مرتضی اسماعیل نژاد

مرتضی اسماعیل نژاد

مدرک تحصیلی: دانشیار جغرافیا، اقلیم شناسی، دانشگاه بیرجند

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۸ مورد.
۱.

ارزیابی تاب آوری شهرستان زاهدان در برابر بحران آب و خشکسالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال بیست و سوم بهار ۱۴۰۲ شماره ۶۸ ۳۶۴-۳۴۵

کلید واژه ها: تاب آوری خشکسالی ارزیابی بحران شهرستان زاهدان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 103 تعداد دانلود : 718
وقوع خشکسالی های اخیر در ایران و شدت خسارت های وارد شده از ادامه آسیب پذیری نقاط شهری و روستایی حکایت می کند. در زمان حاضر مدیریت خشکسالی در کشور ما، بر مبنای مدیریت بحران صورت می گیرد و بدین ترتیب به کاهش تاثیرات و آمادگی در برابر خشکسالی توجه چندانی نمی شود. بنابراین هدف این پژوهش ارزیابی تاب آوری شهرستان زاهدان در برابر بحران آب و خشکسالی است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی و تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش را تمام خانوارهای شهرستان زاهدان تشکیل می دهد که براساس سرشماری سال 1395 دارای 168480 خانوار(672589نفر) می باشد. از میان سرپرستان خانوار حجم نمونه ای با استفاده از فرمول کوکران به تعداد 383نفر به صورت تصادفی انتخاب شد. برای تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش از آمارتوصیفی و آماراستنباطی استفاده گردید. نتایج آزمون تحقیق نشان داد که وضعیت تاب آوری اقتصادی، اجتماعی و نهادی در شهرستان زاهدان به ترتیب با میانگین 815/2، 873/2 و 886/2 پایین تر از میانگین مطلوب (3) است و شهرستان زاهدان از نظر تاب آوری در برابر خشکسالی و بحران آب در وضعیت مناسبی قرار ندارد و این شهرستان مشکلات بسیار زیادی در زمینه آب در نقاط روستایی و شهر زاهدان دارا است. در نقاط روستایی بحران کم آب و خشکسالی خسارت های زیادی به کشاورزان و دامداران وارد ساخته است. اثرات بحران آب بر ساختار اقتصادی، اجتماعی و محیطی روستاها بسیار منفی بوده که باعث مهاجرت روستاییان به شهر زاهدان شده است.
۲.

شناسایی عوامل محرک گسترش و رشد آتی محدوده های شهری (نمونۀ موردی: گسترش محدودۀ شهر زاهدان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه ناحیه ای سال ۲۱ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۴۲) 142 - 105

کلید واژه ها: رشد شهر مدلسازی شبیه سازی مدل SLEUTH - 3R شهر زاهدان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 610 تعداد دانلود : 280
اهداف: هدف این پژوهش ارزیابی و شناسایی روند الگوهای تاریخی رشد شهر، شبیه سازی و پیش بینی اندازه و نحوه رشد آینده شهر زاهدان است؛ و به دنبال بررسی و شناسایی عوامل مداخله گر در تعیین جهت هوشمندانه محدوده های شهری و قصد پاسخ گویی به این سوال کلیدی است؛ که رشد محدوده شهری زاهدان مطابق با الگوهای تدارک و برنامه ریزی شده و همسان با جمعیت است یا خیر؟روش: پژوهش حاضر از طریق جمع آوری داده های اسنادی و تصاویر سنجش از دور ماهواره لندست طی دوره-های ده ساله زمانی از 1370 تا 1400 و کاربست مدل SLEUTH-3R جهت بررسی روند رشد محدوده شهر در گذشته و پیش بینی آینده آن تا سال 1430 و استفاده از نرم افزارهای تخصصی تجزیه و تحلیل داده های مکانی GIS و Envi انجام شد.یافته/نتایج: نتایج نشان داد روند رشد تاریخی شهر زاهدان بیشتر براساس رشد ارگانیک، رشد براساس گرایش به جاده و رشد مناطق شهری به صورت لبه ای و رشد آتی شهر به صورت درونی و سپس در کناره های بافت موجود خواهد بود. نتایج رشد آینده شهر زاهدان نشان داد
۳.

آمایش منطقه ای روستاهای پیراشهری با تأکید بر توسعه صنعت گردشگری (مورد: روستاهای پیرامون نیکشهر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: توسعه فضاهای پیراشهری سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۷) 235 - 248

کلید واژه ها: آمایش منطقه ای روستاهای پیراشهری گردشگری نیکشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 11 تعداد دانلود : 275
در عصر پسامدرن و امروزی شاخص های توسعه به سوی چندبعدی شدن رفته و از بخشی بودن فاصله زیادی گرفته که در این میان صنعت گردشگری یکی از بااهمیت ترین ابعاد توسعه به شمار می رود. در این راستا، هدف پژوهش حاضر آمایش منطقه ای روستا های پیراشهری با تأکید بر توسعه صنعت گردشگری در نیکشهر می باشد. تحقیق حاضر برحسب هدف، یک تحقیق کاربردی، برحسب نحوه گردآوری داده ها یک تحقیق توصیفی و غیرآزمایشی می باشد و درنهایت حسب نحوه اجراء، از نوع پیمایشی می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل اعضای شورای روستا، دهیاران و بخشداران روستاهای پیراشهری نیکشهر (تهرک، خیرآباد، زهک، نوک آباد و هیتان)، می باشد. حجم نمونه نیز بر اساس نمونه گیری هدفمند 50 نفر تعیین شد. جهت تجزیه وتحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS و مدل های FARAS، FBMW، WASTPAS، استفاده شد. نتایج آزمون همبستگی گویای عدم ارتباط بین توسعه صنعت گردشگری و آمایش منطقه ای روستا های پیراشهری می باشد، همچنین نتایج مدل FARAS نشان داد که از بین عناصر گردشگری، خدمات با وزن 434/0، بالاترین میزان اهمیت را در روستا های پیراشهری نیکشهر به خود اختصاص داده است. نتایج مدل FBMW نشان داد، در عملکرد فضایی عنصر های اطلاعات و خدمات، به ترتیب روستا های خیرآباد، نوک آباد، هیتان، تهرک و زهک، در عملکرد فضایی عنصر های حمل ونقل و تبلیغات، به ترتیب روستا های خیرآباد، هیتان، نوک آباد، تهرک و زهک بالاترین و پایین ترین رتبه را به خود اختصاص داده اند. درنهایت نتایج مدل WASTPAS به منظور رتبه بندی روستا های پیراشهری با تأکید بر جاذبه های تاریخی و طبیعی نشان داد، روستای خیرآباد در هر دو جاذبه تاریخی-فرهنگی و طبیعی بالاترین رتبه را به خود اختصاص داده است.
۴.

تحلیل فضایی مخاطرات طبیعی با تأکید خشکسالی و سنجش ظرفیت سازگاری (مطالعه موردی :سکونتگاههای روستایی، شهرستان رزن، استان همدان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۱۷ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۵۹) 479 - 490

کلید واژه ها: خشکسالی شهرستان رزن شاخص های خشکسالی سازگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 17 تعداد دانلود : 451
استان همدان از جمله کانون هایی است که دارای تنوع و فراوانی مخاطرات طبیعی است؛ بنابراین، واکاوی و پایش آنها از جمله خشکسالی که مستقیم با معیشت کشاورزان سرکار دارد، از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف این پژوهش تحلیل فضایی مخاطرات طبیعی با تأکید بر خشک سالی و سنجش ظرفیت سازگاری روستاهای شهرستان رزن می باشد. این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی و با با استفاده از ابزار پرسشنامه و پیمایش میدانی به ارزیابی و سنجش ظرفیت سازگاری کشاورزان با خشکسالی پرداخته است. در گام نخست با استفاده از شاخص های مختلف رفتار خشکسالی در منطقه شناسایی و در مرحله دوم استراتژی های سازگاری با خشکسالی توسط کشاورزان تدوین گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که شاخص SPI از نظر جداسازی سال های خشک و تفکیک دوره های خشکسالی نسبت به سایر شاخص ها روش مناسب تری در پهنه بندی سرزمینی خشکسالی به شمار می رود و بررسی استراتژی های سازگاری کشاورزان در سکونت گاههای روستایی شهرستان رزن بیانگر این بود که میزان استفاده جامعه محلی از روش های سنتی یا بومی جهت سازگاری با شرایط خشکسالی زیاد می باشد. میزان استفاده از روش های سنتی یا بومی و روش های نوین و مدرن جهت سازگاری با شرایط خشک سالی با استفاده از آزمون دوجمله ای مورد آزمون و سنجش قرار داده شده است و نتایج حاصل از آمار استنباطی حاکی از آن است که به طور کلی میزان استفاده از روش های سنتی یا بومی جهت سازگاری با شرایط خشک سالی زیاد می باشد همچنین میزان استفاده از روش های نوین و مدرن جهت سازگاری با شرایط خشک سالی متوسط می باشد.
۵.

تحلیل میزان خطرپذیری فضاهای بی دفاع شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مورد مطالعه: شهر زاهدان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه جغرافیای انتظامی سال دهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۳۷ 1 - 26

کلید واژه ها: فضاهای بی دفاع تحلیل فضایی سیستم اطلاعات جغرافیایی شهر زاهدان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 628 تعداد دانلود : 538
  امروزه فضاهای بی دفاع، یکی از مسائل جدی در محیط های شهری است که احتمال وقوع جرم و ناهنجاری اجتماعی در آن ها بیشتر است. این فضاها زمینه را برای وقوع جرائم مکان-مبنا تسهیل می کند؛ ازاین رو، شناسایی این فضاها، برای اتخاذ تدابیر پیشگیرانه و کاهش زمینه وقوع جرم، ضروری است؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر، شناسایی، تحلیل میزان خطرپذیری فضاهای بی دفاع شهر زاهدان است. پژوهش حاضر، از نوع کاربردی-توسعه ای و روش آن از نوع توصیفی-تحلیلی بر پایه روش های گرافیک مبنا است. متغیرهای اکتشافی پژوهش شامل تراکم جمعیت و ساختمان، گروه های درآمدی، کیفیت شبکه معابر، کیفیت کالبدی بافت های شهری، انسجام اجتماعی محله ها، قیمت زمین و ساختمان و کاربری اراضی است. برای تحلیل اطلاعات از فنون «جی آی اس»  همچون روش مرکز متوسط، بیضی انحراف معیار، خودهمبستگی فضایی برای تحلیل های فضایی و از روش رگرسیون وزنی جغرافیایی برای تبیین همبستگی بین متغیرها استفاده شده است؛ ازاین رو در شهر زاهدان (۴۲) مکان (فضاهای بی دفاع) از طریق برداشت میدانی شناسایی شد. نتایج نشان داد که فضاهای جرم خیز در مکان هایی با گستردگی کمتری به وقوع می پیوندند و گرایش به تمرکز در محدوده های خاصی دارند؛ به طوری که به سمت شمالی و جنوبی از تعداد این فضاها کاسته می شود. همچنین، فضاهای بی دفاع دارای خودهمبستگی فضایی هستند و به صورت خوشه ای و نامتوازن در سطح منطقه توزیع یافته اند. در نتیجه، محدوده های خاصی محل تمرکز فضاهای بی دفاع مورد بررسی است و از الگوی متمرکز پیروی می کند. همچنین، بین (۸) متغیر محیطی بررسی شده پژوهش با فضاهای بی دفاع شهری رابطه معنادرای در سطح منطقه شهر زاهدان وجود دارد. یافته های حاصل از پژوهش نشان داد، توزیع فضاهای مستعد جرم در شهر زاهدان، به تمرکز و تراکم در محدوده خاص گرایش دارد.
۶.

تغییرات زمانی - مکانی باد بیشینه در نواحی ساحلی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی سال سوم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۸) 45 - 60

کلید واژه ها: باد بیشینه رگرسیون خطی تغییرات زمانی و مکانی نواحی ساحلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 729 تعداد دانلود : 616
بادهای شدید ساحلی به صورت مستقیم و یا با مواج نمودن آب های ساحلی می توانند موجب آسیب رسیدن به تأسیسات و اختلال در فعالیت های مختلف انسان از جمله کشتیرانی، بازرگانی، تفریحی و ... گردد. در این پژوهش با استفاده از داده های باد بیشینه ی ایستگاه های سواحل شمالی و جنوبی ایران، وردایی زمانی و مکانی آنها بررسی شد. بررسی آماری میانگین سرعت بادهای بیشینه نشان می دهد که در سواحل خلیج فارس، سرعت باد بیش از سایر سواحل است و همچنین تغییرات ماهانه باد بیشینه بیانگر آن است که بیشینه ی میانگین ماهانه مربوط به ماه آبان در بندر انزلی و کمینه سرعت مربوط به ایستگاه چابهار در تمام ماهها است . بطور کلی میزان تغییرپذیری ماههای فصول تابستان و پاییز کمتر از بهار و زمستان است. جهت باد بیشینه در سواحل خلیج فارس و دریای مازندران از شرق به غرب، تغییری ساعتگرد دارد. برای بررسی روند سرعت باد بیشینه از تحلیل رگرسیون خطی استفاده شد که حاکی از ناهمگونی شیب خط ایستگاهها در سواحل جنوبی و همگونی ایستگاههای سواحل شمالی با شیب مثبت است.
۷.

ارزیابی مخاطرات محیطی سواحل دریای عمان؛ یک ارزیابی مبتنی بر رویکرد مشارکتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی سال سوم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۰) 1 - 17

کلید واژه ها: شوک های اقلیمی جوامع محلی آسیب پذیری سواحل عمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 398 تعداد دانلود : 466
سواحل دریای عمان به عنوان یکی از مستعدترین نواحی در برابر بلایای آب و هوایی شناخته شده است. موقعیت جغرافیایی کشور در کمربند بیابانی و زلزله دنیا و همچنین منطقه گذار اقلیمی حارّه و جنب حارّه باعث شده است که مکرراً رویدادهای شدید محیطی مانند سیل، طوفان، خشکسالی بی بازگشت، فرسایش رودخانه، افزایش سطح دریا، گرم شدن بی بازگشت، شوری و غیره را تجربه کند. این منطقه در برابر تغییرات آب و هوایی و بلایای طبیعی ناشی از آب و هوا، انباشتی از آسیب پذیری ها را دارا است که زحمتکشان روستایی را در تله فقر گرفتار کرده است. این مطالعه، مخاطرات بالقوه ناشی از تغییرات آب و هوا، آسیب پذیری، ظرفیت، ریسک مرتبط با آن ها را در سواحل دریای عمان شناسایی کرده و استراتژی های موجود برای کاهش خطر بلایا را بررسی می کند. این پژوهش با روش ت وصی فی - تحلیلی و با استفاده از فنون میدانی و پرسشنامه ای و با استفاده از رویکرد مشارکتی به ارزیابی مخاطرات اقلیمی نواحی ساحلی پرداخته است و ابعاد آسیب پذیری، احتمال خطر، مخاطرات و ظرفیت جامعه محلی را مورد واکاوی قرار داده است. جامعه هدف روستاهای مستقر در نوار ساحلی دریای عمان از بندر کواتر تا غربی ترین نقطه ساحلی استان سیستان و بلوچستان بوده که تعداد این روستاها 15 روستا است. حجم نمونه 151 خانوار انتخاب گردید. نتایج نشان داد که مهم ترین مخاطرات اقلیمی این منطقه، سیلاب، طوفان و شور شدن منابع آب است و میزان آسیب پذیری در این روستاها بالا است. جمع آوری آب باران به وسیله هوتک ها، خلق ثروت محلی، بازتخصیص منابع، بانک آب و بورس آب در بخش کشاورزی، آگاهی از رفتار مخاطرات محیطی به ویژه اقلیمی، آموزش های فنی حرفه ای برای کسب و کارهای جدید و کمک دولت، استراتژی هایی است که می تواند آسیب پذیری این منطقه در برابر مخاطرات را کاهش دهد.
۸.

تحلیل وضعیت فعلی گردشگری پایدار قلمرو کوچ نشینان و تبیین آینده آن با تمرکز بر آمایش منطقه ای (مورد مطالعه: شهرستان نیکشهر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی قلمرو کوچ نشینان دوره دوم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۴) 53 - 64

کلید واژه ها: گردشگری پایدار قلمرو کوچ نشینان آمایش منطقه ای نیکشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 64 تعداد دانلود : 232
مقدمه: امروزه از گردشگری به عنوان موتور توسعه نام برده می شود و به دلیل اهمیتی که از نظر اقتصادی، اجتماعی دارد، روز به روز بیشتر مورد توجه قرار می گیرد، لذا استفاده از گردشگری به عنوان موتور محرکه توسعه منطقه نیازمند اتخاذ راهبردهای مناسب و منطقی متناسب با قابلیت های منطقه ای و محلی و با جهت گیری های آمایش سرزمین است.هدف پژوهش: هدف پژوهش حاضر، تحلیل وضعیت فعلی گردشگری پایدار قلمرو کوچ نشینان و تبیین آینده آن با تمرکز بر آمایش منطقه ای (مورد مطالعه: شهرستان نیکشهر)، می باشد.روش شناسی تحقیق: تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش در توصیفی- تحلیلی می باشد. جمع آوری اطلاعات به روش میدانی (پرسشنامه) است. جامعه آماری (ساکنین  شهرستان نیکشهر)، 141894 نفر، می باشد، که بر اساس نمونه گیری تصادفی و استفاده از فرمول کوکران تعداد 383 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. ابزار این تحقیق پرسشنامه است و به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS و مدلF-BMW، استفاده شد. قلمروجغرافیایی پژوهش: این پژوهش در قلمرو کوچ نشینان شهرستان نیکشهر مورد بررسی قرار گرفته است.یافته ها و بحث: نتایج آزمون تی نشان داد وضعیت کنونی، فعلی و آتی گردشگری نیکشهر نامطلوب و نامناسب می باشد. در ادامه نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن نشان داد که بین تمامی مولفه های گردشگری پایدار و مولفه های آمایش منطقه ای، رابطه مثبت و معنی داری در سطح اطمینان 99 درصد وجود دارد. در ادامه نیز با استفاده از مدل (F-BMW)، اهمیت و نقش هر یک از مولفه های آمایش منطقه ای در پیشگویی متغیر گردشگری پایدار بررسی و مشخص شد، مولفه توسعه یکپارچه و همسو با مقدار وزن 076/0، بیشترین اهمیت را به خود اختصاص داده است.نتایج: نتایج کلی نشان داد، نامطلوب بودن امور مدیریتی، وضعیت کنونی و آتی گردشگری نیکشهر، ناشی از عدم رعایت اصول آمایش منطقه ای است. زیرا هدف نهایی گردشگری در قالب آمایش منطقه ای، نیل به گردشگری پایدار، تعادل و توازن منطقه ای، توزیع مناسب فعالیت ها و استفاده حداکثر از قابلیت های گردشگری (تاریخی، طبیعی و...) در فرایند توسعه است.
۹.

واکاوی بازتاب تغییرات اقلیمی در امنیت غذایی زنان روستایی (مورد مطالعه: دهستان کوهک- اسفندک در شهرستان سراوان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه پایدار فضا دوره دوم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۵) 39-58

کلید واژه ها: امنیت غذایی تغییرات اقلیمی زنان روستایی مناطق مرزی سراوان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 754 تعداد دانلود : 482
تغییرات اقلیمی پدیده ای جهانی است اما پیامدهای محلی دارد. تاثیرات محلی تغییرات اقلیمی در منطقه مورد مطالعه با توجه به بررسی های میدانی هم متاثر از خشکسالی، هم سیلاب و هم جابجایی زمانی بارش است. یکی از نتایج این رخدادها آسیب پذیری اجتماعات محلی فقیر ساکن در روستاهای منطقه از نظر تغذیه بوده که این بحران بر زنان بیشتر تاثیرگذار بوده است؛ به نحوی که در ده سال گذشته امنیت غذایی این لایه اجتماعی بیشتر به خطر افتاده است. این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی و بررسی های میدانی آن به صورت پرسشنامه ای انجام گرفته است. پژوهش حاضر به دنبال شناخت و تبیین ادراک زنان از تغییرات اقلیمی و تاثیرآن بر امنیت غذایی روستائیان دهستان کوهک- اسفندک در شرقی ترین نقطه مرزی ایران بوده است. هدف اصلی این پژوهش سنجش امنیت غذایی در میان روستاییان دهستان کوهک اسفندک می باشد. به همین منظور نمونه آماری متشکل از 150 زن سرپرست خانوار که به روش تصادفی ساده سیستماتیک و بر اساس فرمول کوکران انتخاب گردید و نخست به صورت انفرادی به بررسی ادراک، آگاهی و نظرات آنان نسبت به موضوع و سپس به صورت گروهی بحث و مصاحبه با آنان صورت گرفت. نتایج نشان داد که در ده سال گذشته، تغییرات محسوسی در آب و هوای منطقه رخ داده و متأثر از آن وعده های غذایی برخی از خانواده ها کم شده است؛ در عین حال کیفیت و کمیت غذا در منطقه پایین آمده و سطح درآمد خانوارها نیز افت داشته و در این بین زنان بیشترین تأثیر را پذیرفته اند. اینک آگاهی از وضعیت ناامنی غذایی زنان متاثر از تغییرات اقلیمی در این منطقه، به مدیران و سیاست گذاران ملی و منطقه ای کمک می کند تا در انتخاب استراتژی های متناسب جهت بهبود وضعیت معیشت این قشر و ارتقای کارکردها و توانمندی های مردم منطقه برنامه ریزی و اقدام شایسته تری نمایند.
۱۰.

مکان یابی تاسیسات و تجهیزات نظامی بر اساس عناصر محیطی مطالعه موردی: سواحل دریای عمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال بیست و یکم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۶۱ ۱۷-۳۶

کلید واژه ها: پدافند غیرعامل سواحل عمان فعالیت های نظامی عوامل طبیعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 278 تعداد دانلود : 759
سواحل با دارا بودن تنوع جغرافیایی از نواحی مهم در جذب جمعیت و فعالیت های اقتصادی به ویژه نظامی می باشند. شناخت رفتارهای محیط طبیعی در سواحل می تواند به برنامه ریزی ها و استقرار فعالیت های نظامی کمک شایانی کند. بنابراین این پژوهش به ارزیابی نقش عوامل طبیعی (آب و هوا و ژئومورفولوژی) در مکان گزینی فعالیت های نظامی می پردازد. برای این منظور مهمترین متغیرهای تاثیر گذار در مکانیابی فعالیت های نظامی انتخاب و سپس داده های ماهانه 4 ایستگاههای هواشناسی منطقه برای دوره 30 ساله(1395-1365) جهت ایجاد پایگاه داده های اقلیمی و لایه های ویژگی های سطح زمین از جمله شیب، جهت شیب، توپوگرافی، برای شکل گیری پایگاه داده های طبیعی انتخاب و در محیط GIS ساماندهی شدند. سپس با استفاده از روش های تصمیم گیری(AHP,ANP) به ارزش گذاری معیارهای تاثیرگذر در فرایند مکانیابی پرداخته شد. در نهایت با استفاده از مدل روی هم گذاری فازی نقشه نهایی بهترین مکان های استقرار تاسیسات و تجهیزات نظامی در سواحل دریای عمان مهیا گردید. نتایج نشان داد که مکان های مناسب استقرار بیشتر در نوار ساحلی شرقی و برخی از نقاط غربی قرار دارد. هرچند می توان مکان های پراکنده ای که حداقل آسیب پذیری را داشته و در جهت اصول پدافند غیر عامل باشند،در سرار مناطق ساحلی در نقشه نهایی مشاهده نمود.
۱۱.

شناسایی روند تغییرات متغیرهای اقلیمی در مناطق کوهستانی (مطالعه موردی: ولایت بامیان افغانستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی سال دوم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ ۳۲-۱۷

کلید واژه ها: دما بارش تغییرات اقلیم بامیان افغانستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 369 تعداد دانلود : 838
ولایت بامیان افغانستان یکی از کوهستانی ترین ولایات افغانستان می باشد که در مرکز رشته کوه هندوکش قرار گرفته است. در سال های اخیر اقلیم در این منطقه بی نظم شده و منجر به تغییرات متغیرهای اقلیمی شده که پیامدهایی همچون ذوب گسترده یخچال های کوهستانی، کاهش دبی آب رودخانه ها و غیره شده است. هدف پژوهش حاضر بررسی تغییرات دما براثر گسیل گازهای گلخانه ای و نیز تغییرات بارش در مرکز بامیان (عرض جغرافیایی 75/34 درجه شمالی و 75/67 درجه شرقی) است. برای انجام این پژوهش از مشاهدات بیشینه و کمینه و دامنه دمای سالانه برای دوره آماری 2018-1987 استفاده شد. مشاهدات از مرکز ملی جو و اقیانوس ایالات متحده (NOAA) استفاده شد. مشاهدات با شگردهای ترسیمی – آماری و رگرسیون خطی مورد واکاوی قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که تغییرات قابل توجه دما طی سه دهه اخیر و در محدوده مورد بررسی رخ داده است. بیشینه، کمینه و دامنه دما به ترتیب 71/0، 34/0 36/0درجه سانتیگراد افزایش را تجربه کرده اند. میانگین، کمینه و بیشینه بارش منطقه مورد بررسی به ترتیب 6/25، 59/5 (درسال 1991) و 9/9 میلیمتر (در سال 2011) بوده است. کاهش بارندگی در دوره مورد مطالعه نیز حدود 9/6 میلی متر بوده است.
۱۲.

بررسی آماری همدیدی موج های گرمایی کم تداوم ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی سال اول تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 19-33

کلید واژه ها: موج گرما همدید ماتریس همبستگی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 293 تعداد دانلود : 903
از بین بلایای جوی، موج های گرمایی مهمترین بلایای جوّی بوده و بررسی میزان مرگ و میر سالانه ناشی از مخاطرات اقلیمی نشان می دهد که امواج گرمایی باعث بیشترین میزان مرگ و میر نسبت به دیگر رخدادهای اقلیمی می شوند. در این پژوهش مبنای محاسبات برای شناسایی امواج گرمایی ایران داده های شبکه بندی شده دماهای بیشینه ایستگاه های همدید و اقلیمی ایران می باشد که در دوره (1390-1360) برای هر روز اوضاع اقلیمی کشور را روی 7187 یاخته مشخص می سازد. در ادامه پس از برنامه نویسی در نرم افزار Mat lab روزهایی که ضریب انحراف معیار آنها بالاتر از 2 بود و حداقل 2 روز تداوم داشت توسط این برنامه از ماتریس دمای بیشینه ایران جدا و بنام امواج گرمایی ایران معرفی گردید. سپس امواج چهار روزه که گستردگی و فراوانی بیشتری داشت انتخاب و مورد تحلیل قرار گرفت. جهت مطالعه همدید موج های گرمایی از روش روز نماینده استفاده شد.کم فشار عربستان و کم فشار پاکستان مهمترین سامانه های رخداد این موج گرما بوده اند. در زمان رخداد این امواج پایداری شدیدی بر ایران حاکم است و در سطح زمین کم فشار و در سطح بالای جو پرفشار حاکم می باشد.
۱۳.

ارزیابی آسیب پذیری سکونتگاه های روستایی در مقابل مخاطرات محیطی (مورد مطالعه: شهرستان های بیرجند و خوسف)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روستایی دوره دهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۳۸) 244 - 257

کلید واژه ها: ناپایداری تحلیل فضایی مخاطرات آسیب پذیری خوسف و بیرجند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 570 تعداد دانلود : 316
رفتار مخاطرات طبیعی در طی زمان منجر به تخریب بنیان های طبیعی و انسان ساخت نقاط روستایی می گردد. تحلیل فضایی مخاطرات و ارتباط آن با محیط انسان ساخت می تواند درک فضایی ما را نسبت به روابط فضایی تبیین کند.  شهرستان های بیرجند و خوسف یکی از مناطق ناپایدار جمعیتی طی دو دهه اخیر بوده اند. مخاطرات محیطی مانند خشکسالی، بحران آب و ریزگردها پیشران ناپایداری این روستاها شده و  باعث تخلیه جمعیت روستایی در این منطقه گشته اند. این پژوهش با رویکردی کاربردی به ارزیابی مخاطرات محیطی محدوده موردمطالعه پرداخته و نقش آن ها را در ناپایداری روستاهای منطقه بررسی نموده است. برای انجام این پژوهش نخست به ایجاد پایگاه داده ای مهم ترین مخاطرات محیطی (خشکسالی، زلزله، یخبندان، گردوغبار، شوری و سختی آب) در محیط جی.آی.اس صورت گرفت و با استفاده از روش های وزن دهی فازی نقشه نهایی مخاطرات محدوده تهیه و نقاط داغ و سرد آن شناسایی و الگوهای خطر آشکار شد. سپس پایگاه جمعیتی 540 روستای منطقه برای شش دوره سرشماری (1395-1355) با استفاده از نظرسنجی درباره شدت، فراوانی مخاطرات و میزان تاب آوری روستایی با تهیه پرسشنامه تخصصی ویژگی های مخاطرات محیطی منطقه واکاوی گردید. نتایج نشان می دهد که 250 روستا دارای رشد جمعیتی صفر و منفی می باشند. مناطق جنوبی و شمالی منطقه دارای شدت آسیب پذیری بالایی هستند. همچنین 47 درصد از منطقه در پهنه خطرپذیری شدید قرار دارند که مشتمل بر67 سکونتگاه است در این پهنه واقع گردیده اند.
۱۴.

زمان بندی سفر در گردشگری شهری بر مبنای متغیّرهای اقلیمی (مطالعه موردی: شهرهای استان سیستان و بلوچستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گردشگری شهری دوره ۵ تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ 71 - 85

کلید واژه ها: تقویم اقلیمی زمان بندی سفر آسایش اقلیمی گردشگری شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 160 تعداد دانلود : 592
ازآنجاکه گردشگران با هر انگیزه ای، معمولاً در جستجوی آب وهوای مطلوب هستند؛ لذا، اقلیم از دیدگاه برنامه ریزی گردشگری بسیار بااهمیت است. استان سیستان و بلوچستان با گستردگی 5 درجه عرض جغرافیایی، داشتن شهرهایی با تنوع فرهنگی و طبیعی، تاریخی و برخورداری از سواحل زیبا در جنوب، از پتانسیل بالایی در زمینه جذب گردشگر برخوردار است. در این پژوهش شهرهای مهم گردشگر پذیر استان که دارای مهم ترین مکان های طبیعی، ملّی، مذهبی و انسان ساخت جاذب گردشگر است، با کمک مطالعات میدانی و طرح جامع گردشگری استان شناسایی شد. سپس داده های موردنیاز برای محاسبه 12 شاخص اقلیمی مؤثر بر زمان بندی اقلیمی سفر در یک دوره 20 ساله (1391-1371) تهیه شد. نتایج پژوهش نشان می دهد شرایط مساعد اقلیمی برای گردشگری در شهرهای استان طی زمستان، بهار و پاییز برقرار است؛ درحالی که، شهرهای استان در فصل تابستان به علت دارا بودن بیشترین تنش حرارتی، مستعد گردشگری نیست. در دوره سرد سال، شهرهای جنوبی مانند چابهار، کنارک و سرباز مقصد گردشگری تعیین شد. در بهار و پاییز نیز شهرهای عرض های بالاتر یعنی زاهدان، خاش و زابل به عنوان مقصد گردشگری انتخاب شد؛ بنابراین، می توان بر اساس زمانِ سفر بر پایه خروجی مدل های زیست – اقلیمی، مقصد سفر را تعیین کرد. با توجه به شاخص های زیست – اقلیمی، کانون گردشگری زمستان، جنوب استان و کانون های گردشگری بهاره و پاییزه، مرکز و شمال استان است.
۱۵.

بررسی تأثیر احداث سدهای بزرگ مخزنی بر توسعه فعالیت های کشاورزی در مناطق نیمه خشک ایران (مورد شناسی: سد سلمان فارسی در استان فارس)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال هشتم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۲۸ 131 - 146

کلید واژه ها: توسعه روستایی توسعه کشاورزی اثرات اقتصادی سد سلمان فارسی شهرستان قیروکارزین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 881 تعداد دانلود : 749
امروزه اهمیت توسعه کشاورزی از نظر تأمین امنیت غذایی به عنوان زیرساختار توسعه روستایی مورد توجه جدی برنامه ریزان اقتصادی است. این موضوع در مناطق خشک و نیمه خشک جهان وابستگی زیادی به توان های محیطی ازجمله منابع آب و خاک و بهره وری صحیح از آن ها دارد. طرح های آبخیزداری با تأمین آب و حفاظت از خاک در کشورهایی که با بحران آب و فرسایش خاک زراعی (ازجمله کشور ما) روبه رو می باشند، نقش ویژه ای در رشد و توسعه بخش کشاورزی دارد. پژوهش حاضر در راستای بررسی اثرات اقتصادی طرح های آبخیزداری در ایران و در استان فارس که یکی از بزرگ ترین سدهای مخزنی ایران به نام «سلمان فارسی» اجرا شده، تهیه شده است.روش انجام تحقیق مبتنی بر روش توصیفی-تحلیلی با رویکرد پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق شامل 584 خانوار، در روستاهای بالای 20 خانوار متأثر از پروژه سد سلمان فارسی ساکن در شهرستان قیروکارزین است. در این تحقیق نمونه گیری به روش احتمالی است که در مرحله تکمیل پرسشنامه و انتخاب اعضای نمونه، با توجه به در اختیار داشتن لیست روستاییان بهره بردار از آب سد، انتخاب نمونه براساس فرمول کوکران 95 خانوار به روش تصادفی ساده صورت پذیرفت و درنهایت تعداد 120 پرسشنامه (برای دقت بیشتر) تکمیل شده است. برای انجام محاسبات آماری با استفاده از نرم افزار SPSSو آزمون های ناپارامتری دوجمله ای و ویلکاکسون، به تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته شده است. همچنین به منظور سنجش صحیح و واقعی درآمد ناخالص بهره برداران نمونه در سال پایه (1387)، درآمد سالانه آنان را براساس اطلاعات بانک مرکزی از نرخ تورم، به سال 1394 تبدیل و سپس مقایسه انجام شد. نتایج به دست آمده نشان داد که در محدوده مورد مطالعه، تأثیر احداث سد سلمان فارسی بر شاخص های اقتصادی زیاد و همچنین در وضعیت کشاورزی بعد از احداث سد تغییر معناداری ایجاد شده است؛ به طوری که در موارد «مساحت باغ و قلمستان، مدار گردش آب محصولات کشاورزی، تعداد نیروی کار خارج از خانوار، تعداد نیروی کار از خانوار، تعداد دام سبک، تعداد قطعات باغی و درنهایت تعداد ماشین آلات ملکی یا اجاره ای در مرحله کاشت، داشت و برداشت» تغییرات ایجادشده نسبت به قبل از احداث سد معنادار و درحال افزایش بوده است.
۱۶.

ارزیابی نقش نهادگرایی در روند توسعه پایدار مناطق مرزی(موردمطالعه: استان خراسان جنوبی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه جغرافیای انتظامی سال ششم بهار ۱۳۹۷ شماره ۲۱ 31-52

