منطقه سیستان وعراق؛ به بررسی تطبیقی عوامل اشتراک و افتراق قیام های خوارج در این دو منطقه پرداخته شده است. براین اساس پرسش اساسی این مقاله آن است که «قیام های خوارج در سیستان و عراق در دورة اموی» دارای چه نقاط اشتراک و افتراقی بودند؟ رهیافت این مقاله آنکه قیام های خوارج در سیستان وعراق با اینکه دارای شیوه مبارزاتی مشابهی بودند و به علل مشترکی شکست خوردند، اما دارای ایدئولوژی، اهداف، ساخت و درون مایه های متفاوتی بودند و در نهایت نتایج متفاوتی در جامعه عصر خلافت اموی پدید آوردند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان