درخت حوزه‌های تخصصی

محیط یکی از عوامل تعیین کننده سلامت انسان هاست و در سال های اخیر نتایج حاصل از تحقیقات علمی بر اهمیت نقش برنامه ریزی و فرم شهرها و بخصوص محله های شهری؛ بر سلامت انسان ها و ایجاد محلاتی پایدار و سالم و اجتناب از پراکنده رویی شهری تاکید می ورزد. در این پژوهش با هدف شناسایی عوامل تاثیر گذار بر سلامت افراد در مقیاس محلی و نحوه تاثیر فرم کالبدی و کیفیت محیط بر سلامت افراد سعی بر این بوده است که با بررسی ادبیات مربوط به سلامت، محیط، برنامه ریزی شهری و روابط متقابل آنها، مهمترین شاخص های اثر گذار بر سلامت افراد در مقیاس محلی استخراج شده و به بررسی آن در یک محله سنتی پرداخته شود. به این منظور پرسشنامه طراحی و برای هر یک از شاخص های منتخب تحقیق، از چندین متغیر استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل آماری داده های پرسشنامه ای نشان داد که هیچ یک از شاخص های در نظر گرفته شده برای بررسی وضعیت سلامت در نمونه مورد مطالعه در حد مطلوبی نیستند. دیگر نتایج حاصل از این تحقیق نشان دهنده آن است که شاخص های اجتماعی و کالبدی چون احساس تعلق به محله و روابط اجتماعی، میزان مشارکت در امور محله و احساس ایمنی و امنیت در محیط مسکونی، کیفیت محیط زیست و نحوه طراحی و برنامه ریزی شبکه ارتباطی، مسکن و امکانات و تسهیلات محله می توانند از عوامل تاثیر گذار بر سلامت و کیفیت زندگی افراد باشند و برنامه ریزی شهری با حوزه های مختلف اثر گذاری خود می تواند نقش موثری در بهبود هریک از شاخص های فوق و در نتیجه ارتقای سلامت افراد ایفا نماید .

تا قبل از پیدایش زبانشناسی شناختی، ""استعاره"" به عنوان مفهومی منحصر به زبان ادبی شناخته می شد. از این رو، تنها در مفاهیم ادبی مورد استفاده قرار میگرفت؛ اما با پیدایش زبانشناسی شناختی، مشخص شد که کاربرد استعاره در زبان عامیانه نیز قابل توجه است. یکی از شاخه های شگفت انگیز زبانشناسی شناختی نظریه ی ""استعاره ی مفهومی رنگ"" است. بر اساس این نظریه، رنگها مفاهیم ذهن کاربران هر زبان را به زیبایی منتقل می کنند. حال، سؤال این است که آیا گویشوران زبان کردی ایلامی مفاهیم رنگ ها را به صورت چند معنایی به کار می برند یا خیر؟ آیا رنگ ها در استعاره های کردی ایلامی به صورت یکسان استفاده شده اند یا خیر؟ پس از تجزیه و تحلیل داده ها (که به صورت توصیفی انجام گرفت) مشخص شد که: 1. بیشتر مفاهیم رنگ ها در زبان کردی ایلامی به صورت چند معنایی استفاده می شوند؛ 2. رنگ ها در استعاره های کردی ایلامی به صورت یکسان استفاده نمی شوند. بر اساس نتایج این تحقیق، از میان تمامی رنگ ها ""رنگ سیاه"" بیشترین فراوانی دارد. شاید بتوان ریشهی استفاده از استعاره های مفهومی رنگ را در مذهب و عقاید پیشینیان جست و جو کرد.

انتخاب وسیله ی مناسب حمل و نقل عمومی در یک کریدور شهری از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. هر یک از انواع وسایل نقلیه، دارای خصوصیات، مزایا و معایب خاصی می باشند و هر کدام از آنها ممکن است در شرایط مختلف به عنوان بهترین گزینه ی انتخابی بکار گرفته شوند. هدف این مقاله انتخاب بهترین وسیله حمل و نقل عمومی در یک کریدور شهری با بکارگیری روشهای تصمیم گیری چند معیاره و سامانه اطلاعات مکانی (GIS) می باشد. در این راستا کریدور میدان آزادی تا میدان پونک در شهر تهران به عنوان نمونه مطالعاتی انتخاب شد. سپس با استفاده از نظرات تعدادی از متخصصین برنامه ریزی حمل و نقل و ترافیک شهری و نیز تحقیقات صورت گرفته در این زمینه، بیست شاخص تحت هفت دسته ی کلی معیار هزینه، زمان، انعطاف پذیری، قابلیت اعتماد، راحتی و امنیت، آلودگی و خصوصیات وسیله و چهار گزینه ی حمل و نقل عمومی اتوبوس، اتوبوس تندرو، تاکسی و مترو انتخاب شدند. متخصصین شاخصها، معیارها و گزینه های پیشنهادی را جهت تعیین میزان اهمیت نسبی آنها مورد ارزیابی و مقایسه قرار دادند. بکارگیری GIS در این قسمت موجب تسهیل فرآیند تصمیم گیری و ارزیابی بهتر معیارها و گزینه های پیشنهادی گردید. در نهایت از فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP) برای تعیین وزن نهایی معیارها و از روش TOPSIS برای اولویت بندی گزینه های پیشنهادی حمل و نقل عمومی استفاده گردید. نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان داد که گزینه های اتوبوس تندرو، مترو، اتوبوس و تاکسی به ترتیب حائز بیشترین امتیاز جهت توسعه حمل و نقل عمومی در کریدور مورد مطالعه می باشند.

اماکن ورزشی به عنوان یکی از مهمترین کاربری های عمومی شهری بر محیط پیرامون خود اثرگذارند که در این میان می توان از اثرات اجتماعی و اقتصادی به عنوان مهمترین این اثرات نام برد. بنابراین، پژوهش حاضر سعی بر شناسایی، ارزیابی و اولویت بندی اثرات اجتماعی و اقتصادی اماکن ورزشی بر محیط شهری دارد. به همین منظور، ابتدا با جستجو در مقالات و منابع معتبر علمی و همچنین بحث و تبادل نظر با اساتید برجسته به شناسایی آثار اقتصادی و اجتماعی اماکن ورزشی بر محیط شهری اقدام گردید. ابزار پژوهش را دو پرسشنامه شامل مقایسه زوجی (شامل 57 سوال در 2 بخش) به منظور تعیین ورودی روش AHP و پرسشنامه ای با طیف لیکرت (شامل 18 سوال در 2 بخش) به منظور تعیین ورودی دو روش SAW و TOPSIS ، تشکیل دادند که به منظور جمع آوری اطلاعات در اختیار 162 نفر از افراد نمونه (53 نفر از رؤسای هیأت های ورزشی، کارشناسان ارشد اداره تربیت بدنی و مسئولان ورزشگاه های منتخب، 14 نفر از مسئولان نیروی انتظامی، 12 نفر از مشاوران املاک و 83 نفر از مردم ساکن در اطراف 5 مکان ورزشی که با شرایط خاصی انتخاب شده بودند) در شهر یزد قرار گرفتند. پس از جمع آوری اطلاعات لازم و اولویت بندی آثار شناسایی شده (به وسیله سه روش AHP ، TOPSIS ، SAW ) و همچنین تحلیل اطلاعات بر اساس آزمون t تک نمونه ( One Sample T-Test ) مشخص گردید که در میان گویه های اثرات اجتماعی، اماکن ورزشی به ترتیب موجب افزایش گرایش اهالی منطقه به تماشای مسابقات، افزایش گرایش اهالی منطقه به ورزش، افزایش شادابی و نشاط در اهالی منطقه و افزایش همکاری های جمعی و ورزشی شده اند، ولی در مجموع متغیرهای اجتماعی، اگر چه میانگین نظرات بزرگتر از سطح متوسط بود ولی این اختلاف معنادار نبود. به علاوه دیگر نتایج پژوهش حاکی از آن بود که اماکن ورزشی بر مجموع متغیرهای اقتصادی و همچنین بر هیچ یک از مؤلفه های آن اثرگذار نبودند.

تاکنون روش­های متعدد و متنوعی برای ارزیابی گزینه­ها ارائه شده است که برخی از این روش­ها مانند روش­های تاکسونومی عددی، موریس، TOPSIS و غیره در مطالعات جغرافیایی جهت ارزیابی و رتبه­بندی سطح توسعه یافتگی سکونتگاه­ها مقبولیّت عام یافته و به طور مکرر مورد استفاده قرار گرفته­اند؛ در حالی که نکات ضعف و محدودیت­های این روش­ها کمتر مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر با رویکردی تحلیلی به تبیین مهم­ترین نقایص روش­های متداول در زمینه سنجش سطح توسعه یافتگی سکونتگاه­ها پرداخته و با تأکید بر این نقایص و تلاش در جهت رفع آنها، مدل جدیدی به نام مدل RALSPI ابداع و معرفی نموده است. در این مطالعه، فرایند ارزیابی گزینه­ها در مدل مذکور به تفصیل ذکر شده و مزیت­های آن بر سایر روش های مرسومِ سنجش سطح توسعه بیان گردیده و در نهایت، سطح توسعه یافتگی شهرستان­های ایران با استفاده از این مدل تعیین شده است.

طی چند دهه گذشته توسعه اختلاط کاربری­ها، به الگوی برنامه­ریزی مکانی مهم در کشورهای پیشرفته تبدیل شده است. نحوه قرار گیری کاربری ­ های شهری، تأثیر بسزایی در سطح کیفیت زندگی و کارایی خدمات مربوط به کاربری­های مختلف دارد. در این تحقیق به بررسی روش­های مختلف ارزیابی میزان تنوع اختلاط کاربری­های شهری، به کمک GIS پرداخته شده است و ضمن مشخص نمودن نقاط ضعف و قوت آن­ها، یک روش نوین برای ارزیابی تنوع و گوناگونی اختلاط کاربری­های شهری معرفی و پیشنهاد شده است. در این پژوهش از روش­های مختلف به منظور ارزیابی شاخص­ تنوع، برای بُعد افق در مقیاس محلات و نواحی شهری در منطقه هفت شهرداری تهران استفاده شده است. تحلیل عملی روش­های ارائه شده، حاکی از توانایی روش­های پیشنهاد شده برای ارزیابی میزان تنوع اختلاط کاربری­ها در محدوده مورد مطالعه است. با توجه به نتایج حاصله، شاخص­های HH و آنتروپی برای ارزیابی تنوع اختلاط کاربری­های شهری برای بیش از دو نوع کاربری و مجموعه شاخص­های ( A0.1 ، A0.5 ، A0.9 ) Atkinson به منظور ارزیابی تنوع اختلاط کاربری­های شهری برای دو نوع کاربری پیشنهاد می­گردد. یافته­های حاصل از اجرای مدل در محدوده مطالعه موردی حاکی از آن است که، در سطح نواحی شهری، ناحیه­ پنج و در سطح محلات، محله­های دبستان، خاقانی، امجدیه و کاج در بهترین وضعیت از نظر تنوع اختلاط کاربری­های شهری بین دو نوع کاربری (مسکونی و غیر مسکونی) قرار دارند، همچنین از نظر تنوع اختلاط کاربری­های شهری در بیش از دو نوع کاربری در سطح نواحی شهری، نواحی پنج و چهار و در سطح محلات، محله­های امجدیه، دبستان، خاقانی و کاج در وضعیت بهتری قرار دارند.

هویت در دوران اخیر به یکی از اساسی ترین مسائل حوزه های مختلف فرهنگ و زندگی مردم تبدیل شده است. فرایندهای مدرن مسائل جدیدتری را در هویت یابی جوانان ایجاد کرده اند. در دوران مدرن متأخر، فراغت به امری زیبایی شناختی تبدیل شده است که افراد از طریق آن می توانند به هویت متفاوتی دست یابند. هدف این پژوهش بررسی تأثیر گذران فراغت در تکوین هویت ملی است که در آن از نظریة گیدنز، به منزلة چهارچوب نظری، استفاده شده است. جامعة آماری همة جوانان 15 - 29 سالة تهران، روش نمونه گیری به صورت خوشه ای، حجم نمونه 407 نفر، و ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه است. یافته های پژوهش نشان داد که تحول در الگوهای فراغت جوانان تأثیری عمیق در فرایند هویت یابی آنان داشته است. این امر فرصت ها و در عین حال تهدیدهایی را برای هویت یابی بازاندیشانة جوانان موجب شده است. بعضی از گونه های فراغت، به علت انطباق نداشتن با چهارچوب های رسمی، چالش های اخلاقی بسیاری را ایجاد کرده اند و تهدیدی برای هویت یابی جوانان به شمار می روند