کبری روشنفکر

کبری روشنفکر

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۱ تا ۸۰ مورد از کل ۹۵ مورد.
۶۱.

روایات علیاء الأنصاری بین الإسلامیه والنسائیه والوطنیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال بیست و یکم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ (۱۴۳۹ ه.ق) شماره ۲ (پیاپی ۴۲) 95 - 115

کلید واژه ها: إسلامیه الأدب الأدب النسوی الوطن الروایه علیاء الأنصاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۸ تعداد دانلود : ۳۲۴
تحتفظ المرأه بحضور قوی فی الإبداع العربی والغربی القدیم والحدیث على حد سواء حیث کانت دائماً محفزاً کبیراً للأدب وسرّ نهضته على مرّ العصور وعند الأمم. وتختلف صور حضورها من جنس إلى آخر، ومن مبدع إلى آخر مما یستدعی البحث والتأمل للإجابه على الأسئله التی یثیر هذا الحضور فی هذا المجال أو ذاک. فقد حظی أدب المرأه فی العصر الراهن اهتمام الکتاب والمفکرین، کما شغلت حیزاً واسعاً فی نتاجهم العلمی والأدبی، وقد تأثر الأدباء بحرکه الواقع وأثروا فیها. هذا وقد دخلت المرأه  فی مجال الروایه کاتبه وبطله؛ فنراها تتحدث عن مشاکلها ومشاکل أبناء جنسها سارده ومسروده. یقوم هذا المقال ضمن المنهج الوصفی بتحلیل روایات علیاء الأنصاری الراویه العراقیه الملتزمه فی ضوء النقد الإسلامی والنقد النسوی  لیصل إلى رؤیه أکثر وضوحاً بین وظیفه الأدب مرتبطاً بالایدیولوجیا والجنس أولاً، ثم الوطن والجنس ثانیاً. فللروائیه عدد من الروایات بما فیها: ترنیمه الحب، وعینا أم موسی، والوسم، وجاء متأخراً. تدور قصه الروایات حول الصراع النفسی الذی یظهر فی علاقه المرأه بالرجل؛ فتبدو الکاتبه متحمسه نسویه خلال محاولتها الدائمه للتحرر من الهیمنه التی تتحول فیما بعد إلی نوع آخر من الصراع حیث تجد المرأه التی تعانی فی نفسها من الخوف من الآخر لتصل إلی الثقه بالنفس حتی تصبح بوصفها إمرأه مسلمه نموذجا یقتدی به فی المواجهه أمام المشاکل الوطنیه السائده فی بلدها المنکوب.
۶۲.

جنون العارف وحب الزاهد فی ضوء الحب العذری (شیخ صنعان وسلاَّمه القس نموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۱۹ سال ۱۴۳۳ شماره ۱ 79-93
تعداد بازدید : ۵۳۴ تعداد دانلود : ۴۸۷
تُعتَبر قصه شیخ صنعان (ف211 ﮬ.ق) من أشهر قصص الحب العرفانی عند العرفاء والزهاد وهی تقابل قصه عبدالرحمن ابن أبی عمَّار الجشمی الناسک المشهور بالقس (ف83 ﮬ.ق) عند الزهاد. تمیزت قصه سلاَّمه القس بوجود خصائص الحب العُذری فیها وهو النوع الذی یراه العرفاء والزهاد الطریق المؤدی إلى الحب الحقیقی وشرطاً للوصول إلى المحبوب الأزلی حسب المقوله الشهیره «المجاز قنطره الحقیقه». بعد دراسه قصه شیخ صنعان والبنت المسیحیه تبین وجود عناصر الحب العذری فیها وأنّها ملائمه جداً للمقارنه بینها وبین قصه سلاَّمه القس باستخدام المنهج التاریخی اولاً ثم المنهج الوصفی- التحلیلی علی أساس النقد الأدبی والمقارن للمدرسه الأمریکیه من حیث المضمون وموضوعات الحب العذری مع مراعاه خصائص هذا النوع من الحب لما له من أهمیه فی البحث الأدبی خصوصاً الغزل وصله الحب العذری بالحب الإلهی، لذا فأنّ کشف أوجه الاختلاف والتشابه بین القصتین للوصول إلى الاختلافات الفکریه والثقافیه والمذهبیه السائده فی ذلک الوقت سیُلفت إنتباه الباحثین فی هذا المجال إلی إمکانیه دراسه قصص الحب بنظره جدیده ومقارنتها مع نظیراتها فی ضوء الحب العذری.
۶۳.

مقوِّمات العالمیَّه الأدبیَّه فی روایه «أولاد حارتنا» لنجیب محفوظ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۲۴ سال ۱۴۳۹ شماره ۱ 29-52
تعداد بازدید : ۵۲۷ تعداد دانلود : ۴۰۱
نظریّه العالمیه الأدبیه ، منهج نقدی جدید یحا ول أن ید رس آلیات عالمیه العمل الأدبی فی المستویات الذاتیه ، اللغویه ، والإطاریه . والإطاریه إشاره إلی أثر العوامل السیاسیه والثقافیه وغیرهما فی عالمیه الأعمال الأدبیه . والعالمیه هی الحصول علی مستوی الاعتراف العالمی العام بعظمه العمل الأدبی والإقبال علی ترجمته وقراءته ودراسته. لا شکّ أنها کانت لجهود نجیب محفوظ الروائیه دلاله واسعه فی حرکه الروایه العربیه نحو العالمیه . یحاول هذا البحث دراسه مقوِّمات العالمیه الأدبیه فی روایه "أولاد حارتنا" ضمن نظریَّه العالمیَّه الأدبیه وذلک یکون من خلال منهج یجمع بین نظریه العالمیَّه الأدبیه والمنهج الوصفی – التحلیلی . تدلّ النتائج علی أنَّ هذه الروایه تمتاز بمیزات تؤهلها للحضور فی الفضاء العالمی ومن أهمها هی فوز نجیب محفوظ بجائزه نوبل. علاوه علی حضور العناصر الذاتیه کطرح موضوع الصراع بین الدین والمعرفه، ومراعاه جانب التوازن بین المجتمع المصری والمستوی العالمی من ناحیه الأفکار، إنتماء الکاتب إلی السلطه السیاسیه فی مصر وثقافتها العریقه ، زادته مساعده للدخول إلی الفضاء العالمی للأدب. ثمَّ ترجمه الروایه إلی أهم اللغات العالمیَّه کالإنجلیزیه والفرنسیه ، ساعدتها أن تجتاز حدود مصر. هذا وإنَّ عالمیَّه هذه الروایه لا تعنی توفُّر جمیع مقوِّمات العالمیَّه الأدبیه فیها.
۶۴.

تبیین الگوی تحلیل روان شناختی مکان داستانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقد ادبی سال دوازدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۴۵ 85-109

کلید واژه ها: مکان داستانی روان شناسی محیطی الگوی تحلیل روان شناسانه مکان داستانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۷ تعداد دانلود : ۵۶۶
تفسیر روان شناختی ادبی، به عنوان خوانشی معتبر، بیشتر به انگیزه های روانی خالق اثر می پردازد و در تحلیل روان شناختی داستان، غالباً به شخصیت و تفسیر جنبه های روانی وی توجه می کند. اما به دیگر عناصر داستان، همچون مکان که عنصری تأثیرگذار در سیر حوادث داستان و تکامل آن است، پرداخته نمی شود. موضوع اصلی این پژوهش ارائه الگویی برای خوانش روان شناختی مکان داستانی است؛ چراکه مکان هنری داستان عنصری پویا و زنده تلقی می شود که هم اثرگذار است و هم اثرپذیر و هنرمندانه مکان واقعی را بازنمایی می کند و می تواند همچون شخصیت مورد تحلیل روان شناختی قرار گیرد. این مقاله برآن است تا با روش توصیفی تحلیلی و تکیه بر رویکرد روان شناسی محیطی که نگاه خاصی به مکان و انسان دارد و دارای مؤلفه هایی برای تحلیل روان شناختی مکان است، الگویی جهت تحلیل روان شناختی مکان داستانی به دست دهد. براساس نتایج، خوانش روان شناختی مکان داستانی با استفاده از مؤلفه های روان شناسی محیطی، آن را از عنصری ثابت، بی روح و واقع نما به عنصری پویا، هنری و واقع گرا و اثربخش در داستان تغییر می دهد که از جایگاه ارزشمندی در شبکه روابط عناصر روایت برخوردار است.
۶۵.

سماتُ المحلیَّهِ فی روایه ذاکره الجسد دراسه فی نظریه العالمیَّه الأدبیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال بیست و دوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ (۱۴۴۰ ه.ق) شماره ۱ (پیاپی ۴۳) 79-103

کلید واژه ها: العالمية الأدبية المحلية أحلام مستغانمي ذاکره الجسد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۰ تعداد دانلود : ۶۴۴
العالمَّیه الأدبیه هی ارتقاء أدب ما، کلیاً أو جزئیاً، إلى مستوى الاعتراف العالمی العام بعظمته وفائدته والإقبال على ترجمته وقراءته وتعرُّفه ودراسته بلغته الأصلیه أو بصوره مُترجمه. تمیَّزت روایه ذاکره الجسد لأحلام مستغانمی بمحاولتها لرسم الثقافه السیاسیه والتقالید الثقافیه الجزائریه. نجحت الروایه فی أن تحضر فی الفضاء العالمی بعد حصول الکاتبه علی الجوائز العربیه کجائزه نجیب محفوظ للإبداع الروائی وقد ترجمت الروایه إلی لغات عدیده. یحاول هذا المقال أن یحلِّلَ إحدی المقوِّمات فی روایه "ذاکره الجسد" ألا وهی خصوصیه المحلیَّه. تأتی تلک الدراسه فی سته محاورٍ: الهویه العربیه، وتکریم الشهداء والإشاده بالمقاومه، ونقد السیاسه الوطنیه، ورموز تاریخ القدیم، واللغه العامیه، والزیُّ الجزائری. یقوم الباحثون بدراسه هذه المظاهر فی ذاکره الجسد . تدلُّ النتائج علی أنَّ الروایه تعکسُ خصوصیات المکان الجزائری کما أنَّها مساحه لعرض هاجس العروبه والهویه العربیه فی توجیه الفکر النضالی تجاه القوه المُستعمِره الفرنسیه. تستمدُّ الکاتبه لإرساء مفهوم العروبه من رموزِ السیاسیه الناجحه فی تاریخ العرب کطارق بن زیاد. لکن التباهی بالهویه العربیه وتکریم الشهداء لا یعنی الاغفال عن الواقع السیاسی. کثیراً ما تنقد الکاتبه واقع السیاسه عند الأنظمه العربیه. تطرح الکاتبه کلَّ تلک المحلیه فی فضاء تثریه بالحوار العامیه والألبسه الجزائریه.
۶۶.

الآخر الشرقی من منظور الأنا الغربی فی روایه سباق المسافات الطویله لعبد الرحمن منیف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال بیست و سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ (۱۴۴۱ ه.ق) شماره ۲ (پیاپی ۴۶) 259-286

کلید واژه ها: مابعد الکولونیالیه الاستشراق الشرق الغرب عبدالرحمن منیف سباق المسافات الطویله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۵ تعداد دانلود : ۲۹۶
برز فی ثمانینیات القرن الماضی حقل معرفی جدید یهتم بالبحث الثقافی والسیاسی والتاریخی معاً، ضمن توجه جدید یؤکد على تداخل میادین المعرفه بإزاله الحواجز الافتراضیه بینها، اصطلح علیه بالدراسات مابعد الکولونیالیه (أو مابعد الاستعماریه). إن الشرق والغرب یعدان من المباحث الأساسیه للخطاب ما بعد الکولونیالی؛ فالتقابل بین الشرق والغرب وإن کان له أساس جغرافی إلا أنه تقابل حضاری.تعد روایه "سباق المسافات الطویله" هی السادسه بین روایات عبدالرحمن منیف تتناول القضایا الإنسانیه والمجتمع العربی، ومعالم مابعدالکولونیالیه، حیث إنّ الراوی یشیر إلی سیطره الغرب علی الدول الشرقیه وحصوله علی المصادر النفطیه فی هذه البلاد، ویصور نظره الغرب إلی الشرق. وهذا البحث ضمن المنهج الوصفی – التحلیلی ومن خلال قراءه مابعد کولونیالیه للروایه المذکوره، یهدف إلی الکشف عن ایدئولوجیات المستعمِر الوافد إلی الشرق وبیان نظرته إلیه ووصفه له وعدم إعطائه صوتاً. ومن نتائج البحث یمکن الإشاره إلی استمرار عملیه التشویه السلبی للآخر الشرقی، ومحاوله الأنا الغربیه الجاده لنهب ثروات أهل الشرق وإحکام سیطرته علیهم فی معزل عن التفاعل الإیجابی البنّاء والمثاقفه الطبیعیه القائمه علی الإحترام والإنصاف.
۶۷.

الشعر التعلیمی؛ خصائصه ونشأته فی الأدب العربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۱۴ سال ۱۴۲۸ شماره ۲ 47-62
تعداد بازدید : ۴۴۷ تعداد دانلود : ۲۲۷
الشعر التعلیمی الذی یهدف إلی تعلیم الناس شؤونَ دنیاهم وأخراهم، واحد من الأقسام الأربعه للشعر فی الأدب العالمی وله خصائص موضوعا وصوره بحیث تمیزه من بقیه الأنواع الشعریه. هذا وسابقه الشعر التعلیمی فی أکثر الملل عریق فی القدم إلا أنه یوجد خلاف بین مؤرخی الأدب حول نشأه الشعر التعلیمی فی الأدب العربی. هذا البحث یهدف إلی أن یبین خصائص الشعر التعلیمی وقیمته الفنیه من جانب، وقضیه نشأته فی الأدب العربی ودراسه الآراء الموجوده بهذا الصدد من جانب آخر.
۶۸.

قناع الحلاج فی الشعر العربی المعاصر (صلاح عبد الصبور وعبد الوهاب البیاتی نموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۱۷ سال ۱۴۳۱ شماره ۳ 13-28
تعداد بازدید : ۴۳۹ تعداد دانلود : ۳۰۷
القناع وسیله فنیه لجأ إلیها الشعراء فی الشعر العربی المعاصر منذ ستینیات القرن العشرین. الشاعر المعاصر من خلال أقنعه الشخصیات الدینیه والتاریخیه والصوفیه والأسطوریه و... یتکلم عن نفسه وبیئته على لسان تلک الشخصیات المختلفه. من الشخصیات الفارسیه التی تقنع به الشعراء العرب المعاصرون، منصور الحلاج الذی صلب بتهمه الزندقه. إن الحلاج فی دواوین الشعراء المختلفه هو رمزالحریه والکفاح والشهید من أجل الکلمه. فالکثیرمن الشعراء العرب المعاصرین تقنعوا بالحلاج فی دواوینهم. وعلى الرغم من تضاد الآراء التاریخیه حوله نلاحظ أن له منزله رفیعه عند الشعراء العرب کلهم وخاصه عند صلاح عبد الصبور وعبد الوهاب البیاتی اللذین تقنعا به فی قصیدتیهما "مأساه الحلاج"و"عذاب الحلاج". إذاً قمنا فی هذا المقال-إضافه إلی دراسه مفهوم القناع وملامحه فی الشعر العربی المعاصر- بالمقارنه بین الشاعرین الأخیرین واستخرجنا بعض وجوه التشابه والتمایز بینهما بالإعتماد علی المنهج التوصیفی- التحلیلی.
۶۹.