کلید واژه ها: نهادگرایی خراسان جنوبی توسعه پایدار مناطق مرزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 807 تعداد دانلود : 187
نهادگرایی در راستای پایداری یا عدم پایداری یک فضای جغرافیایی فقط یک ایده تحلیلی نیست، بلکه از زمان شکل گرفتن نهادگرایی جدید به عنوان پارادایم غالب توسعه و پایداری منطقه ای، در درون آن سیاستها و ابزارهای متنوعی برای برخورد با مشکلات گوناگون در حوزه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی ارائه شده است. استان خراسان- جنوبی به عنوان یکی از استان های مرزی و محروم کشور در سالهای بعد از تقسیمات استانی مورد توجه سیاستگذاران و برنامه ریزان برای خروج از توسعه نیافتگی بوده است ولی با این وجود هنوز سهم تولید درآمد ناخالص ملی استان از کشور در حدود (0/5 % ) است که نمایانگر عدم خروج از چرخه توسعه نیافتگی است. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از ابزار پرسش نامه انجام گرفته، بنابراین نخست عدم موفقیت رویکردهای پیشین را مورد بررسی و سپس از منظر نهادگرایی به مسئله توسعه استان و علل ضعف آن پرداخته شده است. حجم نمونه به روش در دسترس و روش نمونه گیری نهادها از نوع هدفمند می باشد. ارزیابی مدل مفهومی پژوهش از طریق تحلیل مسیر به روش حداقل مربعات جزئی و به کمک نرم افزار PLS VISUAL انجام گرفته است. نتایج نشان می دهد که در وهله نخست عامل آگاهی و سپس عامل زمینه ها و بسترهای شکل گیری، تداوم و گسترش نهادها بیشترین تأثیر را بر توسعه پایدار استان از منظر نهادی دارند. همچنین درک کلی تصمیم گیران و تصمیم سازان از نقش نهادها در توسعه پایدار استان تأثیر مستقیمی بر توسعه محلی و منطقهای پایدار منطقه دارد.
۱۷.

پناهندگان اقلیمی چالش آینده تحولات منطقه ایی مطالعه موردی: خراسان جنوبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه پاییز ۱۳۹۶ شماره ۴۸

کلید واژه ها: مهاجرت روستایی تغییرات اقلیمی خراسان جنوبی آسیب پذیری محیطی پناهنده اقلیمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 664 تعداد دانلود : 748
تغییرات آب و هوایی و تخریب محیط زیست تأثیر قابل توجهی در جابجایی مردم سراسر جهان داشته است. واکنش افراد در پاسخ به تغییرات اقلیم متفاوت می باشد و مهمترین واکنش افراد به زوال زیست محیطی و دفع خطر جابجایی می باشد که مهاجرت هایی که در اثر تغییرات اقلیمی و پیامدهای آن شکل می گیرد پناهنده اقلیمی را شکل می دهد. ایده پناهنده اقلیمی یا پناهندگان تغییر اقلیم نسبتاً جدید می باشد. عدم سازگاری و ظرفیت لازم برای تغییرات اقلیمی از مهمترین عوامل ایجاد آسیب پذیری انسان ها می باشد خراسان جنوبی در جنوب شرق کشور یکی از مکان های آسیب پذیر تغییرات اقلیمی است. در این مطالعه جهت ارزیابی تغییرات اقلیمی از داده های بارش دما و تعداد روزهای گردوغبار و منابع آب زیرزمینی، برای دوره 20 ساله تا سال 2014 استفاده گردیده است. برای شناسایی و پیش بینی تغییرات اقلیمی استان خراسان جنوبی از روش ریز مقیاس نمایی آماری با استفاده از مدل LARS-WG   و نمایه های ارزیابی تغییرات اقلیمی استفاده شده و از 10 ایستگاه استان برای دوره ی 2030-2010 تحت مدل لارس انجام شد با استفاده از این داده ها ابتدا کانون های بحران های ناشی از تغییرات اقلیمی شناسایی و در محیط GIS په نه بندی گردید. سپس پراکندگی سکونتگاه های در معرض این مخاطرات تعیین شد. جهت ارزیابی پناهندگان اقلیمی از آمار مهاجرت از سرشماری 1375 و  تا 1390 استفاده گردید و سکونتگاه های روستایی که در این دوره تخلیه شده و از بین رفته اند، مشخص گردید. پردازش داده های اقلیمی نشان می دهد که بیشتر مناطق استان از تغییرات اقلیمی متأثر شدند، اما جنوب استان به محوریت نهبندان بیشترین پیامدها را از تغییرات اقلیمی داشته است. این رخدادها باعث جابجایی جمعیّت  و شکل گیری پناهندگان اقلیمی در جنوب استان شده و جمعیّت از جنوب استان به شمال استان تغییر مکان داده اند. جمعیّت سکونتگاه های روستایی استان در سال 1375 برابر با 76/61 درصد بوده است که در سال 1390 به 61/45 درصد کاهش پیدا کرده است. بنابراین نقش تغییرات اقلیمی در 20 سال گذشته با بروز چالش هایی مانند خشکسالی، تخریب منابع آب، پیشروی بیابان ها به خصوص در غرب و جنوب استان آشکار است.
۱۸.

واکاوی و رتبه بندی استراتژی های سازگاری نسبت به تغییرات اقلیمی از دیدگاه مردم محلی مورد مطالعه: دشت سیستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحلیل فضایی مخاطرات محیطی سال چهارم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱

کلید واژه ها: رتبه بندی هیرمند مخاطرات اقلیمی شاخص سازگاری(ASI)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 528 تعداد دانلود : 642
تلاش برای شناسایی نگرش های مردم و مدل های ذهنی آنها نسبت به تغییرات اقلیمی می تواند کاربست های لازم جهت مدیریت پساتغییر را فراهم نماید. اشاعه فرهنگ مدل سازی و مهندسی ذهن از رویکردهایی است که دانشمندان جهت مدیریت مخاطرات اقلیمی و پیامدهای تغییر اقلیم اتخاذ کرده اند. هدف از این پژوهش ارائه مدل و شناخت نگرش مردم برای سازگاری این مناطق با تغییرات اقلیمی می باشد. به منظور انجام این مطالعه به تدوین چارچوب نظری برای ارائه مدل سازگاری با تغییرات اقلیمی در هیرمند پرداخته و سپس با روش میدانی به سنجش دیدگاههای مردم درباره تغییر اقلیم اقدام شد. ویژگی های سازگارانه مردم با تغییرات جدید و رویکرد مردم با چالش های پیش رو بررسی شد. این داده ها محور بر سطح دانش (آگاهی) از آب و هوا و تغییرات آن و استراتژی های کاهش و سازگاری آماده شد. داده های گرداوری شده با استفاده از تکنیک های آماری پردازش گردید و برای رتبه بندی و ارزیابی استراتژی های سازگاری مدلسازی گردید و شاخص ASI ایجاد شد. این نتایج برای بینش سیاست گذاران و ارائه دهندگان خدمات جهت توسعه محلی مهم است و می توان به اقدامات هدفمند مورد استفاده قرار گرفته و ترویج و تصویب مکانیسم های مقابله با پتانسیل برای ایجاد تاب آوری و سازگاری با تغییر آب و هوا و در نتیجه اثرات زیست محیطی انها آماده کند. نتایج نشان داد که بیشتر مردم در این منطقه به دنبال انتخاب رفتار سازشی با تغییرات اقلیمی می باشند. در مجموع 15 استراتژی در منطقه مطرح می باشد. بر اساس رتبه بندی استراتژی ها با شاخص ASI تغییر الگوی کشت، انتخاب گونه های مقاوم، کاهش مقدار زمین و تنوع کشت مهمترین الگوی های سازگاری با تغییرات محیطی می باشد.
۱۹.

ارزیابی سازگاری با تغییرات اقلیمی در مناطق روستایی جنوب خراسان جنوبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مخاطرات محیط طبیعی سال ششم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱۱

کلید واژه ها: سازگاری دانش بومی کلمات کلیدی: تغییر اقلیم جنوب خراسان جنوبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 256 تعداد دانلود : 717
مناطق روستایی و معیشت آنان رابطه مستقیمی با متغیرهای اقلیمی در مناطق خشک و نیمه خشک دارد. مخاطرات طبیعی از جمله خشکسالی و ریزگردها به عنوان پیامدهای تغییرات اقلیمی در سال های اخیر در جنوب استان خراسان جنوبی از جمله نهبندان افزایش پیدا کرده و این منطقه با ورشکستگی زیست محیطی به خصوص در بعد منابع آب دچار شده است. این شرایط به ویژه بر معیشت و زندگی روستاییان فقیر و آسیب پذیر و کشاورزی های کوچک تاثیرات منفی داشته است. پژوهش حاضر، به دنبال واکاوی نگرش های محلی و بینش آنها در مورد استراتژی معیشتی سازگاری مناسب در این منطقه با تغییرات اقلیمی می باشد. روش کار در دو بخش انجام گرفت، نخست با توجه به آمار بلند مدت ایستگاههای سینوپتیک و کلیماتولوژی(2015-1980) فراوانی مخاطرات اقلیمی منطقه در محیط GIS پهنه بندی شد، سپس با توجه به مولفه های اقتصادی، اجتماعی و زیستی اقدام به تهیه پرسشنامه برای شناخت درک روستائیان نسبت به تغییر اقلیم و سپس راهکار سازگاری از دیدگاه روستاییان با آن پرداخته شد. نتایج نشان داد که مهمترین پیامدهای تغییر اقلیم در جنوب خراسان به ترتیب خشکسالی، ریزگرد، سیلاب و بخبندان می باشد که تفاوت های فضایی نیز دارند. 90 درصد پاسخ دهندگان با توجه به متغیرهایی مانند افزایش روزهای گرم، فراوانی خشکسالی ها، کاهش بارش و... بر این باورند که وضعیت جدیدی در اقلیم منطقه رخ داده است. بیشتر پاسخ دهندگان به تاثیر مستقیم تغییرات اقلیمی بر معیشت و کشاورزی در منطقه باور دارند. 87 درصد پاسخ دهندگان اقدام به سازگاری با این شرایط نموده اند. مهمترین واکنش اقتصادی پاسخ دهندگان فروش دام، گرفتن وام و قرض از بستگان، کاهش کاشت و استفاده از نهاده های کشاورزی و انتخاب کسب و کار جدید و مهاجرت بوده است. ایجاد کسب و کارهای جدید که وابستگی کمتری به طبیعت داشته باشد، به عنوان رویکرد جدید در سازگاری با تغییر اقلیم و کاهش آسیب پذیری و بهبود معیشت در منطقه مطرح گردیده است.
۲۰.

تحلیل اثرات اجرای طرح های هادی در توسعه نواحی روستایی (مطالعه موردی: روستای خراشاد شهرستان بیرجند)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۱۱ پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳۶ 149 - 165
تعداد بازدید : 634 تعداد دانلود : 318
امروزه طرح هادی روستایی مهمترین ابزار مدیریت توسعه روستایی در ایران است. این طرح ها عمدتا جنبه های کالبدی روستاها را مورد توجه قرار می دهند و بخش عمده قابل اجرا یا اجرا شده طرح های هادی روستاهای کشور نیز جنبه کالبدی دارند. در این راستا، هدف اصلی این پژوهش، بررسی اثرات اجرای طرح هادی در توسعه روستای خراشاد می باشد. این پژوهش از نظر ماهیت از نوع توصیفی- تحلیلی است که در روش توصیفی داده ها با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و عملیات میدانی با استفاده از پرسش نامه جمع آوری شده است. در روش تحلیلی، با توجه به فرضیه های پژوهش، از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شده است. جامعه آماری در این پژوهش، سرپرستان خانوار روستای خراشاد، می باشند که  77 نفر از آنان با استفاده از فرمول کوکران محاسبه شده است و پرسش نامه در بین آن ها توزیع گردید. روایی پرسش نامه با نظر کارشناسان و پژوهشگران در زمینه موضوع مورد پژوهش مورد تأیید قرار گرفت . نتایج این پژوهش نشان داد که، ساکنین روستا، از اجرایی شدن طرح هادی در روستا رضایت دارند و میزان اثرگذاری و موفقیت طرح هادی را در ارتباط با شاخص های مسکن، کالبدی، بهداشت و کاربری اراضی خوب ارزیابی کردند. با  اجرایی شدن طرح هادی، شبکه ی معابر و مسیر پیاده روها اصلاح شده است که باعث سهولت رفت و آمد روستاییان و همچنین با ایجاد شیب در معابر، جدول گذاری و قرار دادن جوی ها باعث بهبود و کیفیت معابر و دسترسی آسانتر به خدمات شده است و علاوه بر آن، در زمینه ی معیار بهداشت، جمع آوری زباله، دفع آب های سطحی و پسماندهای منازل که یکی از اثرات اجرایی مورد انتظار از طرح هادی روستایی تأثیر بر روی بهداشت محیط و وضعیت زیست محیطی روستاهاست می توان میزان موفقیت طرح هادی را در ارتباط با شاخص های  بهداشت مشاهده کرد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان