بابک شریف

بابک شریف

مدرک تحصیلی: دکترای گروه زبان شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۱ مورد از کل ۱۱ مورد.
۱.

تکوین فعل مرکب در زبان های ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: فعل مرکب فعل پیشوندی فعل سبک زبان های ایرانی فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴ تعداد دانلود : ۵۵
هدف از پژوهش حاضر، بررسی شکل گیری زنجیره های موسوم به «فعل مرکب» در زبان های ایرانی است. به این منظور، متونی از سه دوره تاریخی زبان های ایرانی انتخاب و (پیش) نمونه های انواع محمول مرکب در آنها تحلیل شد. براین اساس، در دوره باستان، اغلب محمول های غیربسیط را افعال پیشوندی تشکیل می دهند. با این حال، الگوهای «فعل مرکب» از همین دوره وجود داشته است. با تثبیت جایگاه پیشوندهای فعلی در فارسی باستان که حرکتی در خلاف جهت تحلیلی شدن زبان بود، الگوهای موجود برای تشکیل انواع «فعل مرکب» فعال شدند. در دوره میانه و با غیرفعال شدن برخی از پیشوندهای فعلی، روند تولید «افعال مرکب» شدت یافت. در دوره ایرانی نو، با تداوم کاهش افعال پیشوندی و افزایش «افعال مرکب»، دو عامل دیگر در شکل گیری افعال مرکب نقش داشتند: نخست، نیاز به ساختن فعل با عناصر قرضی و دیگری، گرایش به همترازسازی افعال بسیط بی قاعده از طریق تبدیل آنها به «فعل مرکب».
۲.

Semantics of Persian Light Verbs(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: complex predicate light verb incorporation Constructional schema cognitive grammar

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳ تعداد دانلود : ۸۷
Much research has been done on semantics of the verbal element of complex predicates (CPr), usually referred to as light verb (LV). Most researchers have confined their studies to a few limited features of light verbs. After criticizing major views proposed by scholars on the semantics of light verbs, this article presents a hypothesis on the formation of complex predicates, arguing that all of which directly or indirectly have roots in incorporation process. This process starts with a complete sentence, incorporating two elements into it and ends in eliminating other elements. Formation of each complex predicate leads to the formation of the constructional schema X+LV0 which sanctions formation of new complex predicates with the same light verb and in the same semantic field. Accordingly, the meaning of light verb in direct incorporation case is the same meaning as its heavy verb, and in indirect incorporation case is dissolved in constructional meaning of the sanctioning schema. The meaning of light verb in each of these two cases could be different and each of them is taken or similar to one of its heavy meanings. There is a third case in which the light verb plays the role of verbalizing element and makes possible for a nonverbal predicate to inflect as a verb. Thus light verbs vary from having completely schematic and non-thematic meanings to their own primary heavy meanings.
۳.

معرفی و نقد کتاب مبانی رده شناسی زبان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: رده شناسی نقد درس نامه زبان شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۷۴
مبانی رده شناسی زبان عنوان کتابی است به قلم والی رضایی و فاطمه بهرامی که بر اساس سرفصل درس رده شناسی زبان در دوره کارشناسی ارشد زبان شناسی و با هدف ارائه مفاهیم اساسی این حوزه به دانشجویان و علاقه مندان تألیف گردیده است. کتاب در ده فصل سامان یافته است که با صرف نظر از فصولی که به پیشینه، روش شناسی و کاربردهای رده شناسی اختصاص دارد، سایر فصول آن دارای استقلال موضوعی بوده و تقریباً با هر ترتیبی قابل مطالعه است. نوشتار حاضر پس از معرفی مباحث مطرح شده در هر یک از فصول کتاب و ذکر محسنات آن، به بررسی برخی نکات و کاستی های آن پرداخته است. این نکات در چند سرفصل مورد بحث قرار گرفته اند که به ترتیب عبارت اند از نظم و ترتیب مطالب، سهو یا کم دقتی در بیان مفاهیم، کم دقتی در نقل قول یا ذکر منابع، بررسی مثال ها، معادل گزینی، و عبارات و جملات نارسا یا نامأنوس. با وجود نکات یاد شده، کتاب مبانی رده شناسی زبان برای ورود به این حوزه در مجموع اثری بسیار سودمند، پرمطلب و آموزنده است.
۴.

ساخت ها و راهبردهای امری در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ساخت امری امری متعارف امری غیر متعارف راهبرد امری فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۳ تعداد دانلود : ۱۷۱
نوشتار پیش رو ساخت امری و صیغگان آن را در زبان فارسی بررسی کرده است. بدین منظور ابتدا ساخت امری متعارف و سپس ساخت های غیر متعارف در این زبان توصیف شده است. نتایج نشان می دهد که فارسی دو ساخت امری کمینه و بیشینه دارد. ساخت کمینه متعارف پیرامون فاعل دوم شخص مفرد و ساخت بیشینه نامتعارف پیرامون فاعل های غیر دوم شخص مفرد شکل می گیرد که به لحاظ صوری با ساخت کمینه ناهمگون هستند؛ ولی در توزیع تکمیلی با آن قرار دارند. افزون بر این دو ساخت، چهار ساخت تحلیلی نیز وجود دارد که به طور عمده بر افعال حرکتیِ دستوری شده متّکی بوده و در برخی از بافت ها در ترکیب با فعل اصلی معنای ثانویه رهنمودی را به مثابه راهبرد (و نه ساخت) امری القا می کنند. معنا و نقش اولیه این ساخت ها عمدتاً ترغیبی و تهییجی است و برخلاف ساخت های امری نامتعارف در توزیع تکمیلی با فاعل دوم شخص مفرد نیستند. دیگر راهبرد هایی که در زبان فارسی برای بیان امر به کار می روند، عبارت اند از ساخت وجهی، جملات خبری و پرسشی.
۵.

