آسیه ذبیح نیا عمران

آسیه ذبیح نیا عمران

مدرک تحصیلی: دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور یزد

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۶۶ مورد.
۴۱.

تحلیل تطبیقی «بوف کور» هدایت و رمان «زوربای یونانی»کازانتزاکیس(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جستارنامه ادبیات تطبیقی سال اول پاییز ۱۳۹۶ شماره ۱ 1 - 29

کلید واژه ها: ادبیات تطبیقی رمان انتقادی- فلسفی بوف کور زوربا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۶ تعداد دانلود : ۶۲۳
در میان ادبیات داستانی ملل مختلف گاه آثاری یافت می شودکه هم از نظر موضوع و درون مایه و هم از نظر ساختار و نحوه روایت بسیار به یکدیگر شبیه اند. بی گمان آن چه در تعامل و گفت وگوی میان آثار ادبی کشورها می تواند اهمیتی بیش تر داشته باشد، آثاری هستند که در مسیر اقبال و توجه عام و خاص نقشی بنیادین در جریان سازی ادبی و همراهی با تحولات فکری و اجتماعی ملّت خویش دارند. رمان ِمشهور «زوربای یونانی»(1946م) نوشته نیکوس کازانتزاکیس(1883- 1957م) و بوف کور صادق هدایت در ادبیات ایران، در این جایگاه ادبی قرار دارند. بنابر اهمیت این دو رمان در ادبیات داستانی یونان و ایران و شباهت های کم نظیر ساختاری و محتوایی میان آن دو و اقبال گسترده نویسندگان و خوانندگان حرفه ای و دانشگاهی در دو کشور تلاش شده تا با رویکرد تحلیلی- تطبیقی به واکاوی این دو اثر بپردازیم. از نتایج تحقیق برمی آید که دو رمان یادشده هم از نظر روایت خیام وار و انتقادی یا بدبینانه به زندگی و گرایش شدید به انزوا و مرگ اندیشی و هم از نظر ساختاری و روایتگری بسیار به یکدیگر شبیه هستند.  
۴۲.

سیمای جامعه در نامه تاریخی تنسر حکیم (عصرساسانیان)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال یازدهم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۴۳

کلید واژه ها: نامه تاریخی تنسر محتوا و مضمون اخلاق دینی اخلاق در خانواده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۰ تعداد دانلود : ۳۱۳
تنسر پارسایی افلاطونی مذهب بود که سلطنت را رها کرده و گوشه نشینی اختیار کرده بود. او بنابر روایت های متون پهلوی از جمله کسانی است که نقش بسزایی در بر تخت نشستن اردشیر ساسانی داشت و با یاری نامه اندرزی خود، تدبیر خویش را به او عرضه کرد. این زاهد بی محابا آراء وعقایدِ مذهبی، جامعه شناسی، سیاسی، اجتماعی، خانوادگی و غیره خود را مطرح می ساخت. با مطالعه این نامه اندرزی می توان به میزان دانش وتسلط ِ این شخصیت به مسایل گوناگون دینی، اخلاقی و غیره پی برد. زبان تنسر در نامه اندرزی جسورانه است، و مخاطب هیچ شک، تردید و ناخالصی در گفته های وی نمی یابد. هرآن چه که روح بلند ِاو را آزارمی دهد برکاغذ روان می سازد و بدون ترس و نگرانی و باشور وحال مسایل ِ متعدد را مط رح می کند. در فحوای این نامه ان درزی، به وضوح م ی توان نویسنده ای روشنفک ر و اندیشمند را یافت که با پشتوانه غنی دینی و فرهنگی می نویسد. مطالعه این نامه تاریخی، حظی وصف ناپذیربه مخاطب می بخشد که می تواند راهنمای مسیر زندگی او باشد. ابن اسفندیارِکاتب، از نویسندگان اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم، نامه اندرزی تنسر را به پارسی ترجمه کرد. در ترجمه و روایت ابن اسفندیار، نامه اندرزی تنسر از سه بخش: عنوان آغازین، متن اصلی و ختمِ مکتوب تشکیل می شود، که هر کدام از این سه بخش، ارکان فرعی را نیز در بر می گیرند. هدف مقاله حاضر بررسی مضمون و درونمایه نامه اندرزی تنسر است.
۴۳.

بررسی تطبیقی ژنر فانتزی در آلیس در سرزمین عجایب و هلی فسقلی در سرزمین غول ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ویژه نامه نامه فرهنگستان (ادبیات تطبیقی) سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۱۳)

کلید واژه ها: ادبیات تطبیقی آلیس در سرزمین عجایب هلی فسقلی ژانر فانتزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱۷ تعداد دانلود : ۲۵۷۴
در میان ادبیات داستانی ملل مختلف گاه آثاری یافت می شود که هم از نظر موضوع و درون مایه و هم از نظر ساختار و نحوه روایت، بسیار به یکدیگر شبیه اند. بی گمان آنچه در تعامل و گفت وگوی میان آثار ادبی کشورها می تواند اهمیتی بیشتر داشته باشد، آثاری هستند که در مسیر اقبال و توجه عام و خاص نقشی بنیادین در جریان سازی ادبی و همراهی با تحولات فکری و اجتماعی ملّت خویش دارند. جستار حاضر با هدف مقایسه و تطبیق ژانر فانتزی در دو اثر فوق العاده کودکانه آلیس در سرزمین عجایب، از لوئیس کارول، استاد دانشگاه آکسفورد و هلی فسقلی در سرزمین غول ها، از شکوه قاسم نیا تلاش دارد تا وجوه تشابه و تفاوت فانتزی در ایران و غرب را به نمایش بگذارد. روش تحقیق در پژوهش ِمذکور کتاب «درآمدی بر مطالعات ادبی تطبیقی» زیگبرت سالمُن پراوِر است. رویکرد دهگانه او در مطالعات تطبیقی کمک می کند تا بستر مناسبی برای شناخت بهتر ادبیات ملی و خارجی فراهم گردد. شالوده اصلی فانتزی در دو اثر مورد بحث، بر تخیل، جادو و قدرت های مافوق طبیعی به صور گوناگون بنا نهاده شده که ریشه در ادبیات پارادوکسیکال (متناقض نما)، اساطیر، ادبیات عامه، افسانه های کهن و قصّه های پریان دارد و به اقتضای پرسش های موجود زمانه معنا و مفهوم می یابد و اوضاع فکری و فرهنگی غالب را به نمایش می گذارد؛ با این نتیجه که در کتاب هلی فسقلی، فانتزی به نوعی بازنویسی ادبیات فولکلور و افسانه های کهن است؛ اما در کتابِ آلیس در سرزمین عجایب، برآمده از نگاهی آینده گرا و برساخته تخیل جمعی روح غربی برای پناه بردن به دنیای آرمانی و وهمی است.
۴۴.

تأثیر انقلاب مشروطه بر نخستین نشریات کودک و نوجوان آن دوران

نویسنده:
منبع: علوم خبری سال پنجم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲۰

کلید واژه ها: عصر مشروطه صنعت چاپ نشریه کودکان و نوجوانان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵۴ تعداد دانلود : ۵۵۱
همز مان با آغاز انتشار روزنامه ها و مجله های فارسی، سرپرستان و سردبیران این نشریات برای افزایش مخاطبان خود به جلب خوانندگان نوجوان پرداختند و کوشیدند به بخشی از نیازهای آنان پاسخ گویند، زیرا در میان این گروه سنی از یک سو میزان سوادآموزی رو به گسترش بود و از سوی دیگر شوق بیشتری به دانستن و آگاه شدن وجود داشت. از این رو نشریاتی مانند تربیت، ادب، شکوفه و زبان زنان با آوردن مقاله های گوناگون درباره ی آموزشگاه های نو و دانستنی های عمومی و علمی دانش آموزان را به خواندن روزنامه تشویق می کردند. در پایان این دوره، با گسترش مطبوعات و توجه روزافزون روزنامه نگاران به نسل نوجوان، در فاصله بین سال های ۱۲۹۶-۱۲۹۹ ش، چهار مجله ی ویژه نوجوانان و چند نشریه ی ویژه کودکان منتشر شد که موضوع آن ها، بازتاب روشن نوخواهی و علم گرایی در میان نسل کودک و نوجوان آن دوره است. بیشتر مطالب این نشریات در زمینه های علمی و دانش همگانی نوشته شده اند. بخشی از ستون های این نشریات به مقاله های بهداشتی اختصاص داده شده است. «ادبیات» در این میان جای اندکی داشت. از میان این چهار نشریه، تنها مجله «الادب» رویکرد جدی به ادبیات داشته است. سه نشریه ی دیگر تنها چند شعر از شاعران گذشته ی ایران و یا مقاله های کوتاه ادبی به سبک کهن، چاپ کردند. نسبت به شناساندن ادبیات نو آن دوره و گسترش آن در میان نسل کودک و نوجوان بی توجه بودند. هدف اصلی از بررسی این چهار نشریه، یافتن نخستین نشانه های ادبیات روزنامه ای در میان نشریات گروه سنی کودک و نوجوان است. از این رو در هر نشریه به میزان مطالب ادبی، موضوع ها و گونه های آن و شکل طرح ادبیات برای مخاطبان، توجه شده است.
۴۵.

بررسی اندیشه کمال گرایی Bildungsroman) ) در دو رمان نوجوان: «ماهی طلا» از لوکلزیو و «حتی یک دقیقه کافیست» از صالحی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات پارسی معاصر سال ششم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 101-123

کلید واژه ها: کمال گرایی تکوین ِشخصیت ماهی طلا لوکلزیو حتی یک دقیقه کافیست صالحی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۰ تعداد دانلود : ۶۰۸
کمال گرایی(Bildung) اصطلاحی آلمانی و به معنی «رمان رشد و شکل گیری» (Formation) نوجوان است. در این گونه رمان ها، نوجوان دوران کودکی را با تجربیاتی گوناگون پشت سرمی گذارد و معمولاً با بحرانی روحی مواجه می شود، سپس به بلوغ و رشد ذهنی می رسد و از هویت و اصالت شخصیت و نیز نقشش در جهان آگاهی می یابد. در رمان کمال گرایانه «حتی یک دقیقه کافیست» از صالحی با سیرتحول شخصیتی دختر نوجوان به نام «رها» مواجهیم که در انتهای رمان به مرحله تکوین که همانا هویت گمشده خویش است، دست می یابد. در رمان نوجوانِ پُرفروش خارجی «ماهی طلا» اثر ژان لوکلزیو(متولد1940م.)، دختر نوجوان مراکشی به نام «لیلا» که در کودکی ز قبیله خود دزدیده می شود. همه عمردرجستجوی هویت گمشده خویش است. این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی با تلفیق الگو و تفکرکمال گرایی شخصیت رها ولیلا تلاش دارد به این مهم دست یابد. از نتایج تحقیق برمی آید که بسامد شخصیت «جستجوگر» و ماجراجو و کنجکاو در میان قهرمان دو داستان بیش از دیگر مصادیق درتکامل وتکوین شخصیت دو نوجوان مشهوداست.
۴۶.

«پیکرگردانی» در افسانه های جواهرالاسمار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ و ادبیات عامه سال چهارم بهار ۱۳۹۵ شماره ۸

کلید واژه ها: افسانه طوطینامه استحاله پیکرگردانی جواهرالاسمار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵۷ تعداد دانلود : ۶۷۳
پیکر گردانی تغییر شکل، ماهیت، طبیعت و نهاد موجودات حقیقی یا خیالی و به عبارتی دیگر استحاله، مسخ و دگردیسی است و معنای دیگر آن، تغییر شکل ظاهر و تغییر اساس هستی و هویت شخص یا چیزی با استفاده از نیرویی ماوراء الطبیعی است. جواهرالاسمار اثر عمادبن محمد الثغری، از نویسندگان قرن هشتم هجری و از منشیان سلطان علاء الدین، مجموعه افسانه هایی است غنایی، به زبان تمثیلی و با نثری ساده که سرشار از تازگی ها و لطایف ویژه ای است. درون مایه اصلی این کتاب مکر زنان است. راوی آن «طوطی» 100 افسانه را به مدت 52 شب نقل می کند. افسانه های متعدد و پر شاخ و برگ جواهر الاسمار از نظر ساختار و موضوع ویژگی هایی دارد. هدف از تدوین مقاله حاضر آن است که با شیوه توصیفی-تحلیلی و برمبنای چارچوب نظری تحقیق، مهم ترین انواع پیکرگردانی در روایات ِافسانه های جواهرالاسمار بررسی و تبیین شود. درمجموع
۴۷.

شرایط ِ عشق و صفات ِعاشق و معشوق در جواهرالاسمار عماد بن محمد الثغری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادب غنایی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۴

کلید واژه ها: معشوق عاشق جواهرالاسمار طوطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷۴ تعداد دانلود : ۵۸۵
عماد بن محمدالثغری، از نویسندگان قرن هشتم هجری است، کتاب «جواهرالاسمار » وی افسانه ای غنایی است که به زبان تمثیلی وبا نثری ساده نوشته شده و دارای تازگی ها و لطایف ویژه ای است. راوی «جواهرالاسمار»، « طوطی» 100 افسانه را به مدت 52 شب نقل می کند. الثغری، در مدخل و مخرج هر افسانه، شرایطی را برای عاشق و معشوق برمی شمارد که بیش تر حُکم اندرز و حِکمت گویی را دارد. هدف او نیل به عشق آرمانی و بدون هر گونه رِجس و پلیدی است. هم چنین وی مواردی را ذکر می کند تا عشق هرچه بیش تر پایدار بماند. طوطی با زیرکی در ضمن هر افسانه، اندرزی را برای شخصیت اصلی افسانه، یعنی «ماه شکرِ» عاشق نقل می کند که اغلب مؤثر می افتد و ماه شکر را به تأمل و تفکر و تجدید نظر در باب ِمعشوق وا می دارد. روش تحقیق توصیف و تحلیل کتابخانه ای است و ضرورت و اهمیت تحقیق در ناشناخته یا کمتر شناخته بودن اثر است. هدف ازتدوین مقاله ی حاضر آن است که اهمّ شرایط و صفاتی که از دیدگاه الثغری برای دوام عشق ِ میان عاشق و معشوق ضروری است و دستیابی به چنین مقوله ای را ممکن می سازد، بررسی و تبیین شود.
۴۸.

بررسی و تحلیل تقابل های دوگانه در بوف کور صادق هدایت

نویسنده:
منبع: مطالعات داستانی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۳ (پیاپی ۱۱) 39 - 52

کلید واژه ها: بوف کور هدایت تقابل های دوگانه روساخت ژرف ساخت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۴۰ تعداد دانلود : ۵۶۵
«تقابل های دوگانه» یکی از مهم ترین کارکرد ذهن جمعی بشر است، و اساسی ترین مفهوم ساختارگرایی را تشکیل می دهد. نخستین بار نیکلای تروبتسکوی، واج شناس(01890-1938 م.) از اصطلاح «تقابل های دو گانه» نام برد. از آن جایی که اساس ساختارگرایی بر تقابل های دوگانه است، در پَساساختارگرایی نیزنشانه هایی از یک حرکت متقابل، با دو پاره کردن نشانه به دال و مدلول قابل درک است. درحقیقت آواها و اندیشه ها، توده های بی شکلی هستند که در میان آن ها صورت به وجود می آید این شکل گیری با استفاده از روابط جانشینی و عناصر هم نشینی انجام می گیرد. با بررسی ساختارداستان بوف کور می توان به ساختار تفکر نویسنده ی آن پی برد. به نظر می رسد، متن داستان بوف کور تشکیل دهنده ی یک نظام فکری است که این نظام، ماتریسی از تقابل هاست.هم چنین در شرح ساختار بوف کور باید گفت که اساس این کتاب بر تقابل های متضاد و پاردوکسی است. وجود تقابل در این اثر موجب تحولاتی عظیم و گسترده گردیده و از سویی دیگر سبب شده تادر این اثر، ایده ی وحدت ازکثرت نزج و شکل بگیرد و در اصل اساس فلسفه بوف کور نیز برهمین مبناست.این پژوهش، به شیوه ی توصیفی- تحلیلی و استواری بر چارچوب نظری «تقابل های دو گانه »، می کوشد با ردگیری این کارکرد در بوف کور به این پرسش بنیادین پاسخ دهد که نظام فکری مبتنی برتقابل های دو تایی این اثر چیست؟ تقابل های دوگانه یکی از محوری ترین بنمایه در بوف کور است، که در سه حوزه تضاد، پاردوکس و توصیف قابل بررسی است.
۴۹.

مآخذِ داستان ها و افسانه های جواهرالاسمارعماد بن محمدالثغری

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی و بلاغی سال سوم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۱۲) 22 - 34

کلید واژه ها: جواهرالاسمار داستان همسانی عماد بن محمد الثغری افسانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۶ تعداد دانلود : ۱۰۱
قصه های زنجیره ای جواهر الاسمار که با شگرد قصه درقصه نوشته شده است، یکی از برجسته ترین ویژگی این مجموعه داستان است. این اثر، گرد آوری شده از قصه های به هم پیوسته وگاهی نیز به تمامی جداگانه است که در شب های پیاپی از زبان راوی بازگو می شود. شمار قصه ها برخلاف عنوان فرعی کتاب، به 40 قصه نمی رسد، بلکه « طوطی»، 100 داستان را به مدت 52 شب نقل می کند. غالب این داستان ها و افسانه ها به نوعی در طول همان داستان اصلی بیان می شوند و از نظر محتوایی نزدیک به آن است. برخی از مضامین و محتوای داستان های جواهرالاسمار عیناً در افسانه های ازوپ، افسانه های لافونتن، الهی نامه عطار نیشابوری و...دیگر نویسندگان و شاعران دیده شده یا قابل تطبیق با کلمات و عبارات این نویسندگان و شاعران است. این می تواند از باب «توارد» یا «تأثیر» یا اقتباس باشد. اغلب حکایات و افسانه های جواهر الاسمار از داستان های پنجاتنترا، هزاریک شب، سندبادنامه، بختیارنامه و...الگو برداری شده اند. جواهر الاسمار و داستان های متعدد و پر شاخ و برگ آن از نظر موضوعی همسانی نزدیکی با متون ادبی مذکور دارد که هدف ازتدوین مقاله ی حاضر آن است که اهمّ همسانی و تفاوت روایات ِداستان «جواهرالاسمار» بررسی و تبیین شود. مهم ترین و بارزترین مختصه افسانه های جواهر الاسمار «تکرار» یک بنمایه درنقل داستان های گوناگون است.
۵۰.

همسانی مضامین ِحکایات و افسانه های اندرزی «ازوپ» با آثار سعدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال ششم بهار ۱۳۹۳ شماره ۲۱

کلید واژه ها: اخلاق سعدی اندرز ازوپ فابل مقایسه و تطبیق

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی تطبیق زبان و ادبیات فارسی و ادبیات غرب
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات تعلیمی ادبیات حکمی و پندآموز
تعداد بازدید : ۲۴۲۵ تعداد دانلود : ۷۵۶
ازوپ، افسانه پردازی است که نام او با حکایات ِاخلاقی حیوانات عجین شده و به عنوان پدر فابل در غرب شناخته شده است. گرچه از زندگی او اطلاع دقیقی در دست نیست اما حکایات باقی مانده از او هم چنان مورد توجه همگان است. اغلب ۲۰۸ حکایت تعلیمی از افسانه های ازوپ در زمره فابل (= تمثیل حیوانی) قرار دارند که در آن ها هر حیوان، مثل یک تیپ از مردم است. افسانه های ازوپ مربوط به حدود قرن ششم قبل از میلاد است. شخصیت های حکایات ازوپ را حیوانات، گیاهان، انسان ها و خدایان تشکیل می دهد. به طور معمول، در پایان بیشتر این حکایات که نقش پردازان عمده آن حیوانات هستند، پندهایی بیان می شود. برخی از مضامین و محتوای آثار سعدی عیناً در افسانه های ازوپ دیده شده یا قابل تطبیق با کلمات و عبارات وی است. این می تواند از باب «توارد» یا «تأثیر و تأثر» باشد. از آن جا که فضایل و رذایل اخلاقی ریشه در ذات انسان دارد و تقریباً در تمام فرهنگ ها و زبان ها، مورد پذیرش همگان است، بسیاری از مفاهیمی که در افسانه های ازوپ آموزش داده شده در آثار سعدی هم به آن پرداخته شده است. مضامین ِآثار سعدی هم چون افسانه های ازوپ فضایل و رذایل اخلاقی را شامل می شود. در مجموع از میان حکایت های ازوپ، ۳۹ حکایتِ آن با بن مایه های شعر سعدی همسانی دارد و قابل تطبیق است. هدف مقاله حاضر بررسی و تحلیلِ حکایت های ازوپ با مضامین و درونمایه مشابه درعبارات و اشعار سعدی است.
۵۱.

داستان هوسباز پُلی برای رسیدن به بوف کور

نویسنده:
منبع: مطالعات داستانی سال سوم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۹) 41 - 53

کلید واژه ها: مقایسه هدایت بوف کور هوسباز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸۵ تعداد دانلود : ۵۷۸
داستان هوسباز و بوف کور از جمله آثاری هستند که صادق هدایت در هند نوشته است. هدایت در سال 1315 به دعوت «شین پرتو» وارد بمبئی شد و در آپارتمان وی اقامت گزید. او در این شهر ابتدا داستان کوتاه هوسباز را نوشت و سپس آن را گسترش داد و از روی آن، رمان بوف کور را نوشته و منتشر ساخت. هر دو داستان در همان سال 1315 در بمبئی منتشر شدند. اهمیت این دو داستان و شباهت های کم نظیر ساختاری و محتوایی میان آن دو نویسندگان را بر آن داشت تا با رویکرد تحلیلی- تطبیقی به واکاوی این دو اثر بپردازند. از نتایج تحقیق برمی آید که دو داستان یادشده هم از نظر انتقادی یا بدبینانه به زندگی و گرایش شدید به انزوا و مرگ اندیشی و هم از نظر ساختاری و روایت گری بسیار به یکدیگر شبیه هستند. مقاله حاضر تلاش دارد تا همانندی های هر دو داستان را با دلایل و شواهد بررسی و تحلیل کند.
۵۴.

بازخوانش بینامتنی منظومة «جمشید و خورشید» سلمان ساوجی از منظر تاریخ گرایی نو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شعرپژوهی (بوستان ادب) سال ششم بهار ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۹)

کلید واژه ها: بینامتنیت سلمان ساوجی تاریخ گرایی نو منظومة جمشید و خورشید سمبولیسم عرفانی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات روایی و داستانی گونه های کلاسیک منظومه های داستانی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی رویکردهای نقد ادبی بینامتنیت
تعداد بازدید : ۲۵۰۱ تعداد دانلود : ۱۰۲۱
در تاریخ ادبیات ایران، آثاری به مقتضیات فکری و فرهنگی زمانه آفریده شده اند که می تواند در رویکردی بازخوانشی ضمن اشاره به روانشناسی فردی و اجتماعی آن عصر، حلقه هایی از جریان شناسی ادبی در تکمیل خلأهای نگرش ساختاری باشند؛ منظومة «جمشید و خورشید» سلمان ساوجی(778ه.ق)، یکی از این آثار است که با وجود غفلت محققان؛ ظرفیتهایی قابل تأمل برای تأکید بر نگرش ساختاری و شبکه ای به آثار ادبی یک دوره دارد. این پژوهش، به کمک رهیافتهای بینامتنی و چارچوب نظری «تاریخگرایی نو»، کوشیده است با ردگیری نشانه های درون متنی و برون متنی-برخلاف باور عمومی-عرفانی بودن منظومة جمشید و خورشید را اثبات کند. مطابق دستاوردهای تحقیق، از دو ساحت می توان به اثبات فرضیة عرفانی بودن متن «جمشید و خورشید» پرداخت: نخست، رمزگشایی از شالودة بینامتنی اثر که با وجود پیوندی دیالکتیک(گفتگومدارنه) منظومه با اسطوره های ایران باستان و شاهنامه، و تقلید از زمینة غنایی و شگردهای روایی خمسه سرایی بویژه هفت پیکر نظامی؛ سرشت بنیادین اثر بیشتر به سبب تأسی از ساختار و شگردهای رمزی- عرفانی داستانهای سهروردی؛ مثل عقل سرخ و صفیر سیمرغ، سیر العباد سنایی، داستان شیخ صنعان عطار، داستان قلعة ذات الصور و جدال چینیان و رومیان در مثنوی مولانا، رنگ و بویی عرفانی دارد. دوم، از رهگذر کاربست نگرش تاریخگرایی جدید در تحلیل اثر که از همسویی ژرف ساخت این منظومه با جریان صوفیگرایانة قرن هشتم، پرده می گشاید و نشان می دهد که منظومة «جمشید و خورشید» ی نه در خلأ تاریخی و بریدگی از جریان مسلط عصر، بلکه در گفتگو با ساحت غالب فکری و فرهنگی قرن هشتم؛ یعنی عرفان گرایی آفریده شده است.
۵۵.

چیدمان فرهنگ: روانشناسی رنگ در روایت وامق و عذرا (بررسی و تحلیل روانشناسی رنگ در چهار روایت وامق و عذرای حسینی، جوشقانی و ظهیر کرمانی)

نویسنده:
منبع: چیدمان سال دوم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲

کلید واژه ها: رنگ وامق و عذرا سمبل(آرکی تایپ) گوستاو یونگ لوشر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴۰ تعداد دانلود : ۲۱۱۵
روایت های کهن که سال های سال در میان مردم سینه به سینه نقل شده و به هویت ملی و جمعی هر کشور معنا و مفهوم بخشیده، منبع عظیم و برجسته ای برای تحلیل و بررسی ویژگی های قومی، مذهبی و ملی آن به حساب می آید که این ویژگی ها در بسیاری از مواقع دربردارنده نکات ظریف و منحصربه فردی است که می توان آن ها را فقط در عادات و ویژگی های همان مردم یافت. و تنها رویکردی که می تواند ما را در بررسی و تحلیل اینگونه ویژگی ها که با ناخودآگاه هر فرد عجین شده کمک و یاری رساند تحلیل روانکاوانه، به ویژه با استفاده از آنچه که یونگ ناخودآگاه جمعی می نامد، است. به اعتقاد یونگ یک نشانه و یک سمبل (آرکی تایپ) وجود دارد. در نشانه معانی معین و آشکار هستند درحالی که در سمبل ها معانی غیر آشکار و پنهانند. که زمینه را برای بررسی رنگ نیز به عنوان یکی از این سمبل ها برای ما فراهم می کند. ما قصد داریم با توجه به موضوع این مقاله و نگاهی یونگی به بررسی رنگ در سه روایت مهم از وامق عذرا به عنوان یکی از مهمترین منابع فرهنگی کشورمان پرداخته و در ادامه با استفاده از دیدگاه لوشر به عنوان یکی از مهمترین چهره های روان شناسی رنگ این تحلیل را تکمیل کنیم.
۵۶.

بررسی معماری استحکامات در سفرنامه ناصر خسرو

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی و بلاغی سال اول پاییز ۱۳۹۲ شماره ۴ 112 - 125

کلید واژه ها: سفرنامه ناصر خسرو دیوار شهر باره دروازه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۰ تعداد دانلود : ۱۵۷
حکیم ناصر خسرو قبادیانی در سال 427 ه.ق، براثرخوابی که در جوزجانان دید عزم سفرحجاز کرد. سفر او هفت سال به طول انجامید؛ کتاب سفرنامه ره آورد اوست؛ که از حیث اطلاعات معماری و شهرسازی برخی جوامع از متون معتبرفارسی است. او علم معماری و شهرسازی به معنای امروزی را نخوانده بود؛ اما طی سفر، درباره نوع استحکامات و سیستم تدافعی شهری برخی شهرها و دیه ها، هرچه راکه دیده و شنیده، درست یا نادرست،واقعیت یا افسانه وخوش یا ناخوشایند، همه را ثبت و یادداشت کرده و از مسایلی سخن گفته که در آن دوران حایز اهمیت بود. این مقاله به شیوه توصیفی و تحلیلی نگاشته شده و روش گردآوری اطلاعات آن مبتنی برابزار کتابخانه ای است، که مباحث ذیل را شامل می شود: نوع استحکام بخشی شهرها و دیه ها، نوع مصالح به کار رفته در استحکامات، جزئیات معماری استحکامات، برخی تزئینات به کار رفته در معماری آنها، تأثیر سیستم تکنیکی (و یا تاکتیتیکی) حمله و دفاع در معماری و شهرسازی
۵۷.

معماری شعر

نویسنده:
منبع: چیدمان سال دوم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳

کلید واژه ها: زبان ساختار شعر نو فرم معماری شعر حجم یدالله رؤیایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷۶ تعداد دانلود : ۹۳۷۹
با سروده شدن افسانه نیما در سال 1301 ه .ش -به تعبیری- سنگ بنای شعرنوی ایران نهاده می شود. زبان و بیان نیما غیرمستقیم است، به دلیل اینکه از نظر او شاعر باید حالات فردی، اجتماعی و انسانی را در میان سمبل ها، تشبیهات و استعارات مبتنی بر جلوه های طبیعت ببیند. او نه تنها در شکل که در محتوا نیز تحول ایجاد می کند. سال ها بعد از نیما، تندرکیا (تاحدودی) و هوشنگ ایرانی در مقیاسی گسترده، قلمرو شعر نو ایران را با شعر آزاد جهان هم اقلیم می کنند و در مدتی اندک، تمامی امکانات شعر نو به عرصه اختیار گویندگان وارد می شود. و پس از آن ها احمدرضا احمدی با مجموعه شعر«طرح» پایه گذار موج نو می گردد و در همین سال هاست که مانیفست شعر حجم موجودیت گونه ای از شعر را اعلام می کند که هم چنان یدالله رؤیایی پرچم دار آن است و این گونه شعر معاصر فارسی با تکیه بر ظرفیت های زبانی و نگاه ویژه به استعاره رابطه آن با واقعیت در هر کلمه و توجه خاص به ساختار و فرم چینش کلمات به حجم یا اسپاسمان می رسد. همچنین فرم یک ویژگی اساسی و دیداری در معماری مفهمومی است، که در هیچ هنری به غیر از آن نمی تواند جمع بسته شود. معماری فرم را به عنوان یک ویژگی مهم و اساسی در ذات خود درونی می کند.
۵۸.

بررسی وتحلیل عناصر ِ داستان ِ غنایی حُسن و دل سیبک نیشابوری

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی و بلاغی سال اول بهار ۱۳۹۲ شماره ۲ 81 - 91

کلید واژه ها: حسن و دل عقل عشق داستان غنایی عناصر داستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵ تعداد دانلود : ۱۰۷
مولانا محمدبن یحیی سیبک نیشابوری ، ازشاعران و نویسندگان قرن نهم هجری است، وی کتاب «حُسن و دل» را به سال 840 ه ق ، ساخته است. حُسن و دل داستانی است غنایی که به زبان سمبولیک وبا نثری مسجع نوشته شده و دارای تازگی ها و لطایف ویژه ای است. چنان که از متن داستان برمی آید انگیزه ی این تصنیف، نمایش ِتلاشی است پُرحادثه برای دستیابی به « آب حیات» که نویسنده پس از عرض تأویلاتی بسیار و در مسیر این تلاش ها آدمی را به مقصد رهنمون می کند و اما در این نمایش، صحنه، تن و جان آدمی است، بازیگران، اعضای آن. دراین داستان بسیاری ازجنبه هاوعناصرداستانی متعارف درادبیات داستانی دیده می شودکه هدف این مقاله بررسی و تحلیل فراوانی عناصرداستانی نظیر : زاویه دید، طرح،ساختار،اندیشه وتم،کشمکش،شخصیت و شخصیت پردازی،گفت وگو وزمان مکان است. گویی این داستان با بهره مندی ازفنون عناصر داستان پردازی نوین بیان شده است. هم چنین پرداخت عناصرداستانی دراین داستان به گونه ای است که مخاطب در برخورد باآن به مثابه یکی از شخصیت های داستان حضور فعال دارد. مقاله حاضربه منظوربررسی وتحلیل حُسن ودل سیبک نیشابوری،به شیوه ی کتابخانه ای نوشته شده است ویافته های پژوهش به شکل توصیفی وتحلیلی ارائه شده اند.
۵۹.

بررسی وتحلیل ِداستان ِ غنایی حُسن و دل سیبک نیشابوری و رمان گُل سرخ

نویسنده:
منبع: مطالعات داستانی سال اول پاییز ۱۳۹۱ شماره ۱

کلید واژه ها: عقل عشق دل سیبک نیشابوری حسن گل سرخ دولوریس دومونگ

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات روایی و داستانی گونه های کلاسیک داستانهای بلند منثور
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی تطبیق زبان و ادبیات فارسی و ادبیات غرب
تعداد بازدید : ۱۴۵۸ تعداد دانلود : ۶۹۱
مولانا محمدبن یحیی سیبک نیشابوری ، ازشاعران و نویسندگان قرن نهم هجری است، وی کتاب «حُسن و دل» را به سال 840 هـ ق ، ساخته است. حُسن و دل داستانی است غنایی که به زبان سمبولیک وبا نثری مسجع نوشته شده و دارای تازگی ها و لطایف ویژه ای است.نمونه داستان حُسن ودل سیبک درمغرب زمین رمان مشهور گل سرخ اثرنویسندگان «دو لوریس»و«دومونگ»(قرن سیزدهم میلادی) است. چنان که از متن داستان ِ حُسن و دل و رمان گل سرخ برمی آید انگیزه ی تصنیف، در هر دو داستان نمایش ِتلاشی است پُرحادثه که در این نمایش، صحنه ، تن و جان آدمی است، بازیگران، اعضای آن! حُسن ودل ، بی شک ، یکی ازشاهکارهای غنایی ادب ایران است. چنین اثرژرفی درکنار التذاذ هنری حاصل ازآن،توانایی آن راداردکه همواره مورد بازاندیشی وتأمل قرارگیردتا بدین وسیله بتوان باژرف اندیشی وغوردرساختمان، محتوای درونی وسایر توان های ساختاری نهفته درآن ، موارد ارزشمندی رایافت. هدف ازتدوین این مقاله آن است که مضامین مشترک دو داستان «حُسن ودل » و رمان «گل سرخ » با هم بررسی شود؛ازآن جایی که این دو اثر با وجود این که یکی درایران ودیگری دراروپا تدوین شده است، همسانی بسیاری باهم دارند ، مقاله تلاش داردتا همانندی این دو اثر را تبیین نماید ؛ به همین دلیل محورکلی این مقاله بررسی امکانات نهفته در این دو اثر است.
۶۰.

تعلیم الگوی حکومت در کلیله و دمنه و گلستان سعدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال چهارم بهار ۱۳۹۱ شماره ۱۳

کلید واژه ها: عدالت کلیله و دمنه گلستان سعدی کشورداری رعیت پروری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۲۴ تعداد دانلود : ۹۳۶
نویسندگان کتاب های «کلیله و دمنه» و «گلستان» سعدی، هر یک به گونه ای در طرح مسألة حکومت و ضرورت تشکیل دولت های سیاسی تأکید ورزیده اند. در هر دو اثر مذکور، مسألة آیین کشورداری، حکومت، شیوه و راه های آن قابل بررسی است. رعایت ِاصول و موازین اخلاقی در کشورداری هم چون عدالت، رعیت پروری و امثال آن، پیوندی استوار با شیوة شخصی شاهان دارد و حتی این امر در منابع تاریخی ایران نیز نمود فراوانی دارد. «کلیله و دمنه» و «گلستان» نیز هریک به سهم خویش تأثیر عمده ای دارند. سعدی در «گلستان» یک باب را به سیرت پادشاهان اختصاص میدهد و نکات مهمی را در این زمینه متذکر میشود. در کتاب «کلیله و دمنه» نیز این امر به گونه ای دیگر و با زبان حیوانات بازگو میشود. نویسندگان هر دو کتاب «کلیله و دمنه» و «گلستان»، در صدد چاره برای رفع مشکل های مردم و دفع ستم و فساد و تباهی هستند. در هر دو اثر، حکومت ظالمانه ناروا دانسته شده و برای ریشه شناسی ناهنجاری حکومت ها، الگویی مناسب ارائه میشود که در صورت تحقق آن ها، سعادت دنیا و آخرت مردم تأمین میشود. در نظر نویسندگان هر دو اثر، هر گونه رفتار پادشاه، عوامل حکومت و صاحبان حرفه و پیشه، به شرط این که غفلت از خداوند نباشد و در جهت رضای حق و شفقت بر خلق باشد شایسته و سازنده است. نویسندگان هر دو اثر، برای رسیدن به الگوی برتر حکومتی، نگرشی اسوه گرا دارند و برای نشان دادن نمودار عینی آن به آموزه های دینی تکیه می کنند و بر اهتمام به امور دنیا و دین تأکید میورزند. هر دو اثرعدالت محوری و رعیت پروری را مهم ترین رکن حکومت صالح به شمار میآورند. این مقاله به منظور تبیین شیوه های حکومتی عادلانه و با تکیه بر عدالت، در «کلیله و دمنه» و «گلستان» تدوین شده و یافته های پژوهش به شکل توصیفی وتحلیلی ارائه شده اند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان