عباس ملک حسینی

دنیای واقعی از موزائیک فوق العاده پیچیده نواحی درست شده است. تحلیل ناحیه ای، مستلزم مطالعه سازوکار فرآیندهایی است که در ترکیب نظاماتی وارد می شوند که این نظامات قادرند به تبیین پیدایش و رشد و زوال یک ناحیه بپردازند ولی مانند هر تحقیق جغرافیایی دیگر، چنین مطالعه ای پرداختن به امر مقایسه را اجتناب ناپذیر می سازد. شهرهای جهان اکنون خانه بیش تر از نیمی از جمعیت جهان هستند. احتمالاً مهم ترین چالش جهانی عصر ما، اطمینان یافتن از آن است که سیاره قابل سکونت می ماند و هنوز منابع کافی برای نسل های آینده فراهم می سازد؟ در پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی به تحلیل اثرات فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه پایدار شهری در نواحی شهری غرب استان کرمانشاه پرداخته شده است. جامعه آماری پژوهش متشکل از 184642 نفر بودند که به روش تصادفی ساده 386 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. اطلاعات مورد نیاز به دو روش اسنادی – کتابخانه ای و میدانی گردآوری شده و برای پردازش آن ها از نرم افزار SPSS و مدل تحلیل واریانس استفاده شده است. نتایج نشان داد که شهرهای قصرشیرین، گیلان غرب، کرندغرب، سرپل ذهاب و اسلام آبادغرب به ترتیب حائز رتبه های اول تا پنجم به لحاظ تأثیرپذیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در عرصه توسعه پایدار شهری بوده اند.

سکونتگاه های انسانی همواره در معرض تحولات اقتصادی، اجتماعی – فرهنگی و کالبدی قرار دارند. در این میان گسترش فیزیکی شهرها و روستاها به سوی یکدیگر سبب الحاق و ادغام سکونتگاه کوچک تر (روستا) در سکونتگاه بزرگتر (شهر) می شود. ادغام روستا در شهر پیامدهای زیادی در روستای ادغامی و شهر بر جای می گذارد. در این راستا هدف پژوهش حاضر تحلیل فضایی اثرات گسترش فیزیکی کلانشهر کرمانشاه بر روستاهای پیرامون می باشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش بررسی، توصیفی- تحلیلی است که با استفاده از مطالعات کتابخانه ای – اسنادی و میدانی به انجام رسیده است. داده های پژوهش شامل داده های اولیه (فرم مصاحبه از گروه نخبگان و متخصصان) و متغیرهای تحقیق به صورت اسنادی و میدانی گردآوری گردید. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از تکنیک های DEMATEL و VIKOR استفاده گردید. در این پژوهش سه بعد (اجتماعی، اقتصادی و کالبدی) در 9 شاخص مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج مدل DEMATEL نشان داد از میان ابعاد مورد بررسی بعد کالبدی و از میان شاخص های مورد مطالعه شاخص (8C)، (دسترسی به خدمات و امکانات عمومی)، در اولویت قرار دارند. نتایج تحلیل و اولویت بندی روستاهای پیرامون کلانشهر کرمانشاه با توجه به اثرات گسترش فیزیکی با استفاده از مدل مدل VICOR نشان داد روستای نوکان با امتیاز (0.893)، بیشترین تاثیر را پذیرفته است و نسبت به سایر روستاها ارجعیت دارد.

گذر زمان و ویژگیهای شهرهای معاصر به ما نشان داده رویکردهای برنامه ریزی گذشته توان پاسخ به مسائل امروزی شهر را ندارد.بافت تاریخی شهرها بدلیل عدم توجه و برنامه ریزی مناسب از نوعی فرسودگی کالبدی و عملکردی رنج می برند. از این رو،رویکرد » آینده پژوهی« به عنوان الگویی جدید،با هدف پاسخگویی به مسأله های غیرقابل پیش بینی، آینده های ممکن و مطلوب در دهه های اخیر ظهور کرده است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش ترکیبی از روش های اسنادی و پیمایشی و از نظر ماهیت، براساس روش های جدید علم آینده پژوهی، تحلیلی و اکتشافی است که با به کارگیری ترکیبی از مدل های کمی و کیفی انجام گرفته است. در این پژوهش ابتدا با تکنیک پویش محیطی و دلفی، 40 عامل اولیه استخراج شده و سپس با استفاده از روش دلفی مدیران، ماتریس اثرات متقاطع مولفه ها تشکیل گردیده است. در مرحله بعدی با استفاده از تحلیل ساختاری در نرم افزار MICMAC نسبت به تحلیل ماتریس اقدام شده است. براساس نتایج خروجی حاصل از نرم افزار و با توجه به امتیاز بالای اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم، چهارده عامل اصلی کلیدی در آینده باز آفرینی خلاق بافت تاریخی شهر گرگان تأثیرگذارند. از میان پیشران های کلیدی بدست آمده نیز تامین منابع مالی،سیاست های کلان دولت و طرح های مصوب گردشگری، بالاترین امتیاز تاثیرگذاری را داشته در مقابل سیاست های تشویقی، شبکه حمل ونقل سواره و کارآفرینی امتیاز کمتری در میزان تاثیرگذاری را روند آینده بازآفرینی خلاق بافت تاریخی شهر گرگان را دارند.

نواحی شهری مراکز اصلی رشد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در هر کشوری هستند و خود را به عنوان جذاب ترین نقاط برای ایجاد ثروت، کار، خلاقیت و نوآوری اثبات کرده اند؛ اما درعین حال، این نواحی با چالش های مهمی نیز در زمینه های تخریب فیزیکی و محیطی، محرومیت اجتماعی، ناامنی، بیکاری، کمبود مسکن، ترافیک و حاشیه نشینی روبرو هستند که این مشکلات کیفیت زندگی شهری را به شدت کاهش می دهند. بااین وجود سیاست گذاران و برنامه ریزان در سطوح بین المللی و ملی بر قابلیت شهرها برای بهبود کیفیت زندگی انسان ها تأکید دارند. این امر سبب شده است که مقایسه کیفیت زندگی شهری در شهرها به منظور بررسی عدالت شهری اهمیت دوچندانی پیدا کند که در تحقیقات گذشته کمتر به آن توجه شده است؛ بنابراین، پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی سعی بر آن داشته است که چگونگی اثرگذاری عوامل خدماتی و زیرساختی شهری که به عنوان کیفیت زندگی عینی شناخته می شوند بر کیفیت زندگی ذهنی شهروندان را موردبررسی قرار دهد. برای رسیدن به این هدف، شاخص های مسکن، تأسیسات و تجهیزات شهری، حمل ونقل شهری، اقتصادی، آموزش، تفریحات، سلامت و بهداشت، ایمنی و امنیت به عنوان متغیرهای مستقل تحقیق و شاخص کیفیت زندگی ذهنی (رضایتمندی) به عنوان متغیر وابسته تحقیق در قالب مدل مفهومی تحقیق انتخاب شدند. سپس بر مبنای این شاخص ها پرسشنامه ای 72 سؤالی تبیین و طراحی شد در محلات رینگ مرکزی همدان توزیع شد. سپس داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 19 و روش آماری رگرسیون خطی چندگانه مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که با توجه به مرکزیت و هسته تجاری بودن رینگ مرکزی در شهر همدان، اثرگذاری عامل اقتصاد و اشتغال بر کیفیت زندگی ذهنی شهروندان به طور معناداری از دیگر عوامل استخراج شده تحقیق بیشتر و قابل توجه تر است.

  هدف از این تحقیق تحلیلی بر شاخص های برنامه ریزی محله محور در توسعه پایدار شهری می باشد. ابعاد توسعه پایدار مشخص و گویه های آن موردِ مطالعه قرار گرفت. سنجش با استفاده از روش ترکیبی (پیمایش در زمره روش های کمّی و بحث گروهی متمرکز در زمره روش های کیفی، به عنوان یک روش تکمیلی پس از پیمایش) قرار گرفت. جامعه آماری این تحقیق را کارشناسان و صاحب نظران در زمینه شهرسازی و بخشی هم توسط افراد بومی محله تشکیل می دهند. بیشترین ضرایب شاخص توسعه پایدار در برنامه ریزی محله محور مربوط به قیمت مسکن با ضریب 426/0 (001/0)، مشارکت جامعه با مقدار 526/0 (001/0)، درآمد با مقدار 633/0 (001/0) و مسکن و محیط ساخته شده با مقدار 758/0 (0001/0) می باشند. همچنین نتایج نشان داد سطح معناداری دو متغیر جنسیت و شاخص های توسعه پایدار برابر با 156/0 (بیشتر از 05/0) است که حاکی از عدم معناداری رابطه بین این دو متغیر است. نتایج نشان داد بین سن و شاخص های توسعه پایدار پاسخگویان ساکن محله گلپا سطح معناداری این دو متغیر برابر با 000/0 (کمتر از 05/0) است، می توان گفت رابطه معناداری بین دو متغیر وجود دارد. میزان همبستگی این دو متغیر برابر با 507/0 است، که نشان دهنده همبستگی متوسط به پایین و مستقیم بین این دو متغیر است.

شهر مفهومی جامع و متشکل از جنبه های مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، تاریخی و محیطی است. این ابعاد در ارتباط متقابل با یکدیگر، ویژگی ها و هویت خاصی را به شهرها می دهند که عاملی برای شناسایی شهر محسوب می شود. شهر خرم آباد، مرکز استان لرستان، با پیشینه با ارزش تاریخی و فرهنگی و قرارگیری بر بستری از عوامل و شرایط محیطی مساعد، دارای هویت منحصر به فردی است. قرارگیری این شهر در دره ای قیفی شکل با جهت شمالی – جنوبی در قلب رشته کوه های زاگرس (محاط میان رشته کوه ها) و در میان منابع آبی غنی ( رودخانه و چشمه )، ویژگی های خاصی را به این شهر و به ویژه محدوده مرکزی آن داده است. نگاهی به جغرافیای طبیعی شهر خرم آباد نشان گر این نکته است که عامل امنیتی در شکل گیری آن دارای نقش مهمی بوده و هسته اولیه این شهر به صورت ارگانیک و در مجاورت قلعه فلک الافلاک شکل گرفته است . این ویژگی ها به همراه موقعیت ارتباطی این شهر (واقع شدن در مسیر ارتباطی شمال به جنوب کشور) تاثیر به سزایی در جهت گیری توسعه کالبدی آن داشته است. بنابراین پیدایش و تکوین این شهر به طور عمده متاثر از ویژگی های طبیعی ، تاریخی و نیز موقعیت استراتژیک این شهر بوده است.

حکمروایی خوب شهری مفهومی است که هم با مسئولیت حکومت و هم با تعهد شهروندان ارتباط دارد و به عنوان فرآیندی است که از یک طرف، بر اساس کنش متقابل میان سازمان ها و نهادهای رسمی اداره شهر و از طرفی دیگر، میان سازمان های غیر دولتی و تشکل های جامعه مدنی شکل می گیرد. در شرایط کنونی کشور ما که چهارچوب نظری منسجمی برای مدیریت شهرها وجود ندارد، باید به فکر ایجاد ساختارهای نوین تغییر و تحول در روش اداره ی شهرها بود. در این میان، حکمروایی خوب شهری به عنوان کم هزینه ترین  و اثر بخش ترین و پایدارترین شیوه اعمال مدیریت، برای دستیابی به توسعه ی پایدار در قلمرو هر سرزمین جزئی از ضروریات می باشد. در این راستا، این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی، از طریق مطالعات کتابخانهای و اسنادی مباحث نظری جمع آوری گردید. همچنین، ابزار به کارگرفته  شده دیگر در این پژوهش در جهت تکمیل اطلاعات، تهیه ی پرسشنامه و استفاده از نظرات عمومی ساکنین شهر کنگاور می باشد. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که مدیریت شهری در محدوده مورد مطالعه با اصول حکمروایی خوب شهری تطابق ندارد و با توجه به شاخص های آن از وضعیت مناسبی برخوردار نیست. ارزیابی این پژوهش حاکی از آن است که شهرداری و دیگر ارگان های دولتی در چارچوب حکمروایی خوب شهری عملکرد مناسبی ندارد. واضح است که هرچه مدیران مسلط تر، با تجربه تر، خلاق تر و با دانش و آگاهی بیشتری در رأس امور قرار بگیرند عملکرد آن ها در زمینه های گوناگون بهتر و مفیدتر واقع می شود.

امروزه پایداری شهری به عنوان یکی از مباحث مطرح در کلیه عرصه ها خصوصاً در عرصه فضاهای شهری مطرح بوده است چون شهرها برای آسایش و رفاه بیشتر شهروندان مدیریت می شوند. در این پژوهش سعی شده است که عوامل و شاخص های مؤثر در توسعه پایدار اجتماعی شهر اراک را بررسی نماییم و بنابراین در ابتدا با توجه به تعداد شاخص مورد نظر نظرات 50 نفر خبره را جمع آوری کرده ایم و سپس شاخص های اولیه موجود در پایداری اجتماعی را به شکل کلی طراحی کرده ایم و سپس این شاخص ها با طراحی متغیرها تعیین شده است، پرسش نامه اولیه طراحی شده است و دوباره در اختیار جامعه آماری قرار گرفته است و با استفاده از فن تکنیک عاملی و آزمون بارتلت و KMO به تعیین این شاخص ها رسیده ایم، نتایج حاصل از این شاخص ها بیانگر این است که پنج عامل امنیت اجتماعی و رفاه اجتماعی و نیز حس تعلق مکان و انسجام و مشارکت و عدالت اجتماعی در حدود 78 درصد پاسخ گوی سؤالات بوده و موضوع مورد بررسی در پژوهش ما است و 22 درصد دیگر ممکن است مربوط به سایر عوامل مانند کیفیت زندگی و نقش دولت و سایر عوامل دیگر که دخالت به نسبت پایین تری در پایداری اجتماعی این شهر دارند باشند.

مفهوم کیفیت زندگی یکی از رویکردهای نوین در زمینه اصلاح و تکامل توسعه است که در پرتو نفوذ این مفهوم رویکردی جدید در عرصه برنامه ریزی شهری شکل گرفته است که معتقد است برنامه ریزی شهری علاوه بر توجه به اهداف کالبدی باید به نیازهای کیفی مردم شهر پاسخ گوید. این مفهوم ابتدا به حوزه های بهداشتی، زیست محیطی و بیماری های روانی محدود می شد، اما طی دو دهه گذشته به مفهومی چند بعدی بسط یافته است. و مباحث مربوط به کیفیت زندگی از دهه 1940 میلادی وارد مطالعات رشته های مختلف و از جمله جغرافیا گردید. در طی این فاصله تحقیقات مختلفی پیرامون آن صورت گرفته است. اکثر محققان در مطالعات کیفی ت زندگی آن را ب ه دو بع د تقسیم نموده اند. یکی بع د ذهنی (روانش ناختی) و دی گری بعد عی نی (محیطی). در مطالعه حاضر به مقایسه کیفیت زندگی با توجه به بعد عینی در دو محله امامزاده و رجایی شهر ملایر پرداخته شده است. شاخص های مورد استفاده در این تحقیق شامل شاخص های اجتماعی، شاخص های مسکن، و شاخص اقتصادی با توجه به نتایج آماری سال 1395 انجام گرفته است. نتایج نشان می دهد که به جزء معیار درصد طلاق نسبت به جمعیت 10 ساله و بیشتر ازدواج کرده، بقیه معیارها در محله امامزاده نسبت به محله رجایی در شرایط مناسبی قرار ندارد. از طرفی بالا بودن درصد طلاق در محله رجایی نشان داد که در حال حاضر رابطه معنا داری بین درصد پایین پایگاه اجتماعی و اقتصادی و درصد بالای طلاق وجود ندارد. Abstract The concept of quality of life is one of the modern approaches to the development and development of the city. In the light of the influence of this concept, a new approach to urban planning has been formed that believes that urban planning, in addition to paying attention to physical goals, must respond to the quality needs of the people of the city Says. This concept was first restricted to health, environmental and mental illness, but over the past two decades it has been expanded to a multi-dimensional concept. And the issues of quality of life from the 1940s entered various fields of study, including geography. During this time, various studies have been done around it. Most researchers in the study of quality of life have divided it into two dimensions. One dimensional (psychological) and the other objective (peripheral) dimension. The present study compares the quality of life with respect to the objective dimension in two Emamzadeh and Rajai Shahr-e-Malayer neighbourhoods. The indicators used in this research include social indicators, housing indices, and economic indicators according to the statistical results of 2016. The results show that, apart from the criterion of divorce rate, the percentage of the 10-year-olds and more are married, the remaining criteria in the neighborhood of Emamzadeh are not in good condition. On the other hand, the high percentage of divorce in Rajaee neighbourhood showed that there is currently no significant relationship between the low percentage of social and economic base and the high percentage of divorce.

پایداری یکی از مباحث مطرح در عرصه فضاهای شهری بوده که به منظور زیباسازی بصری و افزایش مسئولیت مدیران به محیط پیرامونی خود، از دهه 1960 مورد توجه قرار گرفته است. شهرهای کوچک، تصویر بزرگی از فرآیند توسعه جامعه ایی است که به منظور تقویت اقدامات خلاقانه، پویا و منسجم با تمرکز بر توسعه شاخص های اجتماعی، محیطی و اقتصادی پایدار طراحی می شود. این پروژه عظیم با همکاری هنرمندان، معماران، محققان و جوامع محلی منجر به ایجاد درکی پایدار و مشترک از مسائل و فرصت های تحقق امنیت و عدالت در ایجاد پایداری اجتماعی می گردد. در این راستا، این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی، این فرضیه را مطرح می کند که به نظر می رسد در شهر اراک، عدالت اجتماعی و امنیت اجتماعی تاثیر مثبت و معنی داری در توسعه پایدار اجتماعی داشته است. لذا در این پژوهش، ابتدا به جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و تهیه پرسشنامه پرداخته شده و با روش فن دلفی، نظرات 50 خبره در تعیین وزن هر یک از شاخص ها در جهت تبیین پایداری اجتماعی شهر اراک استفاده شده است. سپس، از روش تحلیل عاملی اکتشافی (EFA) و همچنین، با استفاده از نرم افزار SPSS، داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و با آزمون میانگین یک جامعه، وضعیت شاخص ها در ایجاد توسعه پایدار اجتماعی شهر اراک بررسی شده است. با توجه به نتایچ بارهای عاملی، از 25 سوال 17 سوال که بیش از 7/0 بار عاملی دارند، بیان گر کیفیت بالا می باشد. همچنین، تمامی ضرایب محاسبه شده با بررسی معناداری فرضیه ها در سطح اطمینان 99 درصدی متغیرها صورت گرفته است که نشان دهنده مشکلات ترافیک زیاد در روز، وجود بافت های فرسوده و مخروبه در بافت تاریخی بازار اراک است.

امروزه، فرهنگ شهروندی به عنوان مؤلفه ی کلیدی توسعه اجتماعی و فرهنگی مورد توجه اندیشمندان و صاحبنظران قرار گرفته است از سویی احساس امنیت از جمله مقولات مهم در هر جامعه ای به شمار می رود و مقدمه لازم برای حیات هر نظام سیاسی و اجتماعی است. احساس امنیت به احساس روانی شهروندان از امنیت مرتبط بوده و از این رو موضوعات و مسائل بسیاری را پیرامون خویش در رابطه با تأمین یا عدم تأمین آن به همراه دارد. از جمله آسیب پذیرترین اقشار هر جامعه در رابطه با موضوع امنیت، زنان هستند. هدف تحقیق بررسی رابطه بین سطح فرهنگ شهروندی و میزان امنیت اجتماعی زنان در شهر ملایر و بررسی میزان سطح فرهنگ شهروندی و امنیت اجتماعی زنان در محله های شهر ملایر و رتبه بندی محله های شهر می باشد. روش تحقیق حاضر توصیفی – تحلیلی و کاربردی است. برای سنجش فرهنگ شهروندی و امنیت اجتماعی زنان نمونه ای مشتمل بر 383 نفر ساکنین زن شهر ملایر از جامعه آماری 79579 نفری با استفاده از فرمول کوکران به نسبت جمعیت زنان محله های شهر ملایر و به روش تصادفی ساده انتخاب گردید و اطلاعات لازم توسط پرسشنامه های فرهنگ شهروندی و امنیت اجتماعی زنان که میزان پایایی آن ها به ترتیب 843/0 و 927/0 بود، نتایج گویای آن است که به نظر می رسد بین سطح فرهنگ شهروندی و میزان امنیت اجتماعی زنان در شهر ملایر رابطه معناداری وجود دارد و بین سطح فرهنگ شهروندی و میزان امنیت اجتماعی زنان در محله های شهر ملایر تفاوت وجود دارد.

طی سال های اخیر، به دلایل متعددی جمعیت ومراکز شهری ایران دچار تحولات فضایی شدیدی شده که حاصل آن افزایش شهرهای کوچک ومتوسط وعدم تعادل در سلسله مراتب شهری کشور است. این پژوهش با هدف بررسی سلسله مراتب شهری وتحولات مربوط به آن در شهرهای استان کرمانشاه طی سال های 1355 تا 1395 و بازتاب های فضایی جنگ تحمیلی بر شبکه شهری و نظام سلسله مراتبی استان صورت گرفته است و در آن از روش تحقیقی با بهره گیری از مدل های حد اختلاف طبقه ای، ضریب آنتروپی، مدل کشش پذیری، مورد بررسی وتحلیل قرار گرفته اند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که الگوی پراکنش سکونتگاه های شهری در استان کرمانشاه نامتعادل بوده و جنگ تحمیلی بر عدم تعادل تأثیر به سزایی داشته و شهر کرمانشاه به علت عملکرد های متنوع وحوزه عملکردی قوی ویا جذب جمعیت نواحی اطراف واستان های دیگر به خصوص در دوران جنگ به صورت یک شهر مسلط موجب ناموزونی نظام شهری استان شده و جهت ایجاد تعادل در نظام سلسله مراتبی شهری تمرکز زدایی از شهر مرکز و تعریف کارکرد و نقش های تخصیصی به شهرهای دیگر استان پیشنهاد می شود.

در دوران جدید توسعه، جامعه مدرن به خصوص شهرها تحولاتی در ساختارهای اجتم اعی و رواب ط و مناسبات جمعی به وجود آورده که تمامی شئونات زندگی فردی و اجتماعی را مت أثر س اخته اس ت. سرمایه اجتماعی با فراهم نمودن حمایت های عاطفی و روانی نقش مؤثری در ارتقای نشاط اجتماعی و سلامت روان شهروندان دارد، شهر همدان نیز از این قائده مستثنی نمی باشد. هدف تحقیق حاضر تبیین شاخص های سرمایه اجتماعی در محله های شهر همدان در راستای ارتقاء نشاط اجتماعی و سلامت روان شهروندان می باشد. روش تحقیق حاضر توصیفی و تبیینی و با شیوه همبستگی است. نمونه ای مشتمل بر 384 نفر ساکنین شهر همدان از جامعه آماری 525794 نفری با استفاده از فرمول کوکران به نسبت جمعیت محله های شهر همدان و به روش تصادفی ساده انتخاب گردید و اطلاعات لازم توسط پرسشنامه های سرمایه های اجتماعی، نشاط و سلامت روان که میزان پایایی آن ها به ترتیب 849/0، 960/0 و 967/0 بود، نتایج گویای آن است که به نظر می رسد بین میزان سرمایه اجتماعی و سطح تحصیلات افراد، سطح اقتصادی (درآمد) و سلامت روان، نشاط و سرزندگی در افراد محله رابطه وجود داشته باشد.

 با توجه به رشد رو افزون جمعیت، وسایط نقلیه و کاربری های صنعتی در اطراف شهر تهران آلودگی هوا نیز بشدت افزایش یافته و نتایج نامطلوبی به همراه داشته است. هدف از این پژوهش تشخیص روند الگوی تغییر آلاینده ها و ماه های پر خطر و شناسایی شاخص آلاینده تأثیر گذار در طی دوره زمانی 1390 تا 1395 در هوای شهر تهران است. بدین صورت که میزان روزانه آلاینده ها در طی سال های مورد مطالعه از طریق روش رگرسیون خطی بررسی و ارقام ارائه شده به صورت میانگین و نمودار سالانه بیان می گردد. نتایج حاصل از آن راه حل هایی برای کاهش آلودگی هوای تهران ارائه می کند. روش تحقیق از نوع آماری و تحلیلی است و از نظر هدف در گروه تحقیقات کاربردی قرار می گیرد. نتایج پژوهش نشان می دهد که وضعیت آلودگی هوای تهران در طی سال های 1390 تا 1395 بر اساس شاخص کیفیت هوای AQI در تمامی آلاینده ها به جز ذرات معلق روندی کاهشی داشته است. کیفیت هوا به طور تقریبی درفصل گرم سال به دلیل وقوع پدیده گرد و غبار و استفاده از سیستم های سرمایشی و عدم جا به جایی هوا که عوامل افزایش روزهای فراتر از حد مجاز بوده نامطلوب دیده شده است. با شروع سرما نیز بر تعداد روزهای نامطلوب آلودگی افزوده شده در اواخر آذر تا اوایل دی شرایط نامطلوب در تعداد روزها به شکل متوالی اتفاق افتاده که این توالی طولانی، خود وخامت شرایط کیفیت هوا را حادتر کرده است. استقرار جو پایدار و وقوع پدیده وارونگی و استفاده از سیستم های گرمایشی عمده ترین عامل افزایش تعداد روزهای فراتر از حد مجاز در روزهای سرد سال بوده که همه متأثر از افزایش آلاینده ذرات معلق بوده است. بنابر نتایج تجزیه آماری و از آنجایی که این روند متوالی در طی سال 1396 و بعد نیز ادامه خواهد داشت، گسترش حمل و نقل عمومی، خروج خودروهای فرسوده، افزایش مصرف گاز طبیعی و اجرای سخت گیرانه قوانین ترافیکی و صنعتی در ماه های خرداد، تیر، دی و روزهای ابتدایی هفته را مهم ترین عامل در جهت کاهش آلاینده ذرات معلق در کیفیت هوای روزهای بسیار آلوده یا خطرناک شهر تهران مؤثر شناخته است. 

در شهرهای اسلامی فضای اجتماعی – کالبدی بر اساس قوانین و احکام اسلامی شکل گرفته و ساحت عینی و رفتاری آن معرف میزان اسلامی بودن آنهاست. با ورود اسلام به ایران و تغییر فضای فکری و رفتاری شهرها به نفع دین اسلام فضای کالبدی شهرها، به صورت تدریجی متحول شده و متناسب با اصول و فروع دین اسلام تغییر کردند. با ورود مهاجرین به مدینه و تقسیم زمین به وسیله پیامبر (ص) بین قبایل در مدینه محله هایی شکل گرفتند و با ورود سپاهیان اسلام در شهرهای ایران و فروریختن نظام طبقاتی و دیوارشارستان نیز محله هایی بر مبنای قوم و قبیله و مذهب در اطراف شهرهای ایران به وجود آمدند که طی قرن ها روبه تکامل نهاده و در عصر صفوی به اوج رسیدند؛ و تا دوران قاجار از پویایی و رونق برخوردار بودند؛ تا اینکه دریک صدسال اخیر محلات سنتی شهرهای اسلامی-ایرانی با تغییرات اساسی روبرو شده و در حال از دست دادن هویت، مفهوم و یا از بین رفتن کامل، و در وضعیت بهتر با جایگزینی واحدهای همسایگی در بافت های جدید و آپارتمانی هستند. با شناخت  مجدد اصول حاکم بر محله های سنتی می توان بر بسیاری از مشکلات اجتماعی و فضایی شهرها همچون، کاهش تعاملات اجتماعی و روابط همسایگی ، کاهش احساس تعلق، آشفتگی و بی مرزی در نظم فضایی شهرها، به علت نبود سلسله مراتب و مرکزیت فرهنگی در بافت های جدید غلبه کرد. این پژوهش با روش پیمایشی و توصیفی – تحلیلی و با انتخاب یکی از محله های قم به بررسی  پایداری آن و رسیدن به الگویی نظری و عینی از محله  ، در این زمینه گردیده است.

با وقوع انقلاب صنعتی روند توسعه شهرنشینی در دهه های اخیر ، فزونی یافته و باعث تقدم شهرنشینی بر شهرسازی شده است. شواهد نشان می دهد که در دهه های اخیر شهرها به صورتی بی برنامه رشد کرده و محدوده های شهری به چندین برابر وسعت اولیه خود رسیده اند.گسترش بی رویه و کنترل نشده شهرها،آسیب زیادی به بافت شهر از لحاظ انسجام فضایی و هم چنین پراکندگی مناسب خدمات وارد کرده است. به همین خاطر برنامه ریزان و سیاست گذاران در سراسر جهان تلاش می کنند تا با شناخت الگوی توسعه کالبدی شهر، رشد آن را در راستای توسعه پایدار شهری هدایت و مدیریت کنند. شهر ملایر نیز در طی 4 دهه، مستثنی از این حادثه عظیم شهرنشینی نبوده است. این تحقیق به صورت پیمایشی و توصیفی-تحلیلی با بهره گیری از مدل های آنتروپی شانون و هلدرن و تراکم و نیز با به کارگیری نقشه های موجود و عکس های هوایی و تصاویر ماهواره ایی، به تجزیه و تحلیل چگونگی توسعه فیزیکی شهر وتعیین پهنه ها و محلات شهری با هدف ساماندهی الگوی فیزیکی توسعه و توسعه درونی شهر ملایر می پردازد. براساس نتایج حاصل از یافته های تحقیق، باتوجه به گسترش شکاف عمیق بین ارزش آنتروپی ناشی از رشد افقی و اسپرال شهری، طی دهه های مختلف که خود متأثر از رشد قطاعی شهر می باشد، الگوی توسعه تمرکز درون بافتی با استفاده از افزایش تراکم ساختمانی و الگوی گسترش قطاعی- پیوسته، با توجه به محدودیت فیزیکی به دلیل عوامل طبیعی و وجود زمینهای کشاورزی، به عنوان الگوی توسعه آتی شهر پیشنهاد شده است.

در دو دهه گذشته راهبرد رشد هوشمند در چارچوب نظریه توسعه پایدار شهری و حمایت از الگوی شهر فشرده بنا شده است. در حقیقت، توجه به شهر فشرده و رشد هوشمند به عنوان یکی از راه های رسیدن به این فرم شهری، به دلیل آثار نامطلوب الگوهای توسعه پراکنده در زمینه های سیاسی و زیست محیطی به صورت وسیعی افزایش یافته است. در این راستا هدف از این پژوهش، تحلیل فضایی توزیع شاخص های رشد هوشمند در محلات شهر ملایر می باشد. بدین منظور 18 محله از لحاظ شاخص های زیربنایی در قالب 82 شاخص قابل سنجش بررسی شدند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از مدل آنتروپی شانون تعمیم یافته، تکنیک ویکور (Vikor)، ضریب همبستگی پیرسون در قالب نرم افزارهای GIS و SPSS استفاده شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که توزیع فضایی شاخص های رشد هوشمند شهری در محلات 18 گانه شهر ملایر یکسان نبوده و بین محلات فاصله زیادی وجود دارد. بر این اساس محله های 17، 1، 14، 4، 3، 16، 18، 11، 9، 10، 12، 13 به ترتیب بیشترین برخورداری را از شاخص های اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی رشد هوشمند شهری را دارا می باشند و این شاخص ها در محلات 7،8،6،2،5،15 به ترتیب کمترین امتیاز را به خود اختصاص داده اند. نتایج دیگر پژوهش نشانگر این است که بین شاخص های رشد هوشمند در شهر ملایر و میزان جمعیت آنها تقریباً رابطه و همبستگی مثبتی وجود دارد. بطوری که میزان برخورداری از شاخص های رشد هوشمند شهری و جمعیت شهر 512/0 و در سطح 007/0 از لحاظ آماری معنادار است. پس در حالت کلی می توان نتیجه گیری کرد که در شهر ملایر امکانات و زیرساخت های رشد هوشمند شهری به سمت محلاتی سوق دارد که از جمعیّت بیشتری برخوردارند.

امروزه یکی از رموز موفقیت هر سازمانی، قدرت تجزیه و تحلیل آن سازمان و تعامل صحیح مدیریت آن با محیط خارجی و داخلی اش است. تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها (Swot) یک ابزار و تگنیک خوب برای تجزیه و تحلیل عوامل داخلی و خارجی سازمان است. ولی در مراحل اندازه گیری و ارزیابی دارای نواقصی است زیرا عمدتاً Swot بر اساس تجزیه و تحلیل کیفی در فرایند برنامه ریزی عمل می کند. بنابراین یک رویه کارآمد برای برنامه ریزی استراتژیک این است که بعد از بررسی عوامل داخلی و خارجی، ماتریس Swot مانریس برنامه ریزی استراتژیک کمی (QSPM) را ایجاد نماییم. Swot به عنوان یک ابزار تجزیه و تحلیل، می تواند برای ارزیابی در QSPM مورد استفاده قرارگیرد. QSPM برای مقایسه و اولویت بندی عوامل کلیدی داخلی و خارجی مورد استفاده قرار می گیرد و این احتمال را کاهش می دهد که این عوامل نادیده گرفته شوند یا به طور نامناسب وزن داده شوند. این مقاله گزارشی از تحلیل عوامل داخلی و خارجی، Swot و در نهایت به کارگیری QSPM در پیاده مداری شهر نهاوند است که به صورت مطالعه موردی در حوزه توسعه پیاده مداری شهر نهاوند انجام شده است.

مقایسه ارقام گردشگری و درآمدهای ناشی از آن در ایران ، با آمارهای جهانی ارائه شده از سوی سازمان جهانی گردشگری نشان می دهد که کشور ما سهم و جایگاه مناسب خود را در صنعت گردشگری کسب نکرده است. ما نه تنها در جذب گردشگر خارجی با مشکل مواجه ایم، بلکه گردشگری داخلی ما نیز با مشکلات فراوانی دست به گریبان است. در این میان توجه به بحث شیوه های نوین تبلیغاتی با در نظر گرفتن اقلیم جغرافیایی از جمله راهکارهایی است که می تواند این وضعیت را بهبود ببخشد. هدف این مقاله بررسی کارآیی شیوه های نوین تبلیغاتی مبتنی بر اقلیم جغرافیایی برای توسعه گردشگری است. سؤال اصلی ای که مقاله در صدد پاسخگویی بدان است این است که شیوه های نوین تبلیغات متناسب با اقلیم جغرافیایی کدام اند و ضرورت استفاده از آن ها برای توسعه گردشگری از چه بسترها و عواملی نشات می گیرد؟ فرضیه ای که در پاسخ به این سؤال اصلی در صدد تحلیل آن هستیم عبارت از این است که تبلیغات نقش واسطه را میان توسعه گردشگری و توسعه ملی ایفا می کند و به این ترتیب باید از شگردهای مشخص تبلیغاتی، یعنی شناخت و توجه به قواعد تجارت، سنت ها، آداب و رسوم، زیبایی شناسی و آگاهی از جاذبه ها و امکانات بهره گیرد و با توجه هم زمان به تبلیغ و آموزش، به عنوان دو رکن از ارتباطات، نقش اساسی خود را در توسعه گردشگری ایفا کند. نتایج مقاله نیز نشان می دهد که اهمیت انتخاب صحیح حامل های پیام تبلیغاتی را نباید نادیده گرفت، زیرا بیشتر سهم هزینه های تبلیغاتی، صرف این وسایل یا رسانه ها می شود و موفقیت هر تلاش تبلیغاتی، به طور مستقیم، همبستگی کامل با انتخاب وسیله ای دارد که برای رساندن پیام و آگهی تبلیغ به کار می رود. مبلغان باید بهترین رسانه ها را برای تبلیغات خود گزینش کنند. در واقع بهترین آن ها را که با مقاصد و اهداف راهبرد تبلیغات گردشگری هماهنگ و متناسب است، انتخاب کنند و به نحوی کارآمد و اثربخش از آن بهره بگیرند. بنابراین در این مقاله تلاش خواهد شد با استفاده از منابع کتابخانه ای و مقالات علمی و پژوهشی به تحلیل و تبیین موضوع کارآیی شیوه های نوین تبلیغات مبتنی بر اقلیم جغرافیایی در راستای توسعه گردشگری پرداخته شود.