ماجرای پایان ناپذیر «فعل مرکب»: درآمدی به مفهوم شناسی و اصطلاح شناسی فعل غیر بسیط در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فعل مرکب محمول انضمام ترکیب فعل سبک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۰ تعداد دانلود : ۱۶۴
بخش وسیعی از نوشتگان موجود درباره «فعل مرکب» در زبان فارسی به تعیین مصادیق این اصطلاح اختصاص یافته است. با این حال، پس از قریب به چهار قرن از شناسایی این ساخت در زبان فارسی، هنوز پژوهشگران بر سر تعریف یا تلقی واحدی از آن به اجماع نرسیده اند. در نوشتار پیش رو بر آنیم تا نشان دهیم این اختلاف نظر بیشتر ریشه اصطلاح شناختی دارد تا مفهوم شناختی. بدین منظور پس از مرور آراء عمده نویسندگان درباره زنجیره های موسوم به «فعل مرکب»، این زنجیره ها را بر اساس تعاریف مقبول نزد زبان شناسان از دو مفهوم «فعل» و «مرکب» مورد ارزیابی قرار داده و نشان می دهیم که اولاً «فعل» بودنِ آنها چندان وجهی ندارد و ثانیاً مشکل بتوان همه آنها را «مرکب» (به مفهوم ترکیب ساخت واژی) محسوب نمود. در پایان پیشنهاد کرده ایم که همه این ساخت ها را می توان تحت مقوله «محمول مرکب» (معنایی یا دستوری) گنجاند و بدین ترتیب به اتفاق نظر نزدیک شد.
۷.

معنی شناسی و کاربردشناسی حال کامل در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حال کامل زمان دستوری زبان فارسی معنی شناسی کاربردشناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۸ تعداد دانلود : ۳۷۶
نوشتار حاضر درصدد واکاوی ابعاد معنی شناختی و کاربردشناختی زمان حال کامل در زبان فارسی با تکیه بر نظریه دکلرک (2006 و 2015) است. ابتدا با بررسی وضعیت زمان گزاره شده در حوزه پیشاحال، وجوه معناشناختی زمان حال کامل را بیان و سپس با تحلیل رابطه میان زمان تام و گستره پیشاحال، تفاسیر کاربردشناختی این زمان را بررسی خواهیم کرد. بر این اساس، دو ساخت معنایی از زمان حال کامل (پیشاحال و شمولی) در زبان فارسی وجود دارد که دارای سه نقش کاربردشناختی (نامعین، تاکنونی و تداومی) می باشند. ساخت معناییِ پیشاحال می تواند چهار تعبیر کاربردشناختی تجربی، خبر داغ، تأخری و نتیجه ای را القا کند، اما زبان فارسی از ساختی ویژه (زمان دستوری گذشته و قیدهای زمان حال) برای بیان حال کامل متأخر بهره می برد. این ساخت حاوی نوعی تضاد اطلاعاتی میان زمان دستوری و قید زمان است که نوعی حالت بینابینی میان گذشته و حال را برجسته می سازد. از سوی دیگر ساخت معنایی حال کامل انطباقی نیز با صورت کامل افعال و همچنین با قیدهای راست چین ساخته می شود. این قیدها کل گستره پیشاحال را پوشش داده و رخداد را بر این گستره منطبق می سازند. در برخی از جملات محصول این ساخت، حضور نمود استمراری نیز مشاهده می شود و ضمناً این ساخت، حاوی تعبیر کاربردشناختیِ تاکنونی نیز می باشد، اما قادر به القای تعبیر تداومی نیست که در زبان فارسی عمدتاً با ساختی خاص (زمان دستوری حال و قیدهای تداومیِ معطوف به گذشته) بیان می شود. در این ساخت نیز تنش معنایی بین هویت زمانی قید و زمان دستوری وجود دارد.
۸.

تبیین تناوب همکردها در افعال مرکب فارسی براساس نظریة واژگان زایشی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فعل مرکب فارسی تناوب همکردی واژگان زایشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۶ تعداد دانلود : ۶۰۴
در این مقاله به بررسی و تبیین علل تناوب یا جانشینیِ همکردها (افعال سبک) در افعال مرکب فارسی از منظر نظریة واژگان زایشی (Pustejovsky, 1995) می پردازیم. مطالعة انواع مختلف تناوب و جانشینی همکردها در کنار عنصر پیش فعلی واحد در افعال مرکب فارسی نشان می دهد که اطلاعات رمزگذاری شده در ساختارهای مختلفِ معنایی واژگانی (شامل ساخت موضوعی، ساخت رویدادی و ساخت کیفی) عناصر پیش فعلیِ اسمی و همکردها ازجمله علل جانشینی همکردها در کنار یک عنصر پیش فعلی معیّن است. این اطلاعات انواع موضوع های رمزگذاری شده در ساختِ موضوعیِ پیش فعل هایِ محمولی و ویژگی های نمودی هریک از همکردها را، ازجمله آغازگر، گذاری، لحظه ای یا دیرشی بودن آن ها را، در بر می گیرد. روش این پژوهشْ توصیفی تحلیلی است و داده های بررسی شده شامل افعال مرکب فارسی حاصل از ترکیب عناصر پیش فعلی ِ اسمی با چهار همکردِ «کردن»، «زدن»، «کشیدن» و «دادن» است و از فرهنگ بزرگ سخن(انوری، 1381) استخراج شده است.
۹.

تشکیل افعال مرکب فارسی از منظر دستور شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: انضمام دستور شناختی فعل سبک فعل مرکب فارسی طرحوارةه ساختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۹۲ تعداد دانلود : ۷۱۲
نحوة تشکیل فعل مرکب فارسی تاکنون کمتر مورد توجه زبان شناسان بوده است. هدف این مقاله قرار دادن اجزای فعل مرکب در بافت هایی زبانی است که تصورشان به مثابة عامل انگیزشِ تشکیل فعل مرکب، موجه به نظر می رسد. به عقیدة نگارندگان، افعال مرکب را می توان به طور مستقیم یا غیرمستقیم حاصل فرایند انضمام دانست. در اینجا مفهومی گسترده از انضمام مورد نظر است که آن را باXI   نشان می دهیم و در آن X شامل مقولات اسم، صفت و گروه حرف اضافه ای می شود. بر این اساس و با استفاده از برخی مفاهیم دستور شناختی می توان گفت فعل مرکب از بند کامل اولیه ای نشئت می گیرد که در فرایند عبور از مسیر ترکیب، یک عنصر فعلی و یک عنصر غیرفعلی از آن انتخاب و به هم منضم می شوند. در این مسیرِ فرضی، گاهی موضوع فعل حذف، و متمم یا وابستة آن که برجستگی شناختی بیشتری دارد، به فعل منضم می شود. در ادامة مقاله، فعل های مرکب ساخته شده با پرکاربرترین همکرد فارسی، یعنی «کردن» بررسی و نشان داده می شود که متناظر با معانی مختلف فعل «کردن» در مقام فعل سنگین، مانند «انجام دادن» و «ساختن»، مسیرهای مختلفی برای تشکیل دسته های مختلف فعل مرکب با این همکرد قابل ترسیم است. به علاوه، هر فعل مرکب طرحواره ای ساختی در اختیار گویشوران قرار می دهد که جوازبخش فعل های مرکب جدیدی با همان فعل سبک خواهد بود.
۱۰.

اعجاز موسیقایی قرآن در آیینة عبارت های موزون عروضی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: موسیقی عروض قرآن کریم وزن اعجاز قرآن و ادبیات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۱۲ تعداد دانلود : ۹۴۵
در معنای اعجاز قرآن وجوه متعددی، هم به لحاظ ظاهری و هم از حیث محتوایی بیان کرده اند. یکی از مهمترین جنبه های نظم موسیقایی قرآن کریم، ضرب آهنگ یا موزون بودن عبارات آن است که در کنار جاذبة معنایی و محتوایی قرآن بر زیبایی آن افزوده و سبب کشش و جذبه مضاعف آن می شود. آن چه به نحو تفصیلی برای نخستین بار در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است، عبارات موزونی است که وزن آن ها قابل تطبیق بر اوزان عروضی است و در بسیاری از آیات قرآن کریم به چشم می خورد. برای بررسی این موضوع، عباراتی از چهار جزء آغازین قرآن کریم که بدون نیاز به هیچ گونه دخل و تصرفی موزون هستند، استخراج و بر اساس ارکان عروضی آن ها دسته بندی شده اند. یافته های این پژوهش به صراحت حاکی از آن است که عبارات موزون با وزن عروضی در قرآن به فراوانی به چشم می خورند و دارای اوزانی هستند که در شعر عربی یا فارسی یا هر دو یافت می شود. بر اساس پژوهش حاضر تعداد این گونه عبارات، تنها در چهار جزء نخست و تنها با احتساب اوزان متفق الارکان 120 عدد است. بدین ترتیب می توان تعداد عبارات موزون (اعم از متفق یا مختلف الارکان) در سراسر قرآن کریم را بالغ بر چند هزار فقره تخمین زد. تعداد بسیار زیاد این عبارات در سرتاسر قرآن کریم نشان می دهد که این پدیده در قرآن، بر خلاف نظر کسانی که معتقدند موزونیّتِ این عبارات بدون قصد گوینده بوده است، نه تنها تصادفی نیست، بلکه می تواند جلوه ای از اعجاز فرازمانی و فرازبانی قرآن باشد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان