محمدمهدی لبیبی

این مقاله با هدف بررسی کارکردهای خانواده مطلوب اسلامی با تکیه بر روش نظریه داده بنیاد تدوین شده است در مرحله اول از پژوهش با مطالعه و مرور دقیق منابع دینی که شامل قرآن کریم و نیز کتب حدیثی معتبر و مشهور شیعه و اهل سنت می باشد ، مقوله های مرتبط با کارکردهای خانواده استخراج و طی سه مرحله کد گذاری شد در کدگذاری باز 249 مقوله و در کدگذاری محوری که بر اساس شباهت موضوعی دسته بندی شده بودند 49 مقوله به دست آمد و در مرحله آخر پس از رعایت سلسله مراتب کدهای محوری 5 مقوله گزینشی استخراج شد سپس با استفاده از شیوه اعتبار یابی صوری ، اعتبار یافته ها از طریق مصاحبه با 7 نفر از صاحبنظران و متخصصان خانواده اسلامی بررسی شد و پس از حصول اشباع ، الگوی تدوین شده کارکردهای خانواده مطلوب اسلامی مورد تایید قرار گرفت کارکردهای خانواده از دیدگاه اسلام شامل کارکردهای زیستی اجتماعی ، کارکردهای اقتصادی ، کارکردهای تربیتی ، کارکردهای آموزشی و کارکردهای حمایتی (عاطفی و معنوی) می باشد که کارکردهای حمایت معنوی از جمله کارکردهایی است که در سایر پژوهشها به آن اشاره ای نشده است

با توجه به اهمیت خانواده و نقش مهمی که حمایت اعضای آن از هم در سلامت خانواده و متعاقب آن سلامت جامعه ایفا می کند پژوهش حاضر با هدف تدوین شاخصها و ترسیم الگوی کارکردهای حمایتی خانواده در اسلام مبتنی بر نظریه زمینه ای انجام شده است. این پژوهش به شیوه کیفی و با بهره گیری از تکنیک پژوهش کیفی داده بنیاد انجام شده است. بیش از 200 منبع دینی شامل قرآن کریم و نیز کتب حدیث معتبر و مشهور شیعه و اهل سنت با روش نمونه گیری هدفمند بررسی شدند و داده ها با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته و تعاملی تا رسیدن به اشباع اطلاعات گردآوری شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار MAXQDA استفاده گردید. مقوله های مرتبط با کارکردهای حمایتی خانواده تراز اسلامی استخراج و در سه مرحله کدگذاری شد. مقوله های استخراج شده پیرامون کارکردهای حمایتی ذیل دو مقوله حمایت معنوی و حمایت عاطفی استخراج شدند. زیرکدهای حمایت معنوی در حوزه روابط میان اعضای خانواده، وظایف فرزندان، وظایف پدر و مادر، و وظایف زن و شوهر ترتیب یافته اند؛ زیرکدهای حمایت عاطفی نیز ذیل روابط زن و شوهر، والدین و فرزندان، روابط اعضای خانواده، روابط خانواده با خویشاوندان، و روابط خانواده با همسایگان دسته بندی شده اند. اطلاع از کارکردهای حمایتی خانواده تراز اسلامی علاوه بر این که جنبه دانش افزایی داشته و می تواند به زوجین، خانواده ها و درمانگران خانواده کمک کند که از آنچه رفتار طبیعی و سالم است آگاه تر شوند در بخش کاربردی هم می تواند در استفاده از این معیارها برای سلامت هر چه بیشتر خانواده ها کمک کننده باشد.

رسانه های جمعی، نقش مهم و تأثیرگذاری بر رفتار شهروندان دارند، در اکثر کشورهای دنیا، رسانه ها به آموزش و ارتقای سطح آگاهی شهروندان نسبت به موضوعات مختلف و مرتبط با زندگی روزمره می پردازند. در این مقاله، برای درک میزان و چگونگی تأثیر رسانه های جمعی بر نظم اجتماعی، ابتدا مؤلفه های نظم اجتماعی در جوامع، با فراتحلیل مطالعات پیشین استخراج شده و سپس از طریق آزمون های آماری، اعتبار گویه های پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت متغیرهای تأثیرگذار بر نظم اجتماعی در سطح خُرد که به طور عمده بر رفتار کنشگران در جامعه مربوط می شود، مشخص شده است. مطالعه تطبیقی سه شهر تهران، لندن و بمبئی در این زمینه نشان دهنده شباهت ها و تفاوت هایی است که نتایج آن می تواند مورد استفاده برنامه سازان حوزه رسانه قرار گیرد.

این پژوهش با هدف ارائه الگوی خانواده تراز اسلامی با بهره گیری از تکنیک پژوهش کیفی داده بنیاد تدوین شده است. در مرحله اول از پژوهش با مطالعه و مرور دقیق منابع دینی که شامل قرآن کریم و نیز کتب حدیثی معتبر و مشهور می باشد، مقوله های مرتبط با خانواده استکشاف و طی سه مرحله با استفاده از نرم افزارMAXQDA11 کدگذاری شد. در کدگذاری باز 284 مقوله و در کدگذاری محوری که بر اساس شباهت موضوعی دسته بندی شده بودند 54 مقوله به دست آمد و در مرحله آخر پس از رعایت سلسله مراتب کدهای محوری، 5 مقوله گزینشی استنتاج شد. سپس با استفاده از شیوه اعتبار یابی صوری، اعتبار یافته ها از طریق مصاحبه با 7 نفر از صاحب نظران و متخصصان خانواده اسلامی بررسی شد و پس از حصول اشباع، الگوی تدوین شده خانواده تراز اسلامی که از سه بعد پیش زمینه های تشکیل خانواده، ساختار خانواده و کارکردهای خانواده تشکیل یافته است، مورد تأیید قرار گرفت. بر اساس یافته ها در خانواده تراز اسلامی ارتباط میان سه بعد استخراج شده دوسویه و درهم تنیده می باشد و اگرچه شکل گیری خانواده تراز اسلامی به وجود هر سه بعد وابسته است، ولی در میان این سه بعد توجه به کارکردهای خانواده از فراوانی بیشتری در متون دینی برخوردار بوده و از میان کارکردهای مستخرج از متون دینی کارکردهای حمایتی عاطفی نیز بیشترین تعداد از مقوله ها را به خود اختصاص داده است. همچنین در پایان مقاله، راهکارهایی علمی برآمده از نتایج ارائه شده اند.

در این مقاله با بررسی گسترده تحقیقات انجام شده در زمینه نظم اجتماعی و خشونت در ورزش ومطالعه نظریه های گوناگون جامعه شناسی مرتبط با این دو پدیده اجتماعی مدل نظری حاصل از مجموعه این بررسی ها و مطالعات ارائه شده است . این مدل میتواند بعنوان یک مبنای علمی توسط روش های گوناگون کمی و کیفی مورد ارزیابی قرار گیرد . روش تحقیق مطالعه گسترده کتابخانه ای  است که هم در برگیرنده تحقیقات تجربی و هم شامل نظریه های اندیشمندان در این دو حوزه می باشد. مقصود از نظم اجتماعی در این مقاله منحصرا نظم انسجامی یا درونی است که افراد بدون اجبار و کنترل بیرونی به آن پایبند هستند و خشونت در ورزش نیز به خشونتهای کلامی و رفتاری و فیزیکی منحصر شده است. نتایج این تحقیق نشان میدهد عوامل تاثیر گذار بر خشونت در ورزش شامل احساس ناامنی . احساس بی عدالتی . کاهش مشارکت اجتماعی . خانواده گرایی و ضعف باورهای دینی و اخلاقی است . این عوامل در مجموع بر مولفه های خشونت در ورزش شامل تاثیرات منفی رسانه ها  حساسیت نسبت به نتایج مسابقات . اشتباهات داوران و رفتار تماشاچیان تاثیر گذاشته و آنها را تضعیف یا تقویت میکنند. مدل نظری تحقیق میتواند بعنوان یک الگو با تاکید بر شش متغیر مستقل همراه با متغیر های زمینه ای و مولفه هایی که از مطالعات پیشین در این زمینه استخراج شده است مورد آزمون قرار گیرد . آنچه حائز اهمیت است اینکه ترکیب عوامل مرتبط با افراد بعنوان تماشاچیان و میزان حساسیت آنها نسبت به نتیجه بازی با اشتباهات داوران و اثرات منفی رسانه های ورزشی به خشونت در ورزش می انجامد اما لزوما در تمامی موارد ادعای اثر گذاری همه آنها وجود ندارد بلکه در مواردی یک عامل نیز به تنهایی میتواند در ایجاد خشونت در ورزش موثر واقع شده و آنرا ایجاد نماید . از سوی دیگر نظم اجتماعی نیز خود تحت تاثیر عوامل شش گانه ذکر شده است و از طریق همین عوامل با خشونت در ورزش پیوند میخورد و در نهایت میتوان گفت بین این دو پدیده رابطه معناداری حاکم است به گونه ای که اگر در جامعه عوامل تقویت کننده نظم اجتماعی نقش خود را بخوبی ایفا کنند می توان انتظار داشت که ماهیت و میزان خشونت های ورزشی نیز تغییر کند.

دوگانگی ناشی از شیوه ازدواج مدرن و سنتی، باعث بسیاری از مسائل و مشکلات برای زوجین بوده است. این پژوهش، با استفاده از رویکرد تلفیقی نوین از نظریه «رابطه ناب» گیدنز با محوریت الگوی همسرگزینی و نظریه «طلاق» دیوید چیل با رویکرد روش شناختی تحقیق اثبات گرایی است و روش تحقیق، روش توصیفی و تبیینی می باشد. جامعه آماری شامل شش مجتمع قضایی دادگاه خانواده تهران بود. نمونه ها را به صورت تصادفی ساده و در دسترس می باشد. حجم نمونه به صورت تقریبی از میزان وقوع طلاق در شهر تهران 2500 تا بوده است که در فرمول کوکران عدد 384 بدست آمد. یافته ها نشان می دهد تاثیر همسرگزینی سنتی با همسرگزینی مدرن در طلاق قطعی متفاوت هستند. میانگین طلاق با سبک همسرگزینی مدرن بیشتر است از میانگین طلاق با سبک همسرگزینی سنتی. عاملی سبک ازدواج مدرن برابر 89/0 و سبک ازدواج سنتی برابر 71/0 بود. با توجه به اینکه مقدار سطح معنی داری آزمون کمتر از 05/0 می باشد، فرض صفر رد شده و با اطمینان 95% می توان گفت هر نوع همسرگزینی در طلاق قطعی تاثیر دارد. نتایج نشان می دهد که سبک ازدواج بر وقوع طلاق اثر داشته و سبک ازدواج مدرن اثر بیشتری بر وقوع طلاق داشت.