جواد غلامی

در این مقاله، بر پایه نظریه کاربردشناسی عام هابرماس، کوشیده ایم نشان دهیم که کاربردشناسی تجربی مرسوم در دانش زبان شناسی، در حوزه آموزش زبان خارجی از نقصان «کسری هنجارمندی» رنج می برد. کسری هنجارمندی به معنای فقدان منابع هنجارین برای داوری بر سر داعیه های اعتباری است که توافق بر سر آنها زمینه ساز رسیدن به فهم مشترک و برقراری هم رسانش های زبانی است. رویکرد کاربردشناسی تجربی به دلیل همین کسری هنجارمندی، نخواهد توانست نظریه و عمل آموزش زبان خارجی را واجد وجوه اخلاقی و تربیتی درخوری سازد. رویکرد میان رشته ای این مقاله، دامنه ای از فسلفه، تربیت، آموزش زبان و زبان شناسی را در بر می گیرد.

این تحقیق به منظور شناسایی و اولویت بندی عوامل مرتبط با آموزش زبان انگلیسی انجام گرفته است. بدین منظور 270 نفر از دبیران زبان انگلیسی استان آذربایجان غربی به صورت خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. علاوه بر آن، روش تدریس 64 نفر از دبیران مدارس و مدرسان آموزشگاه های خصوصی نیز مورد مشاهده قرار گرفت. روش تحقیق از نوع توصیفی- پیمایشی و ابزار پژوهش، شامل یک پرسش نامه و یک چک لیست مشاهده کلاسی بود. پایایی پرسش نامه با استفاده از آلفای کرونباخ برابر 90/0 و پایایی چک لیست برابر 85/0 محاسبه گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون t تک نمونه و آزمون فریدمن بیانگر آن است که از 12عامل کلان شناسایی شده مؤثر بر آموزش زبان ا نگلیسی 7 عامل، یعنی محتوای برنامه درسی، استفاده از تکنولوژی آموزشی، تعامل کلاسی، انگیزه معلمان، عوامل فرهنگی- اجتماعی، عوامل آموزشی و مشارکت دانش آموزان در بحث های گروهی، به ترتیب به عنوان عوامل مرتبط با یادگیری ضعیف زبان انگلیسی دانش آموزان از دیدگاه دبیران بوده است. اما 5 عامل دیگر، یعنی آموزش تلفیقی مهارت های چهارگانه، نحوه ارزشیابی، مدیریت کلاسی، روش های تدریس و فعالیت های فوق برنامه، ارتباطی با یادگیری پایین زبان انگلیسی نداشته است. همچنین تجزیه و تحلیل آماری چک لیست مشاهده کلاسی با استفاده از t مستقل نشان داد که به جز میزان مهارت معلم، در سایر مؤلفه ها شامل فضای کلاسی، علاقه و انگیزه معلمان، نحوه تدریس، مشارکت دانش آموزان، استفاده از تکنولوژی، عوامل دانش آموزی و نحوه ارزشیابی بین دو موقعیت مدرسه و آموزشگاه خصوصی تفاوت معنا داری وجود دارد. نتایج این تحقیق می تواند معلمان و مسئولان آموزش و پرورش را در راستای بهبود آموزش زبان انگلیسی یاری نماید.