الآخر الشرقی من منظور الأنا الغربی فی روایه سباق المسافات الطویله لعبد الرحمن منیف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال بیست و سوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ (۱۴۴۱ ه.ق) شماره ۱ (پیاپی ۴۵) 259-286

کلید واژه ها: مابعد الکولونیالیه الاستشراق الشرق الغرب عبدالرحمن منیف سباق المسافات الطویله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۸ تعداد دانلود : ۴۰۱
برز فی ثمانینیات القرن الماضی حقل معرفی جدید یهتم بالبحث الثقافی والسیاسی والتاریخی معاً، ضمن توجه جدید یؤکد على تداخل میادین المعرفه بإزاله الحواجز الافتراضیه بینها، اصطلح علیه بالدراسات مابعد الکولونیالیه (أو مابعد الاستعماریه). إن الشرق والغرب یعدان من المباحث الأساسیه للخطاب ما بعد الکولونیالی؛ فالتقابل بین الشرق والغرب وإن کان له أساس جغرافی إلا أنه تقابل حضاری.تعد روایه "سباق المسافات الطویله" هی السادسه بین روایات عبدالرحمن منیف تتناول القضایا الإنسانیه والمجتمع العربی، ومعالم مابعدالکولونیالیه، حیث إنّ الراوی یشیر إلی سیطره الغرب علی الدول الشرقیه وحصوله علی المصادر النفطیه فی هذه البلاد، ویصور نظره الغرب إلی الشرق. وهذا البحث ضمن المنهج الوصفی – التحلیلی ومن خلال قراءه مابعد کولونیالیه للروایه المذکوره، یهدف إلی الکشف عن ایدئولوجیات المستعمِر الوافد إلی الشرق وبیان نظرته إلیه ووصفه له وعدم إعطائه صوتاً. ومن نتائج البحث یمکن الإشاره إلی استمرار عملیه التشویه السلبی للآخر الشرقی، ومحاوله الأنا الغربیه الجاده لنهب ثروات أهل الشرق وإحکام سیطرته علیهم فی معزل عن التفاعل الإیجابی البنّاء والمثاقفه الطبیعیه القائمه علی الإحترام والإنصاف.
۷۰.

Application of Discourse Analysis Method in Family Studies (A Review of Linguistic Strategies in Films, Book of Law, Forever and One Day)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: The International Journal of Humanities, Volume ۲۹, Issue ۳ (۲۰۲۲) 42-57
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۱۴۳
The present tries to study and review the manner the discourse analysis method is being used in family studies. This method especially emphasizes the role of research in the social context. Considering the key role of the family and women and their place in ensuring the prosperity, this sacred institution should be researched upon in this so that we can reveal the structures and processes that are based on ideology and power. However, considering past researches in the field of women and family, a majority of researchers have paid little attention to the social context while investigating those problems. Therefore, it seems a research gap in this field and hence, this article aims to answer to this question: How can family and women's issues be investigated through the discourse analysis method? The influencing factors on this social phenomenon have been written with the aim of determining the type of linguistic strategies in representation, alienation, highlighting, etc. And in the meantime, we will also discuss the evolution of the discourse analysis method. In order to achieve this goal and to understand this matter more easily, we have used the movies Kitab Qanun (Book of Law), Abed and One Day (Forrever and One Day) as examples.
۷۱.

الطبیعه الحیه فی شعر ابن الرومی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۱۳ سال ۱۴۲۷ شماره ۲ 71-84
تعداد بازدید : ۳۹۱ تعداد دانلود : ۳۲۴
کانت الطبیعه مذ قدیم الزمن موضع الإهتمام عند الإنسان ویلازم وصفها النفس البشریه خاصه فی طور البداوه. فقد عرف الأدباء والشعراء فی الأدب العربی وصف الطبیعه من قدیم الزمن واشتهر کثیرون منهم بوصفها کإمرئ القیس وذی الرمه واستمدوا من مظاهرها فی تشبیهاتهم وتعابیرهم الشعریه. أما الشاعر الذی اشتهر بوصف الطبیعه فی العصر العباسی فهو ابن الرومی فإن الطبیعه بالنسبه له تحقیقاً لأمانیه واحلامه الفاشله، إذ یصف المشاهد متوحده بین مظاهرها حتى غدا وصفه الوجدانی للطبیعه، بوحا واعترافا بخفایا ضمیره، فلهذا اشتهر ب«الفانی فی الطبیعه». القسم الأهم من شعره یرجع الى الطبیعه الحیه وقصدنا من الحیه هنا المتحرکه منها ففی هذا القسم قام بتصویر الطیور والحشرات والحیوانات الألیفه والوحشیه مستلهما بالتشابیه الرائعه والأستعارات البدیعه؛ کما رسم من هذه الطبیعه لوحات جمیله تعکس شخصیته وذاته المخذوله.
۷۲.

الخطاب القبلی ودوره فی التغییر الدلالی لمفهوم أهل البیت (ع) وذوی القربی و تأثیره فی البحث عن الهویه الهاشمیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۲۵ سال ۱۴۴۰ شماره ۱ 37-55
تعداد بازدید : ۳۶۱ تعداد دانلود : ۴۰۱
یعتبر النظام القبلی من أهمّ عناصر الفکر العربی الجاهلی و الذی نُقل إلی العصر الإسلامی رغم أن الإسلام ینکر العصبیه القبلیه والرسول (ص) حال دون بروزها و ذلک فی ضوء الوحی الإلهی والأمر النبوی إلّا ان القبلیه عادت إلی محلها بعد وفاته (ص) حیث أصبحت خطابا أثّر فی عدد کبیر من قضایا المجتمع الإسلامی. هذا ومن أهمّ أرکان هذا الخطاب عدد من الأسر المشهوره بما فیها بنو هاشم و هی من الأسر القرشیه المعروفه و التی تدعی تأسیس النظام الإسلامی و هی تسعی للحضور فی الأحداث أکثر من غیرها. السؤال الرئیس فی دراستنا هذه عن أثر النظام القبلی فی البحث عن فضیله وهویه الهاشمیین بعد وفاه النبی (ص). والمنهج المتبع هو الوصفی–التحلیلی، وتدل النتائج علی أنّ نبیّ الإسلام (ص) لم یحدّد فضیله خاصه للهاشمیین ولاهویه تخصّهم دون سائر المسلمین، وإنّ میزه أهل البیت وذوی القربی والتی تخصّ الخمسه دون غیرهم لاترتبط بکونهم هاشمیین بل سببها یعود إلی فضائلهم و ما بقی منهم من خلفیات زاهره. إلّا أنها وبعد النبی (ص) أتیحت للهاشمیین الفرصه لادعائهم المساهمه فی فضائل أهل البیت و أنّهم وارثو النبی (ص) و قد ساعدهم الخلفاء وإجراءاتهم. و قد ساهم الهاشمیون بمرور الزمن و بعدهم الزمانی والمکانی عن مدینه النبی (ص) وعصره ساهموا فی فضائل أهل البیت حیث اتخذوا هویه جدیده هدفوا من خلالها إلی خلافه النبی (ص) وقیاده الأمه.
۷۳.

تحلیل محتوای اخبار «داعش» در روزنامه «الشرق الاوسط»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال چهاردهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۵۲ 233 - 205

کلید واژه ها: هنر ایران ن‍ق‍اش‍ی ای‍ران‍ی پارادایم پاردایم مکان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۱ تعداد دانلود : ۲۲۱
  تحلیل محتوا تکنیکی است که بر اساس قواعد، احکام و روش های مشخص به دنبال استخراج داده ها از متن است، از طرفی با توجه به کارکرد خبری مطبوعات در جهان معاصر و وابستگی های ایدئولوژیکی، سیاسی و حزبی روزنامه ها و همچنین جهت گیری ها و نگرش های متفاوت این رسانه ها به تحولات منطقه ای و جهانی ، بررسی و تحلیل محتوای مطبوعات از اهمیت فزاینده ای برخوردار می گردد، این پژوهش می کوشد با استفاده از روش تحلیل محتوا، محتوای روزنامه "الشرق الاوسط" را در رابطه با گروه داعش مورد بررسی قرار دهد، به همین منظور تیترها ، موضوعات خبر، نوع اخبار و همچنین منابع اخبار از ابتدای ماه اکتبر سال 2016م به مدت 50 روز متوالی مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد، هدف از این پژوهش، شناخت جهت گیری این روزنامه در قبال گروه داعش می باشد. نتایج بررسی ها نشان می دهد عملیات موصل مهمترین موضوعی است که روزنامه در بازه زمانی مورد بررسی به آن پرداخته است، و علاوه بر داعش جهت گیری منفی روزنامه نسبت به نیروهای بسیج مردمی عراق در این خبرها در خور تأمل است.
۷۴.

تقنیات إثراء الدلاله فی شعر أدیب کمال الدین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۲۰ سال ۱۴۳۴ شماره ۳ 95-109
تعداد بازدید : ۳۴۹ تعداد دانلود : ۳۴۲
التقنیات التی یعتمدها الشاعر للإیحاء والتأثیر بدلاً من المباشره و التصریح، تنقل المتلقی من المستوى المباشر للقصیده إلى المعانی والدلالات الکامنه وراء النص، کما تقوم باستکمال ما تعجز الکلمات عن بیانه مباشرهً؛ فالتعبیر بالرمزومعطیات التراث تعطی زخماً وغنىً وخصوبهً للنص الشعری، وأصالهً لأدب الأدیب وهذا ما دأب علیه الشعراء المعاصرون. و قد عکف الشاعر العراقی أدیب کمال الدین على توظیف تقنیات حدیثه، لما فیها من قدره على توجیه الأفکار وتعمیق الرؤیه الفنیه وإثراء النص وتخصیبه. فقصائده طافحه بالإیحاءات الدلالیه والرمز، والتراث، والألوان. فی هذه الدراسه التی اعتمدت على المنهج الوصفی – التحلیلی، حاولنا أن نبیّن أهم التقنیات التی استخدمها أدیب کمال الدین فی شعره، منها التجربه الحروفیه و إفرازاتها الدلالیه، تناصه مع النص القرآنی، و استدعاؤه لشخصیه الأنبیاء کالنبی نوح و النبی یوسف (علیهما السلام)، ثمّ الألوان و دلالاتها الرمزیه. و فی هذا البحث اعتمدنا على تسعه من دواوین الشاعر الأخیره.
۷۵.

دراسه البنیه القصصیه لقصه المناظره بین الإنسان و الحیوان و الجن فی رسائل إخوان الصفا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۱۶ سال ۱۴۳۰ شماره ۳ 29-44
تعداد بازدید : ۳۳۸ تعداد دانلود : ۲۰۴
من أروع القصص فی تراث العرب القصصی، قصه ادّعاء الحیوان علی الإنس فی رسائل إخوان الصفا التی حکیت فی إطار مجموعه من المناظرات بین الإنسان و الحیوان و الجن و تعتبر نموذجاً فذاً فی فن القصص؛ لأنها نوع من خرافه الحیوان التی یشترک فی أحداثها الإنس و الجن و تعتبر المناظرات و المساجلات العقائدیه حجر الزاویه فیها. استهدفت القصه ثلاثه أغراض: تعلیم المبادئ الفکریه و العقائدیه لجماعه إخوان الصفا، و النقد الإجتماعی اللاذع للمجتمع العباسی خاصه، و المجتمعات البشریه عامه، و عرض معلومات عن العلوم الطبیعیه و الإجتماعیه حسب المستوی العلمی فی القرن الرابع الهجری و کلها فی إطار قصه طویله مترابطه الأجزاء، و متماسکه البنی و تتمتع بعناصر الحبکه السته: العقده الفنیه، و الصراع، و التعلیق، و الأزمه، و الذروه و الحل. نهدف فی هذا المجال إلی دراسه البنی القصصیه لهذه القصه و فی هذا الصدد، نبدأ بتعریف البنیویه، و السردیه و قصص الحیوان تعریفاً مجملاً، ثم ندرس القصه علی أساس عناصر بنیتها القصصیه: الزمان، و المکان، و الحبکه، و الشخصیات، و الأحداث، و الحوار، و الفکره
۷۶.

قراءه أدونیس للمتنبّی فی "الکتاب" دراسه فی ضوء نظریه "قلق التأثر" لهارولد بلوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۲۷ سال ۱۴۴۲ شماره ۲ 1-17
تعداد بازدید : ۳۳۳ تعداد دانلود : ۳۵۶
تعتبر نظریه «قلق التأثر» لهارولد بلوم إحدی التّیارات النقدیه ما بعد الحداثیه الّتی تعتمد علی مصطلحین: «السلف» و«الخلف» للتعبیر عن العلاقه بین الشعراء والنقاد متأثرهً بفلسفه نیتشه وبنظریه فروید حول عقده أودیب. یحاول کل شاعر أن یخرج من قلق التأثر بسلفه عبر توظیف آلیات مختلفه ومن خلال تحقیق هویه الذّات إزاء سلفه.مهما کان مدی إصابه وإمکان تطبیق هذه النظریه علی جمیع الشعراء کما یعتقد بلوم، فإن دراسه مجموعه «الکتاب أمس المکان الآن» الشعریه لأدونیس وانتساب هذه المجموعه إلی المتنبی إلی جانب إعاده قراءه حیاه هذا الشاعر من قبل أدونیس، هی الدافع الأساس الّذی حثّنا علی قراءه هذه المجموعه الشعریه فی ضوء نظریه «قلق التأثر» باعتماد المنهج الوصفی التحلیلی حیث رأینا أنّ أدونیس حاول أن یخلّص نفسه من قلق التأثر بالمتنبّی عبر القراءه التاریخانیه والتفکیکیه للمتنبی ولحیاته موظّفاً آلیات الانسحاب من التأثیر ورفض القدسیه وتشویه الصوره.
۷۷.

السیره الذاتیه النسائیه وملامحها فی تکوین الذات الأنثوی؛ «الصرخه» لرضوی عاشور نموذجاً(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۳ الربیع و الصیف ۱۴۴۴ شماره ۲ (پیاپی ۶) 31-56

کلید واژه ها: النقد الثقافی إیدئولوجیه المرأه السیره الذاتیه رضوی عاشور الصرخه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۶ تعداد دانلود : ۲۰۰
للسیره الذاتیه النسائیه دور بارز فی تجسید إیدئولوجیه الکاتبه. إنَّ کتابه المرأه تبرهن علی أنّها تهتمّ اهتماماً بالغاً ب قضایا هامّه فی المجتمع. والکاتبه تحاول أن تعزز مکانتها من حیّز الهامش إلی حیّز المرکز خلال سیرتها الذاتیه. بعباره أخری؛ السیره الذاتیه النسائیه تختلف عن الأنواع الأدبیه الأخری تؤکّد علی ذات المرأه وتدافع عنه تجاه المجتمع الذکوری وهی أفضل طریقه لتجسید هواجس النساء العربیات. تهدف هذه الدراسه باعتماد المنهج الوصفی-التحلیلی إلی تحلیل إیدئولوجیه المرأه فی سیرتها المعنونه ب "الصرخه" لرضوی عاشور؛ الکاتبه المصریه المعاصره، وذلک على ضوء النقد الثقافی. الصرخه هی الجزء الثانی من کتاب «أثقل من رضوی» لرضوی عاشور التی روت فیها تجربتها الخاصه والعامه؛ وهی عوده مرضها الصعب متزامناً مع ما کان یجری فی مصر خلال أعوام (2013-2010م). تهدف الدراسه إلى التعرف علی السمات البارزه لکتابه المرأه فی تمثیل فکرتها خلال السیره الذاتیه. وتوصّلت إلی نتائج أهمّها؛ إنّ رضوی -الکاتبه المثقّفه التی تتحدث عن النساء اللاتی أثّرن فی حیاتها- تطمح للإشاره إلی دور الثقافه والاجتماع فی تکوین هویه المرأه العربیه. وهی المثقّفه التی ترکّز علی حضور النساء ودورهنّ فی المجتمع العربی. أمّا هاجس رضوی الرئیس فی قضیه المرأه العربیه فهو الاهتمام ب تعلیم المرأه العربیه. رضوی هی التی تبیّن أفکارها الرئیسه بالنسبه إلی المرأه بصوره مکرره. وذلک للبحث علی إصلاح وتطوّر المجتمع العربی فی مجال قضیه تعلیم البنات وزواجهنّ المبکر، عدم الثقه بالنفس، غیاب النساء فی الکتب بسبب هیمنه الأدب الذکوری، وخوف المرأه العربیه من الإقبال علی الکتابه عن ذاتها بسبب الحرمان الذی قد أصاب المجتمع العربی.
۷۸.

سیمیائیه العنوان فی قصیدتی "شب گیر" لأحمد شاملو و"لیل یفیض من الجسد"لمحمود درویش (دراسه مقارنه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۲۰ سال ۱۴۳۴ شماره ۱ 19-38
تعداد بازدید : ۳۱۷ تعداد دانلود : ۷۲۸
اهتم السیمیائیون فی النقد الحدیث بعنوان النص الأدبی اهتماماً واسعاً إذ أنّه الإشاره الأولى التی تواجه المتلقی، کما أنّه قد یکون مفتاحاً دلالیاً یختزل بناء النص فی کلمه أو عده کلمات، ومن خلاله یلج القارئ إلى أعماق النص لکشف دلالاته واستکناه معناه وفک شفراته ورموزه. ویمکّن القارئ من معرفه هویه ومضمون النص الذی یعنونه. لقد کان ل لیوهوک، وجیرار جینیت، وهنری میتران، وشارل غریفل و روجر روفر وغیرهم من النقاد الغربیین أثر کبیر فی فتح هذا المجال أمام النقاد المعاصرین لدراسه العنوان تعریفاً وتحلیلاً؛ حیث تناولت الدراسات المعاصره العنوان بالتحلیل والنقد بشکل ملفت للنظر وخاصه فی الآونه الأخیره. وقد قمنا فی هذا المقال بدراسه عنوان قصیده "شب گیر" للشاعر الإیرانی أحمد شاملو، وعنوان قصیده "لیلٌ یفیض من الجسد" للشاعر الفلسطینی محمود درویش، ومقارنه دلاله کلمه "لیل" فی عنوان کلا القصیدتین. ویتبع المقال المنهج الوصفی – التحلیلی، فی ضوء الأدب المقارن وضمن المدرسه الأمریکیه. إنّ نتائج دراسه وتحلیل هاتین القصیدتین تظهر أنّ مفردات "لیل" جاءت کدلاله رمزیه على سوء وتدهور الأوضاع فی المجتمعین الذین یعیش فیهما کلا الشاعرین.
۷۹.

الواقعیه الجدیده ومکوّناتها فی روایه "نجمه أغسطس" لصنع الله إبراهیم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۲۱ سال ۱۴۳۶ شماره ۱ 57-79
تعداد بازدید : ۳۱۴ تعداد دانلود : ۱۷۰
استدعت ظروف مصر الجدیده بعد منتصف القرن العشرین ضروره إعاده التفکیر فی مختلف المقولات الفنیه والفکریه السائده، وفی هذا الإطار أخذ الواقعیون الجدد یبحثون عن أسالیب أکثر ثراء فی التعبیر عن الواقع الجدید بغیه الاقتراب من الواقع أکثر فأکثر. یعتبرصنع الله ابراهیم من الواقعیین الذین رأوا أنّه آن الأوان للخروج من الأنماط التقلیدیه المستهلکه، والکتابه برؤیه واقعیه جدیده تختلف عن واقعیه الجیل السابق. تمکّن هذا الروائی فی روایته «نجمه أغسطس»(1974) من کشف النقاب عن تناقضات الحاضر وسلبیاته، بالإمعان فی تفاصیل وقائع الحیاه الیومیه، وبالابتعاد عن التدخل فی الأحداث. تکشف دراسه عناصر الروایه عن غیاب البطل وظهور عدد کبیر من الشخصیات التی تبقی طیله الروایه مسطحه وغیر نامیه. إنّ الزمن طبیعی، تتکرر الأیام بصوره تکاد تکون متشابهه، ویختفی الاسترجاع الداخلی والاستباق. تزخر الروایه بأماکن متنوعه، لکل منها فاعلیتها فی خدمه الحدث الروائی، کما تخلو من الحبکه التقلیدیه المتّسمه بالصراع والعقده ثم حلّها. تعالج الدراسه، الوقعیه الجدیده ومکوناتها فی الروایه من خلال تسلیط الضوء علی مضمونها وعناصرها الروائیه؛ والمنهج الذی تتبعه تکاملی، إذ تستعین بآراء نقاد ومنظّرین أهمهم ألان روب جرییه، لإخراج النتائج بشکل وصفی- تحلیلی.
۸۰.

المناسبات العائلیه وفجوه الأجیال فی الروایه الجزائریه المعاصره على ضوء تحلیل الخطاب الفوکوی؛ روایه "الساق فوق الساق فی ثبوت رؤیه هلال العشاق" لأمین الزاوی نموذجاً(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اضاءات نقدیه سال یازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۳ 107 - 126

کلید واژه ها: تحلیل الخطاب فجوه الأجیال سلطه الأب أسره النواه الروایه الجزائریه أمین الزاوی الساق فوق الساق فی ثبوت رؤیه هلال العشاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۹ تعداد دانلود : ۱۸۴
ازدادت حده الخلافات حول الآراء بین مختلف أجیال الأسره بعد ظهور التغییرات الجذریه إبان الثوره الصناعیه فی العالم وبعد نمو المستویات المعیشیه والاقتصادیه فی حیاه الناس وکذلک بعد تطور التعلیم والاستقلال النسبی بین أفراد الأسره التی تزامنت کلها مع زوال نظام الأسره النواه التی کان لها رأس واحد وهو الأب عمومًا، حیث أدت إلى تکوین تغییرات ملحوظه وفجوه عمیقه نعرفها الیوم باسم فجوه الأجیال. قدم میشیل فوکو فی القرن العشرین، نظریه واسعه تدعى "تحلیل الخطاب" وأکد فیها على أن الألفاظ تملک معان مختلفه فی مختلف المواقف فیمکن دراسه اختلاف المواقف بین الأجیال المختلفه على أساس تحلیل الخطاب الفوکوی بأن هذه الخلافات تنبع من اختلاف المواقف، وبما أن الروایه على صله بالمجتمع، فنحاول فی هذا المقال دراسه العلاقات بین الأجیال وکذلک العلاقات الأسریه ومعالجه الفجوه الجیلیه بین أعضاء الأسره فی الروایه الجزائریه المعاصره من خلال تناول روایه "الساق فوق الساق فی ثبوت رؤیه هلال العشاق" لأمین الزاوی. یعتمد أسلوب البحث فی هذا المقال على المنهج النقدی ونعتزم استکشاف وتفسیر کیفیه ومدى تأثیر تغیرات المجتمع على المناسبات العائلیه والخطاب السائد فی الأسره والمجتمع ضمن الروایه المعاصره ونستمد فی دراستنا من تحلیل الخطاب لمیشیل فوکو. فالخطاب عنده هو مجموعه من الافتراضات التی تجسد مفهومًا عامًا ویستخدم لمعرفه العوامل الخارجه من إطار النص وتأثیرها على المضمون وهو یعتبر طریقه نوعیه وموضوعیه لتحلیل النص. لذلک لعل من أهم النقاط التی یمکن ذکرها نتیجه لهذا المقال هو استقلال أفراد الأسره وبالتالی تعبیرهم عن الشعور الداخلی والمواقف الشخصیه بحریه أکثر ونتیجه لذلک حدثت خلافات بین الأجیال والآراء المختلفه، کما أن الصراع بین التقلید والحداثه یغذی هذه الخلافات.